06 PoD+STaWy WieDzy o Je”ZyKo+ZNa+WSTWie i Z’+Ro”D+L”o+SL”oWa(c)H, na przykładzie słowa H+RoD+RiG+ueS,.. czyli o manowcach ofitzjalnej etymologii

PoD+STaWy WieDzy o Je”ZyKo+ZNa+WSTWie,.. i Ko+LeJ+Ne TRo”D+Ne PyTa+Nia…

Oto druga część wprowadzania do językoznawstwa,.. hm… albo raczej do tego, co ja na mój wewnętrzny użytek nazywam „językoznawstwem słowiańskim”,.. albo raczej „językoznawstwem statystycznym”, bo tym to tak naprawdę jest i będę starał się tu tłumaczyć jak to działa, np. na poniższym przykładzie.

Proszę zwrócić uwagę, na podejście autora tego filmu (i nie tylko jego) do tzw. folk etymology, czyli do tzw.  etymologii ludowej, czyli do „ludowego – niewłaściwego” wywodzenia znaczeń słów i ich źródłosłowów,.. rzekomo zawsze gorszego od tych ofitzjalnych,.. bo niedokładnych (w odróżnieniu to tych „właściwych”) i skupionych np. na opowiadaniu historyjek… i nie podających wsparcia dla wywodzonych źródłosłowów, itd,..

No cóż… mam taką malutka nadzieję, że stopniowo udowodnię, że nie ma nic złego w byciu „ludowym językoznawcą”, a właściwie poszukiwaczem nieznanych, albo raczej ukrytych rdzeni, słów, ich znaczeń i ich źródłosłowów.  Kto wie, może nawet spodobają się komuś te moje „niewłaściwie ludowe” wynalazki, i zacznie ona sama /on sam zastanawiać się nad istotą języka, którym myśli i mówi… i poszukiwać swojej ścieżki… A jeśli nie… no to trudno, bo ja i tak mam robiąc to co i tak robię niezłą zabawę…

Dobre w tym wszystkim  jest choćby to, że każdy może próbować trzymać się kurczowo tych ofitzjalnie właściwych i politycznie poprawnych wyjaśnień,.. bo ja tu nikogo do niczego na siłę przekonywał nie będę, no może poza jednym, że może jednak warto czasem zejść z dobrze już znanej i wydeptanej ścieżki, albo i nawet wybetonowanej autostrady, by ustami spróbować połapać trochę szaleństwem syczących  szerszeni i szczypcami kłapiących kleszczy, co to pochowały się przed naszym wzrokiem w nieprzebytych jeszcze przez nikogo jężykowych chaszczach … 🙂

Word Origins – semantics, meaning change over time (Etymology 2 of 2)

A oto wspaniały przykład „niczym niezachwianej politycznej poprawności wywodzenia źródłosłowów”, wg fietzy ofitzjalnych jęsykosnaftzóf, a za nimi i autora tego film…

6.00 RoD+RiG+ueZ

RoD+RiG+ueZ, czy też H+RoD+RiC+eZ, itp to rzekomo tzw.  zapożyczenie od-gockie w języku hiszpańskim…

Przyjrzyjmy się zatem temu słowu i wywiedzeniu jego znaczenia i źródłosłowu i sprawdźmy jak to z tym  jest, bo nie wszystko co jest takie oczywiście oczywiste dla ofitzjalnych jęsykoznaftzóf, jest w rzeczywistości takie, jak to oni twierdzą i jakby bardzo chcieli, żeby było…

Uważam, że jak zwykle wystarczy tylko trochę mocniej poskrobać tę ich ofitzjalną fietzę, by nagle ukazał się przed naszymi oczami ten głębszy, pierwotniejszy i tak skrzętnie skrywany i pomijany milczeniem podkład czegoś, na czym całe to od-gockie zapożyczenie wyrosło ,.. czyli na Pra-Słowiańskim źródłosłowie…

Zacznijmy zatem od porządnie ofitzjalnego początku… Uwaga, uwaga,.. nadlatuje kolejny szerszeń i założę się, że on też jak Z”oNa ZDRoWo o”+R”/Z”a”/oND+Li…

…..

https://en.wikipedia.org/wiki/Rodr%C3%ADguez_(surname)

Rodríguez^{[pronunciation?]} is a Spanish patronymic (meaning Son of Rodrigo) and a common surname in Spain and Latin America. Its Portuguese equivalent is Rodrigues.

The „ez” signifies „son of”. The name Rodrigo is the Spanish form of Roderick, meaning „famous power”, from the Germanic elements „hrod” (fame) and „ric” power). It was the name of Roderic, the last Visigothic King before the Muslim conquest, and the subject of many legends. The surname Rodríguez could have originated in the 9th century when patronymic names originated. (…)

https://en.wikipedia.org/wiki/Patronymic

A patronym, or patronymic, is a component of a personal name based on the given name of one’s father, grandfather (i.e., an avonymic),^[1][2] or an even-earlier male ancestor. A component of a name based on the name of one’s mother or a female ancestor is a matronymic. Each is a means of conveying lineage. In such instances, a person is usually referred to by their given name, rather than their patronymic.

Patronymics are still in use, including mandatory use, in many places worldwide, although their use has largely been replaced by or transformed into patronymic surnames. Examples of such transformations include common English surnames such as Johnson (son of John). (…)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Nazwisko_patronimiczne

Nazwisko patronimiczne, patronimik (łac. patronymicum) – nazwisko utworzone na podstawie imienia ojca. Znacznie rzadszym zjawiskiem jest nazwisko matronimiczne, matronimik utworzony na podstawie imienia matki. (…)

Użycie patronimików w Polsce

Polskimi przykładami nazwisk patronimicznych są Wojciechowski, Andrzejczak, Janowski, Domin.

Śladem dawnych patronimików w Polsce są nazwiska z końcówką ‚-ic’ (w dialektach mazurzących) lub ‚icz’ (w dialektach niemazurzących) np. Piotrowicz, Markiewicz itp. Znacznie częściej nazwiska na ic/icz tworzone były od nazw osobowych (przydomków) np. Babic/cz, Czernic, Głowicz lub zawodów/urzędów np. Cieślic, Wojewodzic, Księżyc (syn księdza, czyli księcia) itp.

Patronimiki są jeszcze używane na Podhalu, obecnie już tylko w sytuacjach potocznych; przykładem osób z patronimicznym członem nazwiska byli bracia Jan i Józef Gąsienica Tomków, znani przewodnicy tatrzańscy. (…)

…..

!!!UWAGA!!!

Jak widać końcówka ojcowska +eZ, +eS, +eC…+iC nie jest niczym nietypowym dla nazwisk w Słowiańskiej Tradycji i nie będę tego dalej niepotrzebnie drążył, zamiast tego zajmę się odnalezieniem znaczenia słów H+RoD i Ri/yC/K…

Przejdźmy więc teraz do wywiedzenia znaczenia rzekomo od-gockiego zapożyczenia, jakim jest imię RoD+RiG+ueZ…

…..

https://en.wikipedia.org/wiki/Rodrigo

Rodrigo is a Spanish and Portuguese name derived from the Germanic name Roderick (literally „he who is rich in glory”). (…)

https://en.wikipedia.org/wiki/Roderick

Roderick (from Proto-Germanic *Hrōþirīk(i)az, literally „[he who is] rich in glory”), also Roderik or Roderic, is a Germanic name, in various derived forms appearing as the name of several legendary and historical characters.

The name appears in Old German as Hrodric, in Old English language as Hrēðrīc and Hroðricus, in Old East Norse as Rørik and Old West Norse as Hrœrekr. In the Primary chronicle, it appears as Russian: Рюрик, i.e. Rurik. In Spanish and Portuguese, it was rendered as Rodrigo, or in its short form, Ruy/Rui, and in Galician, the name is Roi. In Arabic, it appears as Ludhriq (لذريق), used to refer to the last king of the Visigoths.

Roderick is also an Anglicisation of several unrelated names. As a surname and given name it is an Anglicised form of the Welsh Rhydderch. The given name Roderick is also an Anglicised form of the Gaelic personal name Ruaidhrí/Ruairí/Ruairi/Ruairidh/Ruaraidh. It is sometimes abbreviated to ‚Roddy‚ (…)

Rurik, founder of the Rurik Dynasty of the Rus’, the predecessor of modern Russia. (…) Alternative spelling Hrœrekr, Rurik, Rorik, Rodrigo, Roderick, Rørik, Rúrik (…)

http://m.wikiwordbook.info/hrfdr

The meaning of «hrfdr»

(…) In Norse mythology, Hroðr (Old Norse „famed”) is a female jötunn (giantess) friendly to the Æsir and the wife of the jötunn Hymir. Roderick (from Proto-Germanic *Hrōþirīk(i)az, literally „[he who is] rich in glory”), also Roderik or Roderic, is a Germanic name, in various derived forms appearing as the name of several legendary and historical characters. Hreðric and Hroðmund were the sons of the Danish king Hroðgar and his queen, Wealhþeow, in the Old English epic Beowulf. Hessischer Rundfunk (Hessian Broadcasting Corporation; hr) is the public broadcaster for the German state (Bundesland) of Hesse. Hroth (*hrōþ) is a Proto-Germanic term for fame, glory, appearing in various personal names. (…)

…..

!!!UWAGA!!!

Niby wszystko oczywiste,.. tyle tylko, że znaczenie tego hrfdr niby gdzie zostało wyjaśnione?!

Należy zwrócić uwagę, że w powyższym tekście i nie tylko w nim, cały czas mowa jest o TYLKO O *ODTWORZONYM rdzeniu i słowie…

Nie wiem, jak Wam, ale mi ten odtworzony rdzeń, a zwłaszcza końcówki słów na nim zbudowanych coś przypominają… Proszę zwrócić uwagę na te Pra-Słowiańskie słowa,.. wszystkie zakończone na końcówkę +Ry, ale najbardziej na ostatnie z nich:

http://sjp.pl/szczodry

http://sjp.pwn.pl/sjp/szczodry;2526337.html

http://synonim.net/synonim/szczodry

https://pl.wiktionary.org/wiki/szczery

https://en.wiktionary.org/wiki/m%C4%85dry

http://sjp.pl/m%C4%85dry

https://pl.wiktionary.org/wiki/dobry

http://sjp.pl/krn%C4%85brny

http://sjp.pl/ponury

http://sjp.pl/jary

https://pl.wiktionary.org/wiki/pstry

https://en.wiktionary.org/wiki/stary

https://en.wiktionary.org/wiki/ostry

http://sjp.pl/chrobry

chrobry

dzielny, mężny, śmiały

(…) ~gosc # 2015-04-09

CHROBRY pochodzi w wielu językach od słowa GÓRA (patrz tutaj: http://histmag.org/forum/index.php?topic=10097.5;wap2 ), co może oznaczać wielki, potężny, silny, ale również – i o tym nikt nie pisze – to także przydomek osoby nieprzystępnej, nieprzejednanej, dzisiaj nazwalibyśmy: trudnej, gruboskórnej. Jeżeli zatem nasz król Bolesław miał przydomek Chrobry może to oznaczać: nadzwyczaj duży, zwalisty i wyglądający na posępnego, niedostępnego, oschłego w obcowaniu z ludźmi. Przykład: każdego wysokiego i dobrze zbudowanego faceta możemy nazwać „chrobrym” aż do momentu kiedy zacznie się uśmiechać – wtedy nazywamy go „misiem” i niedźwiadkiem”, a chrobry to raczej ten, który jest duży i rzadko się uśmiecha 😉 saintdariusz@gmail.com (…)

https://pl.wiktionary.org/wiki/chrobry

chrobry (język polski)

wymowa:

^{[uwaga 1]} IPA: [ˈxrɔbrɨ], AS: [χrobry]

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) przest. dziś książk. podn. dzielny, mężny, odważny, śmiały, waleczny, bohaterski

kolokacje:

(1.1) chrobry rycerz / wojownik • chrobry naród • chrobre serce

synonimy:

(1.1) dzielny, mężny, odważny, śmiały, waleczny, bohaterski, bitny

wyrazy pokrewne:

rzecz. chrobrość f, Chrobry m

przysł. chrobrze

etymologia:

od prasł. *xorbrъ^[1]

por. chorw. hrabar, czes. chrabrý, ros. храбрый, słc. chrabrý i ukr. хоробрий

uwagi:

1. jeśli nie zaznaczono inaczej, jest to wersja odpowiadająca współczesnym standardom języka ogólnopolskiego

tłumaczenia:

(1.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: dzielny

• czeski: (1.1) chrabrý
• rosyjski: (1.1) храбрый
• słowacki: (1.1) chrabrý
• ukraiński: (1.1) хоробрий

źródła:

Hasło hrabar w: Hrvatski jezični portal.

https://en.wiktionary.org/wiki/chrobry

chrobry

Lower Sorbian

Alternative forms

• chrobły
• chrobny

Etymology

From Proto-Slavic *xorbrъ. Cognate with Upper Sorbian chrobły, Polish chrobry, Czech chrabrý, Old Church Slavonic храбъръ ‎(xrabŭrŭ), and Russian хра́брый ‎(xrábryj).

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈxrɔbrɨ/

Adjective

chrobry (adverb chrobrje)

1. (obsolete) brave, valiant

Declension

Declension of chrobry

	Masculine singular	Feminine singular	Neuter singular	Dual	Plural
Nominative	chrobry	chrobra	chrobre	chrobrej	chrobre
Genitive	chrobrego	chrobreje	chrobrego	chrobreju	chrobrych
Dative	chrobremu	chrobrej	chrobremu	chrobryma	chrobrym
Accusative	chrobry chrobrego (animate)	chrobru	chrobre	chrobrej chrobreju (animate)	chrobre chrobrych (optional animate form)
Instrumental	chrobrym	chrobreju	chrobrym	chrobryma	chrobrymi
Locative	chrobrem	chrobrej	chrobrem	chrobryma	chrobrych

Synonyms

• skobodny
• zmužny

---

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *xorbrъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈxrɔ.brɨ/

Adjective

chrobry m ‎(adverb chrobrze)

1. (obsolete) brave, valiant

Declension

declension of chrobry

case	singular				plural
	m pers, m anim	m inan	n	f	m pers	other
nominative, vocative	chrobry		chrobre	chrobra	chrobrzy	chrobre
genitive	chrobrego			chrobrej	chrobrych
dative	chrobremu				chrobrym
accusative	chrobrego	chrobry	chrobre	chrobrą	chrobrych	chrobre
instrumental	chrobrym				chrobrymi
locative				chrobrej	chrobrych

…..

!!!UWAGA!!!

Wg mnie *hrōþ, Hroðr, hrfdr… to nic innego jak zniekształcone słowo „chrobry” (c)HRoB+Ry właśnie, patrz:

HRFDR

HRoFR

HRoPR

HRoBR

(c)HRoB+Ry…

Przypomnę, że dźwięki zapisywane znakami B, P, F wymieniają się, z tym, że w następującej kolejności:

B -> P -> PH -> PF -> F

Uważam, że można postawić znak równości między (c)HRoB+Ry a SL”aW+Ny, patrz:

(c)HRoB+Ry

HRoB+RyK

K/G/HRoB+RyK

GRoB+RyK

GRB+RyK

GRB+RK

GaRB, jako Go”Ra + RyK, jako SL”aWa, czyli Sławna Góra…

Uważam, że można odnaleźć tu także bezpośrednie nawiązanie do znaczenia nazwy RiG+WeDa, jako Rycząca, Sławna Wiedza… nie tylko świecąca, czy lśniąca…

https://en.wikipedia.org/wiki/Rigveda

The Rigveda (Sanskrit: ऋग्वेद ṛgveda, from ṛc „praise, shine”^[1] and veda „knowledge”) is an ancient Indian collection of Vedic Sanskrit hymns. (…)

Dodatkowo proszę zwrócić uwagę na te możliwe przekształcenia:

(c)HRoB+Ry

(c)HRoB

(c)HLoB

(c)HLoP

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ch%C5%82op

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ch%C5%82opi

https://pl.wiktionary.org/wiki/ch%C5%82op

https://en.wiktionary.org/wiki/ch%C5%82op

chłop

Kashubian

Etymology

From Proto-Slavic *cholpъ.

Noun

chłop m

1. man, adult

---

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *cholpъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /xwɔp/

Noun

chłop m pers

1. peasant

Declension

declension of chłop

	singular	plural
nominative	chłop	chłopi
genitive	chłopa	chłopów
dative	chłopu	chłopom
accusative	chłopa	chłopów
instrumental	chłopem	chłopami
locative	chłopie	chłopach
vocative	chłopie	chłopi

Coordinate terms

• chłopka

…..

!!!UWAGA!!!

Proszę zwrócić uwagę, że wg wikipedii słowo (c)HLoP pochodzi od Pra-Słowiańskiego *cholpъ, a nie jak np. twierdzi Jagodziński, od :

„*xolpъ ‘chłop’, pierwotnie ‘poddany’ (← germ. *xelpō, por. goc. hilpan ‘pomagać’, wiązane też z goc. halbs ‘połowa, nieparzysty, eunuch’, por. jednak ros. xolóp wskazujące na intonację akutową, wyraz może być więc odziedziczony, istnieje też etymologia ałtajska);”

Dodatkowo można znaleźć i takie wytłumaczenia:

https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/Kmie%C4%87

http://obcyjezykpolski.pl/polszczyzna-od-reki-pana-literki/klopoty-ze-slowem-chlopak/

http://genealodzy.pl/PNphpBB2-printview-t-9525-start-0.phtml

(c)HLoP kojarzy się także z (c)HaL”o”Pa, patrz:

https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/Dom

… (c)HLoPeM i (c)HaL”o”Pa”, (c)HaTa”, czy (c)HLeBeM zajmę się dokładniej innym razem, a tymczasem wróćmy teraz do wywiedzenia znaczenia imienia Rodrigo…

…..

https://es.wiktionary.org/wiki/Rodrigo

(…)

Etimología

Del gótico *𐍂𐍉𐌳𐌴𐍂𐌹𐌺, *𐍂𐌿𐌳𐌴𐍂𐌹𐌺 (*Roderik, *Ruderik), del protogermánico *Hrōþirīk(i)az, de *hrōþiz („fama„) y *rīkijaz („poderoso„). Compárese el alto alemán antiguo Hrodric, el inglés antiguo Hrēðrīc o el nórdico antiguo Rørik, Hrœrekr

(…)

https://en.wiktionary.org/wiki/Rodrigo

(…)

Etymology

From Gothic 𐌷𐍂𐍉𐌸𐌰𐍂𐌴𐌹𐌺𐍃 ‎(hrōþareiks), from 𐌷𐍂𐍉𐌸𐍃 ‎(hrōþs, “fame”) (from Proto-Germanic *hrōþiz) + 𐍂𐌴𐌹𐌺𐍃 ‎(reiks, “ruler”) (from Proto-Germanic *rīks).

(…)

…..

!!!UWAGA!!!

Zwracam uwagę na różne postacie niby tego samego odtworzonego rdzenie, hrōþs, *hrōþiz, *hrōþ, *hrōþaz,..

A przy okazji, to mi teraz dodatkowo przyszło coś do głowy, patrz:

HRF+

HRoF

HRoW

HLoW

SLoW(o)

SL”aW(a)…

SLW+

… gdzie dźwięczna postać rdzenia SLW+, została ubezdźwięczniona do postaci HRF+,.. a wszystko zgodne z następującymi po sobie zmianami dźwięków… A co może to nie możliwe?!!

Dalej proszę zwrócić uwagę, od jakiego tzw. PIE rdzenia i słowa pochodzą wszystkie te postacie, patrz poniżej…

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Germanic/hr%C5%8D%C3%BEiz

Reconstruction:Proto-Germanic/hrōþiz

Alternative forms

• *hrōþaz

Etymology

From Pre-Germanic *kréh₂tis or *kréh₃tis, from Proto-Indo-European *kreH- ‎(“to shout”).^[1]

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈxrɔː.θiz/

Noun

*hrōþiz m

1. praise, fame, glory, renown.

Declension

Declension of *hrōþiz (i-stem)

Case	Singular	Plural
Nominative	*hrōþiz	*hrōþīz
Vocative	*hrōþi	*hrōþīz
Accusative	*hrōþį	*hrōþinz
Genitive	*hrōþīz	*hrōþijǫ̂
Dative	*hrōþī	*hrōþimaz
Instrumental	*hrōþī	*hrōþimiz

Derived terms

• *hrōþīgaz
• *Hrōþiberhtaz
• *Hrōþigaizaz
• *Hrōþilandą
• *Hrōþirīks
• *Hrōþiwulfaz

Related terms

• *hrōmaz
• *hrōþrą

Descendants

• Old English: hrēþ
• Old Saxon: hrōth-
• Old Frankish: *hrōþ-
• Old High German: hruod-
• Old Norse: hróðr
• Gothic: *𐌷𐍂𐍉𐌸𐍃 ‎(*hrōþs) (in 𐌷𐍂𐍉𐌸𐌴𐌹𐌲𐍃 ‎(hrōþeigs, “glorious, triumphant”))

References

1. ^ Kroonen, Guus (2013) Etymological Dictionary of Proto-Germanic (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 11), Leiden, Boston: Brill

…..

!!!UWAGA!!!

Rzekome tzw. Proto-Germanic hrōþiz lub *hrōþaz pochodzą od rzekomego tzw. Pre-Germanic (cokolwiek to niby ma być…) *kréh₂tis or *kréh₃tis, from Proto-Indo-European *kreH- ‎(“to shout”).^[1]

Zobaczmy więc teraz, o czym jest tu właściwie mowa… albo jej brak,.. jak to w wikipedii, patrz tłumaczenie:

https://translate.google.co.uk/#en/pl/to%20shout

Translations of shout: krzyczeć, nakrzyczeć, wykrzyczeć, wołać, wykrzykiwać, pokrzykiwać, zawołać, zakrzyczeć, pokrzyczeć, skrzyczeć, drzeć się…

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/krzyk

krzyk (język polski)

krzyk (1.1)

wymowa:

wymowa ^?/i, IPA: [kʃɨk], AS: [kšyk], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.

homofon: kszyk

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) głośne wołanie lub nieartykułowane dźwięki

(1.2) głośny odgłos wydawany przez ptactwo

odmiana:

(1.1–2)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	krzyk	krzyki
dopełniacz	krzyku	krzyków
celownik	krzykowi	krzykom
biernik	krzyk	krzyki
narzędnik	krzykiem	krzykami
miejscownik	krzyku	krzykach
wołacz	krzyku	krzyki

przykłady:

(1.1) Przechodząc koło bazaru słyszałem natrętny krzyk przekupek.

(1.2) Krzyk ptaków nie pozwalał mi usnąć.

synonimy:

(1.1) wrzask

antonimy:

(1.1) szept

wyrazy pokrewne:

rzecz. krzykacz m, krzykaczka f, krzykliwość f, okrzyk mrz, wykrzyknik m, krzyczenie n

czas. krzyczeć ndk., pokrzykiwać ndk., nakrzyczeć dk., skrzyczeć dk., wykrzyczeć dk., skrzykiwać ndk., skrzyknąć dk.

przym. krzykliwy

przysł. krzykliwie

związki frazeologiczne:

krzyk mody / ostatni krzyk mody • i po krzyku • podnieść krzyk • narobić krzyku • dużo krzyku, mało wełny, mówił diabeł strzygąc świnie • krzykiem skrzypiec nie nastroisz • więcej krzyku niż bólu • krzyk nie ból • krzyk rozpaczy • krzyczeć jak w bożnicy • krzyki jak w żydowskiej szkole

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) scream, shout
• arabski: (1.1) صياح m, صيحة f, صرخة f
• baskijski: (1.1) oihu, garrasi
• czeski: (1.1) křik m
• duński: (1.1) råb n, vræl n, skrig n
• esperanto: (1.1) krio
• francuski: (1.1) cri m
• gudźarati: (1.1) ચીસ f (cīsa)
• hiszpański: (1.1) grito m
• interlingua: (1.1) clamor, crito
• islandzki: (1.1) hróp n
• japoński: (1.1) 悲鳴(ひめい)
• jidysz: (1.1) גוואַלד m, געשריי n
• kazachski: (1.1) айқай
• litewski: (1.1) šauksmas m
• niemiecki: (1.1) Schrei m
• norweski (bokmål): (1.1) skrik n
• nowogrecki: (1.1) κραυγή f
• rosyjski: (1.1) крик m
• slovio: (1.1) krik (крик)
• suahili: (1.1) mlio
• szwedzki: (1.1) skrik n
• tybetański: ང་རོ
• ukraiński: (1.1) крик m
• wilamowski: (1.1) gyśraj n
• włoski: (1.1) grido m, urlo m

…..

!!!UWAGA!!!

Jak widać współcześnie używane w języku polskim / lechickim / słowiańskim słowo K+R”yK, jest dla wikipedii i ofitzjalnego jęsykosnaftzfa NIEZNANE!!!

Proszę dodatkowo zwrócić uwagę na podobieństwa i ich brak w językach germańskich i nie tylko, ale najbardziej należy zwrócić uwagę na postać w języku islandzkim – hróp, który dzięki swojemu odosobnieniu zachował i nadal posiada bardzo stare postacie słów germańskich.

Ciekawostka, oto czego nie ma w polskojęzycznej wikipedii..

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/krzyk

krzyk

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *krȋkъ.

Pronunciation

• IPA^(key): [kʂɨk]

• Homophone: kszyk

Noun

krzyk m inan

1. scream, shout

Declension

declension of krzyk

	singular	plural
nominative	krzyk	krzyki
genitive	krzyku	krzyków
dative	krzykowi	krzykom
accusative	krzyk	krzyki
instrumental	krzykiem	krzykami
locative	krzyku	krzykach
vocative	krzyku	krzyki

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/krik%D1%8A

Reconstruction:Proto-Slavic/krikъ

Proto-Slavic

Etymology

From Proto-Indo-European *(s)kreik-, ultimately of onomatopoeic origin. Cognate with Proto-Germanic *hraigrô ‎(“heron”), Welsh crëyr ‎(“heron”), Ancient Greek κρίζω ‎(krízō, “to creak, screech”), Latvian krikа ‎(“laughing”).

Noun

*krikъ m

1. cry, scream

Declension

Declension of *krikъ (hard o-stem)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*krikъ	*krika	*krici
Accusative	*krikъ	*krika	*kriky
Genitive	*krika	*kriku	*krikъ
Locative	*kricě	*kriku	*kricěxъ
Dative	*kriku	*krikoma	*krikomъ
Instrumental	*krikomь	*krikoma	*kriky
Vocative	*kriče	*krika	*krici

Related terms

• *kričati

Descendants

East Slavic: Old East Slavic: крикъ ‎(krikŭ) Russian: крик ‎(krik) Ukrainian: крик ‎(kryk)

South Slavic: Old Church Slavonic: Cyrillic: крикъ ‎(krikŭ) Serbo-Croatian: Cyrillic: кри̑к Slovene: krȋk

West Slavic: Czech: křik Polish: krzyk Sorbian: Upper Sorbian: křik Lower Sorbian: kśik

References

• Fasmer, Maks (1964–1973), “крик”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress

http://sjp.pwn.pl/sjp/krzyk;2475940.html

krzyk

1. «bardzo donośne mówienie lub głośne wołanie; też: bardzo głośne nieartykułowane dźwięki wydawane przez człowieka pod wpływem bólu, strachu itp.»

2. «o donośnym głosie ptaków»

• Krzyki
• krzyknąć
• krzykacz
• krzykliwie
• krzykliwy
• krzykaczka
• krzykliwość
• krzyknięcie

…..

Czy już wiadomo jakiego Pra-Słowiańskiego słowa nie zna wikipedia i ofitzjalni jęsykosnaftzy?

K+R”yK, K+R”yC”+eC’/T’, K+R”yK+LiWy,..

RyK, RyC”+eC’/T’, RyK+L”eM, R”eC, R”eK+L”eM, RR”/Z”eC’/T’, R”eC”, RyC’/T’, R”/Z”yC’/T’, RoK, R”/Z”yJ, R”/Z”yC/Tie..

Co ciekawe z postaci tzw. kentum… przechodzimy swobodnie w postać tzw. satem… i odwrotnie…

K+R”yK, K+R”/Z”yK, K+Z”yK, K+S”yK,.. SyK, SyC”+eC’/T’,..

Przedstawię teraz słowa zbudowane na rdzeniu R+, które opisują czynności, przedmioty, czyli rzeczy,  jak i miejsca. Proszę zwrócić uwagę na ich ilość i wzajemne podobieństwa…

1. Słowa zbudowane na rdzeniu R+, związane z wydawaniem dźwięków:

https://pl.wiktionary.org/wiki/ryk

ryk (język polski)

ryk (1.1) lwa

wymowa:

IPA: [rɨk], AS: [ryk]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) donośny i przeciągły głos niektórych zwierząt^[1]

(1.2) ostry, donośny, przeciągły głos; dźwięk przypominający ryk (1.1)^[1]

(1.3) pot. głośny, przeraźliwy krzyk, śpiew, śmiech lub płacz^[1]

wyrazy pokrewne:

rzecz. rykowisko n, ryczka f, porykiwanie n, ryczenie n

czas. ryczeć, zaryczeń, wyryczeć się, porykiwać

związki frazeologiczne:

w ryk • ani ryku, ani kwiku • twój ryk, a mój byk

źródła:

 Hasło ryk w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

https://pl.wiktionary.org/wiki/rycze%C4%87#pl

ryczeć (język polski)

 bawół ryczy (1.1)

 dziecko ryczy (1.2)

wymowa:

IPA: [ˈrɨʧ̑ɛʨ̑], AS: [ryčeć]

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. ryknąć)

(1.1) o niektórych zwierzętach: wydawać przeciągły i donośny odgłos

(1.2) o ludziach: wydawać donośny głos płacząc, śpiewając lub śmiejąc się

odmiana:

(1.1–2) koniugacja VIIb

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		ryczeć
czas teraźniejszy		ryczę	ryczysz	ryczy	ryczymy	ryczycie	ryczą
czas przeszły	m	ryczałem	ryczałeś	ryczał	ryczeliśmy	ryczeliście	ryczeli
	f	ryczałam	ryczałaś	ryczała	ryczałyśmy	ryczałyście	ryczały
	n	ryczałom	ryczałoś	ryczało

pozostałe formy czas przyszły m będę ryczał, będę ryczeć będziesz ryczał, będziesz ryczeć będzie ryczał, będzie ryczeć będziemy ryczeli, będziemy ryczeć będziecie ryczeli, będziecie ryczeć będą ryczeli, będą ryczeć f będę ryczała, będę ryczeć będziesz ryczała, będziesz ryczeć będzie ryczała, będzie ryczeć będziemy ryczały, będziemy ryczeć będziecie ryczały, będziecie ryczeć będą ryczały, będą ryczeć n będę ryczało, będę ryczeć będziesz ryczało, będziesz ryczeć będzie ryczało, będzie ryczeć czas zaprzeszły m ryczałem był ryczałeś był ryczał był ryczeliśmy byli ryczeliście byli ryczeli byli f ryczałam była ryczałaś była ryczała była ryczałyśmy były ryczałyście były ryczały były n ryczałom było ryczałoś było ryczało było forma bezosobowa czasu przeszłego ryczano tryb rozkazujący niech ryczę rycz niech ryczy ryczmy ryczcie niech ryczą tryb przypuszczający m ryczałbym, byłbym ryczał ryczałbyś, byłbyś ryczał ryczałby, byłby ryczał ryczelibyśmy, bylibyśmy ryczeli ryczelibyście, bylibyście ryczeli ryczeliby, byliby ryczeli f ryczałabym, byłabym ryczała ryczałabyś, byłabyś ryczała ryczałaby, byłaby ryczała ryczałybyśmy, byłybyśmy ryczały ryczałybyście, byłybyście ryczały ryczałyby, byłyby ryczały n ryczałobym, byłobym ryczało ryczałobyś, byłobyś ryczało ryczałoby, byłoby ryczało imiesłów przymiotnikowy czynny m ryczący, nieryczący f rycząca, nierycząca ryczące, nieryczące n ryczące, nieryczące imiesłów przysłówkowy współczesny rycząc, nie rycząc rzeczownik odczasownikowy ryczenie, nieryczenie

wyrazy pokrewne:

rzecz. ryczenie n, porykiwanie n, rykowisko n, ryczka f, ryk mrz

czas. zaryczeć dk., wyryczeć dk., porykiwać ndk.

przym. rykliwy

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) roar
• czeski: (1.1) řvát
• hiszpański: (1.1) berrear, bramar, (o krowie) mugir
• niemiecki: (1.1) röhren, brüllen (1.2) schreien

http://sjp.pwn.pl/sjp/rzec;2518558.html

rzec «powiedzieć, odezwać się»

http://sjp.pl/rzec

rzec podniośle: powiedzieć, przemówić

https://en.wiktionary.org/wiki/rzec

rzec

 see also: rżeć and rzëc

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *reťi, from earlier *rekti.

Pronunciation

• IPA^(key): /ʐɛt͡s/

Verb 1

rzec pf

1. (dated, literary) to say

Conjugation

Conjugation of rzec pf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim, m inan, n, f
infinitive		rzec
future tense	1st	rzeknę			rzekniemy
	2nd	rzekniesz			rzekniecie
	3rd	rzeknie			rzekną
past tense	1st	rzekłem	rzekłam		rzekliśmy	rzekłyśmy
	2nd	rzekłeś	rzekłaś		rzekliście	rzekłyście
	3rd	rzekł	rzekła	rzekło	rzekli	rzekły
conditional	1st	rzekłbym	rzekłabym		rzeklibyśmy	rzekłybyśmy
	2nd	rzekłbyś	rzekłabyś		rzeklibyście	rzekłybyście
	3rd	rzekłby	rzekłaby	rzekłoby	rzekliby	rzekłyby
imperative	1st	niech rzeknę			rzeknijmy
	2nd	rzeknij			rzeknijcie
	3rd	niech rzeknie			niech rzekną
passive adjectival participle		rzeczony	rzeczona	rzeczone	rzeczeni	rzeczone
anterior adverbial participle		rzeknąwszy
impersonal past		rzeknięto
verbal noun		rzeczenie

Verb 2

rzec impf

1. (dated, literary) to say

   Tako rzecze Zaratustra.

Conjugation

Conjugation of rzec impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim, m inan, f, n
infinitive		rzec
present tense	1st	rzekę			rzeczemy
	2nd	rzeczesz			rzeczecie
	3rd	rzecze			rzeką
past tense	1st	rzekłem	rzekłam		rzekliśmy	rzekłyśmy
	2nd	rzekłeś	rzekłaś		rzekliście	rzekłyście
	3rd	rzekł	rzekła	rzekło	rzekli	rzekły
future tense	1st	będę rzekł1	będę rzekła1		będziemy rzekli1	będziemy rzekły1
	2nd	będziesz rzekł1	będziesz rzekła1		będziecie rzekli1	będziecie rzekły1
	3rd	będzie rzekł1	będzie rzekła1	będzie rzekło1	będą rzekli1	będą rzekły1
conditional	1st	rzekłbym	rzekłabym		rzeklibyśmy	rzekłybyśmy
	2nd	rzekłbyś	rzekłabyś		rzeklibyście	rzekłybyście
	3rd	rzekłby	rzekłaby	rzekłoby	rzekliby	rzekłyby
imperative	1st	—			rzeczmy
	2nd	rzecz			rzeczcie
	3rd	niech rzecze			niech rzeką
active adjectival participle		rzekący	rzekąca	rzekące	rzekący	rzekące
passive adjectival participle		rzeczony	rzeczona	rzeczone	rzeczeni	rzeczone
contemporary adverbial participle		rzekąc
impersonal past		rzeczono
verbal noun		rzeczenie
1 or: będę rzec, będziesz rzec etc.

Derived terms

verbs derived from rzec

• narzekać impf
• odrzekać impf, odrzec pf
• orzekać impf, orzec pf
• przyrzekać impf, przyrzec pf
• urzekać impf, urzec pf
• wyrzekać (się) impf, wyrzec (się) pf
• zarzekać się impf, zarzec się pf
• zrzekać się impf, zrzec się pf

• (nouns) orzeczenie n, orzecznictwo n, porzekadło n, przyrzeczenie n, rzecznik m, wyrzeczenie n

• (adjectives) rzekomy, urzekający

Related terms

• (noun) rzecz f

https://pl.wiktionary.org/wiki/rec#pl

rec (język połabski)

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) język, mowa^[1]

wyrazy pokrewne:

czas. ricăt lub rict^[1]

etymologia:

prasł. *rěčь

por. st.pol. rzecz „gadanie, mowa, mówienie, język”, dłuż. rěc, głuż. rěč „język, mowa”, czes. řeč „mowa, przemowa, język”, słc. reč „język, mowa”, scs. rěčь „słowo, rozmowa”, bułg. реч^[1]

źródła:

Tadeusz Lehr-Spławiński, Kazimierz Polański, Słownik etymologiczny języka Drzewian połabskich.

https://pl.wiktionary.org/wiki/r%C5%BCe%C4%87

rżeć (język polski)

koń rży (1.1)

wymowa:

IPA: [rʒɛʨ̑], AS: [ržeć]

znaczenia:

czasownik

(1.1) o koniu: wydawać charakterystyczny głos

(1.2) przen. pot. śmiać się głośno, hałaśliwie

odmiana:

(1.1–2)

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		rżeć
czas teraźniejszy		rżę	rżysz	rży	rżymy	rżycie	rżą
czas przeszły	m	rżałem	rżałeś	rżał	rżeliśmy	rżeliście	rżeli
	f	rżałam	rżałaś	rżała	rżałyśmy	rżałyście	rżały
	n	rżałom	rżałoś	rżało

pozostałe formy czas przyszły m będę rżał, będę rżeć będziesz rżał, będziesz rżeć będzie rżał, będzie rżeć będziemy rżeli, będziemy rżeć będziecie rżeli, będziecie rżeć będą rżeli, będą rżeć f będę rżała, będę rżeć będziesz rżała, będziesz rżeć będzie rżała, będzie rżeć będziemy rżały, będziemy rżeć będziecie rżały, będziecie rżeć będą rżały, będą rżeć n będę rżało, będę rżeć będziesz rżało, będziesz rżeć będzie rżało, będzie rżeć czas zaprzeszły m rżałem był rżałeś był rżał był rżeliśmy byli rżeliście byli rżeli byli f rżałam była rżałaś była rżała była rżałyśmy były rżałyście były rżały były n rżałom było rżałoś było rżało było forma bezosobowa czasu przeszłego rżano tryb rozkazujący niech rżę rżyj niech rży rżyjmy rżyjcie niech rżą tryb przypuszczający m rżałbym, byłbym rżał rżałbyś, byłbyś rżał rżałby, byłby rżał rżelibyśmy, bylibyśmy rżeli rżelibyście, bylibyście rżeli rżeliby, byliby rżeli f rżałabym, byłabym rżała rżałabyś, byłabyś rżała rżałaby, byłaby rżała rżałybyśmy, byłybyśmy rżały rżałybyście, byłybyście rżały rżałyby, byłyby rżały n rżałobym, byłobym rżało rżałobyś, byłobyś rżało rżałoby, byłoby rżało imiesłów przymiotnikowy czynny m rżący, nierżący f rżąca, nierżąca rżące, nierżące n rżące, nierżące imiesłów przysłówkowy współczesny rżąc, nie rżąc rzeczownik odczasownikowy rżenie, nierżenie

przykłady:

(1.1) Konie pasące się na łące rżały radośnie.

(1.2) Widzowie widząc nieporadność prezentera, rżeli z uciechy.

synonimy:

(1.2) rechotać

wyrazy pokrewne:

rzecz. rżenie n

czas. zarżeć dk.

tłumaczenia:

• niemiecki: (1.1) wiehern
• rosyjski: (1.1) ржать
• szwedzki: (1.1) gnägga
• ukraiński: (1.1) ржати
• wilamowski: (1.1) wihiyn, wichyn

https://pl.wiktionary.org/wiki/rechota%C4%87#pl

rechotać (język polski)

wymowa:

IPA: [rɛˈxɔtaʨ̑], AS: [reχotać]

znaczenia:

czasownik

(1.1) o żabie: wydawać charakterystyczny głos

(1.2) pot. śmiać się chrapliwie lub bezmyślnie^[1]

czasownik zwrotny rechotać się

(2.1) pot. śmiać się chrapliwie lub bezmyślnie

synonimy:

(1.2) rżeć

wyrazy pokrewne:

rzecz. rechotanie n, rechot m

tłumaczenia:

• duński: (1.1) kvække

źródła:

 Hasło rechotać w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/rit%D1%8C

Reconstruction:Proto-Slavic/ritь

Etymology

From Proto-Indo-European. Cognate with Lithuanian ríetas ‎(“thigh, loin”), Latvian riẽta ‎(“thigh, haunch”), Old Armenian երի ‎(eri).

Noun

*ritь f

1. buttock

Declension

Declension of *ritь (i-stem)

Case	Singular	Dual	Plural
Nominative	*ritь	*riti	*riti
Accusative	*ritь	*riti	*riti
Genitive	*riti	*ritьju	*ritьjь
Locative	*riti	*ritьju	*ritьxъ
Dative	*riti	*ritьma	*ritьmъ
Instrumental	*ritьjǫ	*ritьma	*ritьmi
Vocative	*riti	*riti	*riti

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: рить ‎(ritĭ)
• South Slavic:
  • Serbo-Croatian:

    Roman: rȉt

    Cyrillic: рит

  • Slovene: rit
• West Slavic:
  • Czech: řiť
  • Polish: rzyć
  • Slovak: riť

References

• Fasmer, Maks (1964–1973), “рить”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress

https://pl.wiktionary.org/wiki/ryj

ryj (język polski)

ryj (1.1)

wymowa:

IPA: [rɨj], AS: [ryi ̯]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) zool. wydłużona szczęka u zwierząt

(1.2) posp. twarz

czasownik, forma fleksyjna

(2.1) 2. os. lp rozk. → zob. ryć

odmiana:

(1.1–2)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	ryj	ryje
dopełniacz	ryja	ryjów
celownik	ryjowi	ryjom
biernik	ryj / pot. ryja	ryje
narzędnik	ryjem	ryjami
miejscownik	ryju	ryjach
wołacz	ryju	ryje

przykłady:

(1.1) (…) zwalił się na gruby zad i jeno chrząkającym ryjem wodził za nią, gdy mu żarcie przegarniała (…)^[1]

kolokacje:

(1.1) ryj dzika

synonimy:

(1.2) morda, facjata, pysk, sznupa

wyrazy pokrewne:

rzecz. zdrobn. ryjek m

przym. ryjowaty

czas. ryć

związki frazeologiczne:

świński ryj • na krzywy ryj

uwagi:

zobacz też: Indeks:Polski – Zwierzęta

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) snout
• arabski: (1.1) خرطوم
• hawajski: (1.1) nuku
• szwedzki: (1.1) tryne w
• ukraiński: (1.1) рило n
• wilamowski: (1.1) risuł m

źródła:

W. Reymont: Chłopi

https://pl.wiktionary.org/wiki/rok

rok

  Podobna pisownia: rokk • rook • rök • röök • rȫk

rok (język polski)

wymowa:

wymowa ^?/i, IPA: [rɔk], AS: [rok]

homofon: rock

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) czas, jaki w przybliżeniu zajmuje Ziemi obiegnięcie Słońca, równy 365 lub 366 dni; zob. też rok w Wikipedii

(1.2) astr. czas, w jakim dane ciało niebieskie okrąża inne ciało niebieskie

(1.3) grupa studentów studiująca na tym samym wydziale przez cały okres studiów

(1.4) reg. śl. spódnica

(1.5) przest. roczny słój w drzewie^[1]

(1.6) st.pol. termin rozprawy sądowej^[1]

(1.7) st.pol. kadencja sądu^[1]

(1.8) daw. sprawa sądowa^[1]

(1.9) daw. ustny pozew sądowy^[1]

(1.10) daw. zaręczyny^[1]

odmiana:

(1.1–3)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	rok	lata
dopełniacz	roku	lat
celownik	rokowi	latom
biernik	rok	lata
narzędnik	rokiem	latami / przest. laty
miejscownik	roku	latach / daw. leciech[2][3]
wołacz	roku	lata

(1.4–10)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	rok	roki
dopełniacz	roku	roków
celownik	rokowi	rokom
biernik	rok	roki
narzędnik	rokiem	rokami
miejscownik	roku	rokach
wołacz	roku	roki

przykłady:

(1.1) Rok składa się z dwunastu miesięcy.

(1.1) Luty jest najkrótszym miesiącem w roku.

(1.1) Dziecko rosło rok za rokiem.

(1.1) Chilonowi zaś istotnie chodziło o usunięcie Glauka, który jakkolwiek podeszły w leciech, nie był wcale niedołężnym starcem^[4].

kolokacje:

(1.1) Nowy Rok • przed laty • rok akademicki • rok anomalistyczny • rok gregoriański • rok gwiazdowy • rok jubileuszowy • rok juliański • rok kościelny • rok księżycowy • rok liturgiczny • rok nieprzestępny • rok przestępny • rok rozrachunkowy • rok szkolny • rok tropiczny • rok zerowy • rok zwrotnikowy • rok zwykły

(1.2) rok galaktyczny • jowiszowy rok • marsjański rok • wenusjański rok

(1.3) rok zerowy

synonimy:

(1.1) skr. r.

(1.3) rocznik

hiperonimy:

(1.1) okres

hiponimy:

(1.1) rok przestępny

holonimy:

(1.1) dziesięciolecie, wiek, stulecie

meronimy:

(1.1) pora roku, miesiąc, tydzień, dzień

wyrazy pokrewne:

rzecz. rocznica f, rocznicówka f, rocznik m, rocznikarstwo n, rocznikarz m, roczniak m

zdrobn. roczek m

przym. roczny, rocznicowy, rocznikarski, rokroczny, doroczny

przysł. rocznie, rokrocznie

związki frazeologiczne:

chcesz być bogatym, bądź siedem lat świnią • choćby chłop o jednym oku – byle tego roku • chude lata • co jeden rok płaci, to drugi rok traci • co rok – prorok / co rok, to prorok • czekaj tatka latka, a kobyłę wilcy zjedzą • do siego roku • do siostry w rok szósty, do brata we trzy lata • gdy czerwiec chłodem i wodą szafuje, to zwykle rok cały popsuje • gdy kwiecień chmurny, a maj z wiatrami – dobry rok przed nami • gdy Nowy Rok w progi, to stary w nogi • gdy się maj z grzmotem odezwie na wschodzie, rok sprzyja sianu i zbożu w urodzie • gdy w adwencie szadź na drzewach się pokazuje, to rok urodzajny nam zwiastuje • gdy w adwencie szadź na drzewie się pokazuje, to rok urodzajny nam zwiastuje • gdy w styczniu pszczoła z ula wylatuje, rzadko dobry rok zwiastuje • jak się Katarzyna głosi, tak się Nowy Rok nosi • jeżeli pszczoła w styczniu z ula wylatuje, rzadko pomyślny rok nam obiecuje • każda broń palna raz do roku strzela sama • kiedy styczeń najmroźniejszy, wtedy roczek najpłodniejszy • kto ziemię w adwenta pruje, ta mu trzy lata choruje (sic!) • lata świetlne temu • maj z grzmotami – rok dobry przed nami • mądrość przychodzi z laty, acz nie każdy mądry, kto brodaty • na Nowy Rok pogoda – będzie w polu uroda, na Nowy Rok pluta – będzie w polu pokuta (sic!) • na Nowy Rok przybywa dnia na barani skok • nie pożyczywszy – na tydzień gniewu, pożyczywszy – na cały rok • Nowy Rok jaki, cały rok taki • Nowy Rok nastaje, każdemu ochoty dodaje • Nowy Rok pogodny – zbiór będzie dogodny • pojął żonkę w siódmym lecie, ta mu izby nie zamiecie • raz na ruski rok • Rok Nowy pogodny, zbiór będzie dorodny • rok świetlny • ruski rok • styczeń pogodny wróży rok płodny • styczeń pogodny wróży rok płodny • suchy marzec, kwiecień mokry, maj przechłodny – nie będzie rok głodny (sic!) • suchy marzec, mokry kwiecień i maj chłodny – wróżą rok niegłodny • w czerwcu się okaże, co nam rok da w darze • w lutym gdy zagrzmi od wschodniego boku, burze i wiatry walne są w tym roku

zobacz też: przysłowia o czasie

etymologia:

słowa „rok” i „lata” mają różne pochodzenie etymologiczne i w staropolszczyźnie miały rozbieżne znaczenia, staropolskie znaczenia 1.6–1.9 przeszły na znaczenie oznaczające czas^[5]

scs. рокъ (rokŭ) < prasł. *rokъ ‚to, co jest powiedziane, umówione, ustalone; umówiony, ustalony okres’

uwagi:

zob. też rok w Wikicytatach

tłumaczenia:

(1.4) zobacz listę tłumaczeń w haśle: spódnica

• abchaski: (1.1) ашықәс
• afrykanerski: (1.1) jaar
• albański: (1.1) vit
• angielski: (1.1) year
• arabski: (1.1) عام (ʕām), سنة
• baskijski: (1.1) urte
• białoruski: (1.1) год m
• bretoński: (1.1) bloaz m -ioù, bloavezh m -ioù
• chiński standardowy: (1.1) 年
• chorwacki: (1.1) godina
• czeski: (1.1) rok m
• dolnołużycki: (1.1) lěto n
• duński: (1.1) år n
• esperanto: (1.1) jaro
• estoński: (1.1) aasta
• fiński: (1.1) vuosi
• francuski: (1.1) an m, année f
• fryzyjski: (1.1) jier
• górnołużycki: (1.1) lěto n
• gudźarati: (1.1) સાલ n (sāla), વરસ n (varasa)
• hawajski: (1.1) makahiki
• hebrajski: (1.1) שנה f (szana)
• hiszpański: (1.1) año m
• holenderski: (1.1) jaar n
• ilokano: (1.1) tawen, anio
• indonezyjski: (1.1) tahun
• interlingua: (1.1) anno
• islandzki: (1.1) ár
• japoński: (1.1) 年 (ねん, nen; とし, toshi)
• jidysz: (1.1) יאָר n (jor)
• kaszubski: (1.1) rok
• kataloński: (1.1) any m
• kirgiski: (1.1) жыл, жаш (przy określaniu wieku)
• koreański: (1.1) 년 [年] (nyeon), 해 (hae)
• luksemburski: (1.1) Joer n
• łaciński: (1.1) m annus
• mandżurski: (1.1) aniya
• niemiecki: (1.1) Jahr n
• norweski (bokmål): (1.1) år
• nowogrecki: (1.1) χρόνος m, έτος n
• ormiański: (1.1) տարի
• perski: (1.1) سال
• portugalski: (1.1) ano m
• rosyjski: (1.1) год m
• rumuński: (1.1) an m
• slovio: (1.1) rok (рок)
• słowacki: (1.1) rok m
• suahili: (1.1) mwaka
• szwedzki: (1.1) år n
• tahitański: (1.1) matahiti
• tajski: (1.1) ปี
• turecki: (1.1) yıl
• tybetański: (1.1) སྤྱི་ལོ
• udmurcki: (1.1) ар
• ukraiński: (1.1) рік m
• uzbecki: (1.1) yil
• węgierski: (1.1) év
• wietnamski: (1.1) năm
• wilamowski: (1.1) jür
• włoski: (1.1) anno m

źródła:

• Hasło Rok w: Jan Karłowicz, Słownik gwar polskich, t. V, s. 556, Kraków, Akademia Umiejętności, 1900.
•  Hasło lato w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
•  Hasło rok w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
• Henryk Sienkiewicz, Quo vadis.
• http://obcyjezykpolski.pl/rok-ale-lata/

2. Słowa zbudowane na rdzeniu R+, związane opisem czynności lub przedmiotów / rzeczy:

https://pl.wiktionary.org/wiki/ry%C4%87

ryć

Podobna pisownia: ryc. • rýč

ryć (język polski)

świnia ryje (1.1)

wymowa:

IPA: [rɨʨ̑], AS: [ryć]

znaczenia:

czasownik przechodni

(1.1) kopać, robić doły w ziemi

(1.2) wyrzynać coś w płycie, kamieniu, drewnie, metalu

(1.3) środ. uczyć się

czasownik zwrotny ryć się

(2.1) środ. uczyć się

(2.2) pot. wpychać się, przepychać się

przykłady:

(1.1) Kret ryje korytarze w ziemi.

(1.3) Nie mam dzisiaj czasu, muszę wyryć matmę na jutro.

(2.1) Tomek ostatnio nawet z domu nie wychodzi tylko się ryje przed egzaminem z matmy.

(2.2) Tomek zawsze ryje się pierwszy do wyjścia.

synonimy:

(1.3) uczyć się, pot. wkuwać, pot. zakuwać

(2.1) uczyć się, pot. wkuwać, pot. zakuwać

wyrazy pokrewne:

rzecz. rycina f, ryj m, ryjek m, ryjówka f, rycie n, ryt mrz

czas. poryć, zryć

związki frazeologiczne:

(1.3) wyryć na blachę

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) dig, churn, burrow; (1.2) engrave, incise; (1.3) grind away; (2.1) grind away
• arabski: (1.2) خط
• esperanto: (1.1) fosi
• jidysz: (1.1) גראָבן (grobn); (1.2) שטעכן (sztechn)
• kazachski: (1.1) қазу
• rosyjski: (1.1) рыть, копать
• ukraiński: (1.1) рити, копати

https://en.wiktionary.org/wiki/ry%C4%87

ryć

See also: rýč

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *ryti.

Pronunciation

• IPA^(key): /rɨt͡ɕ/

Verb

ryć impf ‎(perfective wyryć)

1. (transitive) to dig, to burrow
2. (transitive) to engrave, to etch

Conjugation

Conjugation of ryć impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim, m inan, f, n
infinitive		ryć
present tense	1st	ryję			ryjemy
	2nd	ryjesz			ryjecie
	3rd	ryje			ryją
past tense	1st	ryłem	ryłam		ryliśmy	ryłyśmy
	2nd	ryłeś	ryłaś		ryliście	ryłyście
	3rd	rył	ryła	ryło	ryli	ryły
future tense	1st	będę rył1	będę ryła1		będziemy ryli1	będziemy ryły1
	2nd	będziesz rył1	będziesz ryła1		będziecie ryli1	będziecie ryły1
	3rd	będzie rył1	będzie ryła1	będzie ryło1	będą ryli1	będą ryły1
conditional	1st	ryłbym	ryłabym		rylibyśmy	ryłybyśmy
	2nd	ryłbyś	ryłabyś		rylibyście	ryłybyście
	3rd	ryłby	ryłaby	ryłoby	ryliby	ryłyby
imperative	1st	—			ryjmy
	2nd	ryj			ryjcie
	3rd	niech ryje			niech ryją
active adjectival participle		ryjący	ryjąca	ryjące	ryjący	ryjące
passive adjectival participle		ryty	ryta	ryte	ryci	ryte
contemporary adverbial participle		ryjąc
impersonal past		ryto
verbal noun		rycie
1 or: będę ryć, będziesz ryć etc.

Derived terms

• (nouns) drzeworyt, rycina, ryjówka, ryt

Related terms

• (nouns) rydel, ryj, rylec

Synonyms

• (to dig): kopać
• (to engrave): grawerować

https://en.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3g

https://pl.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3g

https://en.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3j

https://pl.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3j

https://en.wiktionary.org/wiki/raz

https://pl.wiktionary.org/wiki/raz

https://en.wiktionary.org/wiki/razi%C4%87

https://pl.wiktionary.org/wiki/razi%C4%87#pl

https://en.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3zga

https://pl.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3zga

https://en.wiktionary.org/wiki/robi%C4%87

https://pl.wiktionary.org/wiki/robi%C4%87

https://en.wiktionary.org/wiki/robota

https://pl.wiktionary.org/wiki/robota#pl

https://en.wiktionary.org/wiki/%D1%80%D0%B0%D0%B1#Russian

https://pl.wiktionary.org/wiki/%D1%80%D0%B0%D0%B1

https://en.wiktionary.org/wiki/rak

https://pl.wiktionary.org/wiki/rak

https://en.wiktionary.org/wiki/r%C4%99ka

https://pl.wiktionary.org/wiki/r%C4%99ka

https://en.wiktionary.org/wiki/rami%C4%99

https://pl.wiktionary.org/wiki/rami%C4%99

https://en.wiktionary.org/wiki/ryba

https://pl.wiktionary.org/wiki/ryba

https://en.wiktionary.org/wiki/row

https://en.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3w

https://pl.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3w

https://en.wiktionary.org/wiki/lynx

https://pl.wiktionary.org/wiki/Ry%C5%9B

https://en.wikipedia.org/wiki/Rus%27_people

https://pl.wiktionary.org/wiki/Ru%C5%9B

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rusowie

https://en.wiktionary.org/wiki/ruch

https://pl.wiktionary.org/wiki/ruch

https://en.wiktionary.org/wiki/rucha%C4%87

https://pl.wiktionary.org/wiki/rucha%C4%87

https://en.wiktionary.org/wiki/rychle

https://pl.wiktionary.org/wiki/rychle

https://en.wiktionary.org/wiki/rice

https://pl.wiktionary.org/wiki/ry%C5%BC

https://pl.wiktionary.org/wiki/reza%C4%87

http://sciaga.pl/slowniki-tematyczne/11001/rzezac/

http://sciaga.pl/slowniki-tematyczne/11034/rznac/

http://sciaga.pl/slowniki-tematyczne/11030/rzezba/

https://pl.wiktionary.org/wiki/rze%C5%BAnia

https://dobryslownik.pl/slowo/rzeza%C4%87/50329/1/26303/

https://pl.wiktionary.org/wiki/r%C4%85ba%C4%87

https://en.wiktionary.org/wiki/r%C4%85ba%C4%87

https://pl.wiktionary.org/wiki/rzecz#rzecz_.28j.C4.99zyk_polski.29

rzecz

rzecz (język polski)

rzecz (1.1)

 rzeczy (1.1)

wymowa:

wymowa ^?/i, IPA: [ʒɛʧ̑], AS: [žeč]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) wytwór materialny, przedmiot

(1.2) sprawa, problem, zagadnienie

(1.3) temat, treść, wątek

(1.4) zadanie, obowiązek, czynność

(1.5) zakres, dziedzina, dział

(1.6) wydarzenie, fakt, okoliczność

(1.7) przedsięwzięcie, zamiar, plan, czyn

(1.8) filoz. desygnat

(1.9) daw. rozmowa, gadanie, mówienie^[1]

odmiana:

(1.1–9)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	rzecz	rzeczy
dopełniacz	rzeczy	rzeczy
celownik	rzeczy	rzeczom
biernik	rzecz	rzeczy
narzędnik	rzeczą	rzeczami
miejscownik	rzeczy	rzeczach
wołacz	rzeczy	rzeczy

przykłady:

(1.1) Strych pełen jest starych rzeczy.

(1.2) Na zebraniu z pewnością omawiano rzeczy dużej wagi.

(1.3) Polityka to raczej nudna rzecz.

(1.4) Męska to rzecz – polowanie.

(1.5) Klasyfikowanie języków jest rzeczą językoznawstwa.

(1.6) Wczoraj stała się nieprawdopodobna rzecz!

(1.7) Dopuściłeś się w swym życiu haniebnych rzeczy.

(1.9) Młodzieniec spodobał się iey, a iemu takoś Medea, wstąpili z sobą w rzecz, a z rzeczy w przyiaźń.^[1]

synonimy:

(1.1) przedmiot, obiekt

wyrazy pokrewne:

rzecz. rzeczownik m, rzeczowność f, rzeczowość f, rzeczywistość f

czas. rzec dk.

przym. rzeczowy, rzeczowny, rzeczownikowy

przysł. rzeczowo

związki frazeologiczne:

być do rzeczy • coś jest na rzeczy • do rzeczy • gadać od rzeczy • mówić do rzeczy • mówić od rzeczy • nazywać rzeczy po imieniu • przystąpić do rzeczy • rzecz gustu • znać się na rzeczy

etymologia:

(1.9) zob. rec

tłumaczenia:

• abchaski: (1.2) ау’с
• angielski: (1.1) thing; (1.2) problem; (1.3) subject
• arabski: (1.1) شيء
• baskijski: (1.1) gauza; (1.2) arazo; (1.3) gai
• białoruski: (1.1) рэч f
• bułgarski: (1.1) вещ f, предмет m; (1.3) тема f, предмет m
• chorwacki: (1.1) stvar f
• czeski: (1.1) věc f
• dolnołużycki: (1.1) wěc f; (1.2) wěc f; (1.3) wěc f
• duński: (1.1) ting n; (1.2) sag w
• esperanto: (1.1) aĵo, objekto
• fiński: (1.1) esine
• francuski: (1.1) chose f
• gudźarati: (1.1) વસ્તુ f (vastu), ચીજ f (cīja)
• hawajski: (1.1) mea
• hindi: (1.1) वस्तु
• hiszpański: (1.1) cosa f, objeto m
• holenderski: (1.1) ding n
• ido: (1.1) kozo
• interlingua: (1.1) cosa
• inuktitut: (1.1) ᐱ (pi)
• islandzki: (1.1) hlutur m, þing n
• łaciński: (1.1) rēs f
• niemiecki: (1.1) Sache f, Ding n; (1.1–3) Gegenstand m
• rosyjski: (1.1) вещь f; (1.3) тема
• sanskryt: (1.1) वस्तु
• staroegipski: (1.1) (ʿ)
• suahili: (1.1) jambo, kitu
• szwedzki: (1.1) sak w, föremål n
• tahitański: (1.1) mea
• ukraiński: (1.1) річ f
• węgierski: (1.1) dolog, tárgy
• wilamowski: (1.1) zah f, zaoch f
• włoski: (1.1) cosa f

źródła:

 Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego, t. 3, Warszawa, Drukarnia XX. Piiarów, 1807–1814.

!!!UWAGA!!!

Zwracam uwagę na podobieństwa między postaciami tego słowa w sanskrycie, j. bułgarskim, dolnołóżyckim i czeskim, jak i w łacinie i j. polskim, patrz:

https://pl.wiktionary.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%81#sa

वस्तु (sanskryt)

transliteracja:

IAST: vastu

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) naprawdę istniejąca rzecz, rzeczywistość^[1]

(1.2) rzecz, obiekt, przedmiot (ogólnie)^[1]

(1.3) posiadanie, własność, majątek^[1]

wyrazy pokrewne:

przysł. वस्तुतस्

źródła:

Digital Dictionaries of South Asia.

https://pl.wiktionary.org/wiki/res#la

res (język łaciński)

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) rzecz

(1.2) własność, majątek, posiadłość; stan posiadania

(1.3) sprawa, zagadnienie

(1.4) fakt, stan faktyczny, rzeczywistość

(1.5) sytuacja, okoliczności, wydarzenie

(1.6) powód (zwłaszcza z zaimkami)

(1.7) czyn, działalność, akt

(1.8) władza

(1.9) przen. państwo, sprawy państwowe

odmiana:

(1.1–9) res, rei (deklinacja V)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	rēs	rēs
dopełniacz	rēī	rērum
celownik	rēī	rēbus
biernik	rem	rēs
ablatyw	rē	rēbus
wołacz	rēs	rēs

przykłady:

(1.1) Tuas res habeto et vade foras! → Zabieraj wszystkie swoje rzeczy i wynoś się!

(1.2) Rem mihi delatam ab eo positamque apud Romam libenter accepi. → Majątek ofiarowany mnie przez niego, położony pod Rzymem chętnie przyjąłem.

(1.3) Iterum de re tibi adferre nunc debeo: quam enim in litteris tuis monstrasti. → Należy mi teraz odnieść się do tej sprawy, którą zresztą pokazałeś w twoich listach.

(1.4) Res est, quod spectes. → Rzeczywistość jest taka, jaką widzisz.

(1.5) Iis rebus factis dictaturam cito obtinebat. → Przez te okoliczności szybko otrzymał dyktaturę.

(1.6) Quam ob rem bellum indictum est. → Z tego powodu wojna została wypowiedziana.

(1.6) Antonius magnam partem civitatis suis liberis dare voluerat et, proelio ab principis sociis victo, sibi mortem invenit; quibus rebus Augustus triumphator hoc horribile bellum finivit. → Antoniusz chciał przekazać swoim dieciom znaczną część państwa i, gdy bitwa została wygrana przez sojuszników dowódcy, zabił się; dzięki tym powodom August zakończył tę okropną wojnę jako zwycięzca.

(1.7) Vita eius et res agitatae hominem audacissimum fuisse confirmant. → Jego życie i działalność pokazują, że był bardzo odważnym człowiekiem.

(1.8) Inimicis necatis rerum in facili potiebatur. → Zabiwszy wrogów, zdobywał z łatwością władzę.

(1.9) Moribus antiquis res stat Romana virisque^[1]. → Państwo stoi dawnymi zwyczajami i mężami.

kolokacje:

(1.8) rerum potiri → zdobyć władzę

synonimy:

(1.4) factum n

(1.6) causa f

(1.8) imperium n, potestas f

(1.9) civitas f

wyrazy pokrewne:

rzecz. res publica f, respublica f

przym. realis

związki frazeologiczne:

(1.1) ad rem • ab re • res adversae • res bellica • res capitalis • res divina • res familiaris • res frumentaria • res gestae • res maritima • res militaris • res navalis • res novae • res rusticae • res secundae • scriptor rerum gestarum

źródła:

Enniusz Fragmenta

https://en.wiktionary.org/wiki/res

Latin

Etymology

From Proto-Italic *reis, from Proto-Indo-European *reh₁ís ‎(“wealth, goods”). Cognate to Old Persian [script needed] ‎(rāy-, “paradise, wealth”), Avestan ‎(rāy-, “paradise, wealth”) and Sanskrit रयि ‎(rayí, “property, goods”).

Pronunciation

• (Classical) IPA^(key): /reːs/

Noun

rēs f ‎(genitive reī); fifth declension

1. thing, matter, issue, affair, stuff  
   

   Dixit duas res ei rubori fuisse.

   He said that two things had abashed him.

2. state, republic, commonwealth  

Inflection

Fifth declension.

Case	Singular	Plural
nominative	rēs	rēs
genitive	reī	rērum
dative	reī	rēbus
accusative	rem	rēs
ablative	rē	rēbus
vocative	rēs	rēs

Derived terms

• rēapse
• reus
• rēcula/ rēscula
• rem acū tetigistī
• rēs, nōn verba (actions speak louder than words)
• reālis
• res adiudicata
• res privata
• res publica
• res iudicata
• in medias res

Descendants

Catalan: res English: ad rem, foedus rerum, in medias res, in re, in rem, re, real, really, rebus, res judicata, res ipsa loquitur Franco-Provençal: ren (in quôqua ren, „something”) French: rien Galician: res, ren

Occitan: ren, rèn Old Portuguese: ren Portuguese: res Spanish: res

References

• res in Charlton T. Lewis & Charles Short (1879) A Latin Dictionary, Oxford: Clarendon Press
• res in Charlton T. Lewis (1891) An Elementary Latin Dictionary, New York: Harper & Brothers
• RES in Charles du Fresne du Cange’s Glossarium Mediæ et Infimæ Latinitatis (augmented edition, 1883–1887)
• “res” in Félix Gaffiot (1934), Dictionnaire Illustré Latin-Français, Paris: Hachette.
• Meissner, Carl; Auden, Henry William (1894) Latin Phrase-Book^[1], London: Macmillan and Co.
• res in Harry Thurston Peck, editor (1898) Harper’s Dictionary of Classical Antiquities, New York: Harper & Brothers
• res in Ramminger, Johann (accessed 16 July 2016) Neulateinische Wortliste: Ein Wörterbuch des Lateinischen von Petrarca bis 1700^[2], pre-publication website, 2005-2016
• res in William Smith et al., editor (1890) A Dictionary of Greek and Roman Antiquities, London: William Wayte. G. E. Marindin

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Italic/reis

Reconstruction:Proto-Italic/reis

Etymology

From Proto-Indo-European *reh₁ís.

Noun

*reis f^[1][2]

1. thing, matter

Declension

Originally, the noun was a „regular” i-stem, and would have been *rēj- before vowels (genitive *rējes, dative *rējei etc.), and *rēi before consonants and word-finally (nominative *rēis, perhaps originally disyllabic). In the former, -j- was regularly lost, while in the latter the diphthong was shortened before another consonant, due to Osthoff’s law.

Declension of *reis (vowel/i-stem, irregular)

	Singular	Plural
Nominative	*reis	*rēs
Vocative	*reis	*rēs
Accusative	*reim, *rēm	*reins? *rens?
Genitive	*rēs	*rēom
Dative	*rēi	*reiβos (*rēβos?)
Ablative	*rīd?, *rē?	*reiβos (*rēβos?)
Locative	*rēi	*reiβos (*rēβos?)

Descendants

• Latin: rēs

References

1. ^ De Vaan, Michiel (2008) Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill
2. ^ Sihler, Andrew L. (1995) New Comparative Grammar of Greek and Latin, Oxford, New York: Oxford University Press

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/reh%E2%82%81%C3%ADs

Reconstruction:Proto-Indo-European/reh₁ís

Proto-Indo-European

Root *reh₁ís

1. wealth, goods

Declension

Declension of *reh₁ís

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*reh₁is	?	*reh₁yes
Vocative	—	?	—
Accusative	*reh₁ym̥	?	*reh₁ym̥s
Instrumental	*reh₁y(e)h₁	?	*reh₁ibʰi
Dative	*reh₁yey	?	*reh₁imos
Ablative	*reh₁yos	?	*reh₁imos
Genitive	*reh₁yos	?	*reh₁yoHom
Locative	*reh₁y(i)	?	*reh₁isu

Descendants

• Indo-Iranian: *rai-
  • Indic:
    • Sanskrit: रास् ‎(rās), रायस् ‎(rāyas), रयि ‎(rayí)
  • Iranian:
  • Avestan: ‎(raēvant)
  • → Slavic: *rajь (an Iranian borrowing)
• Proto-Italic: *reis
  • Latin: rēs

References

• Andrew L. Sihler (1995) New Comparative Grammar of Greek and Latin, New York, Oxford, Oxford University Press

…..

!!!UWAGA!!!

Uważam, że nie jest prawdą, że Pra-Słowianie zapożyczyli słowa RaJ, Wy+Raj od jakichś ludów irańskich, jak np. Osetyńcy lub ich przodkowie, patrz:

https://skribh.wordpress.com/2016/10/10/346-nasi-bracia-wandalowie-czyli-prawda-historyczna-wg-newsweeka-autor-tekstu-nie-znany/#comment-7750

i tu:

https://skribh.wordpress.com/2016/08/03/332-o-jezykoznawstwie-i-nie-tylko-czyli-podsumowania-i-wyjasnienia-do-przygotowan-przed-wielkim-marszem-w-nieznane-01/

…..

3. Słowa zbudowane na rdzeniu R+, związane opisem miejsc:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wyraj

Wyraj, Raj, Irij – według wierzeń słowiańskich bajeczna kraina, do której na zimę odlatują ptaki i z której przychodzi wiosna^[1], a także (w folklorze) z której przybywają bociany niosące dzieci^[2].

Początkowo Słowianie wierzyli tylko w jeden Wyraj, utożsamiany z Rodem, położony daleko za morzem, na końcu Drogi Mlecznej^[2]. Wyobrażano go sobie jako ogród za żelazną bramą broniącą wstępu żyjącym, położony w koronie drzewa kosmicznego. Z kolei na gałęziach drzewa miały gniazdować ptaki, utożsamiane zazwyczaj z duszami ludzkimi^[1]. Według przekazów folklorystycznych bram Wyraju strzegł Weles, czasem przedstawiany w postaci zoomorficznej jako Złoty Kur lub Raróg dzierżący w szponach klucze do zaświatów^[2].

Odlatujące do Wyraju i powracające zeń na wiosnę ptaki Słowianie utożsamiali z ludzkimi duszami^[2]. Według przekazów ludowych wraz z dymem stosu pogrzebowego dusza ludzka w postaci ornitomorficznej ulatuje do Wyraju, gdzie jednak nie pozostaje wiecznie, powracając za jakiś czas w łono brzemiennej kobiety, przynoszona przez bociana lub lelka, w czym można dopatrywać się śladów wierzeń w reinkarnację^[2]. (…)

Etymologia

Etymologię nazwy „wyraj” próbowano wyprowadzić z hipotetycznego prasłowiańskiego *rajъ w powiązaniu z perskim rayí (bogactwo, szczęście)^[2], wskazywano także na podobieństwo do np. greckiego éar (wiosna), sanskryckiego áranyas (obcy, daleki) czy indoeuropejskiego *ūr- (woda), jednak żadna z tych etymologii nie znalazła powszechnego uznania^[1]. (…)

https://en.wikipedia.org/wiki/Iriy

Iriy, Irij or Vyriy (Russian: ирий, ирей, вырий), Vyraj (Belarusian: Вырай) is a mythical place in Slavic mythology where birds fly for the winter and souls go after death, sometimes identified with paradise.^[1] Snakes have their own iriy where they go for the winter which is located underground.^[2]

The term was first mentioned in the writings of Vladimir II Monomakh. During the Christianization of Kievan Rus’, people were able to imagine heaven and hell based on the idea of iriy.^[3]

Etymology

This term is sometimes said to be derived from rai, the Slavic word for ‚paradise’, but this is probably a folk etymology.^[4]

In modern times

Storks carried unborn souls from iriy to Earth.^[5] This idea was simplified to „storks bring children into the world”.^[6] (…)

!!!UWAGA!!!

Wygląda na to, że dla ofitzjalnych jęsykosnaftzóf żaden źródłosłów nie jest dobry, żeby wywieźć znaczenie słowa Wy+RaJ… 😦 Ciekawe, czy bociany przynosiły także dzieci i Osetyńcom i innym Irańczykom..?

https://pl.wikipedia.org/wiki/Raj

Wierzenia

• Raj – biblijny ogród (Eden)
• Raj – kraina zmarłych (Niebo)
  • Raj – w katolicyzmie
  • Raj – w mitologii słowiańskiej
  • Raj – w islamie (…)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Niebo_(raj)

https://pl.wiktionary.org/wiki/r%C5%BCe%C4%87

https://pl.wiktionary.org/wiki/raj#pl

raj

Podobna pisownia: ráj

raj (język polski)

wymowa:

IPA: [raj], AS: [rai ̯] wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) rel. miejsce wiecznej szczęśliwości, które istniało na początku ludzkości, które czeka również po śmierci; zob. też raj w Wikipedii

(1.2) przen. piękne miejsce, gdzie ludzie są szczęśliwi

(1.3) przen. miejsce szczególnie sprzyjające jakiemuś rodzajowi aktywności^[1]

odmiana:

(1.1–3)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	raj	raje
dopełniacz	raju	rajów
celownik	rajowi	rajom
biernik	raj	raje
narzędnik	rajem	rajami
miejscownik	raju	rajach
wołacz	raju	raje

przykłady:

(1.1) Adam i Ewa, pierwsi ludzie, zostali wygnani z raju.

kolokacje:

(1.1) chrześcijański / muzułmański raj

(1.2) istny / prawdziwy / tropikalny / komunistyczny raj • wrota raju • czuć się / mieć jak w raju • Czeski Raj • Słowacki Raj

(1.3) raj dla narciarzy / turystów… • raj podatkowy

synonimy:

(1.1) Eden, Rajski Ogród, niebo

(1.2) arkadia, eden, eldorado, raj na ziemi, kraina szczęśliwości, ziemia obiecana, kraina mlekiem i miodem płynąca

wyrazy pokrewne:

przym. rajski

związki frazeologiczne:

baju, baju, będziesz w raju • bez ludzi i raj się znudzi • raj utracony • wygnanie z raju • Adam cóż by poradził, gdyby Bóg w raju Ewy nie posadził • bez ludzi i raj się znudzi • rada by dusza do raju, ale grzechy nie puszczają

etymologia:

od prasł. *rajь, z jakiegoś języka irańskiego^[2]

por. bułg. рай, chorw. raj, czes. ráj, mac. рај, ros. рай, słc. raj i ukr. рай

por. awest. ??? i sanskr. रयि

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) paradise, eden
• arabski: (1.1) جنة f, فردوس
• baskijski: (1.1) paradisu
• bułgarski: (1.1) рай m
• duński: (1.1) paradis n, Eden n
• esperanto: (1.1) paradizo
• francuski: (1.1) paradis m
• hiszpański: (1.1) paraíso m
• holenderski: (1.1) paradijs n
• islandzki: (1.1) paradís f
• jidysz: (1.1) גן־עדן m (gan-ejdn)
• niemiecki: (1.1) Paradies n
• norweski (bokmål): (1.1) paradis n
• nowogrecki: (1.1) παράδεισος m
• portugalski: (1.1) paraíso m
• rosyjski: (1.1) рай m, эдем m; (1.2) рай m
• sanskryt: (1.1) दिव n
• slovio: (1.1) раи/rai
• słowacki: (1.1) raj m
• starogrecki: (1.1) παράδεισος m
• szwedzki: (1.1) paradis n, himmel w
• tahitański: (1.1) parataito
• turecki: (1.1) behişt
• ukraiński: (1.1) рай m
• wilamowski: (1.1) paradīs n
• włoski: (1.1) paradiso m

źródła:

• 1 Hasło raj w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 2 Hasło raj w: Hrvatski jezični portal.

https://en.wiktionary.org/wiki/raj

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *rajь. Probably a loan from iranic language. Compare Avestan ‎(rāy) and Sanskrit रयि ‎(rayi).

Pronunciation

• IPA^(key): /raj/

Noun

raj m inan

1. paradise
2. heaven

   raj na ziemi – paradise on earth

   wrota raju – gates to paradise

   istny raj – true paradise

   raj utracony – paradise lost

   wygnanie z raju – expulsion from paradise

   raje podatkowe – tax heavens

Declension

declension of raj

	singular	plural
nominative	raj	raje
genitive	raju	rajów
dative	rajowi	rajom
accusative	raj	raje
instrumental	rajem	rajami
locative	raju	rajach
vocative	raju	raje

Derived terms

• (adjective) rajski

Synonyms

• (paradise): Eden, Rajski Ogród
• (heaven): niebiosa, niebo

https://en.wiktionary.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A4%BF#Sanskrit

रयि

See also: राय

Sanskrit

Etymology

Traditionally explained as if from root राति ‎(√rā, “to grant, give, bestow, impart, yield, surrender”). Inherited from Proto-Indo-European *reh₁ís ‎(“wealth, goods”). Cognate to Old Persian [script needed] ‎(rāy-, “paradise, wealth”), Avestan ‎(rāy-, “paradise, wealth”) and Latin rēs.

