168 Seite, czyli Ściana, czyli Dzieża, czyli Zad, czyli Siad, itd,.. czyli dowody na wtórne ubezdźwięcznienia w tzw. greckich Hedra i Katedra 02


grządka (1.2) sałaty

…..

Allo-allo, mimo że fielko-giermańska Żądza was Zżera nieszczera, to i tak tylko Grzęźniecie głębiej i głębiej w tej waszej ubezdźwięcznionej niewiedzy.

W tym wpisie przedstawię drugą część wywiedzeń znaczeń i źródłosłowów dla giermańskiego słowa Seite / SeiTe., które zacząłem porównywać tu:

https://skrbh.wordpress.com/2019/02/02/167-seite-czyli-sciana-czyli-dzieza-czyli-zad-czyli-siad-itd-czyli-dowody-na-wtorne-ubezdzwiecznienia-w-tzw-greckich-hedra-i-katedra-01/

Tu także piję do braku wiarygodności i logiki ofitzjalnych fyfotzeń i odtfoszeń lub całkowitego ofitzjalnego braku ich źródłosłowów, a szczególnie tych Pra-Słowiańskich. Te ostatnie jednak istnieją i jest ich w bród. I jakoś znów „dziwnym” trafem dokładnie tłumaczą znaczenia tego giermańskiego Seite / SeiTe, itp, itd.

Tradycyjnie już piję także do oczywistego braku wtórnych udźwięcznień, czyli tzw. satemizacji, powstałych jakoś gdzieś w średniowieczu i zwanych ofitzjalnie tzw. palatalizacjami słowiańskimi, patrz;

https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Proto-Slavic#Progressive_palatalization

https://en.wikipedia.org/wiki/Slavic_first_palatalization

Inne tytuły tego wpisu:

168 Źródłosłowy Pra-Słowiańskiego słowa Szczodry / S”C”oDRy, jako dowody na wielokrotne wtórne ubezdźwięcznienie, patrz: Proto-Slavic *ščedrъ, itp. 11

168 Shield / SHieLD, jako Target / TaRG+eT – Giermański Drag / DRaG i jego pierwotne Pra-Słowiańskie źródłosłowy i znaczenia, czyli tragiczne targnięcie się na najświętsze świętości ofitzjalnego jęsykosnaftzfa 32

Z+GoDz+iCie siem chiba se mnom, że cusik tu śtraśliwie podśmierduje, co nie? A co siem mata nie zgodzoć, skoro wy przeciw-logiczne i przeciw-słowiańśkie nieme szfabskie szfargoty, ni mata nic do GoD+aNia… hehehe

A i na koniec znalazłem jeszcze i to:

Widać co było pierwsze? Widać działanie tzw. prawa Brugmanna, gdzie dźwięki tzw. PIE zapisywane znakami o/e wtórnie zniekształcają się w „indo-irański” dźwięk zapisywany znakiem a, hm? Patrz:

obrzęd (język polski) > rosyjski: (1.1) обряд > białoruski: (1.1) абрадm

…..

Z”a”Dza

https://pl.wiktionary.org/wiki/%C5%BC%C4%85dza

żądza (język polski)

wymowa:
IPA: [ˈʒɔ̃nʣ̑a], AS: [žõnʒa], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ą  wymowa ?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) silne pragnienie, chęć[1]
(1.2) fizyczne pożądanie
odmiana:
(1)

przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga
mianownik żądza żądze
dopełniacz żądzy żądz
celownik żądzy żądzom
biernik żądzę żądze
narzędnik żądzą żądzami
miejscownik żądzy żądzach
wołacz żądzo żądze
przykłady:
(1.1) Nie mógł powstrzymać swoich materialistycznych żądzy, co doprowadziło go do bankructwa.
(1.2) Widział w jej oczach żądzę, lecz nie zdobył się na pierwszy krok.
kolokacje:
(1.1) żądza władzy / pieniądza
wyrazy pokrewne:
czas. żądać
przym. żądny
etymologia:
od prasł. *žęžda, od czasownika prasł. *žędati → pragnąć[2]
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ Hasło żądza w: SJP.pl.
  2. ↑ Jaka jest etymologia wyrazu żądza? w: Poradnia językowa UŚ.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%C5%BC%C4%85dza#Polish

żądza

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *žęďa.

Pronunciation

Noun

żądza f

  1. lust, craving

Declension

declension of żądza
singular plural
nominative żądza żądze
genitive żądzy żądz
dative żądzy żądzom
accusative żądzę żądze
instrumental żądzą żądzami
locative żądzy żądzach
vocative żądzo żądze

Synonyms

Related terms

Further reading

  • żądza in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/%C5%BE%C4%99%C4%8Fa

Reconstruction:Proto-Slavic/žęďa

Proto-Slavic

Alternative forms

Etymology

From *žędati (“to wish, desire”) +‎ *-ja.

Noun

*žę́ďa f

  1. thirst
  2. craving, yearning, wish, desire
    Synonym: *želja

Declension

Declension of *žęďa (soft a-stem, accent paradigm b)
Singular Dual Plural
Nominative *žęďa *žęďi *žę̃ďę̇
Accusative *žę̃ďǫ *žęďi *žę̃ďę̇
Genitive *žę̃ďę̇ *žęďu *žę̃ďь
Locative *žę̃ďi *žęďu *žę̃ďasъ, *žę̃ďaxъ*
Dative *žę̃ďi *žęďama *žę̃ďamъ
Instrumental *žę̃ďejǫ, *žę̃ďǫ** *žęďama *žę̃ďamī
Vocative *žęďe *žęďi *žę̃ďę̇
* -asъ is the expected Balto-Slavic form but is found only in some Old Czech documents; -axъ is found everywhere else and is formed by analogy with other locative plurals in -xъ.
** The second form occurs in languages that contract early across /j/ (e.g. Czech), while the first form occurs in languages that do not (e.g. Russian).

See also

Descendants

  • East Slavic:

References

  • Derksen, Rick (2008), “žę́dja”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 560
  • Vasmer, Max (1964–1973), “жа́жда”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv O. N., Moscow: Progress
  • Černyx, P. Ja. (1999), “жажда”, in Istoriko-etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Historical-Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), volume 1, 3rd reprint edition, Moscow: Russkij jazyk, page 290
  • Cejtlin, R.M.; Večerka, R.; Blagova, E., editors (1994), “жѧжда”, in Staroslavjanskij slovarʹ (po rukopisjam X—XI vekov) [Old Church Slavonic Dictionary (Based on 10–11th Century Manuscripts)], Moscow: Russkij jazyk, page 222
  • Sreznevskij, I. I. (1893), “жажа”, in Materialy dlja slovarja drevne-russkago jazyka po pisʹmennym pamjatnikam [Materials for the Dictionary of the Old Russian Language According to Written Monuments] (in Russian), volume 1, Saint Petersburg: Imperial Academy of Sciences, page 840

…..

Z”a”+DaC’

https://pl.wiktionary.org/wiki/%C5%BC%C4%85da%C4%87

żądać (język polski)

wymowa:
IPA: [ˈʒɔ̃ndaʨ̑], AS: [žõndać], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ą  wymowa?/i
znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany

(1.1) domagać się czegoś kategorycznie
odmiana:
(1.1) koniugacja I

forma liczba pojedyncza liczba mnoga
1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os.
bezokolicznik żądać
czas teraźniejszy żądam żądasz żąda żądamy żądacie żądają
czas przeszły m żądałem żądałeś żądał żądaliśmy żądaliście żądali
ż żądałam żądałaś żądała żądałyśmy żądałyście żądały
n żądałom żądałoś żądało
tryb rozkazujący niech żądam żądaj niech żąda żądajmy żądajcie niech żądają
przykłady:
(1.1) Strajkującyżądająpodwyżek.
(1.1) PanJanżądałodszkodowaniaodpracodawcy.
synonimy:
(1.1) domagać się / dopominać się, postulować, wymagać
wyrazy pokrewne:
rzecz. żądanie, żądza
przym. żądny
tłumaczenia:

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%C5%BC%C4%85da%C4%87

żądać

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *žędati.

Pronunciation

  • IPA(key): /ˈʐɔn.dat͡ɕ/

Verb

żądać impf (perfective zażądać)

  1. to demand

Conjugation

Conjugation of żądać impf
singular plural
person m f n m pers m anim, m inan, f, n
infinitive żądać
present tense 1st żądam żądamy
2nd żądasz żądacie
3rd żąda żądają
past tense 1st żądałem żądałam żądaliśmy żądałyśmy
2nd żądałeś żądałaś żądaliście żądałyście
3rd żądał żądała żądało żądali żądały
future tense 1st będę żądał1 będę żądała1 będziemy żądali1 będziemy żądały1
2nd będziesz żądał1 będziesz żądała1 będziecie żądali1 będziecie żądały1
3rd będzie żądał1 będzie żądała1 będzie żądało1 będą żądali1 będą żądały1
conditional 1st żądałbym żądałabym żądalibyśmy żądałybyśmy
2nd żądałbyś żądałabyś żądalibyście żądałybyście
3rd żądałby żądałaby żądałoby żądaliby żądałyby
imperative 1st — żądajmy
2nd żądaj żądajcie
3rd niech żąda niech żądają
active adjectival participle żądający żądająca żądające żądający żądające
passive adjectival participle żądany żądana żądane żądani żądane
contemporary adverbial participle żądając
impersonal past żądano
verbal noun żądanie
1 or: będę żądać, będziesz żądać etc.

Further reading

  • żądać in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/%C5%BE%C4%99dati

Reconstruction:Proto-Slavic/žędati

Proto-Slavic

Etymology

From Proto-Balto-Slavic *gend-, from Proto-Indo-European *gʷʰedʰ–, with a nasal infix. Cognate with Lithuanian pasigèsti (“to miss”) (3sg. pasigeñda), gedáuti  (“to desire, to yearn”) (1sg. gedáuju), gedė́ti (“to seek, to yearn”) (1sg. gedù, gedžiù). Also cognate with Ancient Greek θέσσασθαι (théssasthai, “to pray for”),  ποθέω (pothéō, “to desire”), Avestan (jaidiiat, “he asked”), Old Irish guidim (“to ask”), probably English bid.

Verb

*žę̄dàti ?

  1. to wish, to desire

Inflection

Conjugation of *žędati (?, -a/j-, s-aorist, accent paradigm b)
Suffix: *-ati
Verbal noun Infinitive Supine L-participle
*žędanьje *žędati *žędatъ *žędalъ
Participles
Tense Past Present
Passive *žędanъ *žęďemъ
Active *žędavъ *žęďę
Aorist Present
Person 1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd
Singular *žędaxъ *žęda *žęda *žęďǫ *žęďeši *žęďetь
Dual *žędaxově *žędasta *žędaste *žęďevě *žęďeta *žęďete
Plural *žędaxomъ *žędaste *žędašę *žęďemъ *žęďete *žęďǫtь
Imperfect Imperative
Person 1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd
Singular *žędaaxъ *žędaaše *žędaaše — *žęďi *žęďi
Dual *žędaaxově *žędaašeta *žędaašete *žęďivě *žęďita —
Plural *žędaaxomъ *žędaašete *žędaaxǫ *žęďimъ *žęďite —
Conjugation of *žędati (?, -a-, s-aorist, accent paradigm b)
Suffix: *-ati
Verbal noun Infinitive Supine L-participle
*žędanьje *žędati *žędatъ *žędalъ
Participles
Tense Past Present
Passive *žędanъ *žędajemъ
Active *žędavъ *žędaję
Aorist Present
Person 1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd
Singular *žędaxъ *žęda *žęda *žędajǫ *žędaješi *žędajetь
Dual *žędaxově *žędasta *žędaste *žędajevě *žędajeta *žędajete
Plural *žędaxomъ *žędaste *žędašę *žędajemъ *žędajete *žędajǫtь
Imperfect Imperative
Person 1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd
Singular *žędaaxъ *žędaaše *žędaaše — *žędaji *žędaji
Dual *žędaaxově *žędaašeta *žędaašete *žędajivě *žędajita —
Plural *žędaaxomъ *žędaašete *žędaaxǫ *žędajimъ *žędajite —

See also

Derived terms

Descendants

  • West Slavic:
    • Czech: žádat (“to ask, to demand”)
    • Polish: żądać (“to demand”)
    • Slovak: žiadať (“to ask, to demand”)
    • Sorbian:
      • Upper Sorbian: žadać (“to wish, to desire, to demand”)
      • Lower Sorbian: žedaś (“to demand”)

References

  • Černyx, P. Ja. (1999), “жа́дный”, in Istoriko-etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Historical-Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), volume 1, 3rd reprint edition, Moscow: Russkij jazyk, page 290
  • Černyx, P. Ja. (1999), “жа́жда”, in Istoriko-etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Historical-Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), volume 1, 3rd reprint edition, Moscow: Russkij jazyk, page 290
  • Derksen, Rick (2008), “*žę̄dàti”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 560
  • Vasmer, Max (1964–1973), “жада́ть”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv O. N., Moscow: Progress

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/g%CA%B7%CA%B0ed%CA%B0-

Reconstruction:Proto-Indo-European/gʷʰedʰ–

Proto-Indo-European

Root

*gʷʰedʰ-

  1. to request, pray, ask for

Derived terms

►Terms derived from the PIE root *gʷʰedʰ-
  • *gʷʰédʰ-ye-ti (ye-present)
  • *gʷʰ-ne-dʰ- ~ *gʷʰ-n̥-dʰ- (nasal-infix present)
  • *gʷʰédʰ-ti-s ~ *gʷʰdʰ-téy-s
    • Celtic: *gʷeddis
      • Brythonic:
      • Old Irish: geiss (“curse, taboo”)
  • *gʷʰedʰ-eh₂
    • Germanic: *bedō (“request, plea”) (see there for further descendants)
  • *gʷʰodʰ-yeh₂
    • Celtic:
      • Old Irish guide (“prayer”)
        • Irish guí (“prayer”)
  • Unsorted formations:

References

UWAGA!

No ładnie, ładnie,.. ale co z takimi słowami jak Zrzędzić / Z+R”/Z”e”Dz+iC’, Zrzęda / Z+R”/Z”e”Da i Grzęda / G+R’/Z”e”Da, Grzęznąć / G+R”/Z”e”Z+Na”C’, Grządka / G+R”/Z”a”D+Ka, hm?

Dlaczego te ostatnie słowa nie spalatalizowały się w średniowieczu, jak te pierwsze, hm? Dlaczego ich postacie są TAK SAMO UBEZDŹWIĘCZNIONE, jak te ofitzjalnie odtfoszone, hm?

No, a co z Gadać / GaD+aC’, Gadka / GaD+Ka, Zagadać / Za+GaD+aC’, Zagadka / Za+GaD+Ka, itp, hm? I o tych słowach przygotowałem już oddzielne wpisy, także żadnej pustynnej Haggadah, proszę…

…..

Z+R”/Z”e”Dz+iC’

https://pl.wiktionary.org/wiki/zrz%C4%99dzi%C4%87

zrzędzić (język polski)

wymowa:
IPA: [ˈzʒɛ̃ɲʥ̑iʨ̑], AS: [zžẽńʒ́ić], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• asynch. ę 
znaczenia:

czasownik nieprzechodni

(1.1) w męczący sposób narzekać lub krytykować[1]
odmiana:
(1.1) koniugacja VIa

forma liczba pojedyncza liczba mnoga
1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os.
bezokolicznik zrzędzić
czas teraźniejszy zrzędzę zrzędzisz zrzędzi zrzędzimy zrzędzicie zrzędzą
czas przeszły m zrzędziłem zrzędziłeś zrzędził zrzędziliśmy zrzędziliście zrzędzili
ż zrzędziłam zrzędziłaś zrzędziła zrzędziłyśmy zrzędziłyście zrzędziły
n zrzędziłom zrzędziłoś zrzędziło
tryb rozkazujący niech zrzędzę zrzędź niech zrzędzi zrzędźmy zrzędźcie niech zrzędzą
synonimy:
(1.1) pot. burczeć, gderać, marudzić, suszyć głowę, truć, biadolić, jęczeć, gdakać, jojczyć; książk. utyskiwać
wyrazy pokrewne:
rzecz. zrzęda m/ż, zrzędliwość ż, zrzędność ż, zrzędzenie n
przym. zrzędliwy, zrzędny
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło zrzędzić w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

…..

G+R”/Z”a”D+Ka

https://pl.wiktionary.org/wiki/grz%C4%85dka

grządka (język polski)

grządka (1.2) sałaty
wymowa:
IPA: [ˈɡʒɔ̃ntka], AS: [gžõntka], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.• nazal.• asynch. ą  wymowa ?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) zdrobn. od: grzęda
(1.2) wydzielony pasek ziemi uprawnej, zwykle w ogrodzie
odmiana:
(1.1–2)

przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga
mianownik grządka grządki
dopełniacz grządki grządek
celownik grządce grządkom
biernik grządkę grządki
narzędnik grządką grządkami
miejscownik grządce grządkach
wołacz grządko grządki
składnia:
(1.2) grządka + D. • grządka z + N.
synonimy:
(1.2) zagonek
wyrazy pokrewne:
rzecz. grzęda ż, rządek mrz, grządeczka ż
przym. grzędowy
tłumaczenia:

…..

https://pl.wikipedia.org/wiki/Grz%C4%99da

To jest strona ujednoznaczniająca. Poniżej znajdują się różne znaczenia hasła: Grzęda.
Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Grzęda

…..

G+R”/Z”e”Da

https://pl.wiktionary.org/wiki/grz%C4%99da

grzęda (język polski)

wymowa:
IPA: [ˈɡʒɛ̃nda], AS: [gžẽnda], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ę  wymowa ?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) poziomy drążek w kurniku, na którym może odpoczywać ptactwo domowe
(1.2) wydzielony pas ziemi uprawnej w ogrodzie
(1.3) forma rzeźby skorupy ziemskiej przypominająca wał
(1.4) w alpinizmie: wąska wypukłość na stromym zboczu biegnąca z góry na dół[1]
wyrazy pokrewne:
rzecz. grządka ż, rządek mrz
przym. grzędowy
etymologia:
źródłosłów dla jid. גרענדע
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło grzęda w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/grz%C4%99da

grzęda

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *grędà[1], from Proto-Balto-Slavic *grindáʔ[1], from Proto-Indo-European *gʰr(e)ndʰ–[1]. Cognates include Czech hřada (“perch”)[1], Serbo-Croatian гре́да/gréda (“beam”)[1], Russian гряда́ (grjadá, “ridge; bed of flowers”)[1], Latvian grīda (“floor”)[1] and Old Icelandic grind   (“lattice”)[1].

Pronunciation

Noun

grzęda f

  1. (especially for poultry) perch, roost
    Kury siedzą na grzędzie.

    Hens sit on the perch.
  2. patch, bed (plot in a garden or a field)

Declension

declension of grzęda
singular plural
nominative grzęda grzędy
genitive grzędy grzęd
dative grzędzie grzędom
accusative grzędę grzędy
instrumental grzędą grzędami
locative grzędzie grzędach
vocative grzędo grzędy

Synonyms

  • (plot in a garden or a field): grządka f

Related terms

Derived terms

Idioms

References

  1. ↑ Jump up to:1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Derksen, Rick (2008) Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 187-188. →ISBN

Further reading

  • grzęda in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/gr%C4%99da

Reconstruction:Proto-Slavic/gręda

Proto-Slavic

Etymology

From Proto-Balto-Slavic *grindā́ˀ, from Proto-Indo-European *gʰrn̥dʰ-éh₂, from *gʰrendʰ– (“post, beam”).[1]

Noun

*grę̄dà f

  1. garden bed
  2. beam

Inflection

Declension of *grędà (hard a-stem, accent paradigm c)
Singular Dual Plural
Nominative *grędà *grędě *grę̑dy
Accusative *grę̑dǫ *grędě *grę̑dy
Genitive *grędý *grędu *grę̃dъ
Locative *grę̑dě *grędu *grędàsъ, *grędàxъ*
Dative *grędě̀ *grędama *grędàmъ
Instrumental *grędojǫ́ *grędama *grędàmi
Vocative *grędo *grędě *grę̑dy
* -asъ is the expected Balto-Slavic form but is found only in some Old Czech documents; -axъ is found everywhere else and is formed by analogy with other locative plurals in -xъ.

Descendants

References

  1. ^ Derksen, Rick (2008), “*grędà”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 187-188

UWAGA!

Czech: hřada, Slovak: hrada < Proto-Slavic gręda From Proto-Balto-Slavic *grindā́ˀ, from Proto-Indo-European *gʰrn̥dʰ-éh₂, from *gʰrendʰ– (“post, beam”)

Widać tradycyjne wtórne ubezdźwięcznienie, ale tym razem dokonane z i tak już ubezdźwięcznionego dźwięku zapisywanego znakiem G, do jeszcze bardziej ubezdźwięcznionego dźwięku zapisywanego znakiem H, hm?

Przy okazji zapytam o Żerdź / Z”e+RDz’ i Gród / G+Ro’D… Pisałem już o tym, patrz:

https://skribh.wordpress.com/2016/04/29/291-groouvd-i-jego-rzekomo-nie-slowianski-roouvdoouvwoouvd-i-zrodloslow-czyli-nabijmy-allo-allo-na-zerdzie-czyli-pale-i-wystawmy-na-postrach-przed-palisade-01/

https://skribh.wordpress.com/2016/05/02/292-groouvd-i-jego-rzekomo-nie-slowianski-roouvdoouvwoouvd-i-zrodloslow-czyli-nabijmy-allo-allo-na-zerdzie-czyli-pale-i-wystawmy-na-postrach-przed-palisade-02/

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/g%CA%B0r(e)nd%CA%B0-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/gʰr(e)ndʰ-.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/g%CA%B0rend%CA%B0-

Reconstruction:Proto-Indo-European/gʰrendʰ–

Proto-Indo-European

Root

*gʰrendʰ-[1][2][3][4]

  1. beam, plank

Derived terms

► Terms derived from the PIE root *gʰrendʰ-
  • *gʰrendʰ-is
    • Balto-Slavic:
    • Germanic: *grindiz (see there for further descendants)
      • Germanic: *grindilaz (see there for further descendants)
  • *gʰrondʰ-(e)h₂
  • *gʰrn̥dʰ-éh₂
    • Balto-Slavic: *grindā́ˀ (see there for further descendants)

References

  1. ^ De Vaan, Michiel (2008), “*grunda”, in Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill, pages 273-274
  2. ^ Derksen, Rick (2015), “grinda”, in Etymological Dictionary of the Baltic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 13), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 189
  3. ^ Derksen, Rick (2008), “*grę̄dà”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 187-188
  4. ^ Kroonen, Guus (2013), “*grindi-”, in Etymological Dictionary of Proto-Germanic (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 11), Leiden, Boston: Brill, page *grindi-
  5. ^ Mažiulis, Vytautas (1988–1997) Prūsų kalbos etimologijos žodynas [Etymology dictionary of the language of the Prussians]‎[1] (in Lithuanian), Vilnius

…..

G+R”/Z”e”Z+Na”C’

https://pl.wiktionary.org/wiki/grz%C4%99zn%C4%85%C4%87

grzęznąć (język polski)

wymowa:
IPA: [ˈɡʒɛ̃w̃znɔ̃ɲʨ̑], AS: [gžẽũ̯znõńć], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ą • asynch. ę 
znaczenia:

czasownik

(1.1) pogrążać się, zagłębiać się w czymś grząskim, zapadać się
przykłady:
(1.1) Ciężkie wozy grzęzły po osie w błotnistej mazi.
składnia:
(1.1) grzęznąć w Ms.
kolokacje:
(1.1) grzęznąć w bagnie / trzęsawisku
synonimy:
(1.1) więznąć
wyrazy pokrewne:
rzecz. grzęźnięcie n, grzęzawisko n, grzęzawica ż, grzęzidło n
czas. ugrzęznąć dk.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/grz%C4%99zn%C4%85%C4%87

grzęznąć

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *gręznǫti.

Pronunciation

  • IPA(key): /ˈɡʐɛ̃z.nɔɲt͡ɕ/

Verb

grzęznąć impf (perfective ugrzęznąć)

  1. (intransitive) to sink
  2. (intransitive) to wade
  3. (intransitive) to flounder

Conjugation

Conjugation of grzęznąć impf
singular plural
person m f n m pers m anim, m inan, f, n
infinitive grzęznąć
present tense 1st grzęznę grzęźniemy
2nd grzęźniesz grzęźniecie
3rd grzęźnie grzęźną
past tense 1st grzązłem grzęzłam grzęźliśmy grzęzłyśmy
2nd grzązłeś grzęzłaś grzęźliście grzęzłyście
3rd grzązł grzęzła grzęzło grzęźli grzęzły
future tense 1st będę grzązł1 będę grzęzła1 będziemy grzęźli1 będziemy grzęzły1
2nd będziesz grzązł1 będziesz grzęzła1 będziecie grzęźli1 będziecie grzęzły1
3rd będzie grzązł1 będzie grzęzła1 będzie grzęzło1 będą grzęźli1 będą grzęzły1
conditional 1st grzązłbym grzęzłabym grzęźlibyśmy grzęzłybyśmy
2nd grzązłbyś grzęzłabyś grzęźlibyście grzęzłybyście
3rd grzązłby grzęzłaby grzęzłoby grzęźliby grzęzłyby
imperative 1st — grzęźnijmy
2nd grzęźnij grzęźnijcie
3rd niech grzęźnie niech grzęźną
active adjectival participle grzęźnący grzęźnąca grzęźnące grzęźnący grzęźnące
contemporary adverbial participle grzęźnąc
impersonal past grzęźnięto
verbal noun grzęźnięcie
1 or: będę grzęznąć, będziesz grzęznąć etc.

Related terms

Related terms

Further reading

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/gr%C4%99zn%C7%ABti

Reconstruction:Proto-Slavic/gręznǫti

Proto-Slavic

Alternative forms

Etymology

From *gręzti +‎ *-nǫti.

Verb

*grę̑znǫti impf

  1. to sink
    Synonyms: *gręzti, *gręziti

Inflection

Conjugation of *gręznǫti (impf., intr., -C/n-, _/ox-aorist, accent paradigm c)
Verbal noun Infinitive Supine L-participle
*gręzenьje *gręznǫti *gręznǫtъ *gręzlъ
Participles
Tense Past Present
Passive — —
Active *gręzъ *gręzny
Aorist Present
Person 1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd
Singular *gręz(ox)ъ *gręze *gręze *gręznǫ *gręzneši *gręznetь
Dual *gręz(ox)ově *gręz(e/os)ta *gręz(e/os)te *gręznevě *gręzneta *gręznete
Plural *gręz(ox)omъ *gręz(e/os)te *gręzǫ, *gręzošę *gręznemъ *gręznete *gręznǫtь
Imperfect Imperative
Person 1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd
Singular *gręzněaxъ *gręzněaše *gręzněaše — *gręzni *gręzni
Dual *gręzněaxově *gręzněašeta *gręzněašete *gręzněvě *gręzněta —
Plural *gręzněaxomъ *gręzněašete *gręzněaxǫ *gręzněmъ *gręzněte —

Descendants

  • West Slavic:
    • Old Czech: hřáznuti (“to sink, to plunge, to fall”)
      • Czech: hřeznout (“to sink, to get stuck in”)
    • Polish: grzęznąć (“to sink, to get stuck in”)
    • Slovak: hriaznuť (“to sink, to get stuck in”)
    • Sorbian:

References

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/gr%C4%99zti

Reconstruction:Proto-Slavic/gręzti

Proto-Slavic

Alternative forms

Etymology

From Proto-Balto-Slavic *grimz-. Cognate with Lithuanian grim̃zti (“to sink”) (3sg. grim̃zta, 3sg. past grim̃zdo), Latvian grim̃t (“to sink”), grèmdêt (“to immerse”).

Verb

*gręzti impf

  1. to sink
    Synonyms: *gręznǫti, *gręziti

Inflection

Conjugation of *gręzti (impf., intr., -C-, _/ox-aorist, accent paradigm ?)
Verbal noun Infinitive Supine L-participle
*gręzenьje *gręzti *gręztъ *gręzlъ
Participles
Tense Past Present
Passive — —
Active *gręzъ *gręzy
Aorist Present
Person 1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd
Singular *gręz(ox)ъ *gręze *gręze *gręzǫ *gręzeši *gręzetь
Dual *gręz(ox)ově *gręz(e/os)ta *gręz(e/os)te *gręzevě *gręzeta *gręzete
Plural *gręz(ox)omъ *gręz(e/os)te *gręzǫ, *gręzošę *gręzemъ *gręzete *gręzǫtь
Imperfect Imperative
Person 1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd
Singular *gręzěaxъ *gręzěaše *gręzěaše — *gręzi *gręzi
Dual *gręzěaxově *gręzěašeta *gręzěašete *gręzěvě *gręzěta —
Plural *gręzěaxomъ *gręzěašete *gręzěaxǫ *gręzěmъ *gręzěte —
Conjugation of *gręznǫti (impf., intr., -C/n-, _/ox-aorist, accent paradigm ?)
Verbal noun Infinitive Supine L-participle
*gręzenьje *gręznǫti *gręznǫtъ *gręzlъ
Participles
Tense Past Present
Passive — —
Active *gręzъ *gręzny
Aorist Present
Person 1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd
Singular *gręz(ox)ъ *gręze *gręze *gręznǫ *gręzneši *gręznetь
Dual *gręz(ox)ově *gręz(e/os)ta *gręz(e/os)te *gręznevě *gręzneta *gręznete
Plural *gręz(ox)omъ *gręz(e/os)te *gręzǫ, *gręzošę *gręznemъ *gręznete *gręznǫtь
Imperfect Imperative
Person 1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd
Singular *gręzněaxъ *gręzněaše *gręzněaše — *gręzni *gręzni
Dual *gręzněaxově *gręzněašeta *gręzněašete *gręzněvě *gręzněta —
Plural *gręzněaxomъ *gręzněašete *gręzněaxǫ *gręzněmъ *gręzněte —

Derived terms

Descendants

  • South Slavic: —

References

  • Wiesław Boryś; Hanna Popowska-Taborska (1997), “gřëzc”, in Słownik etymologiczny kaszubszczyzny: D-J (in Polish), volume 2, Slawistyczny Ośrodek Wydaawniczy, page 227
  • Černyx, P. Ja. (1999), “грязь”, in Istoriko-etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Historical-Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), volume 1, 3rd reprint edition, Moscow: Russkij jazyk, pages 224–225
  • Derksen, Rick (2008), “*gręzti”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 188–189
  • Trubačev O. N., editor (1980), “*gręzti”, in Etimologičeskij slovarʹ slavjanskix jazykov [Etymological dictionary of Slavic languages] (in Russian), volume 07, Moscow: Nauka, page 124
  • Vasmer, Max (1964–1973), “гря́знуть”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv O. N., Moscow: Progress
  • “грꙗзти”, in Словарь русского языка XI–XVII (Slovarʹ russkovo jazyka XI–XVII) (in Russian), volume 4, Moscow: Nauka, 1977, page 150
  • “погрязти”, in Словарь русского языка XI–XVII (Slovarʹ russkovo jazyka XI–XVII) (in Russian), volume 15, Moscow: Nauka, 1989, page 208
  • Sreznevskij, I. I. (1902), “нагрѧзти”, in Materialy dlja slovarja drevne-russkago jazyka po pisʹmennym pamjatnikam [Materials for the Dictionary of the Old Russian Language According to Written Monuments] (in Russian), volume 2, Saint Petersburg: Imperial Academy of Sciences, page 275
  • Sreznevskij, I. I. (1902), “погрѧзти”, in Materialy dlja slovarja drevne-russkago jazyka po pisʹmennym pamjatnikam [Materials for the Dictionary of the Old Russian Language According to Written Monuments] (in Russian), volume 2, Saint Petersburg: Imperial Academy of Sciences, page 1024
  • Sreznevskij, I. I. (1912), “угрѧзнути”, in Materialy dlja slovarja drevne-russkago jazyka po pisʹmennym pamjatnikam [Materials for the Dictionary of the Old Russian Language According to Written Monuments] (in Russian), volume 3, Saint Petersburg: Imperial Academy of Sciences, page 1140

…..

Przy okazji powyższych słów, no to jak to jest z tym Rządem / R”/Z”a”D+eM i Rządzeniem / R”/Z”a”Dz+eNieM, Porządkiem / Po+R”/Z”a”D+KieM, itp, bo coś te ofitzjalne tłumaczenie jakoś tak w kółko som, a i tak nie klejom siem, patrz poniżej?

…..

R”/Z”a”D

https://pl.wiktionary.org/wiki/rz%C4%85d

rząd (język polski)

rząd (1.1) w rzędzie (1.4)

rząd (1.4)

rząd (1.8)

rzędy (1.9) sałaty
wymowa:
IPA: [ʒɔ̃nt], AS: [žõnt], zjawiska fonetyczne: wygł.• nazal.• asynch. ą  wymowa?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) polit. wykonawczy organ państwa zajmujący się jego finansami oraz prowadzący jego politykę wewnętrzną i zagraniczną; zob. też rząd w Wikipedii
(1.2) jęz. przypadek deklinacji, w którym znajduje się wyraz będący określeniem danego
(1.3) sprawowanie władzy
(1.4) grupa ludzi lub elementów umieszczona obok siebie jeden za drugim
(1.5) biol. w systematyce: jednostka obejmująca rodziny; zob. też rząd (biologia) w Wikipedii
(1.6) pot. rząd (1.4) foteli na widowni
(1.7) mat. fiz. pozycja względem przecinka dziesiętnego najstarszej cyfry w zapisie danej liczby
(1.8) jeźdz. kompletny osprzęt do jazdy konnej; zob. też rząd koński w Wikipedii
(1.9) roln. ogrod. rośliny uprawne posadzone i rosnące w jednej linii
odmiana:
(1.1–2)

przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga
mianownik rząd rządy
dopełniacz rządu rządów
celownik rządowi rządom
biernik rząd rządy
narzędnik rządem rządami
miejscownik rządzie rządach
wołacz rządzie rządy
(1.3)

przypadek liczba mnoga
mianownik rządy
dopełniacz rządów
celownik rządom
biernik rządy
narzędnik rządami
miejscownik rządach
wołacz rządy
(1.4–8)

przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga
mianownik rząd rzędy
dopełniacz rzędu rzędów
celownik rzędowi rzędom
biernik rząd rzędy
narzędnik rzędem rzędami
miejscownik rzędzie rzędach
wołacz rzędzie rzędy
przykłady:
(1.1) Wedługpolitologówrządjestczęściąwładzywykonawczej.
(1.2) Rządemczasownika „nienawidzić” jestdopełniacz.
(1.3) Wszyscyzesmutkiemwspominalirządypoprzedniegokróla.
(1.4) Generałwzamyśleniuprzeszedłobokrzędówwyprostowanychżołnierzy.
(1.5) Karpienależądorodzinykarpiowatychzrzędukarpiokształtnych.
(1.6) Mamymiejscawsiódmymrzędzie.
(1.7) Tonapięciejestokilkarzędówmniejszeodtamtego.
(1.8) Wymieniłemostatniokilkaelementówmojegorzędukońskiego.
(1.9) Zwierzętawyjadłymicałyrządkapusty!
składnia:
(1.3) zwykle w liczbie mnogiej
kolokacje:
(1.1) rząd mniejszościowy / większościowy • rząd fachowców / koalicyjny / tymczasowy • rząd Polski / polski / Niemiec / niemiecki / … • zasiadać w rządzie • premier rządu • dymisja / upadek / rekonstrukcja rządu
(1.2) związek rządu
(1.3) rządy dyktatorskie / autorytarne • rządy prawa • system rządów
(1.4) rząd ludzi / żołnierzy / drzew / samochodów / …
(1.5) rząd naczelnych
(1.7) rząd wielkości • rząd macierzy
synonimy:
(1.1) gabinet
(1.2) rekcja
(1.3) władza
(1.4) kolumna, wiersz, szereg; reg. śl. raja
antonimy:
(1.1) parlament, sądownictwo, nierząd
wyrazy pokrewne:
rzecz. porządek mrz, urzędnik mos, zarządca mos, narząd mrz
czas. urzędować, porządkować, zrzędzić
(1.1,3) czas. rządzić, zarządzać / zarządzić

przym. rządowy, wewnątrzrządowy, podrzędny
zdrobn. rządek
przym. rzędowy, podrzędny
przysł. rzędowo
związki frazeologiczne:
z rzędu • konia z rzędem temu • rząd dusz
etymologia:
por. obrzęd
tłumaczenia:

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/rz%C4%85d

rząd

Polish

rzędy krzyży na cmentarzu [1]

Etymology

From Proto-Slavic *rędъ.

Pronunciation

Noun

rząd minan

  1. row
  2. tack (equipment and accessories worn by horses)
  3. (taxonomy) order
  4. (algebra,logic) order
  5. (linear algebra) rank
  6. (chess) rank

Declension

declension of rząd
singular plural
nominative rząd rzędy
genitive rzędu rzędów
dative rzędowi rzędom
accusative rząd rzędy
instrumental rzędem rzędami
locative rzędzie rzędach
vocative rzędzie rzędy

Noun

rząd minan

  1. (chiefly archaic) government, management, economy
    Antonym: nierząd
  2. government as an organ
  3. (politics,informal) cabinet, executive branch

Declension

declension of rząd
singular plural
nominative rząd rządy
genitive rządu rządów
dative rządowi rządom
accusative rząd rządy
instrumental rządem rządami
locative rządzie rządach
vocative rządzie rządy

Derived terms

Further reading

  • rząd in Polish dictionaries at PWN

…..

oB+R”/Z”e”D

https://pl.wiktionary.org/wiki/obrz%C4%99d#pl

obrzęd (język polski)

obrzęd (1.1)
wymowa:
IPA: [ˈɔbʒɛ̃nt], AS: [obžẽnt], zjawiska fonetyczne: wygł.• nazal.• asynch. ę 
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) uporządkowany akt o znaczeniu symbolicznym, element uroczystości, wynikający z tradycji
odmiana:
(1.1)

przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga
mianownik obrzęd obrzędy
dopełniacz obrzędu obrzędów
celownik obrzędowi obrzędom
biernik obrzęd obrzędy
narzędnik obrzędem obrzędami
miejscownik obrzędzie obrzędach
wołacz obrzędzie obrzędy
przykłady:
(1.1) Poznajciezwyczajeiobrzędyprawosławne.
kolokacje:
(1.1) obrzędy pogrzebowe • obrzęd religijny • obrzęd zaślubin
synonimy:
(1.1) ceremonia, obrządek, obyczaj
hiperonimy:
(1.1) zwyczaj
meronimy:
(1.1) rytuał
wyrazy pokrewne:
rzecz. obrzędowość ż, obrządek m, obrzędówka ż
przym. obrzędowy, obrządkowy
przysł. obrzędowo
tłumaczenia:

UWAGA!

Widać co było pierwsze? Widać działanie tzw. prawa Brugmanna, gdzie dźwięki tzw. PIE zapisywane znakami o/e wtórnie zniekształcają się w „indo-irański” dźwięk zapisywany znakiem a, hm? Patrz:

obrzęd (język polski) > rosyjski: (1.1) обряд > białoruski: (1.1) абрадm

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/obrz%C4%99d

obrzęd

Polish

Etymology

Cognate with Russian обряд (obrjad).

Pronunciation

Noun

obrzęd m inan

  1. rite
  2. ritual

Declension

declension of obrzęd
singular plural
nominative obrzęd obrzędy
genitive obrzędu obrzędów
dative obrzędowi obrzędom
accusative obrzęd obrzędy
instrumental obrzędem obrzędami
locative obrzędzie obrzędach
vocative obrzędzie obrzędy

Further reading

  • obrzęd in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8F%D0%B4#Russian

обряд

Bulgarian

Noun

обряд • (obrjad) m

  1. ceremony

Russian

Pronunciation

Noun

обря́д • (obrjád) m inan (genitive обря́да, nominative plural обря́ды, genitive plural обря́дов)

  1. ceremony, rite

Declension

Declension of обря́д (inan masc-form hard-stem accent-a)
singular plural
nominative обря́д
obrjád		 обря́ды
obrjády
genitive обря́да
obrjáda		 обря́дов
obrjádov
dative обря́ду
obrjádu		 обря́дам
obrjádam
accusative обря́д
obrjád		 обря́ды
obrjády
instrumental обря́дом
obrjádom		 обря́дами
obrjádami
prepositional обря́де
obrjáde		 обря́дах
obrjádax

Related terms

See also

UWAGA!

Odtfoszonej postaci tzw. PIE brak!

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/r%C4%99d%D1%8A

Reconstruction:Proto-Slavic/rędъ

Proto-Slavic

Etymology

From Proto-Balto-Slavic *rind-. Unclear relation with Old Norse rǫð (“row”), Albanian radhë (“row”).

Noun

*rę̑dъ m

  1. row

Inflection

Declension of *rę̑dъ (hard o-stem, accent paradigm c)
Singular Dual Plural
Nominative *rę̑dъ *ręda *rę̑di
Accusative *rę̑dъ *ręda *rę̑dy
Genitive *rę̑da *rędu *rę̃dъ
Locative *rę̑dě *rędu *rędě̃xъ
Dative *rę̑du *rędoma *rędõmъ
Instrumental *rę̑dъmь, *rę̑domь* *rędoma *rędý
Vocative *ręde *ręda *rę̑di
* -ъmь in North Slavic, -omь in South Slavic.

Derived terms

Descendants

  • East Slavic:

References

  • Derksen, Rick (2008) Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 436
  • Vasmer, Max (1964–1973), “ряд”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv O. N., Moscow: Progress

UWAGA!

Odtfoszonej postaci tzw. PIE brak!

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/rz%C4%85dzi%C4%87

rządzić (język polski)

wymowa:
IPA: [ˈʒɔ̃ɲʥ̑iʨ̑], AS: [žõńʒ́ić], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• asynch. ą  wymowa?/i
znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany

(1.1) sprawować władzę, panować
(1.2) kierować czymś, zarządzać
(1.3) jęz. wiązać z wyrazem określanym jedną z form wyrazu określającego

czasownik zwrotny rządzić się

(2.1) postępować według swojej woli, upodobania
(2.2) być rządzonym, władanym, kierowanym przez kogoś
(2.3) kierować się w swoim postępowaniu
(2.4) pot. prowadzić interesy, zarządzać pieniędzmi lub mieniem
odmiana:
koniugacja VIa

forma liczba pojedyncza liczba mnoga
1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os.
bezokolicznik rządzić
czas teraźniejszy rządzę rządzisz rządzi rządzimy rządzicie rządzą
czas przeszły m rządziłem rządziłeś rządził rządziliśmy rządziliście rządzili
ż rządziłam rządziłaś rządziła rządziłyśmy rządziłyście rządziły
n rządziłom rządziłoś rządziło
tryb rozkazujący niech rządzę rządź niech rządzi rządźmy rządźcie niech rządzą
przykłady:
(1.1) Arabią Saudyjskąrządzikról.
(1.1) Chciałabymkiedyśrządzićjakimśkrajem.
(1.2) Naszszefrządzifirmąodpięciulat
(1.3) Czasownikrządziprzypadkiemrzeczownika.
(2.1) Janrządzisiętak, jakbybyłwswoimdomu.
(2.2) Grecjarządziłasiębezkrólów.
(2.3) Rządziłsięchęciązysku.
(2.4) Rządziłsięoszczędnie.
składnia:
(1.1, 2, 3) rządzić + N.
(2.3) rządzić się + N.
kolokacje:
(1.1, 2) rządzić krajem / państwem lub w kraju / w państwie • rządzić twardą / silną ręką / samowładnie / wszechwładnie
synonimy:
(1.1) władać, panować
(1.2) szefować, zarządzać, administrować, dowodzić
(2.3) kierować się
wyrazy pokrewne:
rzecz. rządzenie n, rząd, zarząd
czas. zarządzać, zarządzić, wyrządzić, przyrządzić, zrządzić
przym. rządowy
związki frazeologiczne:
(1.1) rządzić żelazną ręką
(2.1) rządzić się jak szara gęś
etymologia:

od st.pol.rzędzić, od prasł. *ręditi[1]

tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ Jaka jest etymologia słowa rząd w znaczeniu organu władzy? w: Poradnia językowa UŚ.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/rz%C4%85dzi%C4%87

rządzić

Polish

Pronunciation

  • IPA(key): /ˈʐɔɲ.d͡ʑit͡ɕ/

Verb

rządzić impf

  1. to rule
  2. to govern

Conjugation

Conjugation of rządzić impf
singular plural
person m f n mpers manim, minan, f, n
infinitive rządzić
present tense 1st rządzę rządzimy
2nd rządzisz rządzicie
3rd rządzi rządzą
past tense 1st rządziłem rządziłam rządziliśmy rządziłyśmy
2nd rządziłeś rządziłaś rządziliście rządziłyście
3rd rządził rządziła rządziło rządzili rządziły
future tense 1st będę rządził1 będę rządziła1 będziemy rządzili1 będziemy rządziły1
2nd będziesz rządził1 będziesz rządziła1 będziecie rządzili1 będziecie rządziły1
3rd będzie rządził1 będzie rządziła1 będzie rządziło1 będą rządzili1 będą rządziły1
conditional 1st rządziłbym rządziłabym rządzilibyśmy rządziłybyśmy
2nd rządziłbyś rządziłabyś rządzilibyście rządziłybyście
3rd rządziłby rządziłaby rządziłoby rządziliby rządziłyby
imperative 1st — rządźmy
2nd rządź rządźcie
3rd niech rządzi niech rządzą
active adjectival participle rządzący rządząca rządzące rządzący rządzące
passive adjectival participle rządzony rządzona rządzone rządzeni rządzone
contemporary adverbial participle rządząc
impersonal past rządzono
verbal noun rządzenie
1 or: będę rządzić, będziesz rządzić etc.

Further reading

…..

Po+R”/Z”a”D+eK

https://pl.wiktionary.org/wiki/porz%C4%85dek

porządek (język polski)

porządki (1.2)
wymowa:
wymowa?/i, IPA: [pɔˈʒɔ̃ndɛk], AS: [požõndek], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ą 
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) stan, w którym jest czysto, coś jest ułożone według jakiegoś planu
(1.2) porządki czynność sprzątania, porządkowania
(1.3) kolejność czegoś
(1.4) mat. uogólnienie pojęć „mniejszy–większy” na zbiory niekoniecznie złożone z liczb; zob. też częściowy porządek w Wikipedii
(1.5) archit. wywodzący się z antyku styl konstrukcyjny i kompozycyjny budowli; zob. też porządek architektoniczny w Wikipedii
odmiana:
(1.1)

przypadek liczba pojedyncza
mianownik porządek
dopełniacz porządku
celownik porządkowi
biernik porządek
narzędnik porządkiem
miejscownik porządku
wołacz porządku
(1.2)

przypadek liczba mnoga
mianownik porządki
dopełniacz porządków
celownik porządkom
biernik porządki
narzędnik porządkami
miejscownik porządkach
wołacz porządki
przykłady:
(1.1) Dobrze, żewtwoimpokojujestporządek.
(1.2) PrzedŚwiętamizawszerobimyporządkiwdomu.
(1.3) Wszystkienazwiskanatejliściesąwporządkualfabetycznym.
kolokacje:
(1.1) doprowadzać coś/kogoś do porządku; porządek jest/panuje w pokoju/szafie/…; mieć porządek w czymś; utrzymywać/zaprowadzić gdzieś porządek
(1.2) robić porządki gdzieś/w czymś
(1.3) porządek alfabetyczny; porządek dnia; porządek dzienny
(1.5) porządek dorycki • porządek joński • porządek koryncki • porządek toskański
synonimy:
(1.1) ład, czystość, schludność
(1.2) porządkowanie, sprzątanie
(1.3) kolejność, ustawienie
antonimy:
(1.1) bałagan, nieporządek
(1.2) bałaganienie, śmiecenie
wyrazy pokrewne:
rzecz. porządność ż, podporządkowywanie n, porządkowy mos; zdrobn. porządeczek
czas. porządkować ndk.
przym. porządny, porządkowy
przysł. porządnie
związki frazeologiczne:
(1.1) być w porządku
(1.3) być na porządku dziennym • przechodzić do porządku dziennego/przejść do porządku dziennego • stać na porządku dziennym/znajdować się na porządku dziennym • zdjąć z porządku dziennego • zejść z porządku dziennego
(1.3) częściowy porządek • porządek liniowy • dobry porządek
aby mieć w domu porządek, trzeba mieć w głowie rozsądek
tłumaczenia:

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/porz%C4%85dek

porządek

Polish

Pronunciation

  • IPA(key): /pɔˈʐɔn.dɛk/

Noun

porządek minan (diminutive porządeczek)

  1. order

Declension

declension of porządek
singular plural
nominative porządek porządki
genitive porządku porządków
dative porządkowi porządkom
accusative porządek porządki
instrumental porządkiem porządkami
locative porządku porządkach
vocative porządku porządki

Related terms

Further reading

…..

http://www.poradniajezykowa.us.edu.pl/baza_archiwum.php?WYRAZ=diti&TEMAT=Wszystkie+tematy&AKCJA=SZUKAJ

Etymologia 2015-03-27 Jaka jest etymologia słowa rząd w znaczeniu organu władzy?

Etymologię słowa rząd można by podsumować znanym polskim powiedzeniem „historia kołem się toczy”. Wyraz ten jest rzeczownikiem pochodzącym od czasownika rządzić, który w staropolszczyźnie funkcjonował w postaci rzędzić; w prasłowiańszczyźnie było to zaś *ręditi, *redǫ.

Czasownik ten znaczy ‘ustawiać w szeregu, szeregować, porządkować, wprowadzać ład; doglądać czegoś, dbać o coś; kierować czymś, rozporządzać, rządzić, władać’ (W. Boryś „Słownik etymologiczny języka polskiego”). Podstawą dla jego utworzenia stał się z kolei rzeczownik *rędъ, czyli rząd, jednak w znaczeniu ‘szereg’, później także: ‘miejsce w szeregu, kolejność, następstwo’ (internetowy „Wielki słownik języka polskiego”). 

Chcąc uporządkować drogę powstania rzeczownika rząd w znaczeniu organu władzy, można by zapisać następujący ciąg przeobrażeń: rząd (*rędъ) w znaczeniu ‘szereg’ > rządzić (rzędzić, *ręditi) > rząd w znaczeniu ‘organ władzy’. Między czasownikiem a interesującym nas wyrazem rząd nastąpił proces różnicowania znaczeń ‘porządkować’ i ‘rządzić’ (A. Brückner „Słownik etymologiczny języka polskiego”), możliwe więc było utworzenie nowego rzeczownika. Aleksandra Mól

…..

Oto wg Mię tłumaczenie z cyklu, co było pierwsze, jajko, czy kura

Czyli ustawianie w Rząd / R”/Z”a”D, jest źródłosłowem dla Rządu / R”/Z”a”Do’, który Rządząc / R”/Z”a”Dz+a”C ustawiał w Rząd / R”/Z”a”D,.. czyli szereg,.. a nie Żądanie / Z”a”+DaNie czegoś? A czy żeby ustawić kogoś w Rząd / R”/Z”a”D, szereg, no to nie należy tego wcześniej Zażądać / Za+Z”a”D+aC’?

A i przy okazji, czy nie Zrzędzi / Z+R”/Z”e”Dzi się, jak ktoś coś od kogoś Żąda / R”/Z”a”Da, hm?

No a co z Radą / RaDa”, jako Rządem / R”/Z”a”D+eM, hm?

No a co z Rodem / RoD+eM, jako Radą / RaDa”, hm?

Nie za płytko szukacie i odtfaszacie panie i panowie allo-allo, hm? Nie wchodźmy w to jednak, bo utoniemy z tym rdzeniu i jego znaczeniach… Zostawmy to na inną serię wpisów…

…..

A teraz na sam koniec tej części trochę słów i ich znaczeń ofitzjalnie tzw.  uncertain origin… Sami se sprawdźcie, jakie to fszystko ofitzjalnie jest pewne i wiarygodne

…..

https://www.etymonline.com/word/order

order (n.)

early 13c., „body of persons living under a religious discipline,” from Old French ordre „position, estate; rule, regulation; religious order” (11c.), from earlier  ordene, from Latin ordinem (nominative ordo) „row, line, rank; series, pattern, arrangement, routine,” originally „a row of threads in a loom,” from Italic root *ord- „to arrange, arrangement” (source of ordiri „to begin to weave;” compare primordial), which is of uncertain origin but probably from a variant of PIE root *ar- „to fit together.” (…)…..

https://en.wiktionary.org/wiki/order

order

English

Alternative forms

Etymology

From Middle English ordre, from Old French ordre, ordne, ordene (“order, rank”), from Latin ōrdinem, accusative of ōrdō (“row, rank, regular arrangement”, literally “row of threads in a loom”), from Proto-Italic *ored-, *oreð- (“to arrange”), of unknown origin. Related to Latin ōrdior  (“begin”, literally “begin to weave”). In sense “request for purchase”, compare bespoke. (…)

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/ordo#Latin

ordo

Latin

Etymology

From Proto-Italic *ord-on- (“row, order”). Maybe from Proto-Indo-European *h₂or-d-, from *h₂er-, whence artus.[1]

Pronunciation

Noun

ōrdō m (genitive ōrdinis); third declension

  1. a methodical series, arrangement, or order; regular line, row, or series
  2. a class, station, condition, rank
  3. a group (of people) of the same class, caste, station, or rank („vir senatorii ordinis”)
  4. (military) A rank or line of soldiers; band, troop, company
  5. (military) command, captaincy, generalship

Inflection

Third declension.

Case Singular Plural
Nominative ōrdō ōrdinēs
Genitive ōrdinis ōrdinum
Dative ōrdinī ōrdinibus
Accusative ōrdinem ōrdinēs
Ablative ōrdine ōrdinibus
Vocative ōrdō ōrdinēs

Derived terms

Related terms

Descendants

References

  1. ^ De Vaan, Michiel (2008) Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/h%E2%82%82r%CC%A5t%C3%B3s&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/h₂r̥tós.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/h%E2%82%82er-

Reconstruction:Proto-Indo-European/h₂er-

Proto-Indo-European

Root

*h₂er-

  1. to fit, to fix, to put together

Extensions

*h₂er-dʰ-
  • *h₂or-dʰ-h₃onh₂-
    • Italic: [Term?]
  • *h₂r̥-dʰ-mó-s
  • *h₂ér-dʰ-ro-m

Derived terms

►Terms derived from the PIE root *h₂er-
  • *h₂r-éh₁(ye)-ti
  • *h₂ér-ti-s ~ *h₂r̥-téy-s
    • Italic:
  • *h₂r̥-tó-s
  • *h₂ér-tus ~ *h₂r̥-téw-s
  • *h₂r̥-mó-s
    • Hellenic:
    • Italic:
      • Latin: armus m, arma npl (“arms, weapons”)
    • → *h₂r̥-mo-d-yéti
  • *h₂r̥-mo-n-ih₂
  • *h₂ér-mn̥ ~ *h₂r̥-mén-s
    • Hellenic:
    • → *h₂er-mn̥-to-
  • *h₂ér-yōs ~ *h₂r̥-is-és
    • → *h₂ér-(h₁)-isō
    • → *h₂ér-is-to-s
    • → *h₂r̥-is-teró-s
  • *h₂er-eh₂-k-sneh₂ (may be with root *(s)neh₁-)
  • Unsorted formations:

References

  • Kloekhorst, Alwin (2008) Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 5), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 198f
  • Beekes, Robert S. P. (2010) Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), volume I, with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill, page 123
  • Pokorny, Julius (1959) Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume I, Bern, München: Francke Verlag, page 55

…..

W kolejnej części jeszcze więcej ofitzjalnych wątpliwości i jeszcze więcej wywiedzeń i źródłosłowów i ich znaczeń dla tego giermańskiego Seite / SeiTe…

10 uwag do wpisu “168 Seite, czyli Ściana, czyli Dzieża, czyli Zad, czyli Siad, itd,.. czyli dowody na wtórne ubezdźwięcznienia w tzw. greckich Hedra i Katedra 02”

  1. S, zmienię temat. Co myślisz o Gotach od „hot”, „gotowac”, „huta”?
    https://pl.wikipedia.org/wiki/Huta
    Sporo. Może Polacy (ci antyczni) tak nazywali hutników? Może Goci byli 1 zwiazkiem zawodowym, który postanowił się zbuntować i wpieprzyć Rzymom. Kilkaset lat zapieprzali w piecach i mieli dość. Co?

    Polubienie

    Odpowiedz

      • Kroniki czytasz? Hoho.
        No to mi wyjaśnij skąd wiesz, że słowo „sklavini” wzięło się od „słowianie” a nie od „Skalowów”. Jakiś podobno Bałtów, z Litwy. Ktoś wie? Wiesz pewnie, że było województwo wendeńskie czy podobnie. Słyszałeś? Na Łotwie.
        Więc skąd pomysł, że Wenedowie, Sklawinowie i Antowie to Słowianie? A nie np. Bałtowie? Albo UFy? Antów/Khantów tam nie brakuje. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Ostyak.jpg/220px-Ostyak.jpg
        A co znaczy а̄ньт (āńt) w języku mansi? “horn” jak róg. Więc w naszym języku Ruzi? Rogowie? Czy jak można by jeszcze? Róź?

        Polubienie

        Odpowiedz

        • (..) Kroniki czytasz? Hoho. (…)

          A skąd ten wniosek, hm? Pamiętasz, że język wroga należy znać, hm? Proszę nie pytaj Mię o takie coś, bo to nie to miejsce. Podpowiadam, że są takie miejsca, gdzie możesz uzyskać co tam se tylko kcesz, dowolnie fyfotzone. Nazw tych miejsc nie podam, bo je znasz. Wspominałem o nich przy okazji „mini-zdań”, „rdzeniowania”, itp. Jam nie godzien i godzien ich być nie zamierzam. 🙂

          Polubienie

          Odpowiedz

Skomentuj

Wprowadź swoje dane lub kliknij jedną z tych ikon, aby się zalogować:

Gravatar
Logo WordPress.com

Komentujesz korzystając z konta WordPress.com. ( Wyloguj /  Zmień )

Zdjęcie na Google

Komentujesz korzystając z konta Google. ( Wyloguj /  Zmień )

Zdjęcie z Twittera

Komentujesz korzystając z konta Twitter. ( Wyloguj /  Zmień )

Zdjęcie na Facebooku

Komentujesz korzystając z konta Facebook. ( Wyloguj /  Zmień )

Anuluj

Połączenie z %s

Ta witryna wykorzystuje usługę Akismet aby zredukować ilość spamu. Dowiedz się w jaki sposób dane w twoich komentarzach są przetwarzane.