136 Shield / SHieLD, jako Target / TaRG+eT – Giermański Drag / DRaG i jego pierwotne Pra-Słowiańskie źródłosłowy i znaczenia, czyli tragiczne targnięcie się na najświętsze świętości ofitzjalnego jęsykosnaftzfa 07

Języki i dialekty Europy Środkowo-Wschodniej

„O słowach Szczęście / S”C”e”S’+Cie, Chrzęst / (c)HR”e”ST, Krzątać / KR”a”T+aC’ muszę napisać oddzielny wpis.”

I słowo stało się Ciałem / CiaL”+eM, czyli… K’aL+eM 🙂

Przypatrzcie się sami tym słowom i temu, co wynika z dźwięków, z których są one zbudowane.

---

UWAGA!

Twierdzę, że wynika z nich min. to, że dźwięk zapisywany znakiem C” był pierwotny dla dźwięku zapisywanego znakiem T, patrz poniżej przykład z j. staroczeskiego…

---

To powinno dać Wam trochę do myślenia, że może mogę mieć rację z tym, co od dawna głoszę o pierwszeństwie dźwięków wysokoenergetycznych tzw. satem, nad  ich wtórnie ubezdźwięcznionymi postaciami. Mam tu na myśli tzw. utratę dźwięczności, czyli postacie słów tzw. kentum…

Tradycyjnie już, jak to u Mię, najpierw pokarzę postacie tzw. satem, a potem postacie tzw kentum,.. albo odwrotnie. Nie będę uprzedzał faktów, żeby było zabawniej. Sami domyślcie się, które są które…

Od siebie dodam też postacie odtfoszonych słów, które odtfoszę sobie zgodnie z logiką, jaką przedstawił kiedyś Sławomir Ambroziak w swoich twierdzeniach na temat odtfoszonego rzekomego pierwotnego miękkiego k’/K’…, który to dźwięk był wg niego podstawą dla późniejszych dźwięków wysokoenergetycznych, jak S, Z, C, Dz, itp.

Teraz sami możecie sprawdzić, jak to wg niego wyglądało,.. albo mogło wyglądać,.. a raczej brzmieć… Wg Mię brzmiało to jakoś hm… kkknijak / K’K’K’NiJaK…

Obalicie coś z tego, co napisałem? Zapraszam na udeptaną ziemię… Odwagi, ja nie gryzę. Co najwyżej metodycznie wdeptuje w glebę,.. coś jak Kuc / Ko’C / Ko’K’ kopytem… 🙂

…..

K’+K’e”T

https://sjp.pl/szcz%C4%99t

szczęt

dawniej: pozostałość czegoś, reszta

~gosc # 2009-03-05

Kiedyś w radio słyszałem takie wyjaśnienie. W starosłowiańskim słowo szczęt lub szczet oznaczało dziecko (stąd dziś tego pozostałość w słowie szczenię). Zwrot do szczętu / ze szczętem zaś oznaczał, że zwycięskie plemię wybijało wroga ze szczętem, czyli również dzieci.

…..

https://sjp.pwn.pl/sjp/szczet;2526332.html

szczęt

daw. «pozostałość czegoś»

Podobne wyszukiwania

• do szczętu
• ze szczętem

…..

Do+K’+K’e”T+Ny

https://sjp.pwn.pl/slowniki/doszcz%C4%99tnie.html

doszczętny

«o zniszczeniu, stracie: całkowity»
• doszczętnie

Synonimy

doszczętnie

• w drebiezgi
• do cna
• ze szczętem
• wniwecz
• do szczętu

…..

o+K’+K’e”K’+aK’ – o+K’+K’e”K’+iK’

https://sjp.pwn.pl/sjp/oszczedzac;2496812.html

oszczędzać — oszczędzić

1. «wydawać mało pieniędzy, żeby móc część odłożyć na jakiś cel»

2. «nie wykorzystywać czegoś od razu, zachowując część na później»

3. «starać się zużyć czegoś jak najmniej»

4. «chronić kogoś przed przykrościami lub nie eksploatować czegoś nadmiernie»

5. «darowywać komuś życie»

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/oszcz%C4%99dza%C4%87

oszczędzać (język polski)

wymowa:

IPA: [ɔʃˈʧ̑ɛ̃nʣ̑aʨ̑], AS: [oščẽnʒać], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ę 

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. oszczędzić)

(1.1) zużywać w niewielkiej ilości

(1.2) zachować część czegoś na później

(1.3) sprawiać, by ktoś czegoś nie doznał

(1.4) nie zabijać, darowywać życie

czasownik zwrotny oszczędzać się

(2.1) nie narażać się na zmęczenie, niebezpieczeństwo

(2.2) nie ranić siebie samego, traktować siebie taktownie

odmiana:

(1.1–4) koniugacja I

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		oszczędzać
czas teraźniejszy		oszczędzam	oszczędzasz	oszczędza	oszczędzamy	oszczędzacie	oszczędzają
czas przeszły	m	oszczędzałem	oszczędzałeś	oszczędzał	oszczędzaliśmy	oszczędzaliście	oszczędzali
	ż	oszczędzałam	oszczędzałaś	oszczędzała	oszczędzałyśmy	oszczędzałyście	oszczędzały
	n	oszczędzałom	oszczędzałoś	oszczędzało
tryb rozkazujący		niech oszczędzam	oszczędzaj	niech oszczędza	oszczędzajmy	oszczędzajcie	niech oszczędzają
pozostałe formy czas przyszły m będę oszczędzał, będę oszczędzać będziesz oszczędzał, będziesz oszczędzać będzie oszczędzał, będzie oszczędzać będziemy oszczędzali, będziemy oszczędzać będziecie oszczędzali, będziecie oszczędzać będą oszczędzali, będą oszczędzać ż będę oszczędzała, będę oszczędzać będziesz oszczędzała, będziesz oszczędzać będzie oszczędzała, będzie oszczędzać będziemy oszczędzały, będziemy oszczędzać będziecie oszczędzały, będziecie oszczędzać będą oszczędzały, będą oszczędzać n będę oszczędzało, będę oszczędzać będziesz oszczędzało, będziesz oszczędzać będzie oszczędzało, będzie oszczędzać czas zaprzeszły m oszczędzałem był oszczędzałeś był oszczędzał był oszczędzaliśmy byli oszczędzaliście byli oszczędzali byli ż oszczędzałam była oszczędzałaś była oszczędzała była oszczędzałyśmy były oszczędzałyście były oszczędzały były n oszczędzałom było oszczędzałoś było oszczędzało było forma bezosobowa czasu przeszłego oszczędzano tryb przypuszczający m oszczędzałbym, byłbym oszczędzał oszczędzałbyś, byłbyś oszczędzał oszczędzałby, byłby oszczędzał oszczędzalibyśmy, bylibyśmy oszczędzali oszczędzalibyście, bylibyście oszczędzali oszczędzaliby, byliby oszczędzali ż oszczędzałabym, byłabym oszczędzała oszczędzałabyś, byłabyś oszczędzała oszczędzałaby, byłaby oszczędzała oszczędzałybyśmy, byłybyśmy oszczędzały oszczędzałybyście, byłybyście oszczędzały oszczędzałyby, byłyby oszczędzały n oszczędzałobym, byłobym oszczędzało oszczędzałobyś, byłobyś oszczędzało oszczędzałoby, byłoby oszczędzało imiesłów przymiotnikowy czynny m oszczędzający, nieoszczędzający ż oszczędzająca, nieoszczędzająca oszczędzające, nieoszczędzające n oszczędzające, nieoszczędzające imiesłów przymiotnikowy bierny m oszczędzany oszczędzani ż oszczędzana oszczędzane n oszczędzane imiesłów przysłówkowy współczesny oszczędzając, nie oszczędzając rzeczownik odczasownikowy oszczędzanie, nieoszczędzanie

przykłady:

(1.1) W tym miesiącu musimy oszczędzać węgiel.

(1.2) Oszczędzaj siły na większego przeciwnika!

(1.3) Zabieg pod narkozą oszczędza pacjentom bólu.

(1.3) Kończ waść, wstydu oszczędź!

(1.4) Żołnierze, pacyfikując okolicę, oszczędzali tylko kobiety i dzieci.

składnia:

(1.1) oszczędzać + B. • daw. oszczędzać + D.^[1]

(1.2) oszczędzać + B. • daw. oszczędzać + D.^[1]

(1.3) oszczędzać + D.

