221 Friday, Frigg, Frigga, Freja, *Frijjō, Sprzyjać, Przyjaciel, Przyjaźń, Przy i inne dowody na wtórność ubezdźwięcznień i zapożyczenia Od-Pra-Słowiańskie w językach bałtyjskich i germańskich 02

przyjaciółki(1.1)

…..

Podarek na Szczodre Gody – Pra-Słowiańskie źródłosłowy dla tych odtfoszonych Fra-Germańskich słów, jak *Frijio, itp, czyli także i dla Friday, o których pisałem już tu:

https://skrbh.wordpress.com/2019/12/19/220-friday-frigg-frigga-freja-frijjo-sprzyjac-przyjaciel-przyjazn-przy-i-inne-dowody-na-wtornosc-ubezdzwiecznien-i-zapozyczenia-od-pra-slowianskie-w-jezykach-baltyjskich-i-germanskich-01/

https://skrbh.wordpress.com/2019/12/14/219-piatka-piatek-piaty-piec-piecioro-i-inne-dowody-na-nielogicznosc-tzw-palatalizacji-slowianskich-i-pierwotna-obocznosci-pra-slowianskich-rdzeni/

Pra-Słowiańskiego kfiadu fafroki tradycyjnie brak, a tych fielko-germańskich, czy np. fielko-irańskich nie zliczę.

Zwracam uwagę na niespójności logiczne wynikające z datowania rzekomego powstania słowa Jaźń / Ja+Z’N’, patrz Przyjaźń / PR”y+JaZ’N’, Przyjazny / PR”y+Ja+ZNy, patrz Znać / ZNaC’.

Inne tytuły tego wpisu:

221 Peys, Piasta, Pieścić, Pizda, Pięść, Pięć, Piędź, Pięta, Pętać i inne dowody na pierwotną oboczność Pra-Słowiańskich rdzeni 17

221 Wtórnie ubezdźwięcznione liczebniki indogermańskie i ich wysokoenergetyczne PieRwotne PRa-Słowiańskie rdzenie, PieR+WS”y, PRW, PR 29

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/prijati

Reconstruction:Proto-Slavic/prijati

Proto-Slavic

Etymology

From Proto-Indo-European *priH-e-h₂-(ye)-, from *preyH– (“to love, to like”). Cognate with Sanskrit प्रीणाति (prīṇā́ti, “to please”), Persian  آفریدن‎ (âfaridan, “to create”) and Old High German frīten (“to look after”),

Verb

*prijàti^[1]

1. to please
2. to favor

Conjugation

Conjugation of *prijati (?, -a-, s-aorist, accent paradigm ?)

Suffix: *-ati

Verbal noun	Infinitive	Supine	L-participle
*prijanьje	*prijati	*prijatъ	*prijalъ

	Participles
Tense	Past	Present
Passive	*prijanъ	*prijajemъ
Active	*prijavъ	*prijaję

	Aorist			Present
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*prijaxъ	*prija	*prija	*prijajǫ	*prijaješi	*prijajetь
Dual	*prijaxově	*prijasta	*prijaste	*prijajevě	*prijajeta	*prijajete
Plural	*prijaxomъ	*prijaste	*prijašę	*prijajemъ	*prijajete	*prijajǫtь
	Imperfect			Imperative
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*prijaaxъ	*prijaaše	*prijaaše	—	*prijaji	*prijaji
Dual	*prijaaxově	*prijaašeta	*prijaašete	*prijajivě	*prijajita	—
Plural	*prijaaxomъ	*prijaašete	*prijaaxǫ	*prijajimъ	*prijajite	—

Derived terms

• *prijàteľь (“friend”)
• *prijàznь (“friendship”)

Descendants

• East Slavic:
  • Belarusian: прыя́ць (pryjácʹ) (archaic)
  • Russian: прия́ть (prijátʹ) (archaic)
  • Ukrainian: прия́ти (pryjáty) (archaic)

• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: приꙗти (prijati)

    Glagolitic: ⱂⱃⰹⱑⱅⰹ (prijati)

  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: прѝјати

    Latin: prìjati

  • Slovene: príjati

• West Slavic:
  • Czech: přát
  • Old Polish: przyjać
    • Polish: sprzyjać (z- + przyjać)
  • Slovak: priať
  • Sorbian:
    • Lower Sorbian: pśaś
    • Upper Sorbian: přeć, přać

Further reading

• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “приять”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress
• Gluhak, Alemko (1993) Hrvatski etimološki rječnik (in Serbo-Croatian), Zagreb: August Cesarec, page 502f
• ^ Derksen, Rick (2008), “*prijati”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 420

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/priH-e-h%E2%82%82-(ye)-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/priH-e-h₂-(ye)-.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/prijazn%D1%8C&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/prijaznь.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/prijazn%D1%8A&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/prijaznъ.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/prijatn%D1%8A&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/prijatnъ.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=przyja%C4%87&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have an entry for przyjać.

…..

Sprzyjać / Z/S+PR”y+JaC’

https://pl.wiktionary.org/wiki/sprzyja%C4%87

sprzyjać (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈspʃɨjäʨ̑], AS: [spšyi ̯äć], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.• podw. art. wymowa^?/i

znaczenia:

czasownik

(1.1) być nastawionym serdecznie, przychylnie, życzliwie, przyjaźnie wobec kogoś lub czegoś

(1.2) dawać dobre warunki ku czemuś

odmiana:

(1.1–2) koniugacja I

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		sprzyjać
czas teraźniejszy		sprzyjam	sprzyjasz	sprzyja	sprzyjamy	sprzyjacie	sprzyjają
czas przeszły	m	sprzyjałem	sprzyjałeś	sprzyjał	sprzyjaliśmy	sprzyjaliście	sprzyjali
	ż	sprzyjałam	sprzyjałaś	sprzyjała	sprzyjałyśmy	sprzyjałyście	sprzyjały
	n	sprzyjałom	sprzyjałoś	sprzyjało
tryb rozkazujący		niech sprzyjam	sprzyjaj	niech sprzyja	sprzyjajmy	sprzyjajcie	niech sprzyjają
pozostałe formy czas przyszły m będę sprzyjał, będę sprzyjać będziesz sprzyjał, będziesz sprzyjać będzie sprzyjał, będzie sprzyjać będziemy sprzyjali, będziemy sprzyjać będziecie sprzyjali, będziecie sprzyjać będą sprzyjali, będą sprzyjać ż będę sprzyjała, będę sprzyjać będziesz sprzyjała, będziesz sprzyjać będzie sprzyjała, będzie sprzyjać będziemy sprzyjały, będziemy sprzyjać będziecie sprzyjały, będziecie sprzyjać będą sprzyjały, będą sprzyjać n będę sprzyjało, będę sprzyjać będziesz sprzyjało, będziesz sprzyjać będzie sprzyjało, będzie sprzyjać czas zaprzeszły m sprzyjałem był sprzyjałeś był sprzyjał był sprzyjaliśmy byli sprzyjaliście byli sprzyjali byli ż sprzyjałam była sprzyjałaś była sprzyjała była sprzyjałyśmy były sprzyjałyście były sprzyjały były n sprzyjałom było sprzyjałoś było sprzyjało było forma bezosobowa czasu przeszłego sprzyjano tryb przypuszczający m sprzyjałbym, byłbym sprzyjał sprzyjałbyś, byłbyś sprzyjał sprzyjałby, byłby sprzyjał sprzyjalibyśmy, bylibyśmy sprzyjali sprzyjalibyście, bylibyście sprzyjali sprzyjaliby, byliby sprzyjali ż sprzyjałabym, byłabym sprzyjała sprzyjałabyś, byłabyś sprzyjała sprzyjałaby, byłaby sprzyjała sprzyjałybyśmy, byłybyśmy sprzyjały sprzyjałybyście, byłybyście sprzyjały sprzyjałyby, byłyby sprzyjały n sprzyjałobym, byłobym sprzyjało sprzyjałobyś, byłobyś sprzyjało sprzyjałoby, byłoby sprzyjało imiesłów przymiotnikowy czynny m sprzyjający, niesprzyjający ż sprzyjająca, niesprzyjająca sprzyjające, niesprzyjające n sprzyjające, niesprzyjające imiesłów przysłówkowy współczesny sprzyjając, nie sprzyjając rzeczownik odczasownikowy sprzyjanie, niesprzyjanie

przykłady:

(1.2) Dzisiejszapogodasprzyjadługimspacerom.

synonimy:

(1.1) wspierać, popierać

(1.2) służyć, dopisywać

wyrazy pokrewne:

ims. sprzyjający

rzecz. sprzyjanie n, sprzymierzeniec

czas. przać

przym. sprzyjający

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) favour, favor, foster
• interlingua: (1.1) fomentar
• jidysz: (1.1) באַגינסטיקן
• rosyjski: (1.1) благоволить; (1.2) способствовать
• ukraiński: (1.1) сприяти; (1.2) сприяти
• włoski: (1.1) favorire, propiziare

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/sprzyja%C4%87#Polish

sprzyjać

Polish

Etymology

From Old Polish przyjać, from Proto-Slavic *prijati.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈspʂɨ.jat͡ɕ/

Verb

sprzyjać impf

1. to favour, to show beneficence toward

Conjugation

Conjugation of sprzyjać impf

		singular			plural
	person	m	f	n	mpers	manim or minan or f or n
infinitive		sprzyjać
present tense	1st	sprzyjam			sprzyjamy
	2nd	sprzyjasz			sprzyjacie
	3rd	sprzyja			sprzyjają
past tense	1st	sprzyjałem	sprzyjałam		sprzyjaliśmy	sprzyjałyśmy
	2nd	sprzyjałeś	sprzyjałaś		sprzyjaliście	sprzyjałyście
	3rd	sprzyjał	sprzyjała	sprzyjało	sprzyjali	sprzyjały
future tense	1st	będę sprzyjał1	będę sprzyjała1		będziemy sprzyjali1	będziemy sprzyjały1
	2nd	będziesz sprzyjał1	będziesz sprzyjała1		będziecie sprzyjali1	będziecie sprzyjały1
	3rd	będzie sprzyjał1	będzie sprzyjała1	będzie sprzyjało1	będą sprzyjali1	będą sprzyjały1
conditional	1st	sprzyjałbym	sprzyjałabym		sprzyjalibyśmy	sprzyjałybyśmy
	2nd	sprzyjałbyś	sprzyjałabyś		sprzyjalibyście	sprzyjałybyście
	3rd	sprzyjałby	sprzyjałaby	sprzyjałoby	sprzyjaliby	sprzyjałyby
imperative	1st	—			sprzyjajmy
	2nd	sprzyjaj			sprzyjajcie
	3rd	niech sprzyja			niech sprzyjają
active adjectival participle		sprzyjający	sprzyjająca	sprzyjające	sprzyjający	sprzyjające
contemporary adverbial participle		sprzyjając
impersonal past		sprzyjano
verbal noun		sprzyjanie
1 or: będę sprzyjać, będziesz sprzyjać etc.

Further reading

• sprzyjać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• sprzyjać in Polish dictionaries at PWN

…..

Sprzyjanie / Z/S+PR”y+Ja+Nie

https://pl.wiktionary.org/wiki/sprzyjanie#pl

sprzyjanie (język polski)

wymowa:

IPA: [spʃɨˈjä̃ɲɛ], AS: [spšyi ̯ä̃ńe], zjawiska fonetyczne: zmięk.• utr. dźw.• podw. art.• nazal.• -ni…

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) rzecz. odczas. od: sprzyjać

odmiana:

(1.1) blm,

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	sprzyjanie
dopełniacz	sprzyjania
celownik	sprzyjaniu
biernik	sprzyjanie
narzędnik	sprzyjaniem
miejscownik	sprzyjaniu
wołacz	sprzyjanie

antonimy:

(1.1) niesprzyjanie

wyrazy pokrewne:

czas. sprzyjać

przym. sprzyjający

tłumaczenia:

• ukraiński: (1.1) сприяння

…..

Sprzymierzeniec / Z/S+PR”y+Mie+R”e+Nie+C

https://pl.wiktionary.org/wiki/sprzymierzeniec#pl

sprzymierzeniec (język polski)

wymowa:

IPA: [ˌspʃɨ̃mʲjɛˈʒɛ̃ɲɛʦ̑], AS: [spšỹmʹi ̯ežẽńec], zjawiska fonetyczne: zmięk.• utr. dźw.• nazal.• akc. pob.• i → j  wymowa^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) osoba, która sprzyja komuś, wspiera kogoś; jest w przymierzu z kimś

przykłady:

(1.1) Iwiesz, coimodpowiedziałem: wolęjawnegowrogaaniżelisprzymierzeńca, który, gdyprzyjdzieokazja, wbije nóż w plecy^[1].

synonimy:

(1.1) aliant, sojusznik, przyjaciel

wyrazy pokrewne:

rzecz. przymierze n

czas. sprzymierzać się, sprzymierzyć się

przym. sprzymierzeńczy

tłumaczenia:

• francuski: (1.1) allié m
• interlingua: (1.1) alliato

źródła:

1. ↑ Tadeusz Kwiatkowski, Panopticum, 1995, Narodowy Korpus Języka Polskiego.

…..

Przymierze / PR”y+Mie+R”e

https://pl.wiktionary.org/wiki/przymierze#pl

przymierze (język polski)

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) porozumienie pomiędzy stronami

kolokacje:

(1.1) Arka Przymierza • Nowe Przymierze • Stare Przymierze • Święte Przymierze

synonimy:

(1.1) alians, koalicja, konwencja, liga, pakt, porozumienie, sojusz, ugoda, umowa, unia, zjednoczenie, związek

wyrazy pokrewne:

rzecz. przymierzeniec m, sprzymierzeniec mos

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) covenant, alliance, alignment, alinement, coalition, entente, league, union
• awestyjski: (1.1) 𐬨𐬌𐬚𐬭𐬀 / 𐬨𐬌𐬚𐬭𐬋 m
• francuski: (1.1) alliance ż
• niemiecki: (1.1) Bündnis n, Allianz ż
• włoski: (1.1) alleanza ż

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/przymierze

przymierze

Polish

Pronunciation

IPA^(key): /pʂɨˈmʲɛ.ʐɛ/

Noun

przymierze n

1. covenant
2. alliance

   Synonym: alians, sojusz

Declension

declension of przymierze

	singular	plural
nominative	przymierze	przymierza
genitive	przymierza	przymierzy
dative	przymierzu	przymierzom
accusative	przymierze	przymierza
instrumental	przymierzem	przymierzami
locative	przymierzu	przymierzach
vocative	przymierze	przymