142 Shield / SHieLD, jako Target / TaRG+eT – Giermański Drag / DRaG i jego pierwotne Pra-Słowiańskie źródłosłowy i znaczenia, czyli tragiczne targnięcie się na najświętsze świętości ofitzjalnego jęsykosnaftzfa 12

http://www.pomoerium.eu/Z-Wrobel-Dzieje-erotyzmu-1-Rozpal-w-nim-chuc/en

…..

https://sjp.pwn.pl/ciekawostki/haslo/chuc;5417206.html

chuć

Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego

…..

---

UWAGA!!!

A teraz bez ceregieli, czyli gry wstępnej, od razu brutalny multikulturalny atak analny i pytanie za 1000 punktów:

Dlaczego ciągle w j. polskim i nie tylko mamy słowa, jak Szczeć / S”C”+eC’, Szczuć / S”C”+o’C’ i Czuć / C”o’C’, Chcieć / (c)HC+ieC’, porównaj: „prasł. *xъtěti„,.. ale także i Chuj / (c)Ho’J i Kuj / Ko’J, hm? O Ciec / CieC , Ciek / CieK, Tocz / ToC”, itp nie zapomniałem, ale zrobię o tym oddzielny wpis.

Nie za dużo tu „przechodzenia” dźwięków, czyli tej naszej Pra-Słowiańskiej tzw. oboczności, czyli alternacji, hm?

https://pl.wikipedia.org/wiki/Alternacja_(j%C4%99zykoznawstwo)

Alternacja (językoznawstwo)

Alternacja – w dziedzinie fonetyki oznacza oboczność tematu lub rdzenia wyrazu, czyli wymianę głosek fonetycznie różnych, lecz pokrewnych pod względem etymologicznym (np. stół – stole, dwór – dworze, grób – grobie).

W niektórych językach alternacja pełni funkcję uściślania znaczenia wyrazów. Typowym przykładem są tu języki semickie, w których nośnikiem znaczenia wyrazu jest rdzeń trójspółgłoskowy, określający pole semantyczne wyrazu. Wstawianie określonych samogłosek, a także przyrostków, przedrostków i międzyrostków, zmienia znaczenie wyrazu w obrębie danego pola. Dla przykładu, w języku arabskim rdzeń d-r-s oznacza uczenie się, a przez alternację samogłosek otrzymujemy następujące wyrazy:

ﺩﺭﺱ (dars): lekcja

ﺃﺩﺭﺱ (adrus): uczę się

ﻤﺪﺭﺱ (mudarris): nauczyciel

ﻤﺪﺭﺳة (madrasa): szkoła (zob. medresa).

---

UWAGA!!!

Ciekawe, czy to Madrasa / MaD+RaSa, czy Medresa / MeD+ReSa nie pochodzi jakoś dziwnym przypadkiem od Pra-Słowiańskiej Mądrości / Ma”D+RoS’+Ci, hm?

---

W językach berberyjskich występują rdzenie dwuspółgłoskowe, na przykład w języku kabylskim:

• rdzeń f-g oznacza latanie

afeg: leć!

affug: lot

yufeg: odleciał.

Języki stosujące alternację do rozróżniania znaczenia wyrazu nazywane są językami alternacyjnymi.

W języku polskim

Śladami najnowszych procesów fonetycznych w języku polskim są wymiana spółgłosek twardych i miękkich w temacie towarzysząca dodawaniu pewnych końcówek fleksyjnych i przyrostków (żaba – o żabie, mata – o macie, również starsze mak – maczek, droga – drodze), a także związane z nią wymiany samogłosek (`e:`o: wiozła – wieźli (i zapomniane żona – żeński) i `e:`a: lato – lecie, zobacz przegłos lechicki) oraz oboczności 0:e (psa – pies, związana z zanikiem jerów) i pojawiające się w podobnej sytuacji oboczności o:ó i ę:ą (lód – lodu, zwierzęta – zwierząt, związane z wzdłużeniem zastępczym i zanikiem iloczasu).

Spotyka się też oboczności związane z prasłowiańską zasadą sylaby otwartej, zależne od tego, czy następna głoska to spółgłoska, czy samogłoska, np.: tnę – ciąć (pie. in ? > ps. ьn:ę > pol. n:`ę(`ą)), -ować – -uję (pie. ou > ps. ov:u > pol. ow:u), późniejsze zapomniane orać:radło (ps. or > pol. or:ra).

Duże znaczenie mają też oboczności mające źródło w języku praindoeuropejskim (tak zwana apofonia indoeuropejska, spotykana również w innych językach indoeuropejskich), wpływające na znaczenie wyrazu i trudne do uzasadnienia na gruncie zasadniczo aglutynacyjnej struktury praindoeuropejskiego (być może związane ze zlaniem się elementów laryngalnych z samogłoskami (długość) i ruchomym akcentem (e:o:0)). Np.:

• aspekt
  • wieźć – wozić, szedł – chodził (pie. e:o > ps. e:o > pol. `e(`o,`ó):o(ó))
  • uspokoić – uspokajać, rozbroić – rozbrajać, uosobić – uosabiać (pie. o(a):ō(ā) > ps. o:a > pol. o(ó):a)
  • zamiatać – zamieść (pie. e:ē > ps. e:ě ? > pol. `e(`o,`ó):`e(`a))
  • wyciąć – wycinać, wytrzeć – wycierać (pie. i:ī > ps. ь(ę):i > pol. 0(`e,`ę,`ą):i(`e))
  • wyrwać – wyrywać (pie. u:ū > ps. ъ:y > pol. 0(e):y)
• funkcja kauzatywna
  • pić – po(j)ić (poję), żyć – go(j)ić ‚przywracać życie’ (goję) (pie. ei:oi > ps. i(ej):oj(ě,i) > pol. i:oj)
• dyszeć – dech – tchu – duch (pie. ū:u:ou > ps. y:ъ:u > pol. y:e(0):u)
• chytać – chwacić ? (dziś skrzyżowane chwytać – chwycić), kisnąć – kwas (pie. ū:wō > ps. y:va > pol. y(i):wa)

Zobacz też

• przegłos (ablaut)

---

UWAGA!!!

Zapamiętujemy następujące zwroty:

• oboczność
• alternacja
• oboczność tematu
• oboczność rdzenia
• oboczność rdzenia słowa
• oboczność rdzenia wyrazu

Wyjaśniam, że jak wcześniej, nadal zapis dźwięków jest zgodny ze stanem pierwotnym, gdzie rzekomo dźwięk zapisywany znakiem jako tzw. miękkie k’/K’ był postacią pierwotną odtfoszonego tzw. PIE, itp, patrz twierdzenia ofitzjalnych jęsykosnaftzóf, jak i Sławomira Ambroziaka, gdzie: G/K/H i K’>S/C/T/D/Dz/Z

Wg Mię jest nieprawda, patrz wysokoenergetyczne postacie tzw. satem, jako pierwotny stan dla tzw. rough breathing, itp, co nie wyklucza oboczności, gdzie dźwięki dźwięczne i wysokoenergetyczne tzw. satem i dźwięki ubezdźwięcznione niżej-energetyczne tzw. kentum występowały i występują jednocześnie zarówno pierwotnie, jak i obecnie.

http://www.forumbiodiversity.com/showthread.php?t=50273

 Pierwotność i oboczność postaci słów Pra-Słowiańskich na przykładach Szczeć, Szczuć, Chcieć, Czuć, Chuj

…..

(G/K)HK’ieK’

Chcieć / (c)HC+ieC’

https://pl.wiktionary.org/wiki/chcie%C4%87

chcieć (język polski)

wymowa:

wymowa ^?/i, IPA: [çʨ̑ɛ̇ʨ̑], AS: [χʹćėć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.

znaczenia:

czasownik modalny niedokonany

(1.1) odczuwać chęć zrobienia czegoś

odmiana:

(1.1) koniugacja VIIa z obocznościami

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		chcieć
czas teraźniejszy		chcę	chcesz	chce	chcemy	chcecie	chcą
czas przeszły	m	chciałem	chciałeś	chciał	chcieliśmy	chcieliście	chcieli
	ż	chciałam	chciałaś	chciała	chciałyśmy	chciałyście	chciały
	n	chciałom	chciałoś	chciało
tryb rozkazujący		niech chcę	chciej	niech chce	chciejmy	chciejcie	niech chcą
czas przyszły m będę chciał, będę chcieć będziesz chciał, będziesz chcieć będzie chciał, będzie chcieć będziemy chcieli, będziemy chcieć będziecie chcieli, będziecie chcieć będą chcieli, będą chcieć ż będę chciała, będę chcieć będziesz chciała, będziesz chcieć będzie chciała, będzie chcieć będziemy chciały, będziemy chcieć będziecie chciały, będziecie chcieć będą chciały, będą chcieć n będę chciało, będę chcieć będziesz chciało, będziesz chcieć będzie chciało, będzie chcieć czas zaprzeszły m chciałem był chciałeś był chciał był chcieliśmy byli chcieliście byli chcieli byli ż chciałam była chciałaś była chciała była chciałyśmy były chciałyście były chciały były n chciałom było chciałoś było chciało było forma bezosobowa czasu przeszłego chciano tryb przypuszczający m chciałbym, byłbym chciał chciałbyś, byłbyś chciał chciałby, byłby chciał chcielibyśmy, bylibyśmy chcieli chcielibyście, bylibyście chcieli chcieliby, byliby chcieli ż chciałabym, byłabym chciała chciałabyś, byłabyś chciała chciałaby, byłaby chciała chciałybyśmy, byłybyśmy chciały chciałybyście, byłybyście chciały chciałyby, byłyby chciały n chciałobym, byłobym chciało chciałobyś, byłobyś chciało chciałoby, byłoby chciało imiesłów przymiotnikowy czynny m chcący, niechcący ż chcąca, niechcąca chcące, niechcące n chcące, niechcące imiesłów przymiotnikowy bierny m chciany chciani ż chciana chciane n chciane imiesłów przysłówkowy współczesny chcąc, nie chcąc rzeczownik odczasownikowy chcenie, niechcenie

przykłady:

(1.1) Mamo, nie chcę dziś iść do szkoły.

składnia:

(1.1) chcieć + B. lub + D. • z pojęciami abstrakcyjnymi (wolność, sprawiedliwość, pokój, …) tylko + D. • nie chcieć + D. • chcieć + bezok.

kolokacje:

(1.1) chce mi się spać / jeść / … = chcę spać / jeść / … (= jestem senny / głodny / …)

synonimy:

(1.1) pragnąć, pożądać, mieć chęć, mieć ochotę, odczuwać brak, potrzebować, życzyć sobie, pot. mieć chrapkę, napalić się

antonimy:

(1.1) nie chcieć, nie pragnąć, odmawiać, rezygnować

wyrazy pokrewne:

rzecz. zachcianka ż, chciejstwo n, chcenie n, chcica ż, zechcenie n, chciwość ż

czas. zechcieć dk.

przym. chciwy

przysł. chciwie

związki frazeologiczne:

chcąc nie chcąc • chcieć to móc • cierp ciało, kiedy ci się chciało • dla chcącego nic trudnego • jakby chciał, a nie mógł • kogo Pan Bóg chce ukarać, temu rozum odbiera • kto chce krowę doić, powinien ją paść • kto chce psa uderzyć, ten kij zawsze znajdzie • nie chce góra przyjść do Mahometa, przyszedł Mahomet do góry • niech się dzieje, co chce

etymologia:

prasł. *xъtěti^[1]

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) want, like
• arabski: (1.1) أراد ,رغب, شاء, ود, lewant. arab. بد
• baskijski: (1.1) nahi izan, gura izan
• białoruski: (1.1) хацець
• chorwacki: (1.1) htjeti, željeti
• czeski: (1.1) chtít
• dolnołużycki: (1.1) kśěś
• duński: (1.1) ville
• esperanto: (1.1) voli
• francuski: (1.1) vouloir
• górnołużycki: (1.1) chcyć
• hawajski: (1.1) makemake
• hiszpański: (1.1) querer
• holenderski: (1.1) willen
• islandzki: (1.1) vilja
• jidysz: (1.1) וועלן (weln)
• kataloński: (1.1) voler
• łaciński: (1.1) malo, volo
• niemiecki: (1.1) wollen
• norweski (bokmål): (1.1) ville
• norweski (nynorsk): (1.1) vilje
• nowogrecki: (1.1) θέλω
• rosyjski: (1.1) хотеть
• staroegipski: (1.1)  (ỉb)
• szwedzki: (1.1) vilja
• tetum: (1.1) hakarak
• tok pisin: (1.1) laik
• tuvalu: (1.1) loto
• ukraiński: (1.1) хотіти
• wilamowski: (1.1) wełła, weła
• włoski: (1.1) volere

źródła:

1. Skocz do góry↑ Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002, s. 119

---

UWAGA!!!