(1.4) oszczędzać + B.

kolokacje:

(1.1) operacja oszczędzająca

synonimy:

(1.2) odkładać, składać, zaciskać pasa

antonimy:

(1.2) trwonić

hiponimy:

(1.2) ciułać, ścibolić, skąpić

wyrazy pokrewne:

rzecz. oszczędności nmos, oszczędność ż, oszczędzenie n, zaoszczędzenie n, zaoszczędzanie n, przyoszczędzenie n, oszczędnościówka ż, oszczędzanie n

czas. oszczędzić dk., zaoszczędzać ndk., zaoszczędzić dk., przyoszczędzić dk.

przym. oszczędny, oszczędnościowy

przysł. oszczędnie

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) save, save up; (1.2) conserve
• kataloński: (1.1) estalviar
• niemiecki: (1.1) sparen
• rosyjski: (1.1) экономить; (1.2) экономить
• ukraiński: (1.1) економити; (1.2) економити

źródła:

1. ↑ ^{Skocz do:1,0 1,1} Irena Bajerowa, Język ogólnopolski XX wieku, w: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2, Współczesny język polski, pod red. Jerzego Bartmińskiego, Wrocław 1993, s. 50.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/oszcz%C4%99dza%C4%87

oszczędzać

Polish

Pronunciation

IPA^(key): /ɔʂˈt͡ʂɛn.d͡zat͡ɕ/

Verb

oszczędzać impf (perfective oszczędzić or zaoszczędzić)

1. (transitive) to save, spare
2. (intransitive) to economize

Conjugation

Conjugation of oszczędzać impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim, m inan, f, n
infinitive		oszczędzać
present tense	1st	oszczędzam			oszczędzamy
	2nd	oszczędzasz			oszczędzacie
	3rd	oszczędza			oszczędzają
past tense	1st	oszczędzałem	oszczędzałam		oszczędzaliśmy	oszczędzałyśmy
	2nd	oszczędzałeś	oszczędzałaś		oszczędzaliście	oszczędzałyście
	3rd	oszczędzał	oszczędzała	oszczędzało	oszczędzali	oszczędzały
future tense	1st	będę oszczędzał1	będę oszczędzała1		będziemy oszczędzali1	będziemy oszczędzały1
	2nd	będziesz oszczędzał1	będziesz oszczędzała1		będziecie oszczędzali1	będziecie oszczędzały1
	3rd	będzie oszczędzał1	będzie oszczędzała1	będzie oszczędzało1	będą oszczędzali1	będą oszczędzały1
conditional	1st	oszczędzałbym	oszczędzałabym		oszczędzalibyśmy	oszczędzałybyśmy
	2nd	oszczędzałbyś	oszczędzałabyś		oszczędzalibyście	oszczędzałybyście
	3rd	oszczędzałby	oszczędzałaby	oszczędzałoby	oszczędzaliby	oszczędzałyby
imperative	1st	—			oszczędzajmy
	2nd	oszczędzaj			oszczędzajcie
	3rd	niech oszczędza			niech oszczędzają
active adjectival participle		oszczędzający	oszczędzająca	oszczędzające	oszczędzający	oszczędzające
passive adjectival participle		oszczędzany	oszczędzana	oszczędzane	oszczędzani	oszczędzane
contemporary adverbial participle		oszczędzając
impersonal past		oszczędzano
verbal noun		oszczędzanie
1 or: będę oszczędzać, będziesz oszczędzać etc.

Related terms

• oszczędny
• szczędzić

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=szcz%C4%99dzi%C4%87&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have an entry for szczędzić.

…..

K’+K’e”K’+iK’

https://pl.wiktionary.org/wiki/szcz%C4%99dzi%C4%87

szczędzić (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈʃʧ̑ɛ̃ɲʥ̑iʨ̑], AS: [ščẽńʒ́ić], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• asynch. ę 

znaczenia:

czasownik

(1.1) oszczędnie czegoś używać^[1][2]

odmiana:

(1.1) koniugacja VIa

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		szczędzić
czas teraźniejszy		szczędzę	szczędzisz	szczędzi	szczędzimy	szczędzicie	szczędzą
czas przeszły	m	szczędziłem	szczędziłeś	szczędził	szczędziliśmy	szczędziliście	szczędzili
	ż	szczędziłam	szczędziłaś	szczędziła	szczędziłyśmy	szczędziłyście	szczędziły
	n	szczędziłom	szczędziłoś	szczędziło
tryb rozkazujący		niech szczędzę	szczędź	niech szczędzi	szczędźmy	szczędźcie	niech szczędzą
pozostałe formy czas przyszły m będę szczędził, będę szczędzić będziesz szczędził, będziesz szczędzić będzie szczędził, będzie szczędzić będziemy szczędzili, będziemy szczędzić będziecie szczędzili, będziecie szczędzić będą szczędzili, będą szczędzić ż będę szczędziła, będę szczędzić będziesz szczędziła, będziesz szczędzić będzie szczędziła, będzie szczędzić będziemy szczędziły, będziemy szczędzić będziecie szczędziły, będziecie szczędzić będą szczędziły, będą szczędzić n będę szczędziło, będę szczędzić będziesz szczędziło, będziesz szczędzić będzie szczędziło, będzie szczędzić czas zaprzeszły m szczędziłem był szczędziłeś był szczędził był szczędziliśmy byli szczędziliście byli szczędzili byli ż szczędziłam była szczędziłaś była szczędziła była szczędziłyśmy były szczędziłyście były szczędziły były n szczędziłom było szczędziłoś było szczędziło było forma bezosobowa czasu przeszłego szczędzono tryb przypuszczający m szczędziłbym, byłbym szczędził szczędziłbyś, byłbyś szczędził szczędziłby, byłby szczędził szczędzilibyśmy, bylibyśmy szczędzili szczędzilibyście, bylibyście szczędzili szczędziliby, byliby szczędzili ż szczędziłabym, byłabym szczędziła szczędziłabyś, byłabyś szczędziła szczędziłaby, byłaby szczędziła szczędziłybyśmy, byłybyśmy szczędziły szczędziłybyście, byłybyście szczędziły szczędziłyby, byłyby szczędziły n szczędziłobym, byłobym szczędziło szczędziłobyś, byłobyś szczędziło szczędziłoby, byłoby szczędziło imiesłów przymiotnikowy czynny m szczędzący, nieszczędzący ż szczędząca, nieszczędząca szczędzące, nieszczędzące n szczędzące, nieszczędzące imiesłów przymiotnikowy bierny m szczędzony szczędzeni ż szczędzona szczędzone n szczędzone imiesłów przysłówkowy współczesny szczędząc, nie szczędząc rzeczownik odczasownikowy szczędzenie, nieszczędzenie

przykłady:

(1.1) Dlatego też, głównie pod naciskiem żony Marii Kazimiery, odkupił zamek oleski i nie szczędząc kosztów starannie go odbudował, a miastu dał prawo do pięciu jarmarków^[3].

(1.1) Obok niebezpieczeństw, których nie szczędziła surowa górska przyroda, na kurierów czyhały także niemieckie patrole Grenzschutzu, przeważnie z wyszkolonymi w tropieniu psami^[4].

kolokacje:

(1.1) nie szczędzić wysiłków • nie szczędzić pochwał

wyrazy pokrewne:

rzecz. szczędzenie n

tłumaczenia:

• niemiecki: sparen

źródła:

1. Skocz do góry↑  Hasło szczędzić w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
2. Skocz do góry↑  Hasło szczędzić w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
3. Skocz do góry↑ Stanisław Sławomir Nicieja, Twierdze kresowe Rzeczypospolitej, 2006, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
4. Skocz do góry↑ Alfons Filar, Śladami tatrzańskich kurierów, 1995, Narodowy Korpus Języka Polskiego.

 

---

UWAGA!

Tak sobie myślę, czy Szczędzenie / S”+C”e”Dz+eNie nie jest przypadkiem powiązane z Cedzeniem / CeDz+eNieM..?

Przy okazji… Cedzić / CeDz+iC’ to K’eK’+iK’…

Słowami Ostrze / oS+TR”e, Ostry / oS+TRy, Oszczep / oS”+C”eP, itp, zajmę się w innym wpisie.

---

…..

K’+K’e”K’+Kie

https://pl.wiktionary.org/wiki/szcz%C4%99%C5%9Bcie

szczęście (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈʃʧ̑ɛ̃w̃ɕʨ̑ɛ], AS: [ščẽũ̯śće], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• asynch. ę  wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) uczucie radości i zadowolenia

(1.2) powodzenie w jakichś działaniach, pomyślny zbieg okoliczności

odmiana:

(1.1–2) blm,

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	szczęście
dopełniacz	szczęścia
celownik	szczęściu
biernik	szczęście
narzędnik	szczęściem
miejscownik	szczęściu
wołacz	szczęście

przykłady:

(1.2) Zawsze w teleturniejach miałem szczęście do łatwych pytań.

kolokacje:

(1.2) mieć szczęście • szczęście dopisuje komuś

synonimy:

(1.1) radość, uciecha, zadowolenie

(1.2) pomyślność, powodzenie

antonimy:

(1.1) nieszczęście, smutek, przygnębienie, ból

(1.2) pech

wyrazy pokrewne:

rzecz. szczęśliwość ż, szczęściara ż, szczęściarz m, szczęśliwiec m, szczęsność ż, uszczęśliwianie n, uszczęśliwienie n, szczęszczenie n, poszczęszczenie n

czas. uszczęśliwiać ndk., szczęścić ndk., poszczęścić dk.

przym. szczęśliwy

przysł. szczęśliwie

związki frazeologiczne:

dziecko szczęścia • drzewko szczęścia • łut szczęścia • odważnym szczęście sprzyja / śmiałym szczęście sprzyja • szczęście w nieszczęściu • z kim szczęście na ukos, i kury nań gdaczą

etymologia:

prasł. sъčęstьje

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) happiness; (1.2) luck
• arabski: (1.1) مرح m, سعادة ż, سرور m; (1.2) حظ
• baskijski: (1.1) zorion, zoriontasun; (1.2) zorte
• białoruski: (1.1) задаваленне n, шчасце n; (1.2) поспех m, шчасце n, удача m
• chorwacki: (1.1) sreća ż; (1.2) sreća ż
• czeski: (1.1) štěstí n; (1.2) štěstí n
• dolnołużycki: (1.2) gluka ż
• duński: (1.1) lykke w; (1.2) lykke w, held n
• esperanto: (1.1) feliĉo; (1.2) bonŝanco
• francuski: (1.1) bonheur m; (1.2) fortune ż, chance ż
• hiszpański: (1.1) felicidad ż; (1.2) suerte ż
• jidysz: (1.2) נס m (nes)
• kazachski: (1.1) бақыт; (1.2) бақыт
• niemiecki: (1.1) Glück n, Seligkeit ż; (1.2) Glück n
• norweski (bokmål): (1.1) lykke m; (1.2) lykke m, suksess m
• nowogrecki: (1.1) ευτυχία ż; (1.2) τύχη ż
• pali: (1.1) sukha n
• rosyjski: (1.1) счастье n; (1.2) счастье n
• sanskryt: (1.2) सौभाग्य, मङ्गल
• staroegipski: (1.2)  (nfr)
• suahili: bahati, bahati nzuri
• szwedzki: (1.1) lycka w; (1.2) lycka w
• tuvalu: (1.1) fiafiaga; (1.2) laki
• tybetański: བདེ་བ
• ukraiński: (1.1) щастя n; (1.2) щастя n
• wilamowski: (1.1) gyłyk; (1.2) gyłyk

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/szcz%C4%99%C5%9Bcie

szczęście

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *sъčęstьje.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈʂt͡ʂɛɲ.ɕt͡ɕɛ/, [ˈʂt͡ʂɛ̃ĩ̯ɕt͡ɕɛ]

Noun

szczęście n

1. luck
2. happiness

Declension

declension of szczęście

	singular
nominative	szczęście
genitive	szczęścia
dative	szczęściu
accusative	szczęście
instrumental	szczęściem
locative	szczęściu
vocative	szczęście

Further reading

• szczęście in Polish dictionaries at PWN

…..

K’+K’e”K’T+Je

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/s%D1%8A%C4%8D%C4%99st%D1%8Cje

Reconstruction:Proto-Slavic/sъčęstьje

Proto-Slavic

Etymology

From *sъ- (“good”) +‎ *čęstь (“part”) +‎ *-ьje.

Noun

*sъčęstьje n

1. happiness

Inflection

*sъčęstьje (soft o-stem)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*sъčęstьje	*sъčęstьji	*sъčęstьja
Accusative	*sъčęstьje	*sъčęstьji	*sъčęstьja
Genitive	*sъčęstьja	*sъčęstьju	*sъčęstьjь
Locative	*sъčęstьji	*sъčęstьju	*sъčęstьjixъ
Dative	*sъčęstьju	*sъčęstьjema	*sъčęstьjemъ
Instrumental	*sъčęstьjьmь, *sъčęstьjemь*	*sъčęstьjema	*sъčęstьji
Vocative	*sъčęstьje	*sъčęstьji	*sъčęstьja

^* -ьmь in North Slavic, -emь in South Slavic.

Descendants

• Church Slavonic: съчѧстьнъ (sŭčęstĭnŭ)

• East Slavic:
  • Old East Slavic: съчастиѥ (sŭčastije)
    • Belarusian: шча́сце (ščáscje)
    • Russian: сча́стье (sčástʹje)
    • Ukrainian: ща́стя (ščástja)

• South Slavic:
  • Bulgarian: ща́стие (štástie)

• West Slavic:
  • Old Czech: ščěstie
    • Czech: štěstí
  • Polish: szczęście
  • Slovak: šťastie

References

• Vasmer, Max (1964–1973), “счастье”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress
• Sreznevskij, I. I. (1912), “съчастиѥ”, in Materialy dlja slovarja drevne-russkago jazyka po pisʹmennym pamjatnikam [Materials for the Dictionary of the Old Russian Language According to Written Monuments] (in Russian), volume 3, Saint Petersburg: Imperial Academy of Sciences, page 864
• Melʹnyčuk O. S., editor (2012), “щастя”, in Etymolohičnyj slovnyk ukrajinsʹkoji movy [Etymological Dictionary of the Ukrainian Language] (in Ukrainian), volume 6, Kiev: Naukova Dumka, page 501

…..

K’e”K’T

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/%C4%8D%C4%99st%D1%8C

Reconstruction:Proto-Slavic/čęstь

Proto-Slavic

Etymology

This reconstruction page lacks etymological information.

Noun

*čę̑stь f

1. part

Declension

This noun needs an inflection-table template.

Descendants

• East Slavic:
  • Belarusian: часць (čascʹ) (ча́стка (částka) secondary)
  • Russian: часть (častʹ)
  • Ukrainian: часть (častʹ) (части́на (častýna) secondary)

• South Slavic:
  • Old Church Slavonic: чѩсть (čjęstĭ)
    • Bulgarian: част (čast)
  • Macedonian: [Term?]
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: [Term?] (чѐстица secondary)

    Latin: [Term?] (čèstica secondary)

  • Slovene: [Term?]

• West Slavic:
  • Czech: část
  • Polish: część
  • Slovak: časť
  • Sorbian:
    • Lower Sorbian: [Term?]
    • Upper Sorbian: časć

References

• Vasmer, Max (1964–1973), “часть”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress
• Derksen, Rick (2008), “*čęstь”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 88

…..

K’+Te”K’+Ti

https://en.wiktionary.org/wiki/%C5%A1t%C4%9Bst%C3%AD

štěstí

Czech

Etymology

From Proto-Slavic *sъčęstьje, essentially “good fate”, “good portion”, derived as *sъ-  (“good”)  + *čęstь (“piece, part”) + *-ьje.^[1][2]

Pronunciation

• IPA^(key): [ˈʃcɛsciː]

Noun

štěstí n

1. happiness
2. luck

   Máš štěstí. – You’re lucky.

Declension

Declension

	singular	plural
nominative	štěstí	štěstí
genitive	štěstí	štěstí
dative	štěstí	štěstím
accusative	štěstí	štěstí
vocative	štěstí	štěstí
locative	štěstí	štěstích
instrumental	štěstím	štěstími

Antonyms

• neštěstí n
• (luck): smůla f

Derived terms

• hodně štěstí
• naneštěstí
• naštěstí
• štěstěna f
• každý svého štěstí strůjcem
• odvážnému štěstí přeje
• štěstí přeje připraveným

Related terms

• šťastný

References

1. ^ štěstí in Jiří Rejzek, Český etymologický slovník, electronic version, Leda, 2007
2. ^ „štěstí” in Václav Machek, Etymologický slovník jazyka českého, second edition, Academia, 1968

Further reading

• štěstí in Příruční slovník jazyka českého, 1935–1957
• štěstí in Slovník spisovného jazyka českého, 1960–1971, 1989

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=%C5%A1%C4%8D%C4%9Bstie&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have an entry for ščěstie.

---

UWAGA!

Proto-Slavic *sъčęstьje, czyli S”C”eST+Je i postać tzw. staroczeska, czyli ščěstie / S”C”e”STie były pierwotne dla odtworzonego później w tzw. 19w czeskiego štěstí / S”TeSTi…

https://mluvtecesky.net/pl/introduction/country_language/language_history

https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_czeski

http://www.historycy.org/historia/index.php/t120642.html

Czy rozumiecie co to oznacza? 

Oznacza to ni mniej, ni więcej, że dźwięk zapisywany znakiem T jest wtórny dla dźwięku zapisywanego znakiem C”!!! 🙂

To oznacza, że tzw. palatalizacje słowiańskie w tym przypadku nie dość, że nie zadziałały,.. to jeszcze nastąpiło ubezdźwięcznienie, czyli utrata dźwięczności, patrz C”>T!!! 🙂

Dodatkowo, jakby tego było mało, proszę porównać postacie występujące np. w Church Slavonic: съчѧстьнъ  (sŭčęstĭnŭ), Old East Slavic: съчастиѥ (sŭčastije), Belarusian: шча́сце  (ščáscje), Russian: сча́стье  (sčástʹje),  Ukrainian: ща́стя (ščástja), Old Czech: ščěstie… i te już ubezdźwięcznione, patrz: Czech: štěstí, Slovak: šťastie,  Bulgarian: ща́стие (štástie)…

Oznacza to także,.. że twierdzenia Sławomira o tzw. miękkim k’/K’ w żaden sposób nie tłumaczą także i tego zagadnienia,.. co nie oznacza, że nie będę ich używał do końca tego wpisu… hehehe

---

Tu coś co jest jakby wiedza w pigułce, patrz:

http://www.historycy.org/historia/index.php/t120642.html

Amei 28/03/2015, 0:08

Włosy mi dęba stawały jak czytałem ten (w przeważającej większości) stek bzdur, nie będę cytował konkretnych wypowiedzi, bo chyba nie warto.

1. Zapis języka czeskiego; owszem czeski był wpierw zapisywany dwuznakami, ale nie polskimi sz, cz tylko bardziej na modłę łacińską, czy niemiecką. O ile w czasach przedhusyckich można mówić o jakiś zapiskach w języku czeskim, zapis ten był chaotyczny, bez porządku, tak jak i polski do epoki mniej więcej rejowskiej. Po huscyckiej zawierusze język czeski uzyskał owe znaczki, w tym też to czasie zarówno polski, jak i węgierski zapożyczyli owe dwuznaki (polski: sz, cz; węgierski: cs, sz, zs). Wiadomo nie nastało to z dnia na dzień, i wkrótce zaczęto w języku polskim korzystać z znaków huscykich (warto pamiętać, że pierwotnie nie były to haczyki, a kropki, jak nad polskim ż, które zresztą jest pozostałością owego wpływu huscyckiego). Pisownia polska zaczęła się normalizować (w przypadku spółgłosek) mniej więcej, pi razy drzwi w okresie renesansu.

2. Co do gramatyki czeskiej; nie można powiedzieć która jest bardziej innowacyjna, niektóre części są ‚innowacyjne’ w polskiej, inne w czeskiej. W czeskim języku powszechne są formy skrócone zaimków swe, swa, gdzie w polskim powszechniejsze (literacki) są starsze swoje, swoja. Z drugiej strony polski skrócił formy czasu przeszłego, pl: robiłem (staropl: robił jeśm), cz: robil jsem.

3. Wymowa: dla przykładu polską innowacją jest wymowa ł, czy wspomnianego już rz, która zresztą i w czeskim zaczyna się upodabniać do polskiej, wystarczy posłuchać w dużej ilości Jaromira Nohavicy. Z drugiej strony czeski przeprowadził zmianę g>h (pl. góra, cz. hora), ale zachował rozróżnienie długich samogłosek, które w polskim pierw się rozwinęły w pochylone a, e, o, obecnie zachowane jedynie o, czyli ó, a także pozostałe w prawie wszystkich gwarach (mom, wiyncyj etc..) Można wręcz zaryzykować, że to właśnie gwary czeskie, li to polskie są bardziej innowacyjne, niż ich literackie odpowiedniki.

4. Całkowitą bzdurą jest także twierdzenie, jakoby czeski przez 200 lat się nie rozwijał, aby tak się stało, musiałby być nie używany, a jednak chłopstwo nim dalej mówiono, po za tym Morawy nie były (chyba) aż tak germanizowane, jak Czechy, na co wskazywać by mogły gwary morawskie, dużo bardziej posunięte do przodu, od literackiego języka czeskiego.

5. Wiadomo, że czeski ma więcej wpływów niemieckich, jak wspomniane konstrukcje, a także więcej kalek, czy bezpośrednich zapożyczeń. Co do warstwy słownikowej, po owym odrodzeniu narodowym w XIX wieku, lwią część nowych (a nie tylko, bo zdarzało się, że i rdzenne, używane wyrazy zamieniano) wyrazów brano z języka rosyjskiego (co też Was dziwić specjalnie nie powinno). Polski wtedy wolał brać z francuskiego, włoskiego, czy (SIC!) niemieckiego.

6. Podobieństwo czeskiego i polskiego jest, i to nie małe patrząc na pozostałe słowiańskie. Czeski może odstraszać, bo zaszedł w nim tak zwany przegłos czeski (np. wygłosowe, miękkie a przechodziło w e patrz: televize), warto też wspomnieć o XIV wiecznym przegłosie polskim, który poróżnił polski od czeskiego, słowackiego i łużyckich, za to przybliżył do połabskich i pomorskich dialektów/języków zachodnich (ów proces polegał na tym, iż e>o i ě>ia/ie (cz. žena, pl. żona, cz. vědro, pl. wiadro). Te dwa procesy doprowadziły do znacznych zmian w deklinacji rzeczownika w obu przypadkach, jednak po przyjrzeniu-dokładniejszym uzna się, że nie taki diobeł straszny jak go malują. Wiadomo nosówki w czeskim zanikły.

7. Bzdurą totalną, po której usłyszeniu nóż w kieszeni mi się otwarł, jest stwierdzenie, że czeski jest językiem sztucznym. Czy ktoś sobie zadał fatygę, żeby sprawdzić co jest językiem sztucznym? Nawet wychwalana przez przedmówcę wikiepedia podaje, że są to:

QUOTE

języki, których fonologia, gramatyka lub słownictwo zostało świadomie wymyślone przez jednostkę indywidualną (zwaną językotwórcą bądź konlangerem) bądź grupę osób. Ich przeciwieństwem są języki, które wyewoluowały drogą naturalną.

Czeski został po prostu odnowiony na materiale, który ewoluował przez kilka wieków.. Jednak w XIX wieku nie tylko czeski takie coś przeszedł; węgierski, rumuński, czy litewski są najlepszymi przykładami, gdzie wyrzucono całe słownictwo pochodzenia słowiańskiego (w ówczesnym rumuńskim było to około 50% słownictwa, w litewskim sporo polonizmów) i zastępowano albo neologizmami, albo – w przypadku rumuńskiego latynizmami. Polski też takie coś przeżył, ale w dość mały stopniu, czego przykładem są takie słowo-twory jak samochód

8. Co do języków łużyckich, a jest ich dwa górno- i dolnołużycki, są bardzo bliskie i czeskiemu, i polskiemu, z tym, że mają bardzo dużo germanizmów, są bardzo zachowawcze i konserwatywne (zachowały m.in. liczbę podwójną, czy stare czasy przeszłe), a i słownictwo mają wybujałe, jak np. dolnołużyckie kałoznaczające kapustę, czy wutšoba (pochodzące z tego samego rdzenia co pol. wątroba) znacząca tyle co serce.

9. Wymarły język(i) Połabian był(y) najbliższe językowi polskiemu, jednak bardzo silnie zgermanizowane i konserwatywne, co prowadziło do niejasności.

10. Język białoruski, fakt faktem jest najbliższy słownikowo polskiemu, z wschodniosłowiańskich (ukraiński, rosyjski, rusiński i właśnie białoruski).

Języków południowosłowiański nie będę tu poruszał, bo:
-są bardzo rozbite dialektalnie
-mają często całkowicie inny słownik od języków północnosłowiańskich (zachodnie+wschodnie)
-język bułgaro-maceodoński (czy jak kto woli bułgarski i macedoński) to de facto język słowiański mówiony przez Turków, bowiem Bułgarzy z stepu ruskiego przedostali się na swe obecne tereny i przyjęli mowę Słowian, doprowadzając m.in. do (prawie) całkowitemu zaniku odmiany rzeczownika, inaczej stało się z Węgrami, którzy narzucili swój język Słowianom Panońskiem. 
-są dość odległe północnosłowiańskim (a owe przytoczone większe rozumienie przez Chorwata ukraińskiego może być spowodowane, albo wpływami cerkiewnymi, albo rosyjskimi (wbrew pozorom geopolityka ma tu dużo do powiedzenia!)Źródła przytoczeń i cytatów:
http://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyki_sztuczne
http://en.wikibooks.org/wiki/False_Friends…h-Lower_Sorbian

---

UWAGA! Napisze to wszystkim otwartym tekstem jeszcze raz…

Wg mnie i danych, na które powołuję się, języki zachodniosłowiańskie, a szczególnie język lechicki, polski jest samym wysokoenergetycznym jądrem języka Pra-Słowiańskiego, równoznacznego z tzw. językiem Pra-Indo-Europejskim.

Jego postacie wysokoenergetyczne dźwięków wcale nie powstały jakoś z czegoś w tzw. średniowieczu, a istniały już wcześniej. To od tych pierwotnych wysokoenergetycznych dźwięków nastąpiły wszystkie zniekształcenia, np. utrata dźwięczności, czyli ubezdźwięcznienie, czyli także tzw. kentumizacja, ale przede wszystkim utrata dźwięczności patrz: C>T.

Współgra to tzw. północną drogą R1a, jeśli rozumiecie o czym tu mowa…

W pełni popieram twierdzenie Roberta, o pasie R1a od Łużyc do Białorusi, jako matecznika Pra-Słowiańszczyzny, ale… tylko późnej, bo wcześniejsza była np. w Mezine, albo dalej na północ lub dalej na wschód… I tu żeby zadość uczynić wszystkim łoftzom ruskich trolli, to celowo napiszę… np. pod Moskwą, np. w Sungir… 🙂

Cro-Magnon men of Sunghir

RealSarmatians Opublikowany 1 paź 2011

Reconstructions of 20 to 30 thousand years old remains of the Gravettian Cro-Magnons of Sungir / Russia. We don’t know which language these upper-paleolithic people spoke, but anthropologically, they formed the base of the Cro-Magnoid element in the later Finno-Ugrians.

http://donsmaps.com/sungaea.html

https://www.thoughtco.com/sungir-russia-upper-paleolithic-burial-172838

https://www.ancient-origins.net/history/sunghir-burial-site-were-these-two-children-sacrificed-form-prehistoric-scapegoating-008906

http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0076896

New Hydroxyproline Radiocarbon Dates from Sungir, Russia, Confirm Early Mid Upper Palaeolithic Burials in Eurasia

Shweta Nalawade-Chavan , James McCullagh, Robert Hedges
Published: January 8, 2014https://doi.org/10.1371/journal.pone.0076896

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sungir

https://en.wikipedia.org/wiki/Sungir

(…)

Burials

Graves 1 and 2 at Sungir are described as „the most spectacular” among European Gravettian burials.^[4] The adult male was buried in what is called Grave 1 and the two adolescent children in Grave 2, placed head-to-head, together with an adult femur filled with red ochre.^[4] The three people buried at Sungir were all adorned with elaborate grave goods that included ivory-beaded  jewelry, clothing, and spears. More than 13,000 beads were found (which would have taken 10,000 hours to produce). Red ochre, an important ritual material associated with burials at this time, covered the burials.^[4]

The children are considered a twin burial, thought to have ritual purpose, likely sacrifice.^{[why?][citation needed]} The findings of such complete skeletons are rare in late Stone Age, and indicate the high status of the male adult and children. The children had the same mtDNA,^[3] which may indicate the same maternal lineage, but more would need to be known about other people in the settlement.

The site is one of the earliest examples of ritual burials and constitutes important evidence of the antiquity of human religious practices. (…)

Archaeogenetics

In 2017, researchers successfully sequenced the DNA of multiple individuals from Sungir, including one from Burial 1 (Sunghir I) and three from Burial 2: the two adolescent burials (Sunghir II and Sunghir III) and the adult femur accompanying the burial (Sunghir IV). The younger adolescent from Burial 2, Sunghir III, yielded high coverage genomes. Sungir III was previously thought to be female; however, genetic analysis shows that all four of the tested individuals at Sungir were male. Contrary to previous interpretations of the burials, genetic analysis shows that none of the individuals are closely related (none of the individuals were third-degree relatives or closer).^[1]

However, when compared against other populations, the individuals at Sungir are genetically closest to each other. The individuals at Sungir show closest genetic affinity to the individuals from Kostenki, while showing closer affinity to the individual from Kostenki 12 than to the individual from Kostenki 14. The Sungir individuals descended from a lineage that was related to the individual from Kostenki 14, but were not directly related. The individual from Kostenki 12 was also found to be closer to the Sungir individuals than to the individual from Kostenki 14. The Sungir individuals also show close genetic affinity to various individuals belonging to Vestonice Cluster buried in a Gravettian context, such as those excavated from Dolní Věstonice.^[1]

mtDNA analysis shows that the four individuals tested from Sungir belong to mtDNA Haplogroup U. The individual from Burial 1 belongs to mtDNA Haplogroup U8c, while the three individuals from Burial 2 belong to mtDNA Haplogroup U2. Y-DNA analysis shows that all four of the tested individuals from Sungir belong to Y-DNA Haplogroup C1a2.^[1]

DNA analysis shows that the medieval individual Sungir 6 (730-850 cal BP) belong to mtDNA Haplogroup W3a1 and Y-DNA Haplogroup I2a1b2.^[1]

---

…..

No a teraz czas na Chrzęst / (c)HR”e”ST…

…..

HR”e”KT

https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/chrz%C4%99st

Słownik etymologiczny języka polskiego/chrzęst

chrzęst, chrząstka, dawniej chrząsłka (wiek 15. i 16.), chrzęścieć; z wokalizacją o: chrąst (oboczne  chrust), chrząszcz (w psałterzu flor.; w puław. chrząszcz zamiast chrąst); tu i inne dżwiękonaśladowcze: chrząkać, chrzęchy i chrąchy, odchrząknąć; urobienie przez -t od pnia chrem-,  skrem-, ‘krajać’. Prasłowo; cerk. chrust i chruszt, o ‘szarańczy’ i o ‘chrząszczu’, rus. chrustiet’, chrusnut’, ‘pękać’, chrustkij, ‘łomliwy’, chrust, ‘co pod zębami skrzypi’ (np. mąka), serb. chrusta,  ‘skórka (chleba, pieczeni)’, chrustati i chruskati, ‘gryźć’, czes. chroust ‘chrząszcz’, a chrust ‘chrząstka’. Dziś u Słowian chrząstka, chrząst, z -t, ale nasze chrząsłka dawne zgadza się całkowicie z lit.  kramslē  i kremslē; łotew. skrumslis, lit. krumslys, ‘kostka u nogi, głozn’, prus. krumslus,  ‘knebel’, od czasownika lit. kremsti, kremtu, ‘ogryzam’.

…..

https://sjp.pl/chrz%C4%99st

chrzęst

odgłos kruszenia się, łamania się czegoś, tarcia o coś; trzask, szczęk, zgrzyt; chrobotanie

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/chrz%C4%99st

chrzęst (język polski)

wymowa:

IPA: [xʃɛ̃w̃st], AS: [χšẽũ̯st], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.• nazal.• asynch. ę  wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) odgłos tarcia o coś, kruszenia, łamania; zgrzyt, chrupot

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	chrzęst	chrzęsty
dopełniacz	chrzęstu	chrzęstów
celownik	chrzęstowi	chrzęstom
biernik	chrzęst	chrzęsty
narzędnik	chrzęstem	chrzęstami
miejscownik	chrzęście	chrzęstach
wołacz	chrzęście	chrzęsty

wyrazy pokrewne:

czas. chrząsnąć dk., chrząstnąć dk., chrzęsnąć dk., chrzęstnąć dk., chrzęszczeć ndk., chrzęścić ndk.

rzecz. chrząśnięcie n, chrzęśnięcie dk., chrząstnięcie dk., chrzęśnięcie dk., chrzęstnięcie dk., chrzęszczenie ndk.

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) crunch

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/chrz%C4%99st

chrzęst

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /xʂɛ̃st/

Noun

chrzęst m inan

1. crunch, crunching noise

Declension

declension of chrzęst

	singular	plural
nominative	chrzęst	chrzęsty
genitive	chrzęstu	chrzęstów
dative	chrzęstowi	chrzęstom
accusative	chrzęst	chrzęsty
instrumental	chrzęstem	chrzęstami
locative	chrzęście	chrzęstach
vocative	chrzęście	chrzęsty

…..

HRo’KT

https://pl.wiktionary.org/wiki/chrust

chrust (język polski)

chrust (1.1)

chrust (1.2)

chrusty (1.3)

wymowa:

IPA: [xrust], AS: [χrust], wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) odłamane od drzew, opadłe, suche gałęzie; zob. też chrust w Wikipedii

(1.2) daw. gęste zarośla

(1.3) kulin. rodzaj kruchych, słodkich ciastek, faworki; zob. też faworki w Wikipedii

(1.4) st.pol. chrobot

odmiana:

(1.1–4)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	chrust	chrusty
dopełniacz	chrustu	chrustów
celownik	chrustowi	chrustom
biernik	chrust	chrusty
narzędnik	chrustem	chrustami
miejscownik	chruście	chrustach
wołacz	chruście	chrusty

przykłady:

(1.1) Zabrania się na plaży (przedwydmie), wydmach i klifach (…) niszczenia umocnień brzegowych przez wybieranie z nich faszyny, chrustu (…) oraz niszczenia ogrodzeń na przejściach na plażę, wydmach i klifach (…)^[1].

synonimy:

(1.1) chruścisko

(1.2) gąszcz, zarośla, chrustniak, chruścina, chruśniak

(1.3) faworek

wyrazy pokrewne:

rzecz. chrustanie n, chrustniak mrz, chrustówka ż, chruszczenie n, chruściel mzw, Chruściel mos/ż, chruściele nmos, chruścielowate nmos, chruścina ż, chruścisko n, chruśniak mrz,  chruśnięcie n zdrobn. chruścik mrz

czas. chrusnąć dk., chrustać ndk., chruścić ndk.

przym. chrustowy, chruściany, chruścielowaty

tłumaczenia:

• duński: (1.3) klejner
• rosyjski: (1.1) хворост m
• szwedzki: (1.3) klenäter

źródła:

1. Skocz do góry↑ Zarządzenie porządkowe nr 1 dyrektora Urzędu Morskiego w Słupsku z dnia 24 marca 2014 r. w sprawie określenia wymogów zabezpieczenia brzegu morskiego, wydm nadmorskich i zalesień ochronnych w nadbrzeżnym pasie technicznym, umsl.gov.pl.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/chrust

chrust

Lower Sorbian

Etymology

From Proto-Slavic *xrǫsťь, *xrǫščь (“cockchafer”). Cognate with Polish chrząszcz, Czech chroust,  Serbo-Croatian hrȗšt, Russian хрущ (xrušč).

Pronunciation

• IPA^(key): /xrust/

Noun

chrust m

1. diving beetle
2. (specifically) great diving beetle (Dytiscus marginalis)

Declension

Declension of chrust

	Singular	Dual	Plural
Nominative	chrust	chrusta	chrusty
Genitive	chrusta	chrustowu	chrustow
Dative	chrustoju	chrustoma	chrustam
Accusative	chrusta	chrustowu	chrusty, chrustow
Instrumental	chrustom	chrustoma	chrustami
Locative	chrusće	chrustoma	chrustach

---

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *xvorstъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /xrust/

Noun

chrust m inan (diminutive chruścik)

1. brushwood

Declension

declension of chrust

	singular	plural
nominative	chrust	chrusty
genitive	chrustu	chrustów
dative	chrustowi	chrustom
accusative	chrust	chrusty
instrumental	chrustem	chrustami
locative	chruście	chrustach
vocative	chruście	chrusty

Derived terms

• chruściany
• chruściel
• chruścina
• chruścisko
• chruśniak

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/xr%C7%ABs%C5%A5%D1%8C&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/xrǫsťь.

…..

HRa”K’K’

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/xr%C7%AB%C5%A1%C4%8D%D1%8C

Reconstruction:Proto-Slavic/xrǫščь

Proto-Slavic

Etymology

From *xrǫstъ +‎ *-jь.

Noun

*xrǫščь m

1. cockchafer, scarab

Declension

*xrǫščь (soft o-stem)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*xrǫščь	*xrǫšča	*xrǫšči
Accusative	*xrǫščь	*xrǫšča	*xrǫščę̇
Genitive	*xrǫšča	*xrǫšču	*xrǫščь
Locative	*xrǫšči	*xrǫšču	*xrǫščixъ
Dative	*xrǫšču	*xrǫščema	*xrǫščemъ
Instrumental	*xrǫščьmь, *xrǫščemь*	*xrǫščema	*xrǫšči
Vocative	*xrǫšču	*xrǫšča	*xrǫšči

^* -ьmь in North Slavic, -emь in South Slavic.

Derived terms

• *xrǫščalь

Related terms

• *xręščь

Descendants

• East Slavic: хроущь (xruščĭ)
  • Belarusian: хрушч (xrušč)
  • Russian: хрущ (xrušč)
  • Ukrainian: хрущ (xrušč)
• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: хрѫщь (xrǫštĭ)

    Glagolitic: [Term?]

  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: хрушт (obsolete)

    Latin: hrušt (obsolete)

  • Slovene: hrȍšč (tonal orthography)
• West Slavic:
  • Czech: dial. křų̊ść, Chříč
  • Kashubian: chrząszcz
  • Polish: chrząszcz
  • Slovincian: xrǫšč

References

• Vasmer, Max (1964–1973), “хрущ”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress
• Trubačev O. N., editor (1981), “*xrǫščь”, in Etimologičeskij slovarʹ slavjanskix jazykov [Etymological dictionary of Slavic languages] (in Russian), volume 08, Moscow: Nauka, page 105f

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/chrz%C4%85szcz#Polish

chrząszcz

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *xrǫščь, *xrǫstjь, *xręstjь.

Pronunciation

• IPA^(key): /xʂɔŋʂt͡ʂ/ („W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie.”)

Noun

chrząszcz m anim

1. beetle

Declension

declension of chrząszcz

	singular	plural
nominative	chrząszcz	chrząszcze
genitive	chrząszcza	chrząszczy
dative	chrząszczowi	chrząszczom
accusative	chrząszcza	chrząszcze
instrumental	chrząszczem	chrząszczami
locative	chrząszczu	chrząszczach
vocative	chrząszczu	chrząszcze

---

UWAGA! 

Słowem Gęsty / Ge”STy / Ge”K’Ty Gąszcz / Ga”S”C” / Ga”K’K’ zajmę się przy okazji omawiania źródłosłowu giermańskiego słowa Gusty.

Zwracam jedynie uwagę, że (c)HR”a”S”C” /  (c)HZ”/S”a”S”C” / HR”/K’a”K’K’ ma związek z Ge”ST+yM / Ge”KT+yM (c)HRo’ST+eM / HRo’K’T+eM, który (c)HR”/Z”/S”e”S’Ci / HR”/K’e”K’Ki… jak (c)HR”/Z”e”ST / HR”/K’e”K’T…

Rozumiecie, że w j. polskim ciągle dźwięki zapisywane znakami C i T wymieniają się, patrz Kot / KoT / KoT i Kociak / KoC+iaK / KoK’+aK’…?

---

…..

HR”/K’a”K’TKa

chrząstka (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈxʃɔ̃w̃stka], AS: [χšõũ̯stka], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.• nazal.• asynch. ą  wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) anat. elastyczna tkanka stanowiąca część wielu narządów, np. nosa, krtani, stawów itp.; zob. też chrząstka w Wikipedii

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	chrząstka	chrząstki
dopełniacz	chrząstki	chrząstek
celownik	chrząstce	chrząstkom
biernik	chrząstkę	chrząstki
narzędnik	chrząstką	chrząstkami
miejscownik	chrząstce	chrząstkach
wołacz	chrząstko	chrząstki

przykłady:

(1.1) Zarówno łękotka, jak i małżowina uszna są chrząstkami.

kolokacje:

(1.1) chrząstka szklista / włóknista / sprężysta

synonimy:

(1.1) tkanka chrzęstna

wyrazy pokrewne:

przym. chrząstkowy, chrzęstny

rzecz. chrzęstniak mrz, ochrzęstna

uwagi:

(1.1) zobacz też: Indeks:Polski – Części ciała

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) gristle, cartilage
• arabski: (1.1) غضروف
• baskijski: (1.1) kartilago
• czeski: (1.1) chrupavka ż
• duński: (1.1) brusk w
• esperanto: (1.1) kartilago
• francuski: (1.1) cartilage m
• górnołużycki: (1.1) krymst m
• hiszpański: (1.1) cartílago m
• holenderski: (1.1) kraakbeen n
• interlingua: (1.1) cartilagine, chondro
• kataloński: (1.1) cartílag m
• litewski: (1.1) kremzlė ż
• niemiecki: (1.1) Knorpel m
• nowogrecki: (1.1) χόνδρος m
• portugalski: (1.1) cartilagem ż
• rosyjski: (1.1) хрящ m
• szwedzki: (1.1) brosk n
• ukraiński: (1.1) хрящ m
• węgierski: (1.1) porc
• włoski: (1.1) cartilagine ż

…..

https://sjp.pwn.pl/doroszewski/chrzescic;5417194.html

chrzęścić

…..

https://sjp.pl/chrz%C4%99%C5%9Bci%C4%87

chrzęścić

wydawać chrzęst; zgrzytać, trzeszczeć, chrobotać

---

UWAGA! O Zgrzytać / Z+GR”yT+aC’, Trzeszczeć / TR”e+S”C”+eC’, Chrobotać / (c)H+RoB+oT+aC’, itp, muszę napisać oddzielny wpis!

---

…..

https://sjp.pwn.pl/slowniki/chrz%C4%99%C5%9Bci%C4%87.html

chrzęścić

chrzęś•cić -ęsz•czę, -ęś•cisz, -ęsz•czą; -ęść•cie

chrzęsz•czenie

chrząsnąć, chrząstnąć, chrzęsnąć, chrzęstnąć — chrzęścić «wydać chrzęst»

chrzęścić zob. chrząsnąć.

chrzęścić

chrzęszczenie

Synonimy

chrzęścić

• chrupać
• chrupotać
• chrzęszczeć

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/chrz%C4%99%C5%9Bci%C4%87

chrzęścić (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈxʃɛ̃w̃ɕʨ̑iʨ̑], AS: [χšẽũ̯śćić], zjawiska fonetyczne: zmięk.• utr. dźw.• nazal.• asynch. ę  wymowa ^?/i

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. chrząsnąć / chrząstnąć / chrzęsnąć / chrzęstnąć)

(1.1) wydawać odgłos tarcia o coś, kruszenia, łamania; zgrzytać

odmiana:

(1.1) koniugacja VIa

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		chrzęścić
czas teraźniejszy		chrzęszczę	chrzęścisz	chrzęści	chrzęścimy	chrzęścicie	chrzęszczą
czas przeszły	m	chrzęściłem	chrzęściłeś	chrzęścił	chrzęściliśmy	chrzęściliście	chrzęścili
	ż	chrzęściłam	chrzęściłaś	chrzęściła	chrzęściłyśmy	chrzęściłyście	chrzęściły
	n	chrzęściłom	chrzęściłoś	chrzęściło
tryb rozkazujący		niech chrzęszczę	chrzęść	niech chrzęści	chrzęśćmy	chrzęśćcie	niech chrzęszczą
pozostałe formy czas przyszły m będę chrzęścił, będę chrzęścić będziesz chrzęścił, będziesz chrzęścić będzie chrzęścił, będzie chrzęścić będziemy chrzęścili, będziemy chrzęścić będziecie chrzęścili, będziecie chrzęścić będą chrzęścili, będą chrzęścić ż będę chrzęściła, będę chrzęścić będziesz chrzęściła, będziesz chrzęścić będzie chrzęściła, będzie chrzęścić będziemy chrzęściły, będziemy chrzęścić będziecie chrzęściły, będziecie chrzęścić będą chrzęściły, będą chrzęścić n będę chrzęściło, będę chrzęścić będziesz chrzęściło, będziesz chrzęścić będzie chrzęściło, będzie chrzęścić czas zaprzeszły m chrzęściłem był chrzęściłeś był chrzęścił był chrzęściliśmy byli chrzęściliście byli chrzęścili byli ż chrzęściłam była chrzęściłaś była chrzęściła była chrzęściłyśmy były chrzęściłyście były chrzęściły były n chrzęściłom było chrzęściłoś było chrzęściło było forma bezosobowa czasu przeszłego chrzęszczono tryb przypuszczający m chrzęściłbym, byłbym chrzęścił chrzęściłbyś, byłbyś chrzęścił chrzęściłby, byłby chrzęścił chrzęścilibyśmy, bylibyśmy chrzęścili chrzęścilibyście, bylibyście chrzęścili chrzęściliby, byliby chrzęścili ż chrzęściłabym, byłabym chrzęściła chrzęściłabyś, byłabyś chrzęściła chrzęściłaby, byłaby chrzęściła chrzęściłybyśmy, byłybyśmy chrzęściły chrzęściłybyście, byłybyście chrzęściły chrzęściłyby, byłyby chrzęściły n chrzęściłobym, byłobym chrzęściło chrzęściłobyś, byłobyś chrzęściło chrzęściłoby, byłoby chrzęściło imiesłów przymiotnikowy czynny m chrzęszczący, niechrzęszczący ż chrzęszcząca, niechrzęszcząca chrzęszczące, niechrzęszczące n chrzęszczące, niechrzęszczące imiesłów przysłówkowy współczesny chrzęszcząc, nie chrzęszcząc rzeczownik odczasownikowy chrzęszczenie, niechrzęszczenie

przykłady:

(1.1) A samochód toczył się niezgrabnie, chrzęścił i skrzypiał, dzwonił i kaszlał^[1].

wyrazy pokrewne:

czas. chrząsnąć dk., chrząstnąć dk., chrzęsnąć dk., chrzęstnąć dk., chrzęszczeć ndk.

rzecz. chrząśnięcie n, chrzęszczenie ndk., chrzęśnięcie dk., chrząstnięcie dk., chrzęśnięcie dk., chrzęstnięcie dk., chrzęst

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) crunch, grit
• wilamowski: (1.1) rosiułn

źródła:

1. Skocz do góry↑ Jerzy Broszkiewicz, Wielka, większa i największa, 1960, Narodowy Korpus Języka Polskiego.

…..

A teraz dwa giermańskie słowa, które wg ofitzjalnej wykładni nie majom nic, ale to nic wspólnego ze słowem Chrzęst / (c)HR”e”/eNST… 😉

…..

H/K’Ro’NH

https://pl.wiktionary.org/wiki/crunch#en

crunch (język angielski)

wymowa:

wymowa amerykańska ^?/i

bryt., amer.: IPA: /kɹʌnʃ/

znaczenia:

czasownik

(1.1) chrzęścić, skrzypieć

(1.2) chrupać, miażdżyć

rzeczownik

(2.1) chrzęst, skrzypienie

(2.2) chrupanie, miażdżenie

(2.3) przen. the crunch → punkt krytyczny

synonimy:

(2.3) crucial point

wyrazy pokrewne:

przym. crunchy

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/crunch

crunch

English

Etymology

From earlier craunch, cranch, of imitative origin.

…..

GRiK’TLe

https://pl.wiktionary.org/wiki/gristle#en

gristle (język angielski)

wymowa:

IPA: /ˈɡɹɪsəl/

znaczenia:

rzeczownik

(1.1) anat. chrząstka

odmiana:

(1.1) lp gristle; blm lub lm gristles

synonimy:

(1.1) cartilage

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/gristle

gristle

English

Etymology

From Middle English gristel, grystyl, from Old English gristel, gristle (“gristle, cartilage”), formed from a diminutive of Old English grist (“a grinding”), from Proto-Germanic *gredaną (“to crunch”), equivalent to grist +‎ -le. Cognate with Old Frisian gristel, gerstel (“gristle, cartilage”), Middle Low German gristel (“gristle”).

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈɡɹɪsəl/
• Rhymes: -ɪsəl

Noun

gristle (countable and uncountable, plural gristles)

1. Cartilage; now especially: cartilage present, as a tough substance, in meat.
2. (figuratively, from obsolete scientific theory) Bone not yet hardened by age and hard work.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/gristel#Middle_Low_German

gristel

Old English

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈɡristel/

Noun

gristel m

1. cartilage

Declension

Declension of gristel (strong a-stem)

Case	Singular	Plural
nominative	gristel	gristlas
accusative	gristel	gristlas
genitive	gristles	gristla
dative	gristle	gristlum

Descendants

• Middle English: gristel, gristyl
  • English: gristle

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/grist#Old_English

grist

English

Etymology

From Middle English grist, gryst, from Old English grist, gyrst (“the action of grinding, corn for grinding, gnashing”), from a derivative of Proto-Germanic *gredaną (“to crunch”), from Proto-Indo-European *gʰrew- (“to rub, grind”). Cognate with Old Saxon gristgrimmo (“gnashing of the teeth”),  German Griesgram (“a grumbler, a grouch, peevishness, misery”), Old English gristel   (“gristle”). More at gristle.

Pronunciation

• IPA^(key): /ɡɹɪst/
• Rhymes: -ɪst

Noun

grist (countable and uncountable, plural grists)

1. Grain that is to be ground in a mill.
2. (obsolete) A group of bees.
3. (colloquial,obsolete) Supply; provision.
4. (ropemaking) A given size of rope, common grist being a rope three inches in circumference, with twenty yarns in each of the three strands.

(….)

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Germanic/gredan%C4%85&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Germanic/gredaną.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/g%CA%B0rew-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/gʰrew-.

…..

A teraz słowo tzw. kentum… choć w sumie to nie do końca…

…..

KR”/K’eK’+aK’

https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/krzesa%C4%87

Słownik etymologiczny języka polskiego/krzesać

krzesać, z dawnego krzosać, krzeszę, ‘dobywać iskry, ognia’, krzesiwo, krzesidło, ‘ogniwo’; »krzesać  za kim«,‘obstawać za nim’; krzosk(a), ‚skałka u strzelby’; brak w litew., więc niema i pewnych odpowiedników; znaczenie pierwotne: ‘uderzać, obijać’.

…..

https://sjp.pl/krzesa%C4%87

krzesać

wydobywać iskry, zwłaszcza przez uderzanie żelazem o kamień

…..

https://sjp.pwn.pl/slowniki/krzesa%C4%87.html

krzesać

1. «wydobywać iskry przez uderzanie żelazem o kamień lub narzędziem stalowym o krzemień»

2. «obrabiać powierzchnię kamieni za pomocą narzędzi»

krzesany «szybki podhalański taniec ludowy»

…..

KR”/K’oK’+Ka

https://pl.wiktionary.org/wiki/krzoska

krzoska (język polski)

wymowa:

^{[uwaga 1]} IPA: [ˈkʃɔska], AS: [kšoska], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) st.pol. skałka w strzelbie, która uderzona krzesiwem wytwarzała iskrę zapalającą proch

(1.2) st.pol. żart. penis^[1]

przykłady:

(1.1) Proch zapalał się od iskry z krzoski.

(1.2) Marek dobył krzoski z szarawary.

synonimy:

(1.1) skałka

wyrazy pokrewne:

rzecz. krzesiwo n, krzesanie n, wykrzesanie n, krzesany m, Krzosek m, Krzos m

czas. krzesać ndk., wykrzesać dk.

uwagi:

1. Skocz do góry↑ jeśli nie zaznaczono inaczej, jest to wersja odpowiadająca współczesnym standardom języka ogólnopolskiego

źródła:

1. Skocz do góry↑ Jacek Lewinson, Słownik seksualizmów polskich, 1999.

…..

KR”/K’eK+iWo

https://pl.wiktionary.org/wiki/krzesiwo#pl

krzesiwo (język polski)

krzesiwo (1.1)

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) dawne narzędzie do rozniecania ognia; zob. też krzesiwo w Wikipedii

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	krzesiwo	krzesiwa
dopełniacz	krzesiwa	krzesiw
celownik	krzesiwu	krzesiwom
biernik	krzesiwo	krzesiwa
narzędnik	krzesiwem	krzesiwami
miejscownik	krzesiwie	krzesiwach
wołacz	krzesiwo	krzesiwa

wyrazy pokrewne:

rzecz. krzoska ż

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) firesteel, friestone, flint
• czeski: (1.1) křesadlo n
• esperanto: (1.1) fajrilo, fajroŝtalo
• słowacki: (1.1) kresadlo n
• włoski: (1.1) battifuoco m

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/krzesiwo

krzesiwo

Polish

Pronunciation

IPA^(key): /kʂɛˈɕi.vɔ/

Noun

krzesiwo n

1. flint, tinder-box

Declension

declension of krzesiwo

	singular	plural
nominative	krzesiwo	krzesiwa
genitive	krzesiwa	krzesiw
dative	krzesiwu	krzesiwom
accusative	krzesiwo	krzesiwa
instrumental	krzesiwem	krzesiwami
locative	krzesiwie	krzesiwach
vocative	krzesiwo	krzesiwa

Related terms

• krzesić

…..

KR”/K’eK’+iK’

http://sjp.pwn.pl/doroszewski/krzesi%C4%87

krzesić

…..

WK’+KR”/K’eK+iK’

https://sjp.pl/wskrzesi%C4%87

wskrzesić

1. w wierzeniach: przywrócić życie umarłemu;
2. sprawić, że coś zaczyna ponownie istnieć, np. wskrzesić dawny zwyczaj

…..

WK’+KR”/K’eK+eNie

https://pl.wiktionary.org/wiki/wskrzeszenie

wskrzeszenie (język polski)

wskrzeszenie (1.1) Łazarza

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) rzecz. odczas. od: wskrzesić

tłumaczenia:

• czeski: (1.1) vzkříšení n
• rosyjski: (1.1) воскрешение n

…..

UWAGA! O słowie Chrzest / (c)HR”eST napiszę oddzielny wpis, bo naprawdę warto… A teraz czas na kolejne trudne słowo…

…..

K’+KR”/K’e”T+Nie

https://sjp.pwn.pl/doroszewski/skrz%C4%99tnie

skrzętnie

Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego

…..

K’+KR”/K’e”T+Ny

https://sjp.pl/skrz%C4%99tny

skrzętny

zapobiegliwy; gospodarny

KOMENTARZE:

~gosc # 2008-07-18
skrzętny – umiejący gospodarować, czyniący tylko dobre korzystne zakupy, etc.

~gosc # 2013-07-05
a pod Tatrami, wiem, na Podhalu, niemowlak jak marudzi wieczorem i chce spać to jest „skrzętny”:)

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/skrz%C4%99tnie

skrzętnie (język polski)

znaczenia:

przysłówek

(1.1) dokładnie, sumiennie w działaniu

odmiana:

(1.1) st. wyższy skrzętniej; st. najwyższy najskrzętniej

wyrazy pokrewne:

przym. skrzętny

rzecz. skrzętność ż

…..

K’+KR”/K’e”T+NoK’K’

https://pl.wiktionary.org/wiki/skrz%C4%99tno%C5%9B%C4%87#pl

skrzętność (język polski)

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) cecha osoby, która dokładnie wypełnia swoje obowiązki

odmiana:

(1.1) blm,

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	skrzętność
dopełniacz	skrzętności
celownik	skrzętności
biernik	skrzętność
narzędnik	skrzętnością
miejscownik	skrzętności
wołacz	skrzętności

przykłady:

(1.1) Słynął ze skrzętności w całym zakładzie.

wyrazy pokrewne:

przym. skrzętny

przysł. skrzętnie

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) thrift, assiduity
• włoski: (1.1) assiduità ż

…..

KR”/K’a”T+aK’

https://sjp.pl/krz%C4%85ta%C4%87

krzątać

krzątać się;
1. żywo się poruszać, chodzić, zajmując się jakąś pracą;
2. zabiegać o coś, chodzić za jakąś sprawą; ubiegać się

…..

https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/krz%C4%85ta%C4%87_si%C4%99

Słownik etymologiczny języka polskiego/krzątać się

krzątać się, krzątanina, okrzętny (gospodyni) i skrzętny, rzadziej bez s: krzętny, krzęcinka (roślina); u innych Słowian i czasownik krjanuti, krenuti, bez t przed n. Kręt-, z samogłoską o w krąt-, p. kręty, lit. krutus, ‘ruchliwy’, krutēti, ‘ruchać się’, bez nosówki.

…..

Wygląda mi na to, że słowo Krzątać / KR”a”T+aC’ / KR”/K’a”T+aK’ pochodzi od Kręcić / KRe”C+iC’ / KRe”K+iK’, Kręty / KRe”Ty / KRe”Ty, Krąg / KRa”G / KRa”G,  Krążyć / KRa”Z”+yC’, / KRa”K+yC’,.. itp.

Albo może jednak pochodzi od Grzęda / GR”e”Da / GR”eDa lub Gród / G+Ro’D / G+Ro’D albo Zrzędzić / Z+Z”/R”eD+iC’ / K’+K’/R”e”KiK’, Rządzić / Z”/R”a”Dz+iC’, / K’/R”a”K+iK’ hm?

Widzicie te wszystkie wymieniające się dźwięki, patrz: T, C, G, Z”..? To są wszystkie możliwe postacie i tzw. satem i tzw. kentum i zmiękczone i niezmiękczone… Brakuje tu tylko dźwięków S, K, H,.. ale kto tam wie,.. może i one gdzieś tam sobie istnieją, patrz np. Chrzęst / (c)HR”e”ST, Krzesać / KR”eS+aC’ itp?

…..

A teraz na koniec końców odtfoszę sobie takie słowa: KiTa, KiK+aK’ i K’K’iK’,.. czyli Kita / KiTa, Kicać / KiC+aC’ i Czcić / C”CiC’…  I jak? Podobają się Wam moje odtfoszenia? Bardzo k’łowiańk’kie, nieprawdaż? :-):-)