Adjective

रयि • ‎(rayí)

1. rich

Declension

Masculine i-stem declension of रयि
Nom. sg.	रयिः ‎(rayiḥ)
Gen. sg.	रयेः ‎(rayeḥ)

Feminine i-stem declension of रयि
Nom. sg.	रयिः ‎(rayiḥ)
Gen. sg.	रय्याः / रयेः ‎(rayyāḥ / rayeḥ)

Neuter i-stem declension of रयि
Nom. sg.	रयि ‎(rayi)
Gen. sg.	रयिनः ‎(rayinaḥ)

Noun

रयि • ‎(rayí) m, f

1. property, goods, possessions, treasure, wealth, house (often personified)
2. stuff, materials

Declension

Masculine i-stem declension of रयि
Nom. sg.	रयिः ‎(rayiḥ)
Gen. sg.	रयेः ‎(rayeḥ)

Feminine i-stem declension of रयि
Nom. sg.	रयिः ‎(rayiḥ)
Gen. sg.	रय्याः / रयेः ‎(rayyāḥ / rayeḥ)

!!!UWAGA!!!

Proszę zwrócić uwagę, że wg ofitzjalnego jęsykosnaftzfa Pra-Słowiańskie słowa RaJ, Wy+Raj, w znaczeniu jako „niebo” itp, rzekomo są jakimiś zapożyczeniami od-irańskimi, ale wywodzą się z tzw. PIE *reh₁ís ‎(“wealth, goods”), czyli od R”eC”y!!!

„Traditionally explained as if from root राति ‎(√rā, “to grant, give, bestow, impart, yield, surrender”). Inherited from Proto-Indo-European *reh₁ís ‎(“wealth, goods”). Cognate to Old Persian [script needed] ‎(rāy-, “paradise, wealth”), Avestan ‎(rāy-, “paradise, wealth”) and Latin rēs.”

Jak to możliwe, że w języku polskim / lechickim / słowiańskim ciągle występują i inne słowa, które nawiązują nie tylko do tego, rzekomo zapożyczonego oznaczenia miejsca, czyli „nieba”,.. ale też nawiązują bezpośrednio do oznaczenia przedmiotu (R”eC”),.. a także czynności, jaka jest mówienie, czyli sławienie, ale nie tylko?!!

…..

Dodano 24.11.2016

https://pl.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3j

rój (1.1)

rój

Podobna pisownia: roj

rój (język polski)

wymowa:

IPA: [ruj], AS: [rui ̯]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) duża grupa latających owadów lub (rzadziej) małych ptaków

(1.2) ent. pszczoły, osy, trzmiele i inne owady latające, które żyją w jednym gnieździe

(1.3) pszcz. część rodziny pszczelej opuszczająca wraz z królową gniazdo

(1.4) przen. duże nagromadzenie ruszających się osób

odmiana:

(1.1–4)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	rój	roje
dopełniacz	roju	rojów
celownik	rojowi	rojom
biernik	rój	roje
narzędnik	rojem	rojami
miejscownik	roju	rojach
wołacz	roju	roje

przykłady:

(1.1–2) Na strychu zagnieździł się rój os.

składnia:

(1.1–4) rój + D. lm

kolokacje:

(1.1) rój pszczół / much / komarów / meszek / kawek

(1.2) rój pszczół / os / szerszeni / szarańczy / trzmieli

synonimy:

(1.1) chmara

(1.4) mrowie

wyrazy pokrewne:

rzecz. rojenie n, rójka f, rojnik m, wyrojenie n, zarojenie n, urojenie n

czas. roić ndk., wyroić dk., zaroić dk., uroić dk.

przym. rojowy

związki frazeologiczne:

rój meteorytów

uwagi:

Forma dopełniacza liczby mnogiej „roi” jest niepoprawna^[1].

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) swarm
• arabski: (1.1) سرب
• chorwacki: (1.1) roj m
• francuski: (1.1) essaim m
• hiszpański: (1.1) enjambre m
• interlingua: (1.1) essame
• jidysz: (1.1) רוי m (roj)
• kataloński: (1.1) eixam m
• niemiecki: (1.1) Schwarm m; (1.2) Schwarm m Volk n; (1.3) Schwarm m; (1.4) Schar f
• nowogrecki: (1.1) σμήνος n
• rosyjski: (1.1) рой m
• ukraiński: (1.1) рій m

źródła:

Hasło rój w: Słownik poprawnej polszczyzny, red. Witold Doroszewski, s. 657, Warszawa, Polskie Wydawnictwo Naukowe, 1980, ISBN 83–01–03811-X.

https://en.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3j

rój pszczół

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *rojь.

Pronunciation

• IPA^(key): /ruj/

Noun

rój m inan

1. swarm

Declension

declension of rój

	singular	plural
nominative	rój	roje
genitive	roju	rojów/roi
dative	rojowi	rojom
accusative	rój	roje
instrumental	rojem	rojami
locative	roju	rojach
vocative	roju	roje

http://sjp.pl/roi%C4%87

roić

1. marzyć, fantazjować;
2. roić się – o pszczołach: tworzyć nowy rój, wylatywać z ula w celu poszukiwania nowego gniazda;
3. roić się – poruszać się całą gromadą; pojawiać się masowo

http://sjp.pwn.pl/sjp/roi%C4%87;2515604

roić «myśleć, marzyć o czymś nierealnym»

http://synonim.net/synonim/roi%C4%87+si%C4%99

Synonimy do wyrażenia „roić się”

Poniżej znajduje się zbiorcza lista wszystkich synonimów do wyrażenia roić się.

• majaczyć się,
• marzyć się,
• przywidywać się,
• śnić się,
• wydawać się,
• zwidywać się,
• kłębić się,
• licznie się pojawiać,
• mrowić się,
• tłoczyć się,
• występować masowo,
• być bogatym,
• mieć pod dostatkiem,
• obfitować,
• opływać,
• zasobnym,
• cisnąć się,
• zalegać,
• poruszać się tłumnie,
• występować gromadnie,
• snuć się po głowie,
• snuć się po głowie komuś,
• być zasobnym,
• wyrajać się,
• gromadzić się,

http://sjp.pl/wyroi%C4%87

wyroić

1. wymarzyć
2. o pszczołach: wylecieć z ula
3. przenośnie – wyjść gromadnie z jakiegoś pomieszczenia

http://sjp.pwn.pl/sjp/wyroic-sie;2540492.html

wyroić się, wyrajać się
1. «o pszczołach i mrówkach skrzydlatych: wylecieć gromadnie z ula w poszukiwaniu nowego miejsca na osiedlenie się roju»
2. «pojawić się w dużej ilości»

http://sjp.pwn.pl/sjp/naraic;2486926.html

naraić — narajać

1. pot. «załatwić komuś coś lub pomóc w załatwieniu»
2. daw. «polecić komuś kogoś na męża lub żonę»

http://sjp.pl/narai%C4%87

naraić

polecić, zarekomendować komuś coś lub kogoś; nastręczyć, zachwalić

https://pl.wiktionary.org/wiki/narai%C4%87

naraić (język polski)

wymowa:

IPA: [naˈra^jiʨ̑], AS: [nara^i ̯ić], zjawiska fonetyczne: epenteza i ̯ 

znaczenia:

czasownik przechodni dokonany (ndk. narajać)

(1.1) pot. polecić coś komuś^[1]

(1.2) pot. załatwić coś komuś^[2]

(1.3) daw. polecić komuś kogoś na męża^[2]

czasownik zwrotny dokonany naraić się (ndk. narajać się)

(2.1) daw. zjawić się^[1]

odmiana:

(1.1–3) koniugacja VIa

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		naraić
czas przyszły prosty		naraję	naraisz	narai	naraimy	naraicie	narają
czas przeszły	m	naraiłem	naraiłeś	naraił	narailiśmy	narailiście	naraili
	f	naraiłam	naraiłaś	naraiła	naraiłyśmy	naraiłyście	naraiły
	n	naraiłom	naraiłoś	naraiło

pozostałe formy

(2.1) koniugacja VIa

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		naraić się
czas przyszły prosty		naraję się	naraisz się	narai się	naraimy się	naraicie się	narają się
czas przeszły	m	naraiłem się	naraiłeś się	naraił się	narailiśmy się	narailiście się	naraili się
	f	naraiłam się	naraiłaś się	naraiła się	naraiłyśmy się	naraiłyście się	naraiły się
	n	naraiłom się	naraiłoś się	naraiło się

pozostałe formy czas zaprzeszły m naraiłem się był naraiłeś się był naraił się był narailiśmy się byli narailiście się byli naraili się byli f naraiłam się była naraiłaś się była naraiła się była naraiłyśmy się były naraiłyście się były naraiły się były n naraiłom się było naraiłoś się było naraiło się było forma bezosobowa czasu przeszłego narajono się tryb rozkazujący niech się naraję naraj się niech się narai narajmy się narajcie się niech się narają tryb przypuszczający m naraiłbym się, byłbym się naraił naraiłbyś się, byłbyś się naraił naraiłby się, byłby się naraił narailibyśmy się, bylibyśmy się naraili narailibyście się, bylibyście się naraili narailiby się, byliby się naraili f naraiłabym się, byłabym się naraiła naraiłabyś się, byłabyś się naraiła naraiłaby się, byłaby się naraiła naraiłybyśmy się, byłybyśmy się naraiły naraiłybyście się, byłybyście się naraiły naraiłyby się, byłyby się naraiły n naraiłobym się, byłobym się naraiło naraiłobyś się, byłobyś się naraiło naraiłoby się, byłoby się naraiło imiesłów przysłówkowy uprzedni naraiwszy się rzeczownik odczasownikowy narajenie się, nienarajenie się

wyrazy pokrewne:

rzecz. narajenie n

etymologia:

pol. na- + raić

źródła:

•  Hasło naraić w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
•  Hasło naraić w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

…..!!!UWAGA!!!

Wg mnie istnieje związek z RaJ+em i RoJ+eM, jak i RaJ+eNieM i RoJ+eNieM, a także RoTa” itp, ale o tym będzie już mowa w innym artykule.
Proszę samemu porównać ilość słów zbudowanych na rdzeniu R+ w różnych językach tzw. indo-europejskich i porównać je z odtworzonymi rdzeniami i słowami tego tzw. PIE. Podpowiadam, żeby jako odnośnik wziąć słowa odnajdywane w języku polskim / lechickim / słowiańskim,.. będzie łatwiej i szybciej…

Uważam, że jest co najmniej wysoce prawdopodobne, że to co jest opisywane przez ofitzjalnych jęsykosnaftzóf, jako pochodzące od języka tzw. Pra/Proto/Pre-Germańskiego, było i jest zwykłym zapożyczeniem z języka Pra-Słowiańskiego i dotyczy to także rdzenia i słowa HRoF/P/B… ale ale… allo-allo… to nie wszystko, bo:

H+RoD…

G+Ro”D…

S’+Ro”D…

https://pl.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3d

https://en.wikipedia.org/wiki/Kinship

https://pl.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3d

https://en.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3d

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/rod%D1%8A

… ale o tym innym razem, bo rdzeń RD, jest jednym z najważniejszych rdzeni Pra-Słowiańskich i można o nim pisać bardzo długo…

…..

A na koniec o prostocie języka germańskiego… jakim jest także język angielski… czyli dużo machania rękami… hehehe

6 words with meanings that will surprise you

Published on Aug 25, 2012
http://www.engvid.com/ What make is your computer? In this lesson you’ll discover the other meanings of some common words that you thought you knew. Did you know that you could do more than drink milk and water? Did you know that ‚meet’, ‚wear’, and ‚mean’ can be nouns? (…)

…..

Mam nadzieję, że jako przedstawiciel tzw. ludowego językoznawstwa, czyli czytaj językoznawstwa słowiańskiego / statystycznego,.. dostarczyłem tutaj czegoś więcej, niż tylko ludowych, czytaj słowiańskich opowieści… 🙂