Widać, że Giermańce Woleli / WoL+eLi Wolę / WoLe” od Chęci (c)He”Ci… Pewno łatwiej im było to słowo wymówić… 

Dodatkowo widać też, że o dziwo wystąpiło ubezdźwięcznienie i przejście C>S w „dolnołużycki: (1.1) kśěś„, podczas gdy górnołużycki: (1.1) chcyć nie zmieniło się…

---

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/chcie%C4%87

chcieć

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *xъtěti.

Pronunciation

• IPA^(key): /xt͡ɕɛt͡ɕ/

Verb

chcieć impf (perfective zechcieć)

1. (transitive) to want

Conjugation

Conjugation of chcieć impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim, m inan, f, n
infinitive		chcieć
present tense	1st	chcę			chcemy
	2nd	chcesz			chcecie
	3rd	chce			chcą
past tense	1st	chciałem	chciałam		chcieliśmy	chciałyśmy
	2nd	chciałeś	chciałaś		chcieliście	chciałyście
	3rd	chciał	chciała	chciało	chcieli	chciały
future tense	1st	będę chciał1	będę chciała1		będziemy chcieli1	będziemy chciały1
	2nd	będziesz chciał1	będziesz chciała1		będziecie chcieli1	będziecie chciały1
	3rd	będzie chciał1	będzie chciała1	będzie chciało1	będą chcieli1	będą chciały1
conditional	1st	chciałbym	chciałabym		chcielibyśmy	chciałybyśmy
	2nd	chciałbyś	chciałabyś		chcielibyście	chciałybyście
	3rd	chciałby	chciałaby	chciałoby	chcieliby	chciałyby
imperative	1st	—			chciejmy
	2nd	chciej			chciejcie
	3rd	niech chce			niech chcą
active adjectival participle		chcący	chcąca	chcące	chcący	chcące
passive adjectival participle		chciany	chciana	chciane	chciani	chciane
contemporary adverbial participle		chcąc
impersonal past		chciano
verbal noun		chcenie
1 or: będę chcieć, będziesz chcieć etc.

Related terms

• chęć

Further reading

• chcieć in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/x%D1%8At%C4%9Bti

Reconstruction:Proto-Slavic/xъtěti

Proto-Slavic

Verb

*xъtěti ?

1. Alternative form of *xotěti

Conjugation

Conjugation of *xъtěti

infinitive	*xъtěti
supine	*xъtětъ
verbal noun	*xъtěnьje
participles	present	past
active	*xъtę	*xъtěvъ
passive	*xъtimъ	*xъtěnъ
resultative	—	*xъtělъ
	present	imperative
1st singular	*xъťǫ	—
2nd singular	*xъťešь	*xъťi
3rd singular	*xъťetь	*xъťi
1st dual	*xъťevě	*xъťivě
2nd dual	*xъťeta	*xъťita
3rd dual	*xъťete	*xъťite
1st plural	*xъťemъ	*xъťimъ
2nd plural	*xъťete	*xъťite
3rd plural	*xъtętь	—
	imperfect	aorist
1st singular	*xъtěaxъ	*xъtěxъ
2nd singular	*xъtěaše	*xъtě
3rd singular	*xъtěaše	*xъtě
1st dual	*xъtěaxově	*xъtěxově
2nd dual	*xъtěašeta	*xъtěsta
3rd dual	*xъtěašete	*xъtěste
1st plural	*xъtěaxomъ	*xъtěxomъ
2nd plural	*xъtěašete	*xъtěste
3rd plural	*xъtěaxǫ	*xъtěšę

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/xot%C4%9Bti

Reconstruction:Proto-Slavic/xotěti

Proto-Slavic

Alternative forms

• *xъtěti

Etymology

This reconstruction page lacks etymological information.

Verb

*xotěti ?

1. to want, to wish
2. to be about to

Conjugation

This verb is found in two variants, with *xot- and *xъt-. The inflection probably contained both stems in alternation, possibly like *bьrati ~ beretь. However, the original distribution of the two stem alternants is unknown, so both are treated as separate lemmas.

Conjugation of *xotěti

infinitive	*xotěti
supine	*xotětъ
verbal noun	*xotěnьje
participles	present	past
active	*xotę	*xotěvъ
passive	*xotimъ	*xotěnъ
resultative	—	*xotělъ
	present	imperative
1st singular	*xoťǫ	—
2nd singular	*xoťešь	*xoťi
3rd singular	*xoťetь	*xoťi
1st dual	*xoťevě	*xoťivě
2nd dual	*xoťeta	*xoťita
3rd dual	*xoťete	*xoťite
1st plural	*xoťemъ	*xoťimъ
2nd plural	*xoťete	*xoťite
3rd plural	*xotętь	—
	imperfect	aorist
1st singular	*xotěaxъ	*xotěxъ
2nd singular	*xotěaše	*xotě
3rd singular	*xotěaše	*xotě
1st dual	*xotěaxově	*xotěxově
2nd dual	*xotěašeta	*xotěsta
3rd dual	*xotěašete	*xotěste
1st plural	*xotěaxomъ	*xotěxomъ
2nd plural	*xotěašete	*xotěste
3rd plural	*xotěaxǫ	*xotěšę

Descendants

West Slavic and Bulgarian have generalized the stem *xъt-, while East Slavic and Slovene have generalized *xot-. Serbo-Croatian preserves both stems alternating within a single paradigm; possibly an archaism.

• East Slavic:
  • Belarusian: хаце́ць (xacjécʹ)
  • Russian: хоте́ть (xotétʹ)
  • Rusyn: хотї́ти (xotjíty)
  • Ukrainian: хоті́ти (xotíty)
• South Slavic:
  • Old Church Slavonic: хотѣти (xotěti), хътѣти (xŭtěti)
  • Bulgarian: ща (šta), ще (šte)
  • Macedonian: ќе (ḱe)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: хте̏ти, хтје̏ти (Present хоћу, хоћеш and so on, also the special special auxiliary form ћу, ћеш etc.)

    Latin: htȅti, htjȅti (Present hoću, hoćeš and so on, also the special auxiliary form ću, ćes etc.)

  • Slovene: hotéti
• West Slavic:
  • Czech: chtít
  • Polish: chcieć
  • Slovak: chcieť
  • Sorbian:
    • Lower Sorbian:kśěś
    • Upper Sorbian: chcyć

---

UWAGA!!!

Latin: htȅti, htjȅti (Present hoću, hoćeš and so on, also the special auxiliary form ću, ćes etc.)

A skąd w języku serbsko-chorwackim wzięły się te postacie, hm?

„West Slavic and Bulgarian have generalized the stem *xъt-, while East Slavic and Slovene have generalized *xot–. Serbo-Croatian preserves both stems alternating within a single paradigm; possibly an archaism.”

Na wschód od Bugu mimo, że zapisuje się to słowo jako HoTieT, no to wymawia się już jako HaTieT. Prawo Brugmanna zaczyna działać już w Terespolu… hehehe

---

…..

(G/K)He”K’

Chęć / (c)He”C’

https://pl.wiktionary.org/wiki/ch%C4%99%C4%87#pl

chęć (język polski)

wymowa:

IPA: [xɛ̃ɲʨ̑], AS: [χẽńć], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ę  wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) pragnienie zrobienia czegoś, ochota na coś

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	chęć	chęci
dopełniacz	chęci	chęci
celownik	chęci	chęciom
biernik	chęć	chęci
narzędnik	chęcią	chęciami
miejscownik	chęci	chęciach
wołacz	chęci	chęci

przykłady:

(1.1) Choć Piotr nie pali już dwa lata, nagle poczuł chęć na papierosa.

składnia:

(1.1) chęć + D. • chęć na + B.

kolokacje:

(1.1) chęć na kawę / papierosa / wypicie piwa / zrobienie czegoś / … • mieć chęć wypić piwo / pójść do toalety / coś zrobić / … • z chęcią • dobre / złe chęci

synonimy:

(1.1) ochota, chrapka, chętka, apetyt

antonimy:

(1.1) niechęć

wyrazy pokrewne:

rzecz. chętny m, chętna ż, chuć ż, chutliwość ż

zdrobn. chętka ż

przym. chętny, chętliwy, chutny, chutliwy

przysł. chętnie

związki frazeologiczne:

dobre chęci • dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane • wystarczą dobre chęci • gdzie się z chęcią zejdzie praca, tam się hojnie trud opłaca • długa mowa, próżne słowa, a na krótką chęć gotowa • kto nie ma chęci, ten się zawsze wykręci • chęć słodzi pracę • nie matura, lecz chęć szczera zrobi z ciebie oficera • kiedy chęci dobre, to i droga krótka

etymologia:

---

st.pol. chuć < prasł. *xutь^[1]

---

 

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) wish, desire
• arabski: (1.1) رغبة
• duński: (1.1) lyst w
• esperanto: (1.1) volo
• francuski: (1.1) envie ż, désir m, volonté ż
• hiszpański: (1.1) gana ż, voluntad ż
• niemiecki: (1.1) Lust
• nowogrecki: (1.1) θέληση ż, προθυμία ż
• rosyjski: (1.1) желание n, охота ż, жажда ż, зуд m, аппетит m
• slovio: (1.1) hcenie
• tuvalu: (1.1) loto
• ukraiński: (1.1) бажання n, жадоба ż, апетит m
• wilamowski: (1.1) łöst

źródła:

1. Skocz do góry↑ Poradnia językowa Uniwersytetu Śląskiego

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/ch%C4%99%C4%87

chęć

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *xǫtь, *xutь. Doublet of chuć (“lust”).

Pronunciation

• IPA^(key): /xɛɲt͡ɕ/

Noun

chęć f (diminutive chętka)

1. wish, desire
2. willingness

Declension

declension of chęć

	singular	plural
nominative	chęć	chęci
genitive	chęci	chęci
dative	chęci	chęciom
accusative	chęć	chęci
instrumental	chęcią	chęciami
locative	chęci	chęciach
vocative	chęci	chęci

Synonyms

• ochota

Antonyms

• niechęć

Derived terms

• zachęcać, zachęcić
• zachęta
• chętny
• chętnie

Further reading

• chęć in Polish dictionaries at PWN

…..

---

UWAGA!!!

Pytania za 1000 punktów…

Dlaczego ciągle istnieją te postacie, zarówno z dźwiękiem zapisywanym znakiem C, jak i T, hm? No i gdzie ta tzw. palatalizacja słowiańska, hm, patrz: zachęcać, zachęcić, zachęta, chętny, chętnie… albo żeby było jeszcze ciekawiej w np. Chętka / (c)He”T+Ka, hm?

Dlaczego Chętka / (c)He”T+Ka, ofitzjalnie po angielsku pochodzi od „From chęć (“wish”) +‎ –ka (diminutive suffix)”,.. czyli dlaczego dźwięk zapisywany w tym słowie znakiem T, ofitzjalnie pochodzi tu od wcześniejszego dźwięku zapisywanego znakiem C, hm? 🙂

---

…..

(G/K)He”TKa

Chętka / (c)He”TKa

https://en.wiktionary.org/wiki/ch%C4%99tka#Polish

chętka

Polish

Etymology

From chęć (“wish”) +‎ –ka (diminutive suffix).

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈxɛn.tka/

Noun

chętka f

1. diminutive of chęć

Declension

declension of chętka

	singular	plural
nominative	chętka	chętki
genitive	chętki	chętek
dative	chętce	chętkom
accusative	chętkę	chętki
instrumental	chętką	chętkami
locative	chętce	chętkach
vocative	chętko	chętki

Further reading

• chętka in Polish dictionaries at PWN

…..

