135 Shield / SHieLD, jako Target / TaRG+eT – Giermański Drag / DRaG i jego pierwotne Pra-Słowiańskie źródłosłowy i znaczenia, czyli tragiczne targnięcie się na najświętsze świętości ofitzjalnego jęsykosnaftzfa 06

A Grammar of Modern Indo-European, Second Edition By Carlos Quiles

…..

https://en.wikipedia.org/wiki/Winter%27s_law

Winter’s law, named after Werner Winter, who postulated it in 1978, is a proposed sound law  operating on Balto-Slavic short vowels */e/, */o/, */a/ (< PIE *h₂e), */i/ and */u/ according to which they lengthen before unaspirated voiced stops, and that syllable gains rising, acute accent.

Compare;

• PIE *sed- „to sit” (which also gave Latin sedeō, Sanskrit sīdati, Ancient Greek hézomai and English sit) > Proto-Balto-Slavic *sēstej (*sēd-tej) > Lithuanian sė́sti, OCS sěsti (with regular *dt > *st dissimilation; OCS and Common Slavic yat /ě/ is a regular reflex of PIE/PBSl. */ē/).
• PIE *h₂ebl- „apple” (that also gave English apple) > Proto-Balto-Slavic *ābl- > standard Lithuanian obuolỹs (accusative óbuolį) and also dialectal forms of óbuolas and Samogitian  óbulas, OCS ablъko, modern Serbian/Croatian jȁbuka, Slovene jábolko etc.

Winter’s law is supposed to show the difference between the reflexes of PIE */b/, */d/, */g/, */gʷ/ in Balto-Slavic (in front of which Winter’s law operates in closed syllable) and PIE */bʰ/, */dʰ/, */gʰ/, */gʷʰ/ (before which there is no effect of Winter’s law). That shows that in relative chronology, Winter’s law operated before PIE aspirated stops */bʰ/, */dʰ/, */gʰ/ merged with PIE plain voiced stops */b/, */d/, */g/ in Balto-Slavic.

Secondarily, Winter’s law is also supposed to show the difference between the reflexes of PIE *h₂e > */a/ and PIE */o/ which otherwise merged to */a/ in Balto-Slavic. When those vowels lengthen in accordance with Winter’s law, old */a/ (< PIE *h₂e) has lengthened into Balto-Slavic */ā/ (which later gave Lithuanian /o/, Latvian /ā/, OCS /a/), and old */o/ has lengthened into Balto-Slavic */ō/ (which later gave Lithuanian and Latvian uo, but OCS /a/). In later development, which represented Common Slavic innovation, the reflexes of Balto-Slavic */ā/ and */ō/ were merged, and they both result in OCS /a/. This also shows that Winter’s law operated prior to the common Balto-Slavic change */o/ > */a/.

The original formulation of Winter’s law stated that the vowels regularly lengthened in front of PIE voiced stops in all environments. As much as there were numerous examples that supported this formulation, there were also many counterexamples, such as OCS stogъ „stack” < PIE *stógos, OCS voda „water” < PIE *wodṓr (collective noun formed from PIE *wódr̥). An adjustment of Winter’s law, with the conclusion that it operates only on closed syllables, was proposed by Matasović in 1994. Matasović’s revision of Winter’s law has been used in the Lexikon der indogermanischen Verben. Other variations of the blocking mechanism for Winter’s law have been proposed by Kortlandt, Shintani, Rasmussen, Dyboand Holst.

---

Criticism

Not all specialists in Balto-Slavic historical linguistics accept Winter’s law. A study of counterexamples led Patri (2006) to conclude that there is no law at all. According to him, exceptions to the law create a too heterogeneous and voluminous set of data to allow any phonological generalization.

---

See also

• Lachmann’s law, a similar law occurring in Latin

References

• Kortlandt, Frederik (September 14–22, 1988), „Remarks on Winter’s law” (PDF), Studies in Slavic and General Linguistics: Dutch Contributions to the 10th International Congress of Slavists, Sofia, 11: 387–396
• Dybo, Vladimir (2002), „Balto-Slavic Accentology And Winter’s Law” (PDF), Studia Linguarum, Moscow: RSUH Publishers, 3: 295–515, retrieved 2008-07-08
• Matasović, Ranko (2002), „Toward a relative chronology of the earliest Baltic and Slavic sound changes” (PDF), Baltistica, 40/2, archived from the original (PDF) on October 9, 2006
• Derksen, Rick (2002), „On the reception of Winter’s law” (PDF), Baltistica, 37: 5–13
• Kortlandt, Frederik (2007), Winter’s law again (PDF)
• Kapović, Mate (2008), Uvod u indoeuropsku lingvistiku (in Croatian), Zagreb: Matica hrvatska, ISBN978-953-150-847-6
• Matasović, Ranko (2008), Poredbenopovijesna gramatika hrvatskoga jezika (in Croatian), Zagreb: Matica hrvatska, ISBN978-953-150-840-7
• Patri, Sylvain (2005), „Observations sur la loi de Winter”, Historische Sprachforschung (in French), 118: 269–293
• Young, Steven (2008), „Winter’s law and etymologies, with special reference to Lithuanian” (PDF), Baltistica, 43/2: 201–218

Click to access 14514756.pdf

Winter’s Law again in Accent Matters Author: Frederik Kortlandt

---

Wiecie już po co, to powyżej zamieściłem? Niekumatym niniejszym wyjaśniam:

Nie wierzcie we wszystko, co wmawiają Wam ofitzjalni jęsykosnaftzy,.. czy np. ja,.. ale wszystko sami sprawdzajcie! Miłej zabawy! 🙂

---

W tej części kończę z tym Szcz / S”C”… itp, brzmiącym podobnie jak Szczyt / S”C”yT,.. przynajmniej spróbuję to zrobić,.. bo zobaczymy jak wyjdzie… 🙂

A i pamiętajcie to tym, co napisałem w części pierwszej tego wpisu, a szczególnie o tzw. wtórnych ubezdźwięcznieniach, czyli wtórnej utracie dźwięczności, czyli wtórnej tzw. kentumizacji, czyli tzw. rough breathing, czyli pierwotności dźwięku zapisywanego znakiem S, patrz: S>H… choć nie tylko o tym…

…..

http://staropolska.pl/slownik/?nr=390&litera=S&id=2251

szczycić

bronić, ochraniać.

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/szczyci%C4%87

szczycić (język polski)

wymowa:

^{[uwaga 1]} IPA: [ˈʃʧ̑ɨʨ̑iʨ̑], AS: [ščyćić], zjawiska fonetyczne: zmięk.

znaczenia:

czasownik niedokonany

(1.1) st.pol. bronić, chronić^[1]

wyrazy pokrewne:

rzecz. szczyt, zaszczytciel

czas. szczycić się, zaszczycić

uwagi:

1. Skocz do góry↑ jeśli nie zaznaczono inaczej, jest to wersja odpowiadająca współczesnym standardom języka ogólnopolskiego

tłumaczenia:

zobacz listę tłumaczeń w haśle: bronić

źródła:

1. Skocz do góry↑ Jan Miodek, Rozmyślajcie nad mową!, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, s. 40.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/zaszczyt

zaszczyt (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈzaʃʧ̑ɨt], AS: [zaščyt]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) coś, co jest powodem do dumy; wyróżnienie, docenienie

(1.2) w lm zaszczyty: wysokie stanowiska zawodowe, odznaczenia, honory wraz ze związanymi z nimi przywilejami^[1]

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	zaszczyt	zaszczyty
dopełniacz	zaszczytu	zaszczytów
celownik	zaszczytowi	zaszczytom
biernik	zaszczyt	zaszczyty
narzędnik	zaszczytem	zaszczytami
miejscownik	zaszczycie	zaszczytach
wołacz	zaszczycie	zaszczyty

(1.2)

przypadek	liczba mnoga
mianownik	zaszczyty
dopełniacz	zaszczytów
celownik	zaszczytom
biernik	zaszczyty
narzędnik	zaszczytami
miejscownik	zaszczytach
wołacz	zaszczyty

wyrazy pokrewne:

rzecz. zaszczycenie n, zaszczycenie n, zaszczycik mrz

czas. zaszczycać ndk., zaszczycić dk.

przym. zaszczytny

przysł. zaszczytnie

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) honor, glory, credit; (1.2) privilege
• francuski: (1.1) honneur

źródła:

1. Skocz do góry↑  Hasło zaszczyty w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/zaszczyt

zaszczyt

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈzaʂ.t͡ʂɨt/

Noun

zaszczyt minan

1. honor
2. privilege

Declension

declension of zaszczyt

	singular	plural
nominative	zaszczyt	zaszczyty
genitive	zaszczytu	zaszczytów
dative	zaszczytowi	zaszczytom
accusative	zaszczyt	zaszczyty
instrumental	zaszczytem	zaszczytami
locative	zaszczycie	zaszczytach
vocative	zaszczycie	zaszczyty

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/czy%C5%9Bci%C4%87

czyścić (język polski)

marynarze czyszczą (1.1) pokład

ptak czyści (1.1) pióra

wymowa:

IPA: [ˈʧ̑ɨɕʨ̑iʨ̑], AS: [čyśćić], zjawiska fonetyczne: zmięk. wymowa^?/i

znaczenia:

czasownik niedokonany

(1.1) powodować, że coś jest czyste, usuwając brud, zanieczyszczenia

(1.2) zbierać na wymioty

(1.3) daw. kastrować

odmiana:

(1.1) koniugacja VIa

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		czyścić
czas teraźniejszy		czyszczę	czyścisz	czyści	czyścimy	czyścicie	czyszczą
czas przeszły	m	czyściłem	czyściłeś	czyścił	czyściliśmy	czyściliście	czyścili
	ż	czyściłam	czyściłaś	czyściła	czyściłyśmy	czyściłyście	czyściły
	n	czyściłom	czyściłoś	czyściło
tryb rozkazujący		niech czyszczę	czyść	niech czyści	czyśćmy	czyśćcie	niech czyszczą
pozostałe formy czas przyszły m będę czyścił, będę czyścić będziesz czyścił, będziesz czyścić będzie czyścił, będzie czyścić będziemy czyścili, będziemy czyścić będziecie czyścili, będziecie czyścić będą czyścili, będą czyścić ż będę czyściła, będę czyścić będziesz czyściła, będziesz czyścić będzie czyściła, będzie czyścić będziemy czyściły, będziemy czyścić będziecie czyściły, będziecie czyścić będą czyściły, będą czyścić n będę czyściło, będę czyścić będziesz czyściło, będziesz czyścić będzie czyściło, będzie czyścić czas zaprzeszły m czyściłem był czyściłeś był czyścił był czyściliśmy byli czyściliście byli czyścili byli ż czyściłam była czyściłaś była czyściła była czyściłyśmy były czyściłyście były czyściły były n czyściłom było czyściłoś było czyściło było forma bezosobowa czasu przeszłego czyszczono tryb przypuszczający m czyściłbym, byłbym czyścił czyściłbyś, byłbyś czyścił czyściłby, byłby czyścił czyścilibyśmy, bylibyśmy czyścili czyścilibyście, bylibyście czyścili czyściliby, byliby czyścili ż czyściłabym, byłabym czyściła czyściłabyś, byłabyś czyściła czyściłaby, byłaby czyściła czyściłybyśmy, byłybyśmy czyściły czyściłybyście, byłybyście czyściły czyściłyby, byłyby czyściły n czyściłobym, byłobym czyściło czyściłobyś, byłobyś czyściło czyściłoby, byłoby czyściło imiesłów przymiotnikowy czynny m czyszczący, nieczyszczący ż czyszcząca, nieczyszcząca czyszczące, nieczyszczące n czyszczące, nieczyszczące imiesłów przymiotnikowy bierny m czyszczony czyszczeni ż czyszczona czyszczone n czyszczone imiesłów przysłówkowy współczesny czyszcząc, nie czyszcząc rzeczownik odczasownikowy czyszczenie, nieczyszczenie

przykłady:

(1.1) Teklaprzy pomocy Jewdokii szorowałasprzętkuchenny, garnki, rondle; czyściłasamowary, „prymusy” iukładaławszystkostaranniewworkachzgrubegopłótna^[1].

synonimy:

(1.1) oczyszczać, myć, uporządkowywać, pucować, odświeżać

(1.3) trzebić

antonimy:

(1.1) brudzić

wyrazy pokrewne:

rzecz. czystość ż, czyściec m, czyszczenie n, czyściciel m, czyścicielka ż, czystka ż, czyszczacz m, wyczystka ż, czyścik mrz, czyścioch mos, czyściocha ż, czyścioszek mos, czyścioszka ż, oczyszczenie n

czas. oczyszczać, oczyścić, wyczyścić, przeczyścić

przym. czysty, wyczystny, czystościowy, czyśćcowy

przysł. czysto

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) clean
• czeski: (1.1) čistit
• esperanto: (1.1) purigi
• francuski: (1.1) purifier, affiner
• hiszpański: (1.1) limpiar, expurgar
• interlingua: (1.1) appurar, expurgar, purificar, depurar, furbir, mundificar, mundar, nettar
• kataloński: (1.1) netejar
• kazachski: (1.1) тазалау
• niemiecki: (1.1) säubern, reinigen, putzen
• norweski (bokmål): (1.1) rense
• portugalski: (1.1) purificar
• rosyjski: (1.1) чистить; (1.2) делать уборку, прибираться, наводить порядок
• slovio: (1.1) cxistit (чистит)
• słowacki: (1.1) čistiť
• suahili: (1.1) safisha
• szwedzki: (1.1) rengöra, städa, feja, putsa
• tetum: (1.1) hamoos
• ukraiński: (1.1) чистити
• wilamowski: (1.1) puca, pütca
• włoski: (1.1) pulire

źródła:

1. Skocz do góry↑ Jan Brzechwa, Gdy owoc dojrzewa, 1958, Narodowy Korpus Języka Polskiego.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/czy%C5%9Bci%C4%87

czyścić

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *čistiti.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡ʂɨɕ.t͡ɕit͡ɕ/

Verb

czyścić impf (perfective wyczyścić)

1. (transitive) to clean

Conjugation

Conjugation of czyścić impf

		singular			plural
	person	m	f	n	mpers	manim, minan, f, n
infinitive		czyścić
present tense	1st	czyszczę			czyścimy
	2nd	czyścisz			czyścicie
	3rd	czyści			czyszczą
past tense	1st	czyściłem	czyściłam		czyściliśmy	czyściłyśmy
	2nd	czyściłeś	czyściłaś		czyściliście	czyściłyście
	3rd	czyścił	czyściła	czyściło	czyścili	czyściły
future tense	1st	będę czyścił1	będę czyściła1		będziemy czyścili1	będziemy czyściły1
	2nd	będziesz czyścił1	będziesz czyściła1		będziecie czyścili1	będziecie czyściły1
	3rd	będzie czyścił1	będzie czyściła1	będzie czyściło1	będą czyścili1	będą czyściły1
conditional	1st	czyściłbym	czyściłabym		czyścilibyśmy	czyściłybyśmy
	2nd	czyściłbyś	czyściłabyś		czyścilibyście	czyściłybyście
	3rd	czyściłby	czyściłaby	czyściłoby	czyściliby	czyściłyby
imperative	1st	—			czyśćmy
	2nd	czyść			czyśćcie
	3rd	niech czyści			niech czyszczą
active adjectival participle		czyszczący	czyszcząca	czyszczące	czyszczący	czyszczące
passive adjectival participle		czyszczony	czyszczona	czyszczone	czyszczeni	czyszczone
contemporary adverbial participle		czyszcząc
impersonal past		czyszczono
verbal noun		czyszczenie
1 or: będę czyścić, będziesz czyścić etc.

Related terms

• czysty
• czystość

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/%C4%8Distiti&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/čistiti.

---

UWAGA!

Czy to nie dziwne, że ofitzjalne odtfaszanie nie odtfasza tego C”iST+iTi, jako TiST+iTi, hm?

Skąd wziął się ten dźwięk zapisywany znakiem Cz / C”, hm?

Dlaczego ofitzjalnie już dawno temu, czyli przed tzw. średniowieczem i tymi rzekomymi tzw. słowiańskimi palatelizacjami w ogóle istniał? 🙂

---

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/czysto%C5%9B%C4%87

czystość (język polski)

czystość (1.1) w kuchni

wymowa:

IPA: [ˈʧ̑ɨstɔɕʨ̑], AS: [čystość] wymowa^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) cecha tego, co jest czyste (oczyszczone, wyczyszczone), nie jest brudne

(1.2) przen. cecha tego, co jest czyste, niewinne, prawidłowe, porządne

(1.3) wstrzemięźliwość, powściągliwość seksualna

odmiana:

(1.1–3) blm,

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	czystość
dopełniacz	czystości
celownik	czystości
biernik	czystość
narzędnik	czystością
miejscownik	czystości
wołacz	czystości

przykłady:

(1.1) Staram sięutrzymywaćkuchnięiłazienkęwczystości.

kolokacje:

(1.1) czystość prania • dbać o czystość

(1.2) czystość intencji • czystość języka • obyczajów

synonimy:

(1.1) st.pol. czystota

(1.3) niewinność, cnota

antonimy:

(1.1) brud

(1.2) nieczystość

(1.3) nieczystość, rozwiązłość

wyrazy pokrewne:

rzecz. czyszczacz mos/mrz, czyszczenie n, oczyszczanie n, oczyszczenie

czas. czyścić, wyczyścić, oczyścić, sczyścić, oczyszczać

przym. czysty, czystościowy

przysł. czysto

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) cleanness; (1.2) purity; (1.3) chastity
• arabski: (1.1) نظافة ż, طهارة ż; (1.2) طهارة ż
• baskijski: (1.1) garbitasun; (1.3) kastitate
• białoruski: (1.1) чыстата ż, чысціня ż
• czeski: (1.1) čistota ż
• esperanto: (1.1) pureco
• hiszpański: (1.1) limpieza ż, higiene ż, pulcritud ż; (1.2) pureza ż, corrección ż, nitidez ż; (1.3) pureza ż, castidad ż
• interlingua: (1.1) puritate; (1.3) castitate
• jidysz: (1.?) ריינקייט (rejnkejt)
• kataloński: (1.1) puresa ż
• kazachski: (1.1) тазалық
• niemiecki: (1.1) Sauberkeit ż, Reinheit ż; (1.2) Reinheit ż; (1.3) Keuschheit ż, Reinheit ż
• nowogrecki: (1.1) καθαρότητα
• portugalski: (1.1) limpeza ż; (1.2) virtude ż; (1.3) castidade ż, virtude ż
• rosyjski: (1.2) чистота ż
• szwedzki: (1.1) renhet w; (1.2) renhet w; (1.3) oskuld w, renhet w
• ukraiński: (1.1) чистота ż; (1.2) чистота ż
• włoski: (1.1) pulizia ż

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/czysto%C5%9B%C4%87

czystość

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *čistostь.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡ʂɨ.stɔɕt͡ɕ/

Noun

czystość f

1. purity
2. cleanness
3. chastity

Declension

declension of czystość

	singular
nominative	czystość
genitive	czystości
dative	czystości
accusative	czystość
instrumental	czystością
locative	czystości
vocative	czystości

Related terms

• czysty
• czyścić

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/%C4%8Distost%D1%8C

Reconstruction:Proto-Slavic/čistostь

Proto-Slavic

Etymology

From *čistъ (“clean, pure”) +‎ *-ostь (“-ness”)

Noun

*čistostь f

1. cleanness, cleanliness
2. purity

Declension

*čistostь (i-stem, uncountable)

	Singular
Nominative	*čistostь
Accusative	*čistostь
Genitive	*čistosti
Locative	*čistosti
Dative	*čistosti
Instrumental	*čistostьjǫ, *čistosťǫ*
Vocative	*čistosti

^* The second form occurs in languages that contract early across /j/ (e.g. Czech), while the first form occurs in languages that do not (e.g. Russian).

Synonyms

• *čistota

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: чистость (čistostĭ)
    • Belarusian: чы́стасць (čýstascʹ)
    • Russian: чи́стость (čístostʹ) (rare)
    • Ukrainian: чи́стість (čýstistʹ)

• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: чистость (čistostĭ)

    Glagolitic: ⱍⰺⱄⱅⱁⱄⱅⱐ (čistostĭ)

  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: чи̏сто̄ст

    Latin: čȉstōst

  • Slovene: čístost

• West Slavic:
  • Czech: čistost
  • Polish: czystość
  • Slovak: čistosť (archaic)
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: čistosć
    • Lower Sorbian: cystosć

References

• Trubačev O. N., editor (1977), “*čistostь”, in Etimologičeskij slovarʹ slavjanskix jazykov [Etymological dictionary of Slavic languages] (in Russian), volume 04, Moscow: Nauka
• Sławski, Franciszek, editor (1976) Słownik prasłowiański (in Polish), volume II, Wrocław: Polska Akademia Nauk, page 211

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/czysty

czysty (język polski)

czysta (1.1) podłoga

czysta (1.2) woda

czyste (1.4) niebo

czyste (1.8) strony

czysta (1.9) pozycja do strzału

wymowa:

czysty^?/i, czysta^?/i, IPA: [ˈʧ̑ɨstɨ], AS: [čysty]

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) pozbawiony brudu

(1.2) przejrzysty, klarowny

(1.3) zupełny

(1.4) bez dodatków, domieszek

(1.5) legalnie przeprowadzony

(1.6) moralnie bez skazy

(1.7) prawnie bez winy

(1.8) niezapisany

(1.9) bez przeszkód

odmiana:

(1.1–9)

przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	czysty		czysta	czyste	czyści	czyste
dopełniacz	czystego		czystej	czystego	czystych
celownik	czystemu		czystej	czystemu	czystym
biernik	czystego	czysty	czystą	czyste	czystych	czyste
narzędnik	czystym		czystą	czystym	czystymi
miejscownik	czystym		czystej	czystym	czystych
wołacz	czysty		czysta	czyste	czyści	czyste
stopień wyższy czystszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik czystszy czystsza czystsze czystsi czystsze dopełniacz czystszego czystszej czystszego czystszych celownik czystszemu czystszej czystszemu czystszym biernik czystszego czystszy czystszą czystsze czystszych czystsze narzędnik czystszym czystszą czystszym czystszymi miejscownik czystszym czystszej czystszym czystszych wołacz czystszy czystsza czystsze czystsi czystsze
stopień najwyższy najczystszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik najczystszy najczystsza najczystsze najczystsi najczystsze dopełniacz najczystszego najczystszej najczystszego najczystszych celownik najczystszemu najczystszej najczystszemu najczystszym biernik najczystszego najczystszy najczystszą najczystsze najczystszych najczystsze narzędnik najczystszym najczystszą najczystszym najczystszymi miejscownik najczystszym najczystszej najczystszym najczystszych wołacz najczystszy najczystsza najczystsze najczystsi najczystsze

lub z innym wariantem stopniowania regularnego

przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	czysty		czysta	czyste	czyści	czyste
dopełniacz	czystego		czystej	czystego	czystych
celownik	czystemu		czystej	czystemu	czystym
biernik	czystego	czysty	czystą	czyste	czystych	czyste
narzędnik	czystym		czystą	czystym	czystymi
miejscownik	czystym		czystej	czystym	czystych
wołacz	czysty		czysta	czyste	czyści	czyste
stopień wyższy czyściejszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik czyściejszy czyściejsza czyściejsze czyściejsi czyściejsze dopełniacz czyściejszego czyściejszej czyściejszego czyściejszych celownik czyściejszemu czyściejszej czyściejszemu czyściejszym biernik czyściejszego czyściejszy czyściejszą czyściejsze czyściejszych czyściejsze narzędnik czyściejszym czyściejszą czyściejszym czyściejszymi miejscownik czyściejszym czyściejszej czyściejszym czyściejszych wołacz czyściejszy czyściejsza czyściejsze czyściejsi czyściejsze
stopień najwyższy najczyściejszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik najczyściejszy najczyściejsza najczyściejsze najczyściejsi najczyściejsze dopełniacz najczyściejszego najczyściejszej najczyściejszego najczyściejszych celownik najczyściejszemu najczyściejszej najczyściejszemu najczyściejszym biernik najczyściejszego najczyściejszy najczyściejszą najczyściejsze najczyściejszych najczyściejsze narzędnik najczyściejszym najczyściejszą najczyściejszym najczyściejszymi miejscownik najczyściejszym najczyściejszej najczyściejszym najczyściejszych wołacz najczyściejszy najczyściejsza najczyściejsze najczyściejsi najczyściejsze

przykłady:

(1.1) Włóżczystąmarynarkęnadzisiejszyegzamin.

(1.1) Tenpokójniejestzbytczysty.

(1.2) Nadnamitylkopięknesłońceiczysteniebo.

(1.3) Toczysteszaleństwo.

(1.4) Najdroższenalicytacjisąarabyczystejkrwi.

(1.5) Dlanastoczystyzysk.

(1.6) Mojeintencjesączyste.

(1.8) Możeszmipożyczyćczystąkartkę? Zapomniałemdziśzeszytu.

synonimy:

(1.6) moralny, porządny, cnotliwy

(1.7) niewinny

antonimy:

(1.1) brudny

(1.4) skażony, zamglony

(1.5) nielegalny

(1.6) nieczysty, grzeszny, skompromitowany

(1.7) winny

(1.8) zapisany

wyrazy pokrewne:

rzecz. czystość ż, oczyszczenie n

czas. czyścić (wyczyścić, oczyścić, przeczyścić)

przysł. czysto

związki frazeologiczne:

czysta sztuka • czysty rozum • być czystym • mieć czyste ręce • mieć czyste konto • mieć czyste sumienie • reg. pozn. mieć czystą bieliznę, czysty kintop • czysta forma • Czysty Poniedziałek

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) clean; (1.2) clear; (1.3) sheer, perfect, pure; (1.4) fine, pure; (1.5) net, clear; (1.6) unsullied, chaste, pure; (1.7) blank
• arabski: (1.1) نظيف ,زكي (naʐīf); (1.2) واضح ,طاهر ,أبيض (1.6) ;واضح ,طاهر ,أبيض
• baskijski: (1.1) garbi, xahu, aratz
• białoruski: (1.1) чысты
• chorwacki: (1.1) čist
• dolnołużycki: (1.1) cysty
• duński: (1.1) ren
• esperanto: (1.6) ĉasta
• fiński:(1.1) puhdas
• francuski: (1.1) propre; (1.2) pur; (1.3) pur; (1.4) pur; (1.8) vierge
• górnołużycki: (1.1) čisty
• hiszpański: (1.1) limpio, puro; (1.5) neto; (1.6) casto, inocente
• holenderski: (1.1) schoon
• interlingua: (1.1) munde, nitide; (1.2) nette; (1.6) caste
• jidysz: (1.1) ריין (rejn), קלאָר (klor); (1.2) ריין (rejn), לויטער (lojter), קלאָר (klor); (1.3) ריין (rejn); (1.4) ריין (rejn); (1.5) ריין (rejn), כּשר(koszer); (1.6) ריין (rejn), כּשר (koszer); (1.7) ריין (rejn)
• kazachski: (1.1) таза; (1.2) таза; (1.3) таза; (1.4) таза; (1.5) таза; (1.6) таза; (1.7) таза
• łaciński: (1.1) mundus
• niemiecki: (1.1) pur
• norweski (bokmål): (1.1) rein
• nowogrecki: (1.1) καθαρός; (1.2) καθαρός
• rosyjski: (1.1) чистый; (1.2) чистый; (1.3) чистый; (1.4) чистый
• rumuński: (1.1) curat, pur
• sanskryt: (1.1) अकल्क, अमल; (1.2) विशुद्ध
• slovio: (1.1) cxistju (чистйу)
• słowacki: (1.1) čistý
• suahili: (1.1) safi
• szwedzki: (1.1) ren, klar; (1.2) klar
• tuvalu: (1.1) ˈmā
• ukraiński: (1.1) чистий
• uzbecki: afif
• wilamowski: (1.1) raen, rǡn, raan, rȧn
• włoski: (1.1) pulito

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/czysty

czysty

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *čistъ

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡ʂɨ.stɨ/

Adjective

czysty m (comparative czystszy, superlative najczystszy, adverb czysto)
czysty m (comparative czyściejszy, superlative najczyściejszy, adverb czysto)

1. clean, tidy
2. pure (without contaminants)
3. neat (without solvent)
4. pure (honest, free of wrongdoing)
5. (religion,not comparable) ritually clean
6. (colloquial,not comparable) abstaining from drugs

Declension

declension of czysty

case	singular				plural
	mpers, manim	minan	n	f	mpers	other
nominative, vocative	czysty		czyste	czysta	czyści	czyste
genitive	czystego			czystej	czystych
dative	czystemu				czystym
accusative	czystego	czysty	czyste	czystą	czystych	czyste
instrumental	czystym				czystymi
locative				czystej	czystych

Antonyms

• (clean): brudny
• (without contaminants): zanieczyszczony
• (neat): rozpuszczony, wroztworze
• (free of wrongdoing): podstępny
• (ritually clean): nieczysty

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/%C4%8Dist%D1%8A

Reconstruction:Proto-Slavic/čistъ

Proto-Slavic

Etymology

From Proto-Balto-Slavic *skīstas, *skaistas, from Proto-Indo-European *skidtos (by Winter’s law),  *skoydtos, form *(s)keyd-. Cognate with Lithuanian skýstas (“thin”) and/or skáistas (“beautiful, pretty”), Latvian šķîsts (“thin, clear, clean”) and Old Prussian skijstan (“pure”).

Adjective

*čistъ

1. clean, pure

   čistъ [otъ] (with genitive) ― free from something

   čistъ grěxa, čistъ otъ grěxa ― free from guilt

   do čista ― completely, utterly

   čista voda ― clear, transparent, uncontaminated water

   čisto nebo ― clear sky, sunny, without clouds

   čisto zolto ― pure gold

   čisto sьrebro ― pure silver

   čista pravьda ― evident, obvious truth

   čisto sьrdьce ― pure heart, innocent heart

   čisto polje ― open field

   čistъ pǫtь ― clear path

Declension

Indefinite declension of *čistъ (hard)

Singular	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čistъ	*čista	*čisto
Accusative	*čistъ	*čistǫ	*čisto
Genitive	*čista	*čisty	*čista
Locative	*čistě	*čistě	*čistě
Dative	*čistu	*čistě	*čistu
Instrumental	*čistomь	*čistojǫ	*čistomь
Vocative	*čiste	*čisto	*čisto
Dual	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čista	*čistě	*čistě
Accusative	*čista	*čistě	*čistě
Genitive	*čistu	*čistu	*čistu
Locative	*čistu	*čistu	*čistu
Dative	*čistoma	*čistama	*čistoma
Instrumental	*čistoma	*čistama	*čistoma
Vocative	*čista	*čistě	*čistě
Plural	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čisti	*čisty	*čista
Accusative	*čisty	*čisty	*čista
Genitive	*čistъ	*čistъ	*čistъ
Locative	*čistěxъ	*čistaxъ	*čistěxъ
Dative	*čistomъ	*čistamъ	*čistomъ
Instrumental	*čisty	*čistami	*čisty
Vocative	*čisti	*čisty	*čista

Definite declension of *čistъ (hard)

Singular	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čistъjь	*čistaja	*čistoje
Accusative	*čistъjь	*čistǫjǫ	*čistoje
Genitive	*čistajego	*čistyję	*čistajego
Locative	*čistějemь	*čistěji	*čistějemь
Dative	*čistujemu	*čistěji	*čistujemu
Instrumental	*čistyjimi	*čistǫjǫ	*čistyjimi
Vocative	*čistъjь	*čistaja	*čistoje
Dual	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čistaja	*čistěji	*čistěji
Accusative	*čistaja	*čistěji	*čistěji
Genitive	*čistuju	*čistuju	*čistuju
Locative	*čistuju	*čistuju	*čistuju
Dative	*čistyjima	*čistyjima	*čistyjima
Instrumental	*čistyjima	*čistyjima	*čistyjima
Vocative	*čistaja	*čistěji	*čistěji
Plural	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čistiji	*čistyję	*čistaja
Accusative	*čistyję	*čistyję	*čistaja
Genitive	*čistъjixъ	*čistъjixъ	*čistъjixъ
Locative	*čistyjixъ	*čistyjixъ	*čistyjixъ
Dative	*čistyjimъ	*čistyjimъ	*čistyjimъ
Instrumental	*čistyjimi	*čistyjimi	*čistyjimi
Vocative	*čistiji	*čistyję	*čistaja

Derived terms

• *čistě, *čisto (“clearly, purely”)
• *čistiti (“to clean, purify”)

Related terms

• *cěditi (“to strain, filter”)
• *cěstiti

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: чистъ (čistŭ)
    • Belarusian: чы́сты (čýsty)
    • Russian: чи́стый (čístyj)
    • Rusyn: чы́стий (čŷ́styj)
    • Ukrainian: чи́стий (čýstyj)
• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: чистъ (čistŭ)

    Glagolitic: ⰝⰉⰔⰕⰟ (ČISTŬ)

  • Bulgarian: чист (čist)
  • Macedonian: чист (čist)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: чи̏ст

    Latin: čȉst

  • Slovene: čȋst (tonal orthography)
• West Slavic:
  • Czech: čistý
  • Polabian: cáiste
  • Polish: czysty
  • Slovak: čistý
  • Sorbian:
    • Lower Sorbian: cysty
    • Upper Sorbian: čisty

References

• Vasmer, Max (1964–1973), “чистый”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress
• Derksen, Rick (2008) Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 90
• Trubačev O. N., editor (1977), “*čistъ”, in Etimologičeskij slovarʹ slavjanskix jazykov [Etymological dictionary of Slavic languages] (in Russian), volume 04, Moscow: Nauka, page 120
• Sławski, Franciszek, editor (1976) Słownik prasłowiański (in Polish), volume 2, Wrocław: Polska Akademia Nauk, page 204f
• “skystas” in Lietuvių kalbos etimologinio žodyno duomenų bazė

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Balto-Slavic/sk%C4%ABstas&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Balto-Slavic/skīstas.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Balto-Slavic/skaistas&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Balto-Slavic/skaistas.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/skidtos&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/skidtos.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/skoydtos&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/skoydtos.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/(s)keyd-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/(s)keyd-.

---

UWAGA!

O Czesać / C”eS+aC’ będzie we wpisie o Cezarze… a tymczasem, coś z zupełnie innej beczki,.. sami zobaczcie z jakiej…

---

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/sheer

sheer

English

Pronunciation

• (Received Pronunciation) IPA^(key): /ˈʃɪə/
• (US) IPA^(key): /ʃɪɹ/
• Rhymes: -ɪə(ɹ)
• Homophone: shear

Etymology 1

From Middle English shere, scheere, schere, skere, from Old English *scǣre; merged with Middle English schyre, schire, shire, shir, from Old English scīr (“clear, bright; brilliant, gleaming, shining, splendid, resplendent; pure”) and Middle English skyr, from Old Norse skírr (“pure, bright, clear”)^[1], both from Proto-Germanic *skīriz (“pure, sheer”) and *skairiz, from Proto-Indo-European *sḱēy- (“luster, gloss, shadow”). Cognate with Danish skær, German schier  (“sheer”),  Dutchschier (“almost”), Gothic 𐍃𐌺𐌴𐌹𐍂𐍃 (skeirs, “clear, lucid”). Outside Germanic, cognate to  Albanian hir(“grace, beauty; goodwill”).

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/s%E1%B8%B1%C4%93y-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/sḱēy-.

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/chaste#en

chaste (język angielski)

wymowa:

enPR: chāst, IPA: /tʃeɪst/, X-SAMPA: /tSeIst/

wymowa amerykańska^?/i

homofon: chased

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) czysty, cnotliwy, niewinny, nieskalany, dziewiczy

(1.2) bez ornamentów, prosty, skromny

wyrazy pokrewne:

rzecz. chastity

przysł. chastely

przym. unchaste

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/chaste

chaste

English

Etymology

Borrowed from Old French chaste (“morally pure”), from Latin castus (“pure”).

Pronunciation

• enPR: chāst, IPA^(key): /tʃeɪst/
• Homophone: chased
• Rhymes: -eɪst

Adjective

chaste (comparative chaster, superlative chastest)

1. Abstaining from sexual intercourse; celibate.
2. Virginal, innocent, having had no sexual experience.
3. Austere, simple, undecorative.

   a chaste style in composition or art

4. Decent, modest, morally pure.

   a chaste mind;  chaste eyes

Usage notes

Married couples are often exhorted to have “chaste sex” – compare the Vatican encyclical Casti Connubii (Of Chaste Wedlock).

Hyponyms

• incel

Derived terms

• chastity

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/castus#Latin

castus

Latin

Etymology

Verbal adjective from Proto-Indo-European *ḱes- (“to cut”), the same root of careō (“I lack”).

Pronunciation

• (Classical) IPA^(key): /ˈkas.tus/, [ˈkas.tʊs]
• (Ecclesiastical) IPA^(key): /ˈkas.tus/

Adjective

castus (feminine casta, neuter castum); first/second declension

1. morally pure, guiltless
2. pure, chaste, free from barbarisms
3. religious, pious

Inflection

First/second declension.

Number	Singular				Plural
Case / Gender	Masculine	Feminine	Neuter		Masculine	Feminine	Neuter
nominative	castus	casta	castum		castī	castae	casta
genitive	castī	castae	castī		castōrum	castārum	castōrum
dative	castō		castō		castīs
accusative	castum	castam	castum		castōs	castās	casta
ablative	castō	castā	castō		castīs
vocative	caste	casta	castum		castī	castae	casta

Derived terms

• castīgō
• castitās
• Castī connūbiī (of chaste wedlock)

Descendants

• Asturian: castu
• Catalan: cast
• English: chaste, caste
• French: chaste, caste
• Friulian: cast
• Galician: casto

• Italian: casto
• Occitan: cast
• Portuguese: casto, casta
• Romanian: cast
• Spanish: casto, casta

Noun

castus m (genitive castūs); fourth declension

1. (ante-Classical, post-classical) an abstinence from sensual enjoyments on religious grounds

Inflection

Fourth declension.

Case	Singular	Plural
nominative	castus	castūs
genitive	castūs	castuum
dative	castuī	castibus
accusative	castum	castūs
ablative	castū	castibus
vocative	castus	castūs

Synonyms

• castimonia

Derived terms

• incestus

References

• castus in Charlton T. Lewis and Charles Short (1879) A Latin Dictionary, Oxford: Clarendon Press
• castus in Charlton T. Lewis (1891) An Elementary Latin Dictionary, New York: Harper & Brothers
• castus in Charles du Fresne du Cange’s Glossarium Mediæ et Infimæ Latinitatis (augmented edition, 1883–1887)
• castus in Gaffiot, Félix (1934) Dictionnaire Illustré Latin-Français, Hachette
• De Vaan, Michiel (2008) Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/%E1%B8%B1es-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/ḱes-.

---

UWAGA! 

Czy już widać kto od kogo i co zapożyczał? Dalej będzie tego więcej…

Zwracam uwagę, że w j. słowiańskim nadal występują obie postacie i tzw. satem i tzw. kentum, patrz powyżej i poniżej…

Pod koniec tego wpisu podam źródłosłów dla tego odtfoszonego tzw. PIE *k’es-… Sławomir nie będzie zachwycony… hehehe

---

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/cze%C5%9B%C4%87

cześć (język polski)

wymowa:

wymowa^?/i, IPA: [ʧ̑ɛɕʨ̑], AS: [čeść]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) poważanie

(1.2) st.pol. stan cywilny

wykrzyknik

(2.1) pot. pozdrowienie stosowane wobec kolegów, bliższych znajomych

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	cześć	czci
dopełniacz	czci	czci
celownik	czci	czciom
biernik	cześć	czci
narzędnik	czcią	czciami
miejscownik	czci	czciach
wołacz	czci	czci

(2.1) nieodm.

przykłady:

(1.1) Prezydentoddałcześćpoległymżołnierzom.

(1.2) Zakonnicy to usłyszawszy, a temu sie – iż ta rzecz, acz dobrego umysłu, wszakże niesłychana i zakonowi Mojżeszowemu przeciwna była – zumiawszy, to sobie umyślili, iżby sie Pana Boga – przyprawiwszy sie na to czujnościami, postami i modlitwami – poradzili i jego sie wolej, ktorą by sobie cześć obrać miała, dowiedzieli.^[1]

(2.1) Cześć, druhu!

kolokacje:

(1.1) składać cześć • oddać cześć

synonimy:

(1.1) szacunek, honor, hołd

(2.1) neutr. dzień dobry; środ. młodz. hej; slang. siemka, siemasz

antonimy:

(1.1) bezecność

(2.1) żegnaj, do zobaczenia

wyrazy pokrewne:

czas. czcić ndk.

rzecz. czczenie n

tłumaczenia:

• afrykanerski: (2.1) hallo
• albański: (2.1) tungjatjeta
• angielski: (1.1) homage, honour; (2.1) hi, hello
• arabski: (1.1) مجد m; (2.1) مرحبا (marhaba)
• azerski: (2.1) salam
• baskijski: (2.1) kaixo
• białoruski: (1.1) прывітанне
• bośniacki: (2.1) zdravo, ćao
• bułgarski: (2.1) здравей (do jednej osoby), здравейте (do wielu osób), здрасти
• chiński standardowy: (2.1) 你好 (nĭ hăo), 您好 (nín hăo)
• chorwacki: (2.1) bok, bog
• czeski: (2.1) ahoj, nazdar
• czirokeski: (2.1) ᎣᏏᏲ
• duński: (1.1) ære w, hæder w; (2.1) hej
• esperanto: (1.1) respekto; (2.1) saluton
• estoński: (2.1) tere
• fiński: (2.1) terve, moi, hei
• francuski: (1.1) honneur m; (2.1) salut!
• galicyjski: (2.1) ola
• gruziński: (2.1) გამარჯობა (powitanie), კარგად (pożegnanie)
• hawajski: (2.1) aloha
• hindi: (2.1) नमस्ते (namastē)
• hiszpański: (1.1) honor m, respeto m, honra ż; (2.1) ¡hola!
• holenderski: (2.1) hallo, hoi, dag
• indonezyjski: (2.1) hai
• interlingua: (2.1) salute
• inuktitut: (2.1) ᐊᐃ (ai)
• irlandzki: (2.1) haileo
• islandzki: (1.1) sæmd ż; (2.1) halló, hæ
• japoński: (2.1) おはよう (ohayō)
• jidysz: (1.1) ייִראת־הכּבֿוד n (jires-hakowed)
• kataloński: (2.1) hola
• koreański: (2.1) 안녕 (安寧, Annirng), 반가워 (Bangaur)
• litewski: (2.1) labas, sveikas, sveiki
• lojban: (2.1) coi
• łaciński: (1.1) honor; (2.1) salve, ave
• łotewski: (2.1) sveiki
• niemiecki: (1.1) Ehre ż; (2.1) hallo (na powitanie),tschüss / tschüs (na pożegnanie)
• norweski: (2.1) hallo, hei
• nowogrecki: (1.1) τιμή ż, σεβασμός m; (2.1) γεια σου, γεια σας
• portugalski: (2.1) oi
• rosyjski: (1.1) честьż; (2.1) привет (na powitanie), здравствуйте, пока (na pożegnanie)
• rumuński: (2.1) salut, bună
• sardyński: (2.1) ¡salude!, ¡saludi!
• serbski: (2.1) здраво, zdravo; ћао , ćao
• slovio: (2.1) zdrav (здрав)
• słoweński: (2.1) živijo
• suahili: habari, hujambo (do mężczyzn), sijambo (do kobiet), hamjambo, jambo (forma prostsza używana przez turystów)
• szkocki gaelicki: (1.1) halò, hòigh, latha math
• szwedzki: (2.1) hej, hallå, tjänare
• tajski: (2.1) สวัสดีครับ, สวัสดีค่ะ
• tok pisin: (2.1) hai, catch mulai
• turecki: (2.1) selam, merhaba
• tuvalu: (2.1) talofa
• ukraiński: (2.1) привіт
• urdu: (1.1) سلام (salām)
• volapük: (2.1) glidis
• walijski: (2.1) helo
• węgierski: (2.1) szia, szervusz
• wietnamski: (2.1) xin chào, chào
• wilamowski: (1.1) ere ż
• włoski: (2.1) ciao, salve
• zulu: (2.1) sawubona

źródła:

1. Skocz do góry↑ fragment „Historyji o chwalebnym zmartwychwstaniu Pańskim” Mikołaja z Wilkowiecka, 1577

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/cze%C5%9B%C4%87

cześć

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *čьstь (“honour”), from Proto-Indo-European *(s)kʷit-tis. Cognate with Sanskrit  चित्ति (citti, “thinking, understanding”) and Avestan (cisti-, “consciousness”). Compare Czech  čest, Ukrainian and Russian честь (čestʹ), Serbo-Croatian and Slovene čast, Belarusian чэсць  (čescʹ), Slovak česť, Bulgarian чест (čest).

Pronunciation

• IPA^(key): /t͡ʂɛɕt͡ɕ/

Interjection

cześć

1. (informal) hi; hello

   Cześć, chcesz coś zjeść?

   Hi, do you want to eat something?

2. (informal) bye

Synonyms

• (hello): hej, siema
• (bye): na razie, pa

Noun

cześć f

1. reverence, honour

Declension

declension of cześć

	singular
nominative	cześć
genitive	czci
dative	czci
accusative	cześć
instrumental	czcią
locative	czci
vocative	czci

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/%C4%8D%D1%8Cst%D1%8C

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/(s)k%CA%B7it-tis&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/(s)kʷit-tis.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have an entry for चित्ति.

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/te%C5%9B%C4%87

teść (język polski)

wymowa:

IPA: [tɛɕʨ̑], AS: [teść] wymowa^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) daw. ojciec żony

(1.2) ojciec żony lub męża

rzeczownik, rodzaj żeński

(2.1) reg. teściowa^[1]

odmiana:

(1.1–2)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	teść	teściowie
dopełniacz	teścia	teściów
celownik	teściowi	teściom
biernik	teścia	teściów
narzędnik	teściem	teściami
miejscownik	teściu	teściach
wołacz	teściu	teściowie

(2.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	teść	teście
dopełniacz	teści	teści
celownik	teści	teściom
biernik	teść	teście
narzędnik	teścią	teściami
miejscownik	teści	teściach
wołacz	teści	teście

przykłady:

(1.1) […] takdawniejjakidzisiajuludu, którytejnazwywwielustronachużywa, świekier, świokier, świekra, świokra, świekruchaoznaczatylkorodzicówmęża, ateśćiteścia – rodzicówżony.^[2]

(1.2) Mieszkałzteściem.

(1.2) Teśćwpadałczasemnaobiad.

(1.2) TeśćAnnybyłświetnymarystokratą.

synonimy:

(1.1) st.pol. cieść

antonimy:

(1.1–2) zięć

hiperonimy:

(1.1–2) powinowaty

wyrazy pokrewne:

rzecz. teściostwo n

zdrobn. teściunio m

forma żeńska teściowa ż, teścina ż, teściunia ż

przym. teściowy

uwagi:

(1.1) por. świekier

tłumaczenia:

• angielski: (1.2) father-in-law
• arabski: (1.2) حم
• baskijski: (1.2) aitaginarreba
• chorwacki: (1.1) tastm; (1.2) svekarm
• czeski: (1.2) tchánm
• francuski: (1.2) beau-père m
• hebrajski: חם (Kham) m
• hiszpański: (1.2) suegrom
• holenderski: (1.2) schoonvaderm
• indonezyjski: (1.2) mertua laki-laki
• interlingua: (1.2) patre affin
• islandzki: (1.2) tengdafaðir m
• japoński: (1.2) 舅 (しゅうと, shūto)
• jidysz: (1.2) שווערm (szwer)
• kataloński: (1.2) sogre m
• litewski: (1.2) uošvism
• niemiecki: (1.2) Schwiegervaterm
• norweski (bokmål): (1.2) svigerfarm
• nowogrecki: (1.2) πεθερός m
• portugalski: (1.2) sogro m
• rosyjski: (1.1) тестьm; (1.2) свёкорm
• rumuński: (1.2) socrum
• sanskryt: (1.2) श्वशुर
• slovio: (1.2) svekr (свекр), svekrotec (свекротец)
• słowacki: svokorm
• słoweński: (1.1) tast; (1.2) tast
• szwedzki: (1.2) svärfarw, svärförälderw
• tetum: (1.2) aman-banin
• tupinambá: (1.2) atu’uba
• ukraiński: (1.1) тестьm; (1.2) свекорm
• węgierski: (1.2) após
• wilamowski: (2.1) śwygierfoter m, śwygjerfoter m
• włoski: (1.2) suocero m

źródła:

1. Skocz do góry↑ Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. VII, s. 54, Warszawa 1900–1927.
2. Skocz do góry↑ Z. Gloger: Encyklopedia staropolska

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/cie%C5%9B%C4%87#pl

cieść (język polski)

wymowa:

^{[uwaga 1]} IPA: [ʨ̑ɛ̇ɕʨ̑], AS: [ćėść], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) daw. ojciec żony^[1]

(1.2) daw. ojciec męża^[2]

rzeczownik, rodzaj żeński

(2.1) daw. synowa^[3]

odmiana:

(1.1) lp D. cieścia^[3] albo ćcia^[2]; lm M. cieście

(2.1) lp D. cieści^[2]; lm M. cieście^[2]

przykłady:

(1.1) Cieść, tojestżonymojejojciec […]^[1]

synonimy:

(1.1) teść

(1.2) świekier

(2.1) daw. niewiastka^[3], daw. sneszka^[3]

wyrazy pokrewne:

rzecz. cieścia

uwagi:

• Skocz do góry↑ jeśli nie zaznaczono inaczej, jest to wersja odpowiadająca współczesnym standardom języka ogólnopolskiego

tłumaczenia:

(1.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: teść

(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: świekier

(2.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: synowa

źródła:

1. ↑ ^{Skocz do:1,01,1} Hasło Pokrewieństwa w: Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, 1900–1903.
2. ↑ ^{Skocz do:2,02,12,22,3}  Hasło cieść w: Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. 1, s. 333, Warszawa 1900–1927.
3. ↑ ^{Skocz do:3,03,13,23,3}  Hasło ciesc w: Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego, s. 304, Warszawa, Drukarnia XX. Piiarów, 1807–1814.

---

UWAGA! 

Skoro postać Cieść / CieS’C’ była pierwotna wobec postaci Teść / TeS’C’, no to nie jest to przekonywujący dowód na tzw. słowiańskie palatalizacje, nieprawdaż?

No i gdzie jest tu nastąpiła tzw. słowiańska palatelizacja, hm? 🙂

---

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/te%C5%9B%C4%87

teść

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *tьstь.

Pronunciation

• IPA^(key): [tɛɕt͡ɕ]

Noun

teść mpers (feminine teściowa)

1. father-in-law

Declension

declension of teść

	singular	plural
nominative	teść	teściowie
genitive	teścia	teściów
dative	teściowi	teściom
accusative	teścia	teściów
instrumental	teściem	teściami
locative	teściu	teściach
vocative	teściu	teściowie

Derived terms

• (noun) teściostwo
• (adjective) teściowy

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/t%D1%8Cst%D1%8C&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/tьstь.

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B6%E0%A5%81%E0%A4%B0#sa

श्वशुर (sanskryt)

transliteracja:

IAST: śvaśura

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) teść^[1]

wyrazy pokrewne:

rzecz. श्वशुरक m

uwagi:

(1.1) zobacz też: Indeks:Sanskryt – Rodzina

źródła:

1. Skocz do góry↑ hasło श्वशुरः [w:] Digital Dictionaries of South Asia.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B6%E0%A5%81%E0%A4%B0

श्वशुर

Sanskrit

Etymology

From Proto-Indo-Aryan *swáśuras, from Proto-Indo-Iranian *swáĉuras, from Proto-Indo-European  *swéḱuros. Cognates include Ancient Greek ἑκυρός (hekurós), Latin socer, Old English sweor.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɕʋɐ́.ɕu.ɽɐ/
• (Classical) IPA^(key): /ˈɕʋɐ.ɕu.ɽɐ/

Noun

श्वशुर • (śváśura) m

1. father-in-law (either the husband’s or the wife’s father)

Declension

Masculine a-stem declension of श्वशुर (śváśura)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	श्वशुरः śváśuraḥ	श्वशुरौ śváśurau	श्वशुराः / श्वशुरासः¹ śváśurāḥ / śváśurāsaḥ¹
Vocative	श्वशुर śváśura	श्वशुरौ śváśurau	श्वशुराः / श्वशुरासः¹ śváśurāḥ / śváśurāsaḥ¹
Accusative	श्वशुरम् śváśuram	श्वशुरौ śváśurau	श्वशुरान् śváśurān
Instrumental	श्वशुरेण śváśureṇa	श्वशुराभ्याम् śváśurābhyām	श्वशुरैः / श्वशुरेभिः¹ śváśuraiḥ / śváśurebhiḥ¹
Dative	श्वशुराय śváśurāya	श्वशुराभ्याम् śváśurābhyām	श्वशुरेभ्यः śváśurebhyaḥ
Ablative	श्वशुरात् śváśurāt	श्वशुराभ्याम् śváśurābhyām	श्वशुरेभ्यः śváśurebhyaḥ
Genitive	श्वशुरस्य śváśurasya	श्वशुरयोः śváśurayoḥ	श्वशुराणाम् śváśurāṇām
Locative	श्वशुरे śváśure	श्वशुरयोः śváśurayoḥ	श्वशुरेषु śváśureṣu
Notes	¹Vedic

Usage Notes

It can indicate both the husband’s or the wife’s father. In the oldest language however it only denotes the husband’s father.

Descendants

• Dardic: *špášura
  • Kalasha: išpášur
  • Khowar: اِشپَشُر‎ (išpašúr)
• Magadhi Prakrit:
  • Assamese: শহুৰ (xohur)
  • Bengali: শ্বশুর (śśur)
  • Oriya: ଶ୍ୱଶୁର (śwôśurô)
  • Sylheti: (hoúr)
• Pali: sasura
• Sauraseni Prakrit:
  • Gujarati: સસરા (sasrā)
  • Hindi: ससुर (sasur)
  • Punjabi: ਸਹੁਰਾ (sahurā)
• → Telugu: శ్వశురుడు (śvaśuruḍu)

References

Sir Monier Monier-Williams (1898) A Sanskrit-English dictionary etymologically and philologically arranged with special reference to cognate Indo-European languages, Oxford: Clarendon Press, page 1105/3

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%E1%BC%91%CE%BA%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%82#Ancient_Greek

?ἑκυρός

Ancient Greek

Etymology

From Proto-Indo-European *swéḱuros. Cognates include Sanskrit श्वशुर (śvaśura), Old Armenian  սկեսուր (skesur), Latin socer, Albanian vjehërr, Russian свёкор (svjókor), Old English sweor.

Pronunciation

• (5^thBCE Attic) IPA^(key): /he.ky.rós/
• (1^stCE Egyptian) IPA^(key): /(h)ɛ.kyˈros/
• (4^thCE Koine) IPA^(key): /e.kyˈros/
• (10^thCE Byzantine) IPA^(key): /e.cyˈros/
• (15^thCE Constantinopolitan) IPA^(key): /e.ciˈros/

Noun

ἑκῠρός • (hekurós) m (genitive ἑκῠροῦ); second declension

1. father-in-law

Inflection

Second declension of ὁ ἑκῠρός; τοῦ ἑκῠροῦ (Attic)

Case / #	Singular	Dual	Plural
Nominative	ὁ ἑκῠρός ho hekurós	τὼ ἑκῠρώ tṑ hekurṓ	οἱ ἑκῠροί hoi hekuroí
Genitive	τοῦ ἑκῠροῦ toû hekuroû	τοῖν ἑκῠροῖν toîn hekuroîn	τῶν ἑκῠρῶν tôn hekurôn
Dative	τῷ ἑκῠρῷ tôi hekurôi	τοῖν ἑκῠροῖν toîn hekuroîn	τοῖς ἑκῠροῖς toîs hekuroîs
Accusative	τὸν ἑκῠρόν tòn hekurón	τὼ ἑκῠρώ tṑ hekurṓ	τοὺς ἑκῠρούς toùs hekuroús
Vocative	ἑκῠρέ hekuré	ἑκῠρώ hekurṓ	ἑκῠροί hekuroí
Notes:	This table gives Attic inflectional endings. For declension in other dialects, see Appendix:Ancient Greek dialectal declension.

Synonyms

• πενθερός (pentherós)

Related terms

• ἑκῠρά (hekurá)

Further reading

• ἑκυρός in Liddell & Scott (1940) A Greek–English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
• ἑκυρός in Liddell & Scott (1889) An Intermediate Greek–English Lexicon, New York: Harper & Brothers
• ἑκυρός in Autenrieth, Georg (1891) A Homeric Dictionary for Schools and Colleges, New York: Harper and Brothers
• ἑκυρός in Bailly, Anatole (1935) Le Grand Bailly: Dictionnaire grec-français, Paris: Hachette
• ἑκυρός in Cunliffe, Richard J. (1924) A Lexicon of the Homeric Dialect: Expanded Edition, Norman: University of Oklahoma Press, published 1963
• ἑκυρός in the Diccionario Griego–Español en línea (2006–2018)

---

UWAGA!

Postać tzw. satem, czyli dźwięk wysokoenergetyczny zapisywane znakiem S był pierwotny wobec wtórnego ubezdźwięcznienia zapisywanego tzw. niemym H, czyli tzw. rough breathing, patrz: *swéḱuros, hekyrós, (h)ɛkyˈros, ekyˈros…

Ma ktoś jakieś pytania, co było pierwsze ubezdźwięcznione tzw. kentum, czy dźwięczne tzw. satem, hm? 🙂

---

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/sw%C3%A9%E1%B8%B1uros

Reconstruction:Proto-Indo-European/swéḱuros

Proto-Indo-European

Noun

*swéḱuros m (non-ablauting)

1. father-in-law

Inflection

Thematic
	singular	dual	plural
nominative	*swéḱuros	*swéḱuroh₁	*swéḱuroes
vocative	*swéḱure	*swéḱuroh₁	*swéḱuroes
accusative	*swéḱurom	*swéḱuroh₁	*swéḱuroms
genitive	*swéḱurosyo	*?	*swéḱurooHom
ablative	*swéḱuread	*?	*swéḱuromos
dative	*swéḱuroey	*?	*swéḱuromos
locative	*swéḱurey, *swéḱuroy	*?	*swéḱuroysu
instrumental	*swéḱuroh₁	*?	*swéḱurōys

Related terms

• *swēḱurós (“brother in law”)
• *sweḱrúh₂ f (“mother-in-law”)

Descendants

• Albanian: vjehërr
• Balto-Slavic:
  • Lithuanian: šẽšuras
  • Slavic: *svekrъ
    • Russian: свёкор (svjókor)
• Germanic: *swehuraz(see there for further descendants)
• Hellenic:
  • Ancient Greek: ἑκυρός (hekurós) (the oxytonesis must be a Greek innovation)
• Indo-Iranian: *swáĉuras (see there for further descendants)
• Italic: *swekuros
  • Latin: socer

References

• De Vaan, Michiel (2008), “socer”, in Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill, page 569
• Beekes, Robert S. P. (2010) Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill
• Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 581

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/cz%C4%85stka#pl

cząstka (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈʧ̑ɔ̃w̃stka], AS: [čõũ̯stka], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ą  wymowa^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) zdrobn. od: część

(1.2) fiz. fragment materii niewidoczny dla oka; zob. też cząstka (fizyka) w Wikipedii

(1.3) kawałek obranego cytrusa

przykłady:

(1.1) Każdyznasuniósłzagóry, zarzekicząstkęojczyznywsercuwświatdaleki.^[1]

(1.2) Jakpłomieńgazowy, którydlaoczunaszychtrwa, mimożeskładają sięnańcorazinnecząstkiwęglaztlenemsięłączące!^[2]

kolokacje:

(1.2) cząstka alfa / beta / ciężka / dziwna / elementarna / lekka / materialna / naładowana / nietrwała / padająca / pochłonięta / relatywistyczna / trwała / wirtualna / wypromieniowana / wysokoenergetyczna

synonimy:

(1.1) fragment, element, część

antonimy:

(1.1) całość

wyrazy pokrewne:

rzecz. część ż, cząsteczka ż

przym. cząstkowy, cząsteczkowy, częściowy

przysł. cząstkowo, cząsteczkowo, częściowo

uwagi:

zob. też cząstka w Wikipedii

tłumaczenia:

(1.1) dla języków nierozróżniających zdrobnień zobacz listę tłumaczeń w haśle: część

• angielski: (1.1) small part; (1.2) particle
• baskijski: (1.2) partikula
• duński: (1.2) partikel w
• francuski: (1.1) petite partie ż, parcelle ż; (1.2) particule ż
• hawajski: (1.2) pula
• hiszpański: (1.1) pequeña parte ż; (1.2) partícula ż
• kataloński: (1.2) partícula ż
• nowogrecki: (1.1) υποκοριστικό της λέξης τμήμα n / μέρος n; (1.2) μόριο n, σωματίδιο n
• sanskryt: (1.1) कण ż
• ukraiński: (1.1) частка ż

źródła:

1. Skocz do góry↑ Maria KonopnickaNa jedność tułaczy
2. Skocz do góry↑ J. Żuławski Stara Ziemia / II /I

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/cz%C4%85stka

cząstka

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡ʂɔ̃.stka/

Noun

cząstka f

1. particle

Declension

declension of cząstka

	singular	plural
nominative	cząstka	cząstki
genitive	cząstki	cząstek
dative	cząstce	cząstkom
accusative	cząstkę	cząstki
instrumental	cząstką	cząstkami
locative	cząstce	cząstkach
vocative	cząstko	cząstki

Related terms

• cząsteczka

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/cz%C4%99%C5%9B%C4%87

część (język polski)

części (1.1) telefonu

wymowa:

wymowa^?/i, IPA: [ʧ̑ɛ̃w̃ɕʨ̑], AS: [čẽũ̯ść], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ę 

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) fragment jakiejś całości

(1.2) urządzenie elektryczne lub mechaniczne, działające w określony sposób, przeznaczone do pracy wewnątrz innego urządzenia lub we współpracy z nim

odmiana:

(1.1–2)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	część	części
dopełniacz	części	części
celownik	części	częściom
biernik	część	części
narzędnik	częścią	częściami
miejscownik	części	częściach
wołacz	części	części

przykłady:

(1.1) Paniedyrektorze, częśćdziecinieprzyszładziśdoszkoły!

(1.2) Niestety, niemamyczęścidopanasamochodu.

składnia:

(1.1) część + D.

(1.2) część do / dla + D.

kolokacje:

(1.1) część mowy

(1.2) część zamienna

synonimy:

(1.1) fragment, element, cząstka

(1.2) składnik, komponent

antonimy:

(1.1) całość

wyrazy pokrewne:

rzecz.

zdrobn. cząstka ż

przym. częściowy

przysł. częściowo

związki frazeologiczne:

lwia część

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) part, piece, element, muz. movement; (1.2) compound, part
• arabski: (1.1) جزء ,شقة, تقسيم
• białoruski: (1.1) частка ż; (1.2) частка ż, элемент m
• bułgarski: (1.1) част ż
• chorwacki: (1.1) dio m; (1.2) dio m
• dolnołużycki: (1.1) źěl m, źěł m
• duński: (1.1) del w; (1.2) del w
• dzongkha: (1.1) ཆ
• esperanto: (1.1) parto; (1.2) parto
• francuski: (1.1) partie ż, portion ż, part ż; (1.2) pièce ż
• hiszpański: (1.1) parte ż; (1.2) pieza ż
• holenderski: (1.1) deel w
• islandzki: (1.1) partur m, hluti m
• jidysz: (1.1) טייל m (tejl); (1.2) טייל m (tejl)
• koreański: (1.1) 부분 (部分, Bubun)
• litewski: (1.1) detalė ż; (1.1) dalis
• łaciński: (1.1) pars ż
• niemiecki: (1.1) Teil m; (1.2) Teil m
• nowogrecki: (1.1) μέρος n; (1.2) εξάρτημα n
• rosyjski: (1.1) часть ż; (1.2) деталь ż, элемент m
• rumuński: (1.1) parte
• sanskryt: (1.1) अंश
• szwedzki: (1.1) del w; (1.2) del w
• tetum: (1.1) balun
• tuvalu: (1.1) maga
• tybetański: (1.1) ཆ, ཆ་ཤས
• ukraiński: (1.1) частина, частка ż; (1.2) частина, частка ż
• wilamowski: (1.1) tael m, n, tǡl m, n, tal m, n; (1.2) tael m, n, tǡl m, n, tal m, n
• włoski: (1.1) parte ż, tempo m

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/cz%C4%99%C5%9B%C4%87

część

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *čęstь (“piece”).

Pronunciation

• IPA^(key): /t͡ʂɛɲɕt͡ɕ/

Noun

część f

1. part, piece, share

Declension

declension of część

	singular	plural
nominative	część	części
genitive	części	części
dative	części	częściom
accusative	część	części
instrumental	częścią	częściami
locative	części	częściach
vocative	części	części

Further reading

• część in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/%C4%8D%C4%99st%D1%8C

Reconstruction:Proto-Slavic/čęstь 

Proto-Slavic

Etymology

This reconstruction page lacks etymological information.

Noun

*čę̑stь f

1. part

Declension

This noun needs an inflection-table template.

Descendants

• East Slavic:
  • Belarusian: часць (čascʹ) (ча́стка (částka) secondary)
  • Russian: часть (častʹ)
  • Ukrainian: часть (častʹ) (части́на (častýna) secondary)

• South Slavic:
  • Old Church Slavonic: чѩсть (čjęstĭ)
    • Bulgarian: част (čast)
  • Macedonian: [Term?]
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: [Term?] (чѐстица secondary)

    Latin: [Term?] (čèstica secondary)

  • Slovene: [Term?]

• West Slavic:
  • Czech: část
  • Polish: część
  • Slovak: časť
  • Sorbian:
    • Lower Sorbian: [Term?]
    • Upper Sorbian: časć

References

• Vasmer, Max (1964–1973), “часть”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress
• Derksen, Rick (2008), “*čęstь”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 88

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/cz%C4%99sty

częsty (język polski)

wymowa:

wymowa^?/i, IPA: [ˈʧ̑ɛ̃w̃stɨ], AS: [čẽũ̯sty], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ę 

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) odbywający się lub zdarzający się wiele razy, z krótkimi przerwami pomiędzy kolejnymi wydarzeniami

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	częsty		częsta	częste	części	częste
dopełniacz	częstego		częstej	częstego	częstych
celownik	częstemu		częstej	częstemu	częstym
biernik	częstego	częsty	częstą	częste	częstych	częste
narzędnik	częstym		częstą	częstym	częstymi
miejscownik	częstym		częstej	częstym	częstych
wołacz	częsty		częsta	częste	części	częste
stopień wyższy częstszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik częstszy częstsza częstsze częstsi częstsze dopełniacz częstszego częstszej częstszego częstszych celownik częstszemu częstszej częstszemu częstszym biernik częstszego częstszy częstszą częstsze częstszych częstsze narzędnik częstszym częstszą częstszym częstszymi miejscownik częstszym częstszej częstszym częstszych wołacz częstszy częstsza częstsze częstsi częstsze
stopień najwyższy najczęstszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik najczęstszy najczęstsza najczęstsze najczęstsi najczęstsze dopełniacz najczęstszego najczęstszej najczęstszego najczęstszych celownik najczęstszemu najczęstszej najczęstszemu najczęstszym biernik najczęstszego najczęstszy najczęstszą najczęstsze najczęstszych najczęstsze narzędnik najczęstszym najczęstszą najczęstszym najczęstszymi miejscownik najczęstszym najczęstszej najczęstszym najczęstszych wołacz najczęstszy najczęstsza najczęstsze najczęstsi najczęstsze

przykłady:

(1.1) Sąsiadjestunasczęstymgościem.

antonimy:

(1.1) rzadki

wyrazy pokrewne:

rzecz. częstość ż, częstotliwość ż

przysł. często

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) frequent
• białoruski: (1.1) часты
• chiński standardowy: (1.1) 頻繁, 频繁
• czeski: (1.1) častý
• dolnołużycki: (1.1) cesty
• duński: (1.1) hyppig, frekvent
• esperanto: (1.1) ofta
• francuski: (1.1) fréquent m, fréquente ż
• hiszpański: (1.1) frecuente m/ż
• holenderski: (1.1) frequent, frequente
• koreański: (1.1) 빈번한
• łaciński: (1.1) frequens
• niemiecki: (1.1) häufig
• nowogrecki: (1.1) συχνός
• portugalski: (1.1) freqüente m/ż
• rosyjski: (1.1) частый
• slovio: (1.1) cxastoju (частойу)
• ukraiński: (1.1) частий
• włoski: (1.1) frequente

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/cz%C4%99sty

częsty

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *čęstъ

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡ʂɛ̃.stɨ/

Adjective

częsty m (comparative częstszy, superlative najczęstszy, adverb często)

1. frequent

Declension

declension of częsty

case	singular				plural
	mpers, manim	minan	n	f	mpers	other
nominative, vocative	częsty		częste	częsta	części	częste
genitive	częstego			częstej	częstych
dative	częstemu				częstym
accusative	częstego	częsty	częste	częstą	częstych	częste
instrumental	częstym				częstymi
locative				częstej	częstych

Antonyms

• nieczęsty, rzadki

Further reading

• częsty in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/%C4%8D%C4%99st%D1%8A

Reconstruction:Proto-Slavic/čęstъ

Proto-Slavic

Etymology

This reconstruction page lacks etymological information.

Adjective

*čęstъ (comparative *čęsťьjь)

1. frequent

Declension

Indefinite declension of *čęstъ (hard)

Singular	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čęstъ	*čęsta	*čęsto
Accusative	*čęstъ	*čęstǫ	*čęsto
Genitive	*čęsta	*čęsty	*čęsta
Locative	*čęstě	*čęstě	*čęstě
Dative	*čęstu	*čęstě	*čęstu
Instrumental	*čęstomь	*čęstojǫ	*čęstomь
Vocative	*čęste	*čęsto	*čęsto
Dual	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čęsta	*čęstě	*čęstě
Accusative	*čęsta	*čęstě	*čęstě
Genitive	*čęstu	*čęstu	*čęstu
Locative	*čęstu	*čęstu	*čęstu
Dative	*čęstoma	*čęstama	*čęstoma
Instrumental	*čęstoma	*čęstama	*čęstoma
Vocative	*čęsta	*čęstě	*čęstě
Plural	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čęsti	*čęsty	*čęsta
Accusative	*čęsty	*čęsty	*čęsta
Genitive	*čęstъ	*čęstъ	*čęstъ
Locative	*čęstěxъ	*čęstaxъ	*čęstěxъ
Dative	*čęstomъ	*čęstamъ	*čęstomъ
Instrumental	*čęsty	*čęstami	*čęsty
Vocative	*čęsti	*čęsty	*čęsta

Definite declension of *čęstъ (hard)

Singular	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čęstъjь	*čęstaja	*čęstoje
Accusative	*čęstъjь	*čęstǫjǫ	*čęstoje
Genitive	*čęstajego	*čęstyję	*čęstajego
Locative	*čęstějemь	*čęstěji	*čęstějemь
Dative	*čęstujemu	*čęstěji	*čęstujemu
Instrumental	*čęstyjimi	*čęstǫjǫ	*čęstyjimi
Vocative	*čęstъjь	*čęstaja	*čęstoje
Dual	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čęstaja	*čęstěji	*čęstěji
Accusative	*čęstaja	*čęstěji	*čęstěji
Genitive	*čęstuju	*čęstuju	*čęstuju
Locative	*čęstuju	*čęstuju	*čęstuju
Dative	*čęstyjima	*čęstyjima	*čęstyjima
Instrumental	*čęstyjima	*čęstyjima	*čęstyjima
Vocative	*čęstaja	*čęstěji	*čęstěji
Plural	Masculine	Feminine	Neuter
Nominative	*čęstiji	*čęstyję	*čęstaja
Accusative	*čęstyję	*čęstyję	*čęstaja
Genitive	*čęstъjixъ	*čęstъjixъ	*čęstъjixъ
Locative	*čęstyjixъ	*čęstyjixъ	*čęstyjixъ
Dative	*čęstyjimъ	*čęstyjimъ	*čęstyjimъ
Instrumental	*čęstyjimi	*čęstyjimi	*čęstyjimi
Vocative	*čęstiji	*čęstyję	*čęstaja

Descendants

• East Slavic:
  • Belarusian: часты (časty)
  • Russian: ча́стый (částyj)
  • Ukrainian: ча́стий (částyj)
• South Slavic:
  • Bulgarian: чест (čest)
  • Old Church Slavonic: чѧстъ (čęstŭ)
  • Serbo-Croatian: čȇst
  • Slovene: čest
• West Slavic:
  • Czech: častý
  • Polish: częsty
  • Slovak: častý
  • Sorbian, Lower: cesty
  • Sorbian, Upper: časty

References

• Vasmer, Max (1964–1973), “частый”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress
• Derksen, Rick (2008), “čęstъ”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 88

---

UWAGA!

O słowie Gęsty / Ge”STy, itp, będę pisał przy okazji giermańskiego słowa Gusty, a tymczasem podaję źródłosłów dla tego odtfoszonego *k’es-…

---

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/k%C4%99s

kęs (język polski)

wymowa:

IPA: [kɛ̃w̃s], AS: [kẽũ̯s], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ę 

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) tyle jedzenia, ile zmieści się w ustach

wyrazy pokrewne:

czas. kąsać

rzecz. ukąszenie n

związki frazeologiczne:

chcąc zbyt wielki kęs połknąć, można się udławić

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) mouthful, bite
• baskijski: (1.1) ahamen, mokadu
• hiszpański: (1.1) bocado m
• rosyjski: (1.1) кусок m
• tuvalu: (1.1) māga

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/k%C4%99s

kęs

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *kǫ̑sъ.

Pronunciation

IPA^(key): /kɛ̃s/

Noun

kęs m inan (diminutive kąsek)

1. bite, mouthful, morsel, piece
2. (metallurgy) billet

Declension

declension of kęs

	singular	plural
nominative	kęs	kęsy
genitive	kęsa	kęsów
dative	kęsowi	kęsom
accusative	kęs	kęsy
instrumental	kęsem	kęsami
locative	kęsie	kęsach
vocative	kęsie	kęsy

Related terms

• kąsać
• część

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/k%C7%ABs%D1%8A&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/kǫsъ.

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/k%C4%85sa%C4%87

kąsać (język polski)

kąsać (1.1)

wymowa:

IPA: [ˈkɔ̃w̃saʨ̑], AS: [kõũ̯sać], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ą  wymowa ^?/i

znaczenia:

czasownik

(1.1) kaleczyć ostrymi zębami lub żądłem

(1.2) przen. dokuczać

(1.3) przen. powodować uczucie zimna, odczuwania szczypiącego mrozu

odmiana:

(1.1–3) koniugacja I

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		kąsać
czas teraźniejszy		kąsam	kąsasz	kąsa	kąsamy	kąsacie	kąsają
czas przeszły	m	kąsałem	kąsałeś	kąsał	kąsaliśmy	kąsaliście	kąsali
	ż	kąsałam	kąsałaś	kąsała	kąsałyśmy	kąsałyście	kąsały
	n	kąsałom	kąsałoś	kąsało
tryb rozkazujący		niech kąsam	kąsaj	niech kąsa	kąsajmy	kąsajcie	niech kąsają
pozostałe formy czas przyszły m będę kąsał, będę kąsać będziesz kąsał, będziesz kąsać będzie kąsał, będzie kąsać będziemy kąsali, będziemy kąsać będziecie kąsali, będziecie kąsać będą kąsali, będą kąsać ż będę kąsała, będę kąsać będziesz kąsała, będziesz kąsać będzie kąsała, będzie kąsać będziemy kąsały, będziemy kąsać będziecie kąsały, będziecie kąsać będą kąsały, będą kąsać n będę kąsało, będę kąsać będziesz kąsało, będziesz kąsać będzie kąsało, będzie kąsać czas zaprzeszły m kąsałem był kąsałeś był kąsał był kąsaliśmy byli kąsaliście byli kąsali byli ż kąsałam była kąsałaś była kąsała była kąsałyśmy były kąsałyście były kąsały były n kąsałom było kąsałoś było kąsało było forma bezosobowa czasu przeszłego kąsano tryb przypuszczający m kąsałbym, byłbym kąsał kąsałbyś, byłbyś kąsał kąsałby, byłby kąsał kąsalibyśmy, bylibyśmy kąsali kąsalibyście, bylibyście kąsali kąsaliby, byliby kąsali ż kąsałabym, byłabym kąsała kąsałabyś, byłabyś kąsała kąsałaby, byłaby kąsała kąsałybyśmy, byłybyśmy kąsały kąsałybyście, byłybyście kąsały kąsałyby, byłyby kąsały n kąsałobym, byłobym kąsało kąsałobyś, byłobyś kąsało kąsałoby, byłoby kąsało imiesłów przymiotnikowy czynny m kąsający, niekąsający ż kąsająca, niekąsająca kąsające, niekąsające n kąsające, niekąsające imiesłów przymiotnikowy bierny m kąsany kąsani ż kąsana kąsane n kąsane imiesłów przysłówkowy współczesny kąsając, nie kąsając rzeczownik odczasownikowy kąsanie, niekąsanie

przykłady:

(1.1) Ależ dzisiaj te owady kąsają!

wyrazy pokrewne:

rzecz. kęs, kęsek, kąsek, kąsacz, zakąska, kąsanie, ukąszenie

czas. pokąsać, ukąsić

przym. kąśliwy, kąsany, pokąsany, kąsający

przysł. kąśliwie

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) bite
• arabski: (1.1) قرص
• rosyjski: (1.1) кусать
• ukraiński: (1.1) кусати
• wilamowski: (1.1) baeisa, bȧjsa, bajsa

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/k%C4%85sa%C4%87#Polish

kąsać

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *kǫsati.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈkɔ̃.sat͡ɕ/

Verb

kąsać impf (perfective ukąsić or pokąsać)

1. (transitive) to bite
2. (transitive) to sting

Conjugation

Conjugation of kąsać impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim, m inan, f, n
infinitive		kąsać
present tense	1st	kąsam			kąsamy
	2nd	kąsasz			kąsacie
	3rd	kąsa			kąsają
past tense	1st	kąsałem	kąsałam		kąsaliśmy	kąsałyśmy
	2nd	kąsałeś	kąsałaś		kąsaliście	kąsałyście
	3rd	kąsał	kąsała	kąsało	kąsali	kąsały
future tense	1st	będę kąsał1	będę kąsała1		będziemy kąsali1	będziemy kąsały1
	2nd	będziesz kąsał1	będziesz kąsała1		będziecie kąsali1	będziecie kąsały1
	3rd	będzie kąsał1	będzie kąsała1	będzie kąsało1	będą kąsali1	będą kąsały1
conditional	1st	kąsałbym	kąsałabym		kąsalibyśmy	kąsałybyśmy
	2nd	kąsałbyś	kąsałabyś		kąsalibyście	kąsałybyście
	3rd	kąsałby	kąsałaby	kąsałoby	kąsaliby	kąsałyby
imperative	1st	—			kąsajmy
	2nd	kąsaj			kąsajcie
	3rd	niech kąsa			niech kąsają
active adjectival participle		kąsający	kąsająca	kąsające	kąsający	kąsające
passive adjectival participle		kąsany	kąsana	kąsane	kąsani	kąsane
contemporary adverbial participle		kąsając
impersonal past		kąsano
verbal noun		kąsanie
1 or: będę kąsać, będziesz kąsać etc.

Synonyms

• (to bite): gryźć
• (to sting): żądlić

Related terms

• (nouns) kąsacz m, kąsek m, kęs m, ukąszenie n, zakąska f
• (adjective) kąśliwy

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/k%C7%ABsati

Reconstruction:Proto-Slavic/kǫsati

Proto-Slavic

Etymology

---

Per Vasmer, derived from *kǫ̑sъ (“piece”); but per Trubachev, the noun is derived from the verb. Cognate with Lithuanian ką́sti (“to bite”) (1sg. kándu), Latvian kuôst (“to bite”) (1sg.  kuôžu). Possibly cognate with some or all of Ancient Greekκνώδων (knṓdōn, “knife, blade, prong”), κνώδαλον (knṓdalon, “wild beast”), Old High German hantag (“sharp, cutting”),  Sanskrit खादति (khā́dati, “to chew, to bite”), Persian خاییدن‎ (xâyidan, “to chew”), Old Armenian խածանեմ (xacanem, “to bite”). Per Derksen, from Proto-Balto-Slavic *kanˀd-, from which a Proto-Indo-European root such as *k(ʷ)end- or *k(ʷ)enHd(ʰ)- can be constructed.

---

Verb

*kǫsati impf

1. to bite

Inflection

*kǫsati (impf., -aj-, s-aorist, accent paradigm ?)

Verbal noun	Infinitive	Supine	L-participle
*kǫsanьje	*kǫsati	*kǫsatъ	*kǫsalъ

	Participles
Tense	Past	Present
Passive	*kǫsanъ	*kǫsajemъ
Active	*kǫsavъ	*kǫsaję

	Aorist			Present
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*kǫsaxъ	*kǫsa	*kǫsa	*kǫsajǫ	*kǫsaješi	*kǫsajetь
Dual	*kǫsaxově	*kǫsasta	*kǫsaste	*kǫsajevě	*kǫsajeta	*kǫsajete
Plural	*kǫsaxomъ	*kǫsaste	*kǫsašę	*kǫsajemъ	*kǫsajete	*kǫsajǫtь
	Imperfect			Imperative
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*kǫsaaxъ	*kǫsaaše	*kǫsaaše	—	*kǫsaji	*kǫsaji
Dual	*kǫsaaxově	*kǫsaašeta	*kǫsaašete	*kǫsajivě	*kǫsajita	—
Plural	*kǫsaaxomъ	*kǫsaašete	*kǫsaaxǫ	*kǫsajimъ	*kǫsajite	—

Related terms

• *kǫ̑sъ (“piece”)
• *čęstь (“part”)

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: кꙋсати (kusati)
    • Belarusian: куса́ць (kusácʹ)
    • Russian: куса́ть (kusátʹ), 1sg. куса́ю (kusáju)
    • Ukrainian: куса́ти (kusáty)

• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: кѫсати (kǫsati)

    Glagolitic: [Term?]

  • Bulgarian: къ́сам (kǎ́sam, “to tear, to hurt”)
  • Macedonian: каса (kasa)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: ку́сати (“to eat with a spoon”), 1sg. ку̑са̄м

    Latin: kúsati (“to eat with a spoon”), 1sg. kȗsām

  • Slovene: kosáti (“to pulverize”) (tonal orthography), 1sg. kosȃm (tonal orthography)

• West Slavic:
  • Czech: kousat
  • Polish: kąsać, (archaic) kęsać
  • Slovak: kúsať
  • Slovincian: kąsac (Sychta’s dictionary)
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: kusać
    • Lower Sorbian: kusaś

References

• Derksen, Rick (2008), “*kǫsati”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 243
• Vasmer, Max (1964–1973), “куса́ть”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress
• Vasmer, Max (1964–1973), “кус”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress
• Trubačev O. N., editor (1985), “*kǫsati”, in Etimologičeskij slovarʹ slavjanskix jazykov [Etymological dictionary of Slavic languages] (in Russian), volume 12, Moscow: Nauka, pages 65–66

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/kosi%C4%87

kosić (język polski)

traktor kosi (1.1)

wymowa:

IPA: [ˈkɔɕiʨ̑], AS: [kośić], zjawiska fonetyczne: zmięk. wymowa ^?/i

znaczenia:

czasownik

(1.1) ścinać wysoką trawę lub zboże – kosą lub maszynowo

(1.2) pot. przen. zabijać, zwykle wiele osób lub zwierząt naraz

(1.3) gwara więzienna, przen. kraść

odmiana:

(1.1–3) koniugacja VIa

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		kosić
czas teraźniejszy		koszę	kosisz	kosi	kosimy	kosicie	koszą
czas przeszły	m	kosiłem	kosiłeś	kosił	kosiliśmy	kosiliście	kosili
	ż	kosiłam	kosiłaś	kosiła	kosiłyśmy	kosiłyście	kosiły
	n	kosiłom	kosiłoś	kosiło
tryb rozkazujący		niech koszę	koś	niech kosi	kośmy	koście	niech koszą
pozostałe formy czas przyszły m będę kosił, będę kosić będziesz kosił, będziesz kosić będzie kosił, będzie kosić będziemy kosili, będziemy kosić będziecie kosili, będziecie kosić będą kosili, będą kosić ż będę kosiła, będę kosić będziesz kosiła, będziesz kosić będzie kosiła, będzie kosić będziemy kosiły, będziemy kosić będziecie kosiły, będziecie kosić będą kosiły, będą kosić n będę kosiło, będę kosić będziesz kosiło, będziesz kosić będzie kosiło, będzie kosić czas zaprzeszły m kosiłem był kosiłeś był kosił był kosiliśmy byli kosiliście byli kosili byli ż kosiłam była kosiłaś była kosiła była kosiłyśmy były kosiłyście były kosiły były n kosiłom było kosiłoś było kosiło było forma bezosobowa czasu przeszłego koszono tryb przypuszczający m kosiłbym, byłbym kosił kosiłbyś, byłbyś kosił kosiłby, byłby kosił kosilibyśmy, bylibyśmy kosili kosilibyście, bylibyście kosili kosiliby, byliby kosili ż kosiłabym, byłabym kosiła kosiłabyś, byłabyś kosiła kosiłaby, byłaby kosiła kosiłybyśmy, byłybyśmy kosiły kosiłybyście, byłybyście kosiły kosiłyby, byłyby kosiły n kosiłobym, byłobym kosiło kosiłobyś, byłobyś kosiło kosiłoby, byłoby kosiło imiesłów przymiotnikowy czynny m koszący, niekoszący ż kosząca, niekosząca koszące, niekoszące n koszące, niekoszące imiesłów przymiotnikowy bierny m koszony koszeni ż koszona koszone n koszone imiesłów przysłówkowy współczesny kosząc, nie kosząc rzeczownik odczasownikowy koszenie, niekoszenie

przykłady:

(1.1) Biedny mąż musi od rana kosić trawnik przed domem.

(1.2) Sierżant kosił serią cały pluton nieprzyjaciela.

(1.3) Chuligan chwalił się, jak kosi kobietom portmonetki.

składnia:

(1.1) kosić + B. • nie kosić + D.

kolokacje:

(1.1) kosić trawę / zboże/pszenicę / …

(1.3) kosić torebkę / portfel / …

synonimy:

(1.1) żąć

(1.2) zob. zabijać

(1.3) zob. kraść

wyrazy pokrewne:

rzecz. koszenie n, kosiarka ż, kosa ż, kosiarz m, kosisko n, kośba ż, podkaszanie n

czas. zakosić, podkaszać, skosić

związki frazeologiczne:

lot koszący • jeden kosi, drugi nosi

etymologia:

(1.2–3) od (1.1)

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) mow, cut
• duński: (1.1) meje, slå; (1.2) meje
• esperanto: (1.1) falĉi
• hiszpański: (1.1) segar, guadañar; (1.2) segar, degollar; (1.3) afanar, chorar, fangar, mangar, mariscar
• jidysz: (1.1) קאָשען (koszen)
• niemiecki: (1.1) mähen
• rosyjski: (1.1) косить
• ukraiński: (1.1) косити

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/kosi%C4%87

kosić

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *kositi.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈkɔ.ɕit͡ɕ/

Verb

kosić impf (perfective skosić)

1. (transitive) to mow
2. (transitive) to scythe

Conjugation

Conjugation of kosić impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim, m inan, f, n
infinitive		kosić
present tense	1st	koszę			kosimy
	2nd	kosisz			kosicie
	3rd	kosi			koszą
past tense	1st	kosiłem	kosiłam		kosiliśmy	kosiłyśmy
	2nd	kosiłeś	kosiłaś		kosiliście	kosiłyście
	3rd	kosił	kosiła	kosiło	kosili	kosiły
future tense	1st	będę kosił1	będę kosiła1		będziemy kosili1	będziemy kosiły1
	2nd	będziesz kosił1	będziesz kosiła1		będziecie kosili1	będziecie kosiły1
	3rd	będzie kosił1	będzie kosiła1	będzie kosiło1	będą kosili1	będą kosiły1
conditional	1st	kosiłbym	kosiłabym		kosilibyśmy	kosiłybyśmy
	2nd	kosiłbyś	kosiłabyś		kosilibyście	kosiłybyście
	3rd	kosiłby	kosiłaby	kosiłoby	kosiliby	kosiłyby
imperative	1st	—			kośmy
	2nd	koś			koście
	3rd	niech kosi			niech koszą
active adjectival participle		koszący	kosząca	koszące	koszący	koszące
passive adjectival participle		koszony	koszona	koszone	koszeni	koszone
contemporary adverbial participle		kosząc
impersonal past		koszono
verbal noun		koszenie
1 or: będę kosić, będziesz kosić etc.

Synonyms

• (to mow): żąć
• (to scythe): siec

Related terms

• (verb) podkaszać
• (nouns) kosa (“scythe”), kosiarka (“lawn mower”), kosiarz (“mower”), kosisko (“snath”), kośba  (“mowing”), kośnik (“mower”), pokos (“swath; windrow”)

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/kositi&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/kositi.

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/kosa#pl

kosa (język polski)

kosa (1.1)

kosa (1.2)

kosa (1.5)

kosa (1.6)

wymowa:

IPA: [ˈkɔsa], AS: [kosa] wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) narzędzie do ścinania zbóż, traw itp.: ostrze na długim kiju; zob. też kosa w Wikipedii

(1.2) gwara więzienna nóż

(1.3) pot. osoba wymagająca w stosunku do innych, często o nauczycielach

(1.4) przest. włosy, grzywa^[1]

(1.5) przest. dziś poet. warkocz^[1]

(1.6) geogr. długi i wąski półwysep powstały wskutek naniesienia piasku przez prądy przybrzeżne; zob. też kosa (geografia) w Wikipedii

rzeczownik, forma fleksyjna

(2.1) D. B. lp od: kos

odmiana:

(1.1–6)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	kosa	kosy
dopełniacz	kosy	kos
celownik	kosie	kosom
biernik	kosę	kosy
narzędnik	kosą	kosami
miejscownik	kosie	kosach
wołacz	koso	kosy

przykłady:

(1.1) Obecnie kosami tnie się już tylko trawy; zboża ścina kombajn.

(1.2) …następnie kupuje kosę w brzuch (spływa to po nim jak po kaczce), jednym typem rzuca o siatkę, drugiemu wbija pięść w trzewia, podnosi go do góry, rzuca… (z Internetu)

(1.3) Z naszej nauczycielki biologii to była niezła kosa.

(1.4) Hjena grzywę abo kosę ma na szyi.^[2] (sic!)

kolokacje:

(1.1) klepać kosę

(1.4) kosa lwa

synonimy:

(1.1) gwara więzienna kosior; zobacz też: nóż

(1.6) mierzeja

wyrazy pokrewne:

rzecz. kosiarz m, kosisko n, kośba ż, kosynier m, koszenie n, skoszenie n, kosiarka ż

czas. kosić ndk., skosić dk.

przym. kośny

związki frazeologiczne:

trafiła kosa na kamień • sprzedać kosę

etymologia:

(1.4,5) por. коса, por. каса

uwagi:

zob. też kosa (ujednoznaczenienie) w Wikipedii

tłumaczenia:

(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: nóż

• angielski: (1.1) scythe
• baskijski: (1.1) sega, kodaina, dailu
• białoruski: (1.1) каса ż; (1.5) каса ż; (1.6) каса ż
• dolnołużycki: (1.1) kósa ż
• duński: (1.1) le w
• esperanto: (1.1) falĉilo
• francuski: (1.1) faux ż; (1.2) surin m, schlass m
• górnołużycki: (1.1) kosa ż
• hiszpański: (1.1) guadaña ż
• interlingua: (1.1) falce
• jidysz: (1.1) קאָסע ż (kose)
• niemiecki: (1.1) Sense ż
• nowogrecki: (1.1) κόσα ż
• rosyjski: (1.1) коса ż
• słowacki: (1.1) kosa ż
• szwedzki: (1.1) lie w
• ukraiński: (1.1) коса ż; (1.5) коса ż
• wilamowski: (1.1) zaenc ż, zǡnc ż, zans ż, zȧnc ż
• włoski: (1.1) falce ż, falce fienaia ż, frullana ż

źródła:

1. ↑ ^{Skocz do:1,0 1,1}  Hasło kosa w: Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. II, s. 487–488, Warszawa 1900–1927.
2. Skocz do góry↑ Walerian Otwinowski

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/kosa

kosa

Polish

Polish Wikipedia has an article on: kosa

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈkɔsa/

Etymology 1

From Proto-Slavic *kosa.

Noun

kosa f

1. scythe
2. (dated) braid
3. (geography) spit that extends into the deep sea, instead of closing off a lagoon

Usage notes

Examples of landforms in sense #3 are the Farewell Spit in New Zealand and the Hel Peninsula in Poland.

Declension

declension of kosa

	singular	plural
nominative	kosa	kosy
genitive	kosy	kos
dative	kosie	kosom
accusative	kosę	kosy
instrumental	kosą	kosami
locative	kosie	kosach
vocative	koso	kosy

Related terms

• kosiarz
• kosić
• kosisko
• kosynier
• kośba

See also

• sierp

Etymology 2

Noun

kosa

1. genitive singular of kos
2. accusative singular of kos

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/kosa

Reconstruction:Proto-Slavic/kosa

Proto-Slavic

Etymology

---

From Proto-Indo-European *kes- (“to comb, scratch”). According to some, the second sense „scythe” is etymologically identical with the first one, while others derive it from Proto-Indo-European *ḱos-, o-grade of *ḱes- (“to cut”), with depalatalization *ḱ → *k.

Baltic cognates include Lithuanian kasa (“braid”) and Old Prussian kexti (“braided hair”).

UWAGA!

Ubezdźwięcznienie, to też tzw. depalatelizacja, czyli utwardzenia, czyli utrata zmiękczenia, patrz: depalatalization *ḱ → *k.

---

Noun

*kosà f

1. hair
2. braided hair

Inflection

*kosà (hard a-stem, accent paradigm c)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*kosà	*kosě	*kȍsy
Accusative	*kȍsǫ	*kosě	*kȍsy
Genitive	*kosý	*kosu	*kõsъ
Locative	*kȍsě	*kosu	*kosàsъ, *kosàxъ*
Dative	*kosě̀	*kosama	*kosàmъ
Instrumental	*kosojǫ́	*kosama	*kosàmi
Vocative	*koso	*kosě	*kȍsy

^* -asъ is the expected Balto-Slavic form but is found only in some Old Czech documents; -axъ is found everywhere else and is formed by analogy with other locative plurals in -xъ.

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: коса (kosa)
    • Belarusian: каса́ (kasá)
    • Russian: коса́ (kosá)
    • Ukrainian: коса́ (kosá)
• South Slavic:
  • Bulgarian: коса́ (kosá)
  • Macedonian: коса (kosa)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: ко̀са

    Latin: kòsa

• West Slavic:
  • Old Czech: kosa
  • Polabian: ťösă
  • Old Polish: kosa
    • Polish: kosa (dialectal)
  • Sorbian:
    • Lower Sorbian: kósy pl
    • Upper Sorbian: kosa

From Early Proto-Slavic *kasā:

• → Proto-Finnic: *kassa

Noun

*kosà f

1. scythe

Declension

*kosà (hard a-stem, accent paradigm b)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*kosà	*kosě	*kosỳ
Accusative	*kosǫ̀	*kosě	*kosỳ
Genitive	*kosỳ	*kosu	*kõsъ
Locative	*kosě̀	*kosu	*kosàsъ, *kosàxъ*
Dative	*kosě̀	*kosama	*kosàmъ
Instrumental	*kosòjǫ, *kõsǫ**	*kosama	*kosàmī
Vocative	*koso	*kosě	*kosỳ

^* -asъ is the expected Balto-Slavic form but is found only in some Old Czech documents; -axъ is found everywhere else and is formed by analogy with other locative plurals in -xъ.
^** The second form occurs in languages that contract early across /j/ (e.g. Czech), while the first form occurs in languages that do not (e.g. Russian).

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: коса (kosa)
    • Belarusian: каса́ (kasá)
    • Russian: коса́ (kosá)
    • Ukrainian: коса́ (kosá)
• South Slavic:
  • Bulgarian: коса́ (kosá)
  • Macedonian: коса (kosa)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: ко̀са

    Latin: kòsa

  • Slovene: kôsa
• West Slavic:
  • Czech: kosa
  • Kashubian: kòsa
  • Polabian: ťösă
  • Polish: kosa
  • Slovak: kosa
  • Slovincian: kʉ̀ɵ̯să
  • Sorbian:
    • Lower Sorbian: kósa
    • Upper Sorbian: kosa

References

• Derksen, Rick (2008) Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 238
• Vasmer, Max (1964–1973), “коса”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress
• Trubačev O. N., editor (1984), “*kosa (I, II)”, in Etimologičeskij slovarʹ slavjanskix jazykov [Etymological dictionary of Slavic languages] (in Russian), volume 11, Moscow: Nauka, page 131ff

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/kes-

Reconstruction:Proto-Indo-European/kes-

Proto-Indo-European

Root

*kes-^[1][2]

1. to scrape, comb

Extensions

• *ks-dʰh₁-^[1]
  • *kés-dʰh₁-eh₂^[3]
    • Germanic: *hezdǭ (“flax fibers”)^[3] (see there for further descendants)
  • *kos-dʰh₁-ós^[3]
    • Germanic: *hazdaz (“hair”)^[3] (see there for further descendants)

Derived terms

► Terms derived from the PIE root *kes-

• *kés-ti ~ *ks-énti (athematic root present)^[2][3][4]
  • Anatolian: [Term?]
    • Luwian: (ki-ša-an-da, 3pl.pret.act.), (ki-ša-am-ma /kišama/, part.)
    • Hittite: (ki-iš-zi, “to comb, card”, 3sg.pres.act.)
• *ks-néw-ti ~ *ks-nw-énti (*néw-present)^[1][5][6] (see there for further descendants)
• *kos-éye-ti (*éye-causative)^[3]
  • Balto-Slavic: [Term?]
    • Lithuanian: kàsti
    • Slavic: *česàti (“to scratch, comb”)^[7] (see there for further descendants)
• *kés-r̥ ~ *ks-én-s
  • *ksen- (reanalysed root)^[8][9]
• (possibly) *kes-ró-m
  • Germanic: *hērą (“hair”) (see there for further descendants)
• *kés-s ~ *ks-és
  • *kses- (reanalysed root)^[1]
    • *ksés-ti (athematic present)^[1][10]
      • Hellenic: *kséhō
        • Ancient Greek: ξέω (xéō, “to shave, carve, smooth, polish”)
• *kés-u-s ~ *ks-éw-s
  • *ksew- (reanalysed root)^[1]
• *kos-éh₂^[3]
  • Albanian: *kaxā (“plaited hair”)^[11]
    • Albanian: kezë (“woman’s head-dress, bonnet, hair-net”)
  • Balto-Slavic: *kasā́ˀ^[12]
    • Latvian: kasa (“braid”)
    • Lithuanian: kasà (“braid”)
    • Old Prussian: kexti (“braided hair”)
    • Slavic: *kosà (“hair, braided hair”) (see there for further descendants)
  • *kos-eh₂-yé-ti ~ *kos-eh₂-yónti^[2]
    • Balto-Slavic: [Term?]
      • Latvian: kàsît
      • Lithuanian: kasýti
      • Slavic: *kasati^[13] (see there for further descendants)
• *kós-mo-s^[14]
  • Balto-Slavic: [Term?]
    • Slavic: *kosmъ^[14] (see there for further descendants)
• (possibly)^[15] *kos-ó-s
  • Albanian: *kaxa (“ox”)^[15]
    • Albanian: ka

Unsorted formations

• Celtic: *kīsrā (“comb”) (possibly < *kēsrā < *kexsrā < *ke-ks-réh₂)^[16]
  • Old Irish: cír

References

1. ↑ ^{Jump up to:1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5} Pokorny, Julius (1959), “kes-”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume II, Bern, München: Francke Verlag, page 585
2. ↑ ^{Jump up to:2.0 2.1 2.2} Rix, Helmut, editor (2001), “*kes-”, in Lexikon der indogermanischen Verben [Lexicon of Indo-European Verbs] (in German), 2nd edition, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, →ISBN, pages 357
3. ↑ ^{Jump up to:3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6} Kroonen, Guus (2013), “*hezdōn-”, in Etymological Dictionary of Proto-Germanic (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 11), Leiden, Boston: Brill, page 225
4. ^ Kloekhorst, Alwin (2008), “kiš-^zi”, in Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 5), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 557-558
5. ^ De Vaan, Michiel (2008), “novācula”, in Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill, pages 414-415
6. ^ Kroonen, Guus (2013), “*snawwa-”, in Etymological Dictionary of Proto-Germanic (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 11), Leiden, Boston: Brill, page 461
7. ^ Derksen, Rick (2015), “kasti”, in Etymological Dictionary of the Baltic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 13), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 231
8. ^ Pokorny, Julius (1959), “ks-en-”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume II, Bern, München: Francke Verlag, page 585
9. ^ Rix, Helmut, editor (2001), “*ksen-”, in Lexikon der indogermanischen Verben [Lexicon of Indo-European Verbs] (in German), 2nd edition, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, →ISBN, pages 371
10. ^ Beekes, Robert S. P. (2010), “ξέω”, in Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill, page 1035
11. ^ Orel, Vladimir (2000) A Concise Historical Grammar of the Albanian Language, Leiden: Brill, page 61
12. ^ Derksen, Rick (2015), “kasa”, in Etymological Dictionary of the Baltic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 13), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 230-231
13. ^ Derksen, Rick (2015), “kasyti”, in Etymological Dictionary of the Baltic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 13), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 231
14. ↑ ^{Jump up to:14.0 14.1} Derksen, Rick (2008), “*kosmъ”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 238-239
15. ↑ ^{Jump up to:15.0 15.1} Orel, Vladimir (2000) A Concise Historical Grammar of the Albanian Language, Leiden: Brill, page 61
16. ^ Matasović, Ranko (2009), “*kīsrā”, in Etymological Dictionary of Proto-Celtic (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 9), Leiden: Brill, →ISBN, page 204

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/kosmyk

kosmyk (język polski)

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) niewielki pukiel włosów

(1.2) łow. zajęczy ogon

odmiana:

(1.1–2)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	kosmyk	kosmyki
dopełniacz	kosmyka	kosmyków
celownik	kosmykowi	kosmykom
biernik	kosmyk	kosmyki
narzędnik	kosmykiem	kosmykami
miejscownik	kosmyku	kosmykach
wołacz	kosmyku	kosmyki

przykłady:

(1.1) Na czole zwisał mu kosmyk włosów.

synonimy:

(1.1) kłak, lok, kogut, pasemko

(1.2) omyk, osmyk

wyrazy pokrewne:

rzecz. kosmyczek m

przym. kosmaty

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) wisp, tuft, cowlick
• francuski: (1.1) touffe m, mèche ż
• niemiecki: (1.1) Haarbüschel m
• włoski: (1.1) ciuffo m, ciocca ż

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/kosmyk#Polish

kosmyk

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *kosmъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈkɔs.mɨk/

Noun

kosmyk m inan (diminutive kosmyczek)

1. flock
2. cowlick

Declension

declension of kosmyk

	singular	plural
nominative	kosmyk	kosmyki
genitive	kosmyka	kosmyków
dative	kosmykowi	kosmykom
accusative	kosmyk	kosmyki
instrumental	kosmykiem	kosmykami
locative	kosmyku	kosmykach
vocative	kosmyku	kosmyki

Related terms

• (adjective) kosmaty

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/kosm%D1%8A

Reconstruction:Proto-Slavic/kosmъ

Proto-Slavic

Etymology

From Proto-Balto-Slavic [Term?], from Proto-Indo-European *kós-mo-s, from *kes- (“to scrape, comb”).^[1]

Noun

*kosmъ m^[1]

1. lock, tuft of hair

Inflection

*kosmъ (hard o-stem)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*kosmъ	*kosma	*kosmi
Accusative	*kosmъ	*kosma	*kosmy
Genitive	*kosma	*kosmu	*kosmъ
Locative	*kosmě	*kosmu	*kosměxъ
Dative	*kosmu	*kosmoma	*kosmomъ
Instrumental	*kosmъmь, *kosmomь*	*kosmoma	*kosmy
Vocative	*kosme	*kosma	*kosmi

^* -ъmь in North Slavic, -omь in South Slavic.

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic:

    космъ (kosmŭ)

    ⰽⱁⱄⰿⱏ (ⰽⱁⱄⰿⱏ)

  • Russian: ко́смы (kósmy)

• South Slavic:
  • Bulgarian: ко́съм (kósǎm)
  • Slovene: kósəm

• West Slavic:
  • Czech: kosm, kosma
  • Polish: kosm, kosmyk

References

1. ↑ ^{Jump up to:1.0 1.1} Derksen, Rick (2008), “*kosmъ”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 238-239

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/kosz

kosz (język polski)

kosz (1.1)

kosze (1.3)

kosz (1.5)

kosz (1.6)

kosz (1.7)

kosz (1.8)

kosz (1.9) jarzyn

kosz (1.10) plażowy

kosz (1.12)

wymowa:

wymowa ^?/i, IPA: [kɔʃ], AS: [koš]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) pojemnik pleciony z elastycznego materiału naturalnego lub sztucznego

(1.2) jakikolwiek pojemnik przypominający kosz (1.1)

(1.3) pojemnik na odpady

(1.4) st.pol. obóz Tatarów lub Kozaków

(1.5) obręcz z siatką umieszczona na tablicy, do której koszykarze starają się wrzucić piłkę

(1.6) pot. sport. koszykówka

(1.7) pot. sport. trafienie piłką