---

UWAGA!!!

A oto postać wcześniejsza / dawniejsza, jak Chuć / (c)Ho’C’… i to co z tym słowem wiąże się równie Chętnie / (c)He”T+Nie…

Tyle że dlaczego istnieje nadal takie słowa jak Huk / Ho’K, Huczy / Ho’C„y, Hak / HaK, Chata / (c)HaTa, itp, hm?

---

…..

(G/K)Ho’K’

Chuć / (c)Ho’C’

https://sjp.pwn.pl/ciekawostki/haslo/chuc;5417206.html

chuć

Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/chu%C4%87

chuć (język polski)

wymowa:

IPA: [xuʨ̑], AS: [χuć] wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) daw. chęć, ochota, wola działania

(1.2) daw. chęć do robienia złych rzeczy

(1.3) trudne do opanowania pożądanie fizyczne, pozbawiony hamulców pociąg płciowy

odmiana:

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	chuć	chucie / chuci[1]
dopełniacz	chuci	chuci
celownik	chuci	chuciom
biernik	chuć	chucie / chuci[1]
narzędnik	chucią	chuciami
miejscownik	chuci	chuciach
wołacz	chuci	chucie / chuci[1]

przykłady:

(1.1) Nie pieniędzy nam trzeba, waszmościowie, a chuci szlachetnej.

(1.2) Tylko do figlów chuć ma zawsze, nie do nauki.

(1.3) Poczuł, że ogarnia go zwierzęca chuć.

synonimy:

(1.1) chęć, ochota, wola działania

(1.3) pożądanie

antonimy:

(1.1) niechętny, bierny

wyrazy pokrewne:

(1.1)

przym. chętny, ochotny

(1.2)

przym. chutliwy

związki frazeologiczne:

zwierzęca chuć

uwagi:

(1.1) słowo używane w języku staropolskim do mniej więcej końca XVII w., później przeszło w (1.2); dwa pierwsze znaczenia przestarzałe; w znaczeniu (1.3) nadal w użyciu

tłumaczenia:

• duński: (1.3) lyst
• esperanto: (1.3) volupto
• hiszpański: (1.3) lujuria ż, concupiscencia ż
• niemiecki: (1.3) Lust ż
• rosyjski: (1.3) похоть ż

źródła:

1. ↑ ^{Skocz do:1,0 1,1 1,2} Zygmunt Saloni, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Włodzimierz Gruszczyński, Danuta Skowrońska, Słownik gramatyczny języka polskiego na płycie CD, Warszawa, 2012, ISBN 978–83–927277–2-9.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/chu%C4%87#Polish

chuć

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *xǫtь, *xutь. Doublet of chęć (“wish”).

Pronunciation

• IPA^(key): /xut͡ɕ/

Noun

chuć f

1. lust

Declension

declension of chuć

	singular
nominative	chuć
genitive	chuci
dative	chuci
accusative	chuć
instrumental	chucią
locative	chuci
vocative	chuci

Synonyms

• pożądanie
• żądza

Further reading

• chuć in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/xut%D1%8C&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/xutь.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/x%C7%ABt%D1%8C&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/xǫtь.

…..

A teraz coś z grubej rury, wg Mię też powiązanej i z Chucią / (c)Ho’C+ia” i z Chęcią / (c)He”Cia”, ale nie tylko z tym…

…..

(G/K)Ho’J

Chuj / (c)Ho’J

https://pl.wiktionary.org/wiki/chuj

chuj (język polski)

wymowa:

IPA: [xuj], AS: [χui ̯], wymowa ^?/i

homofon: huj

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(1.1) wulg. penis, członek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(2.1) przen. wulg. wysoce obraźliwa forma zwrotu do mężczyzny

wykrzyknik

(3.1) wulg. wykrzyknik, gdy coś się nie udało, nie wyszło, poszło nie po naszej myśli

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	chuj	chuje
dopełniacz	chuja	chujów
celownik	chujowi	chujom
biernik	chuja	chuje
narzędnik	chujem	chujami
miejscownik	chuju	chujach
wołacz	chuju	chuje

(2.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	chuj	chuje
dopełniacz	chuja	chujów
celownik	chujowi	chujom
biernik	chuja	chujów
narzędnik	chujem	chujami
miejscownik	chuju	chujach
wołacz	chuju	chuje

(3.1) nieodm.

przykłady:

(1.1) Heniek narysował chuja na płocie.

(2.1) Zapierdolę tego chuja za złodziejstwo!

(2.1) I to on to sprawił, ten ciemny chuj morowy, w generalskim, zalepionym orderami mundurze.^[1]

(3.1) Chuj, nic z tego nie wyszło.

(3.1) No i chuj! Wszystko się zjebało.

kolokacje:

(1.1) chujogrom

synonimy:

(1.1) wulg. ciul, pyta, pytong, kutas, frędzel, faja, fajfus, fujara, fiut, lacha, pała, kapucyn, laga; posp. pindol, wacek; pot. siusiak, siurek, siutek, ptaszek, reg. śl. siusiok; przest.reg. kuśka; st.pol. kiep; neutr. fallus, przyrodzenie, prącie, penis

(2.1) wulg. kutas, kutafon, fiut, skurwiel, skurwysyn, jebaniec; obraź. palant, debil; st.pol. kiep

wyrazy pokrewne:

rzecz. chujnia ż, chujoza ż, chujowizna ż, chujowość ż, przechuj mzw, ochujenie n, wychujanie n

zdrobn. chujek mzw, chuik mzw, chujeczek mzw

czas. ochujeć dk., wychujać dk.

przym. chujowy

przysł. chujowo

związki frazeologiczne:

chuj babski • chuj bombki strzelił, choinki nie będzie • chuj w dupę • chuj ci w oko • chuj, dupa i kamieni kupa • chuj go wie • chuj kogoś strzela • chuj ostry • chuj sflaczały • chuj syberyjski • chuj z tym • chuj złamany • do chuja pana • ki chuj • latać koło chuja • na chuj • ni chuja • nie ma chuja we wsi • od chuja • od chuja i trochę • po chuju • po kiego chuja• pozamieniać się z chujem na łby • stać jak chuj na weselu • w chuj • za chuja • robić w chuja / zrobić w chuja • iść na chuj • walić w chuja

etymologia:

---

Staropolska nazwa osobowa „chuj” wywodzona jest od prasł. *xujь → cierń, kolec (w korelacji z prasł. *xvoja, *xvojь → choina, chojna, gałęzie szpilkowe^[2]), od praindoeur.*skhujā → kolec (stąd np. litew. skujà → choinka)^[3][4].

ogsłow., por. ros. хуй → chuj • białor. хуй → chuj • ukr. хуй → chuj • bułg. хуй → chuj • czes. chuj → chuj • kasz. chùj → chuj • słc. chuj → chuj

---

uwagi:

Forma pisowni „huj” dopuszczana jest przez Oficjalny słownik polskiego scrabblisty^[5], językoznawcy zalecają jednak używać formy z „ch” (co zgodne jest z etymologią wyrazu). Wątpliwości dotyczące pisowni mogą wynikać z faktu, że istnieje również słowo „huj” oznaczające okrzyk^[6].

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) dick, prick, cock; (2.1) dick; (3.1) fuck, shit, damn, darn, dash it, bugger
• arabski: (1.1) زبر
• bułgarski: (1.1) кур, хуй
• chiński standardowy: (1.1) 鸟; (3.1) 祖赫語
• czeski: (2.1) chuj
• duński: (1.1) pik w; (2.1) pik w
• esperanto: (1.1) kaco
• fiński: (1.1) kyrpä
• francuski: (1.1) bite ż, dard m, gourdin m, tige ż; (2.1) con m
• gruziński: (1.1) ყლე (q’le), კლე (k’le)
• hiszpański: (1.1) polla ż; (2.1) gilipollas m
• holenderski: (1.1) lul; (2.1) lul
• jidysz: (1.1) שמאָק m (szmok), פּאָץ m (poc)
• macedoński: (1.1) кур
• niemiecki: (1.1) Schwanz m
• norweski (bokmål): (1.1) kuk
• nowogrecki: (1.1) πούτσος m; (2.1) βλάκας m
• rosyjski: (1.1) хуй m; (2.1) хуй m
• rumuński: (1.1) pulă
• slovio: (1.1) hui (хуи)
• słowacki: (1.1) kokot
• turecki: (1.1) yarak
• ukraiński: (1.1) хуй m
• włoski: (1.1) cazzo

źródła:

1. Skocz do góry↑ Stanisław Ignacy Witkiewicz, Nienasycenie, s. 285, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, ISBN 83–06–01159–7.
2. Skocz do góry↑ Aleksandra Cieślikowa, Janina Szymowa, Kazimierz Rymut, Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Część 1: odapelatywne nazwy osobowe, Kraków 2000, s. 31
3. Skocz do góry↑ Julius Pokorny, Słownik języka praindoeuropejskiego, hasło „sk(h)u̯oi̯-, sk(h)u̯i(i̯)-”.
4. Skocz do góry↑ Max Vasmer, Słownik etymologiczny języka rosyjskiego, hasło: „хвоя”.
5. Skocz do góry↑  Porada „Oficjalny słownik polskiego scrabblisty” w: Poradnia językowa PWN.
6. Skocz do góry↑ Hasło huj w: Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, s. 173, Warszawa, Wiedza Powszechna, 1985.

Kategorie:

• polski (indeks)

(ukryte kategorie)

---

chuj (język czeski)

znaczenia:

rzeczownik

(1.1) wulg. chuj, kutas

(1.2) wulg. o osobie: chuj

(1.3) jęz. język czuh

przykłady:

(1.3) Chuj je název pro dva indiánské jazyky mayské jazykové skupiny. → Czuh jest nazwą dwóch języków z grupy języków majańskich.

Kategorie:

• czeski (indeks)

(ukryte kategorie)

---

chuj (język słowacki)

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny

(1.1) wulg. chuj, kutas

(1.2) jęz. język czuh

rzeczownik, rodzaj męski żywotny

(2.1) wulg. o osobie: chuj

przykłady:

(1.2) Chuj je súhrnný názov pre dva jazyky patriace do kanjobalskej (kanjobalsko-chujskej) vetvy mayských jazykov, ktorými sa hovorí v provincii Huehuetenango v Guatemale av Mexiku. → Czuh to wspólna nazwa dwóch języków należących do kanjobalskiej (kanjobalsko–czuhańskiej) rodziny języków majańskich, którymi mówi się w prowincjiHuehuetenango w Gwatemali i w Meksyku.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/chuj

chuj

Czech

Etymology

From Proto-Slavic *xujь

Noun

chuj m

1. (vulgar) prick, penis (male sexual organ for copulation and urination)
2. (vulgar) prick, dick (objectionable person)

Declension

Declension

	singular	plural
nominative	chuj	chuje
genitive	chuje	chujů
dative	chuji	chujům
accusative	chuj	chuje
vocative	chuji	chuje
locative	chuji	chujích
instrumental	chujem	chuji

Synonyms

• penis
• pyj
• šulin
• čurák
• péro
• oravec

---

Polish

Alternative forms

• huj (common misspelling)

Etymology

From Proto-Slavic *xujь

Pronunciation

• IPA^(key): /xuj/

Noun

chuj m anim (diminutive chujek)

1. (vulgar) prick, penis, dick, cock
2. (vulgar) nothing, zilch, fuck all

   Po co to robisz, skoro chuj będziesz z tego miał?

   Why are you doing this when you’ll get fuck all out of it?

Declension

declension of chuj

	singular	plural
nominative	chuj	chuje
genitive	chuja	chujów
dative	chujowi	chujom
accusative	chuja	chuje
instrumental	chujem	chujami
locative	chuju	chujach
vocative	chuju	chuje

Synonyms

• See Thesaurus:prącie.

Derived terms

• Chuj ci w dupę
• chujnia
• chujowy
• chujowo
• ochujeć

Noun

chuj m pers (diminutive chujek)

1. (vulgar, offensive) dick, fucker, bastard; term of abuse for men

Declension

declension of chuj

	singular	plural
nominative	chuj	chuje
genitive	chuja	chujów
dative	chujowi	chujom
accusative	chuja	chujów
instrumental	chujem	chujami
locative	chuju	chujach
vocative	chuju	chuje

---

Slovak

Etymology

From Proto-Slavic *xujь

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈxuj/

Noun

chuj m

1. (vulgar) prick, penis
2. (vulgar) prick, fucker, bastard (analogue of English ‘fucker’)

Declension

#1 Declension of chuj singular plural nominative chuj chuje genitive chuja chujov dative chuju chujom accusative chuj chuje locative chuji chujoch instrumental chujom chujmi

#2 Declension of chuj singular plural nominative chuj chuji genitive chuja chujov dative chujovi chujom accusative chuja chujov locative chujovi chujoch instrumental chujom chujmi

Further reading

• chuj in Slovak dictionaries at korpus.sk

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/xuj%D1%8C

Reconstruction:Proto-Slavic/xujь

Proto-Slavic

Etymology

---

From earlier *ksoujo ← *skoujo, from Proto-Indo-European *skow-y-o. Morphologically *xu- +‎ *-jь. Compare Albanian hu (“stake, pole; penis”) (< *skuyo-s).

---

Noun

*xujь m

1. penis

Declension

*xujь (soft o-stem)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*xujь	*xuja	*xuji
Accusative	*xujь	*xuja	*xuję̇
Genitive	*xuja	*xuju	*xujь
Locative	*xuji	*xuju	*xujixъ
Dative	*xuju	*xujema	*xujemъ
Instrumental	*xujьmь, *xujemь*	*xujema	*xuji
Vocative	*xuju	*xuja	*xuji

^* -ьmь in North Slavic, -emь in South Slavic.

See also

• *xovati

Related terms

• *xvoja (“twig”)

Descendants

• East Slavic:
  • Russian: хуй (xuj)
  • Belarusian: хуй (xuj)
  • Ukrainian: хуй (xuj)

• South Slavic:
  • Bulgarian: хуй (huj)

• West Slavic:
  • Czech: chuj
  • Kashubian: chùj
  • Polish: chuj
  • Slovak: chuj

References

• Trubačev O. N., editor (1981), “*xujь”, in Etimologičeskij slovarʹ slavjanskix jazykov [Etymological dictionary of Slavic languages] (in Russian), volume 08, Moscow: Nauka, page 114

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/skowyo&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/skowyo.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/xvoja

Reconstruction:Proto-Slavic/xvoja

Proto-Slavic

Alternative forms

• *xvojь

Etymology

---

From Proto-Balto-Slavic *sku(o)jaʔ, from Proto-Indo-European *skw-oy-ā, from *ksu-, from *kes-. Baltic cognates include  Lithuanian skujà (“needle of a coniferous tree”), dial. skujà (“twig of a pine treem cone, fish-scale”), Latvian skuja (“needle of a fir-tree”). Indo-European cognates include Old Irish scé (“hawthorn”) (< *skwiyats).

---

Noun

*xvoja f

1. needles or branches of a coniferous tree

Declension

*xvoja (soft a-stem)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*xvoja	*xvoji	*xvoję̇
Accusative	*xvojǫ	*xvoji	*xvoję̇
Genitive	*xvoję̇	*xvoju	*xvojь
Locative	*xvoji	*xvoju	*xvojasъ, *xvojaxъ*
Dative	*xvoji	*xvojama	*xvojamъ
Instrumental	*xvojejǫ, *xvojǫ**	*xvojama	*xvojami
Vocative	*xvoje	*xvoji	*xvoję̇

^* -asъ is the expected Balto-Slavic form but is found only in some Old Czech documents; -axъ is found everywhere else and is formed by analogy with other locative plurals in -xъ.
^** The second form occurs in languages that contract early across /j/ (e.g. Czech), while the first form occurs in languages that do not (e.g. Russian).

Derived terms

• *xvojica
• *xvojina

• *xvojьka
• *xvojьnъ

Related terms

• *xujь

Descendants

• East Slavic:
  • Belarusian: хво́я (xvója)
  • Russian: хво́я (xvója), dial. хвой (xvoj)
  • Ukrainian: хво́я (xvója)
• South Slavic:
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: dial. хвоја

    Latin: dial. hvoja

  • Slovene: họ́ja, họ̑ja, hvọ́ja, hvọ̑ja (tonal orthography); hovje (obsolete)
• West Slavic:
  • Old Czech: chvojě
    • Czech: chvoje, chvojí, chvoj, chvůj, chvůje
  • Polabian: ch’ǘöja
  • Polish: choja; chwoja (obsolete)
  • Old Slovak: chvoj
    • Slovak: chvoja, chvoj
  • Slovincian: [Term?]
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: khója (obsolete)
    • Lower Sorbian: chójanka

References

• Derksen, Rick (2008) Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 206
• Vasmer, Max (1964–1973), “хвоя”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress
• Černyx, P. Ja. (1999), “хвоя”, in Istoriko-etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Historical-Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), volume 2, 3rd reprint edition, Moscow: Russkij jazyk, page 337
• Trubačev O. N., editor (1981), “*xvoja / *xvojь”, in Etimologičeskij slovarʹ slavjanskix jazykov [Etymological dictionary of Slavic languages] (in Russian), volume 08, Moscow: Nauka, page 125f

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/kes-

Reconstruction:Proto-Indo-European/kes-

Proto-Indo-European

Root

*kes-^[1][2]

1. to scrape, comb

Extensions

• *ks-dʰh₁-^[1]
  • *kés-dʰh₁-eh₂^[3]
    • Germanic: *hezdǭ (“flax fibers”)^[3] (see there for further descendants)
  • *kos-dʰh₁-ós^[3]
    • Germanic: *hazdaz (“hair”)^[3] (see there for further descendants)

Derived terms

► Terms derived from the PIE root *kes-

• *kés-ti ~ *ks-énti (athematic root present)^[2][3][4]
  • Anatolian: [Term?]
    • Luwian: (ki-ša-an-da, 3pl.pret.act.), (ki-ša-am-ma /kišama/, part.)
    • Hittite:  (ki-iš-zi, “to comb, card”, 3sg.pres.act.)
• *ks-néw-ti ~ *ks-nw-énti (*néw-present)^[1][5][6] (see there for further descendants)
• *kos-éye-ti (*éye-causative)^[3]
  • Balto-Slavic: [Term?]
    • Lithuanian: kàsti
    • Slavic: *česàti (“to scratch, comb”)^[7] (see there for further descendants)
• *kés-r̥ ~ *ks-én-s
  • *ksen- (reanalysed root)^[8][9]
• (possibly) *kes-ró-m
  • Germanic: *hērą (“hair”) (see there for further descendants)
• *kés-s ~ *ks-és
  • *kses- (reanalysed root)^[1]
    • *ksés-ti (athematic present)^[1][10]
      • Hellenic: *kséhō
        • Ancient Greek: ξέω (xéō, “to shave, carve, smooth, polish”)
• *kés-u-s ~ *ks-éw-s
  • *ksew- (reanalysed root)^[1]
• *kos-éh₂^[3]
  • Albanian: *kaxā (“plaited hair”)^[11]
    • Albanian: kezë (“woman’s head-dress, bonnet, hair-net”)
  • Balto-Slavic: *kasā́ˀ^[12]
    • Latvian: kasa (“braid”)
    • Lithuanian: kasà (“braid”)
    • Old Prussian: kexti (“braided hair”)
    • Slavic: *kosà (“hair, braided hair”) (see there for further descendants)
  • *kos-eh₂-yé-ti ~ *kos-eh₂-yónti^[2]
    • Balto-Slavic: [Term?]
      • Latvian: kàsît
      • Lithuanian: kasýti
      • Slavic: *kasati^[13] (see there for further descendants)
• *kós-mo-s^[14]
  • Balto-Slavic: [Term?]
    • Slavic: *kosmъ^[14] (see there for further descendants)
• (possibly)^[15] *kos-ó-s
  • Albanian: *kaxa (“ox”)^[15]
    • Albanian: ka

Unsorted formations

• Celtic: *kīsrā (“comb”) (possibly < *kēsrā < *kexsrā < *ke-ks-réh₂)^[16]
  • Old Irish: cír

References

1. ↑ ^{Jump up to:1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5} Pokorny, Julius (1959), “kes-”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume II, Bern, München: Francke Verlag, page 585
2. ↑ ^{Jump up to:2.0 2.1 2.2} Rix, Helmut, editor (2001), “*kes-”, in Lexikon der indogermanischen Verben [Lexicon of Indo-European Verbs] (in German), 2nd edition, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, →ISBN, pages 357
3. ↑ ^{Jump up to:3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6} Kroonen, Guus (2013), “*hezdōn-”, in Etymological Dictionary of Proto-Germanic (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 11), Leiden, Boston: Brill, page *hezdōn-
4. ^ Kloekhorst, Alwin (2008), “kiš-^zi”, in Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 5), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 557-558
5. ^ De Vaan, Michiel (2008), “novācula”, in Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill, pages 414-415
6. ^ Kroonen, Guus (2013), “*snawwa-”, in Etymological Dictionary of Proto-Germanic (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 11), Leiden, Boston: Brill, page *snawwa-
7. ^ Derksen, Rick (2015), “kasti”, in Etymological Dictionary of the Baltic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 13), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 231
8. ^ Pokorny, Julius (1959), “ks-en-”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume II, Bern, München: Francke Verlag, page 585
9. ^ Rix, Helmut, editor (2001), “*ksen-”, in Lexikon der indogermanischen Verben [Lexicon of Indo-European Verbs] (in German), 2nd edition, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, →ISBN, pages 371
10. ^ Beekes, Robert S. P. (2010), “ξέω”, in Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill, page 1035
11. ^ Orel, Vladimir (2000) A Concise Historical Grammar of the Albanian Language, Leiden: Brill, page 61
12. ^ Derksen, Rick (2015), “kasa”, in Etymological Dictionary of the Baltic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 13), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 230-231
13. ^ Derksen, Rick (2015), “kasyti”, in Etymological Dictionary of the Baltic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 13), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 231
14. ↑ ^{Jump up to:14.0 14.1} Derksen, Rick (2008), “*kosmъ”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 238-239
15. ↑ ^{Jump up to:15.0 15.1} Orel, Vladimir (2000) A Concise Historical Grammar of the Albanian Language, Leiden: Brill, page 61
16. ^ Matasović, Ranko (2009), “*kīsrā”, in Etymological Dictionary of Proto-Celtic (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 9), Leiden: Brill, →ISBN, page 204

---

UWAGA!!!

Z tym odtfoszonym tzw. PIE *kes-, no to oddzielna sprawa jest, patrz np. źródłosłów dla ksywki Julka Czesara… i będzie trzeba to wyjaśnić w oddzielnym wpisach.

Przy okazji tego *xvoja, no to dlaczego ciągle istnieje także i Swój / S+Wo’J, Swoja / S+WoJa, Swoi / S+Woi, itp?!! A co z Chwiać / (c)H+WiaC’,.. hm?

A co z Chwalić / (c)H+WaL+iC’,.. hm? A tak przy okazji:

(c)HWaL”a

SWaL”a

SL”aWa

Osobiście uważam, że ofitzjalne fyfietzenie źródłosłowu dla Pra-Słowiańskiego słowa Chuj / (c)Ho’J jest błędne, albo co najmniej niepełne, patrz Pra-Słowiańskie Chojak / ChoJ+aK, ale i Kuć / Ko’C’, Kować / KoWaC’, czy Kij / KiJ, Kijek / KiJ+eK, Kolec / KoLeC, Kołek / KoL„+eK, Koło / KoL„o, Kalać / KaL+aC’, itp. Będzie to omówione szerzej w oddzielnym wpisie, kto wie może już w następnym, zobaczy się jeszcze…

Do słowa *xovati powrócę jeszcze, ale przypominam z wcześniejszej części takie słowa jak: Chwat / (c)HWaT, Chwyt / (c)HWyT, Swat / SWaT, Świt / S’WiT, Świat / S’WiaT, Kwiat / KWiaT, itp.

Tymczasem dalej to samo i w tym samym kierunku, czyli ciągłe wymiany dźwięków, patrz S=H=K=G=Z=C=T=D=B=P=/=F…

---

…..

o(G/K)HoTa

Ochota / o(c)HoTa

https://pl.wiktionary.org/wiki/ochota#pl

ochota (język polski)

wymowa:

IPA: [ɔˈxɔta], AS: [oχota] wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) pragnienie osiągnięcia, posiadania lub doświadczenia czegoś

odmiana:

(1.1) blm^[1][2]

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	ochota
dopełniacz	ochoty
celownik	ochocie
biernik	ochotę
narzędnik	ochotą
miejscownik	ochocie
wołacz	ochoto

przykłady:

(1.1) Mam ochotę na orzeszki pistacjowe.

składnia:

(1.1) ochota na + B.

kolokacje:

(1.1) niepowstrzymana ochota • nabrać ochoty • stracić ochotę

synonimy:

(1.1) chęć, życzenie, pragnienie, kuraż, apetyt, pożądanie, marzenie, żądza, skłonność, pociąg

wyrazy pokrewne:

przym. ochotniczy

rzecz. ochotnik mos

związki frazeologiczne:

praca z ochotą przerabia ziemię w złoto • co w ochotę, to też i miło • szczera ochota otwiera wrota

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) desire, alacrity, inclination
• arabski: (1.1) رغبة
• duński: (1.1) lyst w
• esperanto: (1.1) volonteco
• francuski: (1.1) envie ż, désir m
• hiszpański: (1.1) gana ż, deseo lm
• interlingua: (1.1) desiderio, inclination
• jidysz: (1.1) גערנקייט ,באַגער ,חשק
• litewski: (1.1) Noras m
• niemiecki: (1.1) Lust ż
• norweski (bokmål): (1.1) lyst
• nowogrecki: (1.1) κέφι n, προθυμία ż
• rosyjski: (1.1) желание n, охота ż, аппетит m, жажда ż
• szwedzki: (1.1) lust w, aptit w
• tuvalu: (1.1) loto
• ukraiński: (1.1) бажання n, охота ż, апетит m, жадоба ż
• wilamowski: (1.1) łöst ż
• włoski: (1.1) desiderio

źródła:

1. Skocz do góry↑  Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
2. Skocz do góry↑  Hasło ochota w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/ochota

ochota

Czech

Noun

ochota f

1. willingness

Declension

Declension

	singular	plural
nominative	ochota	ochoty
genitive	ochoty	ochot
dative	ochotě	ochotám
accusative	ochotu	ochoty
vocative	ochoto	ochoty
locative	ochotě	ochotách
instrumental	ochotou	ochotami

Antonyms

• neochota f

Related terms

• ochotník m
• ochotný m

Further reading

• ochota in Příruční slovník jazyka českého, 1935–1957
• ochota in Slovník spisovného jazyka českého, 1960–1971, 1989

---

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /ɔˈxɔ.ta/

Noun

ochota f (uncountable)

1. willingness, readiness

   Czy masz ochotę na…? Would you like to…?

Declension

declension of ochota

	singular
nominative	ochota
genitive	ochoty
dative	ochocie
accusative	ochotę
instrumental	ochotą
locative	ochocie
vocative	ochoto

Synonyms

• chęć

Derived terms

• ochotnik, ochotniczka
• ochotniczy, ochoczy
• ochotniczo, ochoczo

Further reading

• ochota in Polish dictionaries at PWN

…..

o(G/K)HoC”y

Ochoczy / o(c)HoC”y

https://en.wiktionary.org/wiki/ochoczy#Polish

ochoczy

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /ɔˈxɔ.t͡ʂɨ/

Adjective

ochoczy m (not comparable, adverb ochoczo)

1. willing
2. eager

Declension

declension of ochoczy

case	singular				plural
	m pers, m anim	m inan	n	f	m pers	other
nominative, vocative	ochoczy		ochocze	ochocza	ochoczy	ochocze
genitive	ochoczego			ochoczej	ochoczych
dative	ochoczemu				ochoczym
accusative	ochoczego	ochoczy	ochocze	ochoczą	ochoczych	ochocze
instrumental	ochoczym				ochoczymi
locative				ochoczej	ochoczych

Synonyms

• chętny

Related terms

• ochotnik, ochotniczka
• ochota
• ochotniczy
• ochotniczo

Further reading

• ochoczy in Polish dictionaries at PWN

…..

o(G/K)HoC”o

Ochoczo / o(c)HoC”o

https://en.wiktionary.org/wiki/ochoczo#Polish

ochoczo

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /ɔˈxɔ.t͡ʂɔ/

Adverb

ochoczo (not comparable)

1. willingly
2. eagerly

Synonyms

• chętnie

Related terms

• ochotnik, ochotniczka
• ochota
• ochoczy, ochotniczy
• ochotniczo

Further reading

• ochoczo in Polish dictionaries at PWN

…..

No może już wystarczy tych dźwięków zapisywanych znakiem C, i teraz znów powrót do słów zawierających w tych samych miejscach dźwięk zapisywany znakiem T…

…..

(G/K)HoT+LiWy

Chutliwy / (c)Ho’T+LiWy

https://pl.wiktionary.org/wiki/chutliwy#pl

chutliwy (język polski)

wymowa:

IPA: [xuˈtlʲivɨ], AS: [χutlʹivy], zjawiska fonetyczne: zmięk.

znaczenia:

przymiotnik

---

(1.1) pobudliwy seksualnie^[1]

---

 

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	chutliwy		chutliwa	chutliwe	chutliwi	chutliwe
dopełniacz	chutliwego		chutliwej	chutliwego	chutliwych
celownik	chutliwemu		chutliwej	chutliwemu	chutliwym
biernik	chutliwego	chutliwy	chutliwą	chutliwe	chutliwych	chutliwe
narzędnik	chutliwym		chutliwą	chutliwym	chutliwymi
miejscownik	chutliwym		chutliwej	chutliwym	chutliwych
wołacz	chutliwy		chutliwa	chutliwe	chutliwi	chutliwe

przykłady:

(1.1) Następnie zaprowadził nowo przybyłego do malowniczej gospody: piwo, śpiewy, chutliwe panienki, cygańska kapela^[2].

(1.1) Zaraza na tę parszywą dziurę, fałszywego Udolfa i chutliwego klechę^[3].

wyrazy pokrewne:

przysł. chętnie

przym. chętny

rzecz. chętny mos, chęć ż, chutliwość ż

etymologia:

pol. chuć + -liwy

źródła:

1. Skocz do góry↑  Hasło chutliwy w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
2. Skocz do góry↑ Ryszard Marek Groński, Zamieńcie się gustami, „Polityka”, 03/08/2002, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
3. Skocz do góry↑ Iwona Surmik, Ostatni smok, 2005, Narodowy Korpus Języka Polskiego.

…..

(G/K)He”T+Nie

Chętnie / (c)He”T+Nie

https://pl.wiktionary.org/wiki/ch%C4%99tnie#pl

chętnie (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈxɛ̃ntʲɲɛ], AS: [χẽntʹńe], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• asynch. ę • -ni… wymowa ^?/i

znaczenia:

przysłówek sposobu

(1.1) z chęcią, z ochotą

przykłady:

(1.1) One mówiły chętnie, opowiadając o sprawnej organizacji RGO w Tarnowskiem^[1].

synonimy:

(1.1) ochoczo

antonimy:

(1.1) niechętnie

wyrazy pokrewne:

rzecz. chęć ż, chętny mos, chuć ż, chutliwość ż

przym. chętny, chutny, chutliwy

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) willingly, gladly, eagerly
• esperanto: (1.1) vole
• francuski: (1.1) volontiers
• hiszpański: (1.1) con gusto, con mucho gusto
• jidysz: (1.1) גערן (gern)
• niemiecki: (1.1) gern
• nowogrecki: (1.1) ευχαρίστως, πρόθυμα, μετά χαράς
• rosyjski: (1.1) охотно, с желанием
• wilamowski: (1.1) gan, gān, gaon
• włoski: (1.1) volentieri, di buon animo, di buona voglia, con piacere, volontieri

źródła:

1. Skocz do góry↑ Teresa Bojarska, Świtanie, przemijanie, 1996, Narodowy Korpus Języka Polskiego.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/ch%C4%99tnie

chętnie

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈxɛn.tɲɛ/

Adverb

chętnie (comparative chętniej, superlative najchętniej)

1. gladly

   Chętnie podróżuję pociągiem.

   I like to travel by train.

Synonyms

• ochoczo

Antonyms

• niechętnie

Related terms

• zachęcać, zachęcić
• zachęta
• chęć
• chętny

Further reading

• chętnie in Polish dictionaries at PWN

…..

(G/K)He”TNy

Chętny / (c)He”TNy

https://pl.wiktionary.org/wiki/ch%C4%99tny#pl

chętny (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈxɛ̃ntnɨ], AS: [χẽntny], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ę  wymowa ^?/i

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) mający chęć zrobienia czegoś

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(2.1) ochotnik

odmiana:

(1)

przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	chętny		chętna	chętne	chętni	chętne
dopełniacz	chętnego		chętnej	chętnego	chętnych
celownik	chętnemu		chętnej	chętnemu	chętnym
biernik	chętnego	chętny	chętną	chętne	chętnych	chętne
narzędnik	chętnym		chętną	chętnym	chętnymi
miejscownik	chętnym		chętnej	chętnym	chętnych
wołacz	chętny		chętna	chętne	chętni	chętne

kolokacje:

(1.1) chętny do rozmowy / pomocy / współpracy

synonimy:

(1.1) ochoczy, skłonny, chętliwy, skory, gotowy, skwapliwy

antonimy:

(1.1) niechętny, nieskory

wyrazy pokrewne:

rzecz. chęć ż, chętka ż, chuć ż, chutliwość ż, chętność ż

przym. chętliwy, chutny, chutliwy

przysł. chętnie, chutliwie

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) willing, eager, ready, up, game
• arabski: (1.1) حران, غيور, متقبل, متلهف
• fiński: (1.1) hanakka, kärkäs
• francuski: (2.1) volontaire
• holenderski: (1.1) gretig
• interlingua: (1.1) alacre
• japoński: (1.1) 真剣
• jidysz: (1.1) באַגעריק
• niemiecki: (1.1) gutwillig, bereit
• rosyjski: (1.1) склонный; (2.1) доброволец m
• staroangielski: (1.1) georn
• tajski: (1.1) ขยัน
• tatarski: (1.1) açıq
• turecki: (1.1) gönüllü
• włoski: (1.1) voglioso

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/ch%C4%99tny

chętny

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈxɛn.tnɨ/

Adjective

chętny m (not comparable, adverb chętnie)

1. willing
2. (dated) kind

Declension

declension of chętny

case	singular				plural
	m pers, m anim	m inan	n	f	m pers	other
nominative, vocative	chętny		chętne	chętna	chętni	chętne
genitive	chętnego			chętnej	chętnych
dative	chętnemu				chętnym
accusative	chętnego	chętny	chętne	chętną	chętnych	chętne
instrumental	chętnym				chętnymi
locative				chętnej	chętnych

Synonyms

• ochoczy

Antonyms

• niechętny

Related terms

• zachęcać, zachęcić
• zachęta
• chęć

Further reading

• chętny in Polish dictionaries at PWN

…..

No jak tam allo-allo, wszystko gra i bucy, hm?

A co powiecie teraz na np. Czuć / C„o’C‚, hm? No i co tu tzw. palatalizacja słowiańska, ta czy tamta jednak zaszła… A dlaczego zaszła ona wybiórczo, hm? A może było jednak inaczej, tak jak na to wskazują dowody i fakty, uzbierane przez samych ofitzjalnych jęsykosnaftzóff, patrz np. tzw. rough breathing, itp, hm?

C„o’C‚ = (c)H„o’C‚ = C„e”S’C’ = Ke”S = Ka”S+aC‚,..

…jest tego wincy dali…

…..

K”o’K’

Czuć / C”o’C’

https://pl.wiktionary.org/wiki/czu%C4%87

czuć (język polski)

wymowa:

IPA: [ʧ̑uʨ̑], AS: [čuć] wymowa ^?/i

znaczenia:

czasownik

(1.1) odbierać wrażenia za pomocą zmysłu dotyku

(1.2) odbierać wrażenia za pomocą zmysłu węchu

(1.3) odbierać wrażenia psychiczne lub odbierać wrażenia za pomocą zmysłów

(1.4) gw. lwow. słyszeć

(1.5) st.pol. czuwać, pilnować^[1]

czasownik zwrotny czuć się

(2.1) mieć jakieś samopoczucie, nastrój, odczucie

odmiana:

(1.1–3)^[2] koniugacja Xa

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		czuć
czas teraźniejszy		czuję	czujesz	czuje	czujemy	czujecie	czują
czas przeszły	m	czułem	czułeś	czuł	czuliśmy	czuliście	czuli
	ż	czułam	czułaś	czuła	czułyśmy	czułyście	czuły
	n	czułom	czułoś	czuło
tryb rozkazujący		niech czuję	czuj	niech czuje	czujmy	czujcie	niech czują
czas przyszły m będę czuł, będę czuć będziesz czuł, będziesz czuć będzie czuł, będzie czuć będziemy czuli, będziemy czuć będziecie czuli, będziecie czuć będą czuli, będą czuć ż będę czuła, będę czuć będziesz czuła, będziesz czuć będzie czuła, będzie czuć będziemy czuły, będziemy czuć będziecie czuły, będziecie czuć będą czuły, będą czuć n będę czuło, będę czuć będziesz czuło, będziesz czuć będzie czuło, będzie czuć czas zaprzeszły m czułem był czułeś był czuł był czuliśmy byli czuliście byli czuli byli ż czułam była czułaś była czuła była czułyśmy były czułyście były czuły były n czułom było czułoś było czuło było forma bezosobowa czasu przeszłego czuto tryb przypuszczający m czułbym, byłbym czuł czułbyś, byłbyś czuł czułby, byłby czuł czulibyśmy, bylibyśmy czuli czulibyście, bylibyście czuli czuliby, byliby czuli ż czułabym, byłabym czuła czułabyś, byłabyś czuła czułaby, byłaby czuła czułybyśmy, byłybyśmy czuły czułybyście, byłybyście czuły czułyby, byłyby czuły n czułobym, byłobym czuło czułobyś, byłobyś czuło czułoby, byłoby czuło imiesłów przymiotnikowy czynny m czujący, nieczujący ż czująca, nieczująca czujące, nieczujące n czujące, nieczujące imiesłów przymiotnikowy bierny m czuty czuci ż czuta czute n czute imiesłów przysłówkowy współczesny czując, nie czując rzeczownik odczasownikowy czucie, nieczucie

(2.1) koniugacja Xa

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		czuć się
czas teraźniejszy		czuję się	czujesz się	czuje się	czujemy się	czujecie się	czują się
czas przeszły	m	czułem się	czułeś się	czuł się	czuliśmy się	czuliście się	czuli się
	ż	czułam się	czułaś się	czuła się	czułyśmy się	czułyście się	czuły się
	n	czułom się	czułoś się	czuło się
tryb rozkazujący		niech się czuję	czuj się	niech się czuje	czujmy się	czujcie się	niech się czują
czas przyszły m będę się czuł, będę się czuć będziesz się czuł, będziesz się czuć będzie się czuł, będzie się czuć będziemy się czuli, będziemy się czuć będziecie się czuli, będziecie się czuć będą się czuli, będą się czuć ż będę się czuła, będę się czuć będziesz się czuła, będziesz się czuć będzie się czuła, będzie się czuć będziemy się czuły, będziemy się czuć będziecie się czuły, będziecie się czuć będą się czuły, będą się czuć n będę się czuło, będę się czuć będziesz się czuło, będziesz się czuć będzie się czuło, będzie się czuć czas zaprzeszły m czułem się był czułeś się był czuł się był czuliśmy się byli czuliście się byli czuli się byli ż czułam się była czułaś się była czuła się była czułyśmy się były czułyście się były czuły się były n czułom się było czułoś się było czuło się było forma bezosobowa czasu przeszłego czuto się tryb przypuszczający m czułbym się, byłbym się czuł czułbyś się, byłbyś się czuł czułby się, byłby się czuł czulibyśmy się, bylibyśmy się czuli czulibyście się, bylibyście się czuli czuliby się, byliby się czuli ż czułabym się, byłabym się czuła czułabyś się, byłabyś się czuła czułaby się, byłaby się czuła czułybyśmy się, byłybyśmy się czuły czułybyście się, byłybyście się czuły czułyby się, byłyby się czuły n czułobym się, byłobym się czuło czułobyś się, byłobyś się czuło czułoby się, byłoby się czuło imiesłów przymiotnikowy czynny m czujący się, nieczujący się ż czująca się, nieczująca się czujące się, nieczujące się n czujące się, nieczujące się imiesłów przymiotnikowy bierny m czuty czuci ż czuta czute n czute imiesłów przysłówkowy współczesny czując się, nie czując się rzeczownik odczasownikowy czucie się, nieczucie się

przykłady:

(1.1) Kiedy się zbudziłem, to poczułem mrowienie na karku.

(1.2) Gotujesz coś? Bo czuję spaleniznę…

(1.3) Wyczuliśmy wroga znajdującego się w pobliżu – to te dudnienia bębnów go zdradziły.

(2.1) Kiedy wstałem z łóżka, czułem się jak nowo narodzony.

(2.1) Przy nim czuję się jak idiota.

(2.1) Źle się czuję, boli mnie głowa. Chyba będę chory.

(2.1) Nie czuję się dobrze z tym, że mu to powiedziałem.

wyrazy pokrewne:

rzecz. odczucie n, poczucie n, czucie n, uczucie n, przeczucie n, wyczucie n, czułość ż, czuwak mrz

czas. poczuć, uczuć, czuwać, odczuwać, wyczuwać, przeczuwać

przym. czuły, czujny

przysł. czule

związki frazeologiczne:

bosy Hryć czuje się Ukraińcem • czuć bluesa • czuć coś przez skórę • czuć miętę • czuć się jak ryba w wodzie • czuć się jak u siebie w domu • czuć się jak zbity pies • czuć wilka w życie • czuć, że coś śmierdzi • nie czuć nóg

---

etymologia:

czuć dawniej znaczyło także czuwać • czuć zapach (por. cuch, cuchnąć, „ czuć z ust”)

prasł. *čuti < praindoeur. *kow-

uwagi:

u Słowian rdzeń czu- (z skju-, dlatego wahania w nagłosie) służy słuchowi i węchowi, podczas gdy u Greków i Niemców  wzrokowi: np. niem. schauen; por. łac. caveo → „czuwam, strzegę się”, n.gr. ἀκούω (akaouō) → „słyszę” (zob. akustyka),  niem. hören → „słyszeć” (z gockiego 𐌷𐌰𐌿𐍃𐌾𐌰𐌽 (hausjan)), n.gr. κοέω (koeo) → „miarkuję”, sanskr. कवि (kawi-) → „wieszczy”. Litewszczyźnie brak tego pnia.^[3]

---

tłumaczenia:

(1.4) zobacz listę tłumaczeń w haśle: słyszeć

• angielski: (1.1) feel; (1.2) smell; (1.3) feel; (2.1) feel
• arabski: (1.2) شعر, حس (1.3) تشمم ,شم
• czeski: (1.1) cítit; (1.3) cítit
• duński: (1.1) føle; (2.1) føle sig
• esperanto: (2.1) farti
• fenicki: (1.1) 𐤇𐤎
• hiszpański: (1.1) sentir; (1.2) oler; (1.3) presentir; (2.1) sentirse
• islandzki: (1.1) finna fyrir; (1.2) lykta; (2.1) hafa, segja, líða
• niemiecki: (1.1) fühlen, spüren; (1.2) riechen; (1.3) fühlen, spüren
• ormiański: (1.2) հոտ գալ
• rosyjski: (1.1) чувствовать; (1.3) чувствовать
• sanskryt: (1.2) उपघ्ना; (1.3) विद्
• szwedzki: (1.3) känna, må
• ukraiński: (1.1) відчувати
• włoski: (1.1) sentire

źródła:

1. Skocz do góry↑ Radosław Grześkowiak, Ewa Nawrocka, Bolesław Oleksowicz, Stanisław Rosiek, Między tekstami 2. Renesans. Barok. Oświecenie (echa współczesne), wyd. III, wyd. słowo / obraz terytoria, Gdańsk 2005, s. 35.
2. Skocz do góry↑ Zygmunt Saloni, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Włodzimierz Gruszczyński, Danuta Skowrońska, Słownik gramatyczny języka polskiego na płycie CD, Warszawa, 2012, ISBN 978–83–927277–2-9.
3. Skocz do góry↑  Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków, Krakowska Spółka Wydawnicza, 1927.

---

UWAGA!!!

Po pierwsze, no to czy w j. czeskim nie powinno to „czeski: (1.1) cítit; (1.3) cítit” brzmieć, coś jak Titit / TiT+iT,.. hm?

Po drugie wiki chyba sama siem zakiwała i ogłuchła,.. patrz:

u Słowian rdzeń czu- (z skju-, dlatego wahania w nagłosie) służy słuchowi i węchowi, podczas gdy u Greków i Niemców wzrokowi: np. niem. schauen; por. łac. caveo → „czuwam, strzegę się”, n.gr. ἀκούω (akaouō) → „słyszę” (zob. akustyka), niem. hören → „słyszeć” (z gockiego 𐌷𐌰𐌿𐍃𐌾𐌰𐌽 (hausjan)), n.gr. κοέω (koeo)

Czy wg wiki wzrok to to samo co słuch „u Greków i Niemców”, hm? Czy widać te wszystkie ubezdźwięcznienia, patrz: schauen>hören i utraty dźwięków, patrz: (?)akaouō, (?)koeo, itp?

Przy okazji, no to tym i także rzymskim bidokom Czuwać / C”o’W+aC’ zupełni umkło było…

---

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/czu%C4%87

czuć

Polish

Etymology

---

From Proto-Slavic *čuti, from Proto-Indo-European *kow-

---

Pronunciation

• IPA^(key): /t͡ʂut͡ɕ/

Verb

czuć impf (perfective poczuć)

1. to feel

Conjugation

Conjugation of czuć impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim, m inan, f, n
infinitive		czuć
present tense	1st	czuję			czujemy
	2nd	czujesz			czujecie
	3rd	czuje			czują
past tense	1st	czułem	czułam		czuliśmy	czułyśmy
	2nd	czułeś	czułaś		czuliście	czułyście
	3rd	czuł	czuła	czuło	czuli	czuły
future tense	1st	będę czuł1	będę czuła1		będziemy czuli1	będziemy czuły1
	2nd	będziesz czuł1	będziesz czuła1		będziecie czuli1	będziecie czuły1
	3rd	będzie czuł1	będzie czuła1	będzie czuło1	będą czuli1	będą czuły1
conditional	1st	czułbym	czułabym		czulibyśmy	czułybyśmy
	2nd	czułbyś	czułabyś		czulibyście	czułybyście
	3rd	czułby	czułaby	czułoby	czuliby	czułyby
imperative	1st	—			czujmy
	2nd	czuj			czujcie
	3rd	niech czuje			niech czują
active adjectival participle		czujący	czująca	czujące	czujący	czujące
passive adjectival participle		czuty	czuta	czute	czuci	czute
contemporary adverbial participle		czując
impersonal past		czuto
verbal noun		czucie
1 or: będę czuć, będziesz czuć etc.

Further reading

• czuć in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/%C4%8Duti&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/čuti.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/kow-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/kow-.

 

---

UWAGA!!!

Pra-Słowiańskie odtfoszenia odtfoszono jednak z dźwiękiem zapisywanym znakiem C/C”, patrz: *čuti, from Proto-Indo-European *kow- Tego odtfoszonego *KoW, no to nie będę komentował,.. skoro go nawet nie ma odtfoszonego, a ja za chińskiego boga nie wiem, jak dźwięk zapisywany znakiem W przeszedł w T, czy tak: W>B>P>T… Nie mam pojęcia więc lepiej porównam  więcej tych czeskich dziwacznych nieubezdźwięcznionych postaci…

---

…..

A teraz postacie z języka czeskiego i słowackiego trochę dokładniej…

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/cit#cs

cit (język czeski)

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny

(1.1) uczucie

wyrazy pokrewne:

przym. citový

---

cit (język słowacki)

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny

(1.1) uczucie

kolokacje:

(1.1) cit radosti / lásky / odporu

wyrazy pokrewne:

rzecz. citovosť ż

czas. cítiť ndk., pocítiť dk., ucítiť dk., zacítiť dk.

przym. citový

przysł. citovo, citove

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/cit

Czech

Noun

cit m

1. feeling
2. emotion

Declension

Declension

	singular	plural
nominative	cit	city
genitive	citu	citů
dative	citu	citům
accusative	cit	city
vocative	cite	city
locative	citu	citech
instrumental	citem	city

Synonyms

• emoce

Derived terms

• bezcitný m
• citový

Related terms

• cítit

Further reading

• cit in Příruční slovník jazyka českého, 1935–1957
• cit in Slovník spisovného jazyka českého, 1960–1971, 1989

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/c%C3%ADtit#cs

cítit (język czeski)

wymowa:

wymowa ^?/i

znaczenia:

czasownik

(1.1) czuć

wyrazy pokrewne:

przym. citový

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/citov%C3%BD#cs

citový (język czeski)

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) emocjonalny, uczuciowy

wyrazy pokrewne:

rzecz. cit m

czas. cítit

Kategorie:

• czeski (indeks)

(ukryte kategorie)

---

citový (język słowacki)

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) uczuciowy

synonimy:

(1.1) emocionálny

wyrazy pokrewne:

rzecz. cit m, citovosť ż

czas. cítiť ndk., pocítiť dk., ucítiť dk., zacítiť dk.

przysł. citovo, citove

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/%C4%8Duti

Reconstruction:Proto-Slavic/čuti

Proto-Slavic

Etymology

This reconstruction page lacks etymological information.

Verb

*čuti ?

1. to sense
2. to feel
3. to notice

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: чути (čuti)
  • Belarusian: чуць (čucʹ)
  • Russian: чу́ять (čújatʹ)
  • Ukrainian: чу́яти (čújaty)
• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: чути (čuti)

    Glagolitic: ⱍⱆⱅⰻ (čuti)

  • Bulgarian: чуя (čuja)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: чу̏ти

    Latin: čȕti

  • Slovene: čúti
• West Slavic:
  • Czech: číti, čouti (colloquial, dialectal)
  • Polish: czuć
  • Slovak: čuť

References

• Derksen, Rick (2008) Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 91

…..

K”o’W+aK’

Czuwać / C”o’W+aC’

https://pl.wiktionary.org/wiki/czuwa%C4%87

czuwać (język polski)

ojciec czuwa (1.2) przy dziecku

wymowa:

IPA: [ˈʧ̑uvaʨ̑], AS: [čuvać] wymowa ^?/i

znaczenia:

czasownik

(1.1) być czujnym, mieć się na baczności

(1.2) strzec, pilnować kogoś lub czegoś

(1.3) nie spać

odmiana:

(1.1–3) koniugacja I

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		czuwać
czas teraźniejszy		czuwam	czuwasz	czuwa	czuwamy	czuwacie	czuwają
czas przeszły	m	czuwałem	czuwałeś	czuwał	czuwaliśmy	czuwaliście	czuwali
	ż	czuwałam	czuwałaś	czuwała	czuwałyśmy	czuwałyście	czuwały
	n	czuwałom	czuwałoś	czuwało
tryb rozkazujący		niech czuwam	czuwaj	niech czuwa	czuwajmy	czuwajcie	niech czuwają
czas przyszły m będę czuwał, będę czuwać będziesz czuwał, będziesz czuwać będzie czuwał, będzie czuwać będziemy czuwali, będziemy czuwać będziecie czuwali, będziecie czuwać będą czuwali, będą czuwać ż będę czuwała, będę czuwać będziesz czuwała, będziesz czuwać będzie czuwała, będzie czuwać będziemy czuwały, będziemy czuwać będziecie czuwały, będziecie czuwać będą czuwały, będą czuwać n będę czuwało, będę czuwać będziesz czuwało, będziesz czuwać będzie czuwało, będzie czuwać czas zaprzeszły m czuwałem był czuwałeś był czuwał był czuwaliśmy byli czuwaliście byli czuwali byli ż czuwałam była czuwałaś była czuwała była czuwałyśmy były czuwałyście były czuwały były n czuwałom było czuwałoś było czuwało było forma bezosobowa czasu przeszłego czuwano tryb przypuszczający m czuwałbym, byłbym czuwał czuwałbyś, byłbyś czuwał czuwałby, byłby czuwał czuwalibyśmy, bylibyśmy czuwali czuwalibyście, bylibyście czuwali czuwaliby, byliby czuwali ż czuwałabym, byłabym czuwała czuwałabyś, byłabyś czuwała czuwałaby, byłaby czuwała czuwałybyśmy, byłybyśmy czuwały czuwałybyście, byłybyście czuwały czuwałyby, byłyby czuwały n czuwałobym, byłobym czuwało czuwałobyś, byłobyś czuwało czuwałoby, byłoby czuwało imiesłów przymiotnikowy czynny m czuwający, nieczuwający ż czuwająca, nieczuwająca czuwające, nieczuwające n czuwające, nieczuwające imiesłów przysłówkowy współczesny czuwając, nie czuwając rzeczownik odczasownikowy czuwanie, nieczuwanie

przykłady:

(1.1) Kierownik czuwał, aby wszystko odbyło się zgodnie z harmonogramem.

(1.2) Matka czuwa nad swym dzieckiem przez całe życie.

(1.3) Dziecko czuwało do rana, aby zobaczyć się ze świętym mikołajem.

wyrazy pokrewne:

rzecz. czuwanie n, czujność ż, czuwajka ż, czujka ż, czuwak mrz

czas. czuć

wykrz. czuwaj!

przysł. czujnie

tłumaczenia:

• japoński: (1.3) 起きる
• jidysz: (1.1) זען (zen); (1.2) היטן (hitn)

---

…..

A teraz to obiecane xovati i pochodne,.. ale reszta w oddzielnych częściach.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/xovati

Reconstruction:Proto-Slavic/xovati

Proto-Slavic

Etymology

From *skovati (“to watch attentively”). Compare Ancient Greek θυο-σκόος (thuo-skóos, “priest”, literally “watching the victim”), Old High German scouwōn, German schauen (“to look, behold”), Gothic𐌿𐍃-𐌺𐌰𐌿𐍃 (us-kaus, “judicious”), English show.

Without initial s-: Sanskrit कवि (kavi, “overseer, shepherd”), Ancient Greek κοέω (koéō, “to notice, note, remark”), Latin cavēre (“to guard, abide by, (be)ware, watch out”).

Verb

*xovati ?

1. This term needs a translation to English. Please help out and add a translation, then remove the text {{rfdef}}.

Conjugation

*xovati (?, -aj-, s-aorist, accent paradigm ?)

Verbal noun	Infinitive	Supine	L-participle
*xovanьje	*xovati	*xovatъ	*xovalъ

	Participles
Tense	Past	Present
Passive	*xovanъ	*xovajemъ
Active	*xovavъ	*xovaję

	Aorist			Present
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*xovaxъ	*xova	*xova	*xovajǫ	*xovaješi	*xovajetь
Dual	*xovaxově	*xovasta	*xovaste	*xovajevě	*xovajeta	*xovajete
Plural	*xovaxomъ	*xovaste	*xovašę	*xovajemъ	*xovajete	*xovajǫtь
	Imperfect			Imperative
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*xovaaxъ	*xovaaše	*xovaaše	—	*xovaji	*xovaji
Dual	*xovaaxově	*xovaašeta	*xovaašete	*xovajivě	*xovajita	—
Plural	*xovaaxomъ	*xovaašete	*xovaaxǫ	*xovajimъ	*xovajite	—

Related terms

• *skumati
• *čuti (“to sense, feel, notice”)

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: ховатисѧ (xovatisę)
    • Belarusian: хова́ць (xovácʹ), хава́ць(xavácʹ)
    • Russian: хова́ть (xovátʹ), хува́ть (xuvátʹ)
    • Old Ukrainian: ховати (xovaty), ховать(xovatʹ)
      • Ukrainian: хова́ти (xováty)

• South Slavic:
  • Old Croatian: hovati

• West Slavic:
  • Czech: chovat
  • Old Polish: chować
    • Polish: chować
  • Slovak: chovať, chovať sa
  • Slovincian: [Term?]
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: khować
    • Lower Sorbian: chowaś

References

• Vasmer, Max (1964–1973), “ховать”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačev O. N., Moscow: Progress
• Trubačev O. N., editor (1981), “*xovati”, in Etimologičeskij slovarʹ slavjanskix jazykov [Etymological dictionary of Slavic languages] (in Russian), volume 08, Moscow: Nauka, page 86ff

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=%CE%BA%CE%BF%CE%AD%CF%89&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have an entry for κοέω.

…..

(K/G/)HoW+aK’

Chować / (c)H”oW+aC’

https://pl.wiktionary.org/wiki/chowa%C4%87

chować (język polski)

kobieta chowa (1.1) twarz

wiewiórka chowa (1.1) zapasy

ptak chowa (1.1) głowę w piasek

rodzice chowają (1.2) trójkę dzieci

kwoka chowa (1.2) pisklęta

rodzina chowa (2.1) zmarłego

farmerzy chowają (2.2) owce

kot chowa się (3.1)

wymowa:

IPA: [ˈxɔvaʨ̑], AS: [χovać] wymowa ^?/i

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. schować)

(1.1) ukrywać kogoś / coś przed kimś

(1.2) pielęgnować, wychowywać

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

(2.1) grzebać zmarłych

(2.2) hodować

czasownik zwrotny niedokonany chować się (dk. schować się)

(3.1) ukrywać się przed kimś

(3.2) przest. wychowywać się

odmiana:

(1.1–2, 2.1–2) koniugacja I

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		chować
czas teraźniejszy		chowam	chowasz	chowa	chowamy	chowacie	chowają
czas przeszły	m	chowałem	chowałeś	chował	chowaliśmy	chowaliście	chowali
	ż	chowałam	chowałaś	chowała	chowałyśmy	chowałyście	chowały
	n	chowałom	chowałoś	chowało
tryb rozkazujący		niech chowam	chowaj	niech chowa	chowajmy	chowajcie	niech chowają
czas przyszły m będę chował, będę chować będziesz chował, będziesz chować będzie chował, będzie chować będziemy chowali, będziemy chować będziecie chowali, będziecie chować będą chowali, będą chować ż będę chowała, będę chować będziesz chowała, będziesz chować będzie chowała, będzie chować będziemy chowały, będziemy chować będziecie chowały, będziecie chować będą chowały, będą chować n będę chowało, będę chować będziesz chowało, będziesz chować będzie chowało, będzie chować czas zaprzeszły m chowałem był chowałeś był chował był chowaliśmy byli chowaliście byli chowali byli ż chowałam była chowałaś była chowała była chowałyśmy były chowałyście były chowały były n chowałom było chowałoś było chowało było forma bezosobowa czasu przeszłego chowano tryb przypuszczający m chowałbym, byłbym chował chowałbyś, byłbyś chował chowałby, byłby chował chowalibyśmy, bylibyśmy chowali chowalibyście, bylibyście chowali chowaliby, byliby chowali ż chowałabym, byłabym chowała chowałabyś, byłabyś chowała chowałaby, byłaby chowała chowałybyśmy, byłybyśmy chowały chowałybyście, byłybyście chowały chowałyby, byłyby chowały n chowałobym, byłobym chowało chowałobyś, byłobyś chowało chowałoby, byłoby chowało imiesłów przymiotnikowy czynny m chowający, niechowający ż chowająca, niechowająca chowające, niechowające n chowające, niechowające imiesłów przymiotnikowy bierny m chowany chowani ż chowana chowane n chowane imiesłów przysłówkowy współczesny chowając, nie chowając rzeczownik odczasownikowy chowanie, niechowanie

(3.1–2) koniugacja I

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		chować się
czas teraźniejszy		chowam się	chowasz się	chowa się	chowamy się	chowacie się	chowają się
czas przeszły	m	chowałem się	chowałeś się	chował się	chowaliśmy się	chowaliście się	chowali się
	ż	chowałam się	chowałaś się	chowała się	chowałyśmy się	chowałyście się	chowały się
	n	chowałom się	chowałoś się	chowało się
tryb rozkazujący		niech się chowam	chowaj się	niech się chowa	chowajmy się	chowajcie się	niech się chowają
czas przyszły m będę się chował, będę się chować będziesz się chował, będziesz się chować będzie się chował, będzie się chować będziemy się chowali, będziemy się chować będziecie się chowali, będziecie się chować będą się chowali, będą się chować ż będę się chowała, będę się chować będziesz się chowała, będziesz się chować będzie się chowała, będzie się chować będziemy się chowały, będziemy się chować będziecie się chowały, będziecie się chować będą się chowały, będą się chować n będę się chowało, będę się chować będziesz się chowało, będziesz się chować będzie się chowało, będzie się chować czas zaprzeszły m chowałem się był chowałeś się był chował się był chowaliśmy się byli chowaliście się byli chowali się byli ż chowałam się była chowałaś się była chowała się była chowałyśmy się były chowałyście się były chowały się były n chowałom się było chowałoś się było chowało się było forma bezosobowa czasu przeszłego chowano się tryb przypuszczający m chowałbym się, byłbym się chował chowałbyś się, byłbyś się chował chowałby się, byłby się chował chowalibyśmy się, bylibyśmy się chowali chowalibyście się, bylibyście się chowali chowaliby się, byliby się chowali ż chowałabym się, byłabym się chowała chowałabyś się, byłabyś się chowała chowałaby się, byłaby się chowała chowałybyśmy się, byłybyśmy się chowały chowałybyście się, byłybyście się chowały chowałyby się, byłyby się chowały n chowałobym się, byłobym się chowało chowałobyś się, byłobyś się chowało chowałoby się, byłoby się chowało imiesłów przymiotnikowy czynny m chowający się, niechowający się ż chowająca się, niechowająca się chowające się, niechowające się n chowające się, niechowające się imiesłów przysłówkowy współczesny chowając się, nie chowając się rzeczownik odczasownikowy chowanie się, niechowanie się

przykłady:

(1.1) Andrzej chował przed rodzicami zdjęcia gołych kobiet pod swoim łóżkiem.

(1.2) Katarzyna chowała dziecko swojej zmarłej siostry.

(2.1) Rodzina i przyjaciele chowali zmarłego w ciszy.

(3.1) Jurek chował się pod kocem.

(3.2) Jurek chował się na wsi.

składnia:

(1.1–2, 2.1–2) chować + B. • nie chować + D.

(3.1) chować się przed + N. • chować się w / pod + N.

(3.1) chować się u + D.

kolokacje:

(1.1) chować pieniądze / list / uciekiniera / … • chować przed złodziejem / żoną / policją • chować w domu / w schowku / w skrytce

(1.2) chować dzieci / pisklęta

(2.1) chować na cmentarzu / w krypcie / w mauzoleum • chować zmarłego

(2.2) chować kury / świnie / kaczki

(3.1) chować się przed mafią / zemstą / wrogiem / rozgłosem / wierzycielami

(3.2) chować się u dziadków / krewnych • chować się na wsi / w mieście / na prowincji

synonimy:

(1.1) ukrywać, zatajać, kitrać

(1.2) wychowywać, hodować

antonimy:

(1.1) wyjmować, wyjawiać, pokazywać

wyrazy pokrewne:

rzecz. chów m, schowanko n, schowek m, zachowek m, pochówek m, wychowanek m, chowaniec m, wychowanka ż, przychówek m, wychowanie n, chowanie n

czas. przechować dk., przechowywać ndk., schować dk., pochować dk., wychować dk., wychowywać ndk., odchować dk., odchowywać ndk., podchować dk., podchowywać ndk., uchować dk., dochować dk., dochowywać ndk.

przym. pochówkowy, wychowawczy

związki frazeologiczne:

chować głowę w piasek • gra w chowanego • chować urazę

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) hide, conceal, stow; (1.2) bring up, breed, raise; (2.1) bury, inter
• arabski: (1.1) خمر
• baskijski: (1.1) ezkutatu, gorde; (1.2) hazi; (2.1) ehortzi, lurperatu, lur eman, lurra eman
• dolnołużycki: (1.1) chowaś
• duński: (1.1) gemme, skjule; (2.1) begrave
• esperanto: (1.1) kaŝi; (2.1) enterigi, entombigi
• francuski: (1.1) cacher; (1.2) élever; (2.1) enterrer
• górnołużycki: (1.1) chować
• hiszpański: (1.1) esconder, ocultar, guardar; (1.2) criar; (2.1) enterrar
• interlingua: (1.1) abstruder
• niemiecki: (1.1) verstecken, verbergen; (1.2) erziehen; (2.1) begraben
• norweski (bokmål): (1.1) gjemme
• nowogrecki: (1.1) κρύβω; (1.2) διαπαιδαγωγώ, μεγαλώνω; (2.1) θάβω, ενταφιάζω; (2.2) εκτρέφω
• portugalski: (2.1) enterrar
• rosyjski: (1.1) прятать; (1.2) расти; (2.1) хоронить
• suahili: (1.1) ficha
• tetum: (1.1) hakoi
• ukraiński: (1.1) ховати; (1.2) ростити; (2.1) ховати
• wilamowski: (1.1) ferśtekia
• włoski: (1.1) nascondere

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/chowa%C4%87

chować

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *xovati.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈxɔ.vat͡ɕ/

Verb

chować impf

1. to put away

   chować ciasto do lodówki – to put the cake in the fridge

2. to hide, to conceal; to put something in a place where it will be hard to discover

   chować zapałki przed dziećmi – to hide matches from children

3. to raise, to bring up (animals, children)

   Katarzyna chowała dziecko swojej zmarłej siostry.

   Katarzyna was bringing up her dead sister’s daughter.

4. to bury, to conduct a burial

   Rodzina i przyjaciele chowali zmarłego w ciszy.

   Family and friends buried the deceased in silence.

5. (figuratively) to bury, to conceal

   Marek chował twarz w dłoniach.

   Marek buried his head in his hands.

Conjugation

Conjugation of chować impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim, m inan, f, n
infinitive		chować
present tense	1st	chowam			chowamy
	2nd	chowasz			chowacie
	3rd	chowa			chowają
past tense	1st	chowałem	chowałam		chowaliśmy	chowałyśmy
	2nd	chowałeś	chowałaś		chowaliście	chowałyście
	3rd	chował	chowała	chowało	chowali	chowały
future tense	1st	będę chował1	będę chowała1		będziemy chowali1	będziemy chowały1
	2nd	będziesz chował1	będziesz chowała1		będziecie chowali1	będziecie chowały1
	3rd	będzie chował1	będzie chowała1	będzie chowało1	będą chowali1	będą chowały1
conditional	1st	chowałbym	chowałabym		chowalibyśmy	chowałybyśmy
	2nd	chowałbyś	chowałabyś		chowalibyście	chowałybyście
	3rd	chowałby	chowałaby	chowałoby	chowaliby	chowałyby
imperative	1st	—			chowajmy
	2nd	chowaj			chowajcie
	3rd	niech chowa			niech chowają
active adjectival participle		chowający	chowająca	chowające	chowający	chowające
passive adjectival participle		chowany	chowana	chowane	chowani	chowane
contemporary adverbial participle		chowając
impersonal past		chowano
verbal noun		chowanie
1 or: będę chować, będziesz chować etc.

Synonyms

• (hide): kitrać, ukrywać, zatajać
• (raise): hodować, wychowywać
• (bury): grzebać

Derived terms

verbs derived from chować

• chować się impf
• dochowywać impf, dochować pf
• odchować pf
• pochować pf
• przechowywać impf, przechować pf
• schować (się) pf
• uchować (się) pf
• wychowywać (się) impf, wychować (się) pf
• zachowywać (się) impf, zachować (się) pf

• chować głowę w piasek
• chowaniec
• chowany
• chów
• pochówek
• schowek
• wychowanek

Further reading

• chować in Polish dictionaries at PWN

…..

(K/G/)Ho’W

Chów / (c)H”o’W

https://pl.wiktionary.org/wiki/ch%C3%B3w#pl

chów (język polski)

chów (1.1) kur

wymowa:

IPA: [xuf], AS: [χuf], zjawiska fonetyczne: wygł.

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) roln. trzymanie, karmienie i pielęgnowanie zwierząt hodowlanych

(1.2) przen. utrzymywanie, wychowywanie kogoś

odmiana:

(1.1–2)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	chów	chowy
dopełniacz	chowu	chowów
celownik	chowowi	chowom
biernik	chów	chowy
narzędnik	chowem	chowami
miejscownik	chowie	chowach
wołacz	chowie	chowy

przykłady:

(1.1) Ziarno zbóż służy jako produkt konsumpcyjny dla człowieka i jako znakomita pasza treściwa w chowie zwierząt gospodarskich^[1].

(1.2) Nie dopuszczajcie do życia publicznego doktrynerów cudzego i własnego chowu^[2]!

składnia:

(1.1) chów + D.

kolokacje:

(1.1) chów wsobny • chów bydła / prosiąt / kur / drobiu / królików / … • własnego chowu • chów ekologiczny / wolnowybiegowy / ściółkowy / klatkowy

(1.2) zimny chów

wyrazy pokrewne:

rzecz. chowanie n, chowaniec m, wychowanie n, wychowanek m, wychowanka ż, schowek m, schowanie n, odchowanie n

czas. chować ndk., schować dk., wychowywać ndk., wychować dk., odchować dk.

przym. wychowawczy

przysł. wychowawczo

tłumaczenia:

• czeski: (1.1) chov m
• hiszpański: (1.1) cría ż, crianza ż
• nowogrecki: (1.1) ζωοκομία ż

źródła:

1. Skocz do góry↑ Zarys ekonomiki i organizacji rolnictwa, Jan Fereniec, 1985 w: Korpus języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
2. Skocz do góry↑ Piszczyk, Jerzy Stawiński, 1959–1997 w: Korpus języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/ch%C3%B3w

chów

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /xuf/

Noun

chów m inan

1. breeding

Declension

declension of chów

	singular	plural
nominative	chów	chowy
genitive	chowu	chowów
dative	chowowi	chowom
accusative	chów	chowy
instrumental	chowem	chowami
locative	chowie	chowach
vocative	chowie	chowy

Derived terms

• chów wsobny

Related terms

• chować

Further reading

• chów in Polish dictionaries at PWN

…..

---

UWAGA!!!

Przy okazji Czuwać / C”o’W+aC’,.. i Chować / (c)Ho+WaC’, a co z Kować / KoW+aC’, Suwać / So’W+aC’, Zwać / Z+WaC’, Zwiać / Z+WiaC’, Zawiać / Za+WiaC’, Zawyć / Za+WyC‚, Zawietrzna / Za+WieT+R”+Na, itd? Jak już wspomniałem będę o tym jeszcze pisał dokładniej może już w następnym odcinku…

A co z Cuchnąć / Co’(c)H+Na”C’, Chuchnąć / (c)Ho’(c)H+Na”C‚, Schnąć / S(c)H+Na”C’, czy Kichnąć / Ki(c)H+Na”C’,.. hm?

---

Jest tego tyle i tak strasznie niewygodne dla ofitzjalnego jęsykosnaftzfa, że MUSZEM o tem napisać pewno nie jeden wpis. Kurczę, zagłębiam się jedynie w tym Pra-Słowiańskim Bagnie / BaG+Nie… 🙂

A do tego jeszcze dochodzi znaczenie niemieckiego Schnie… 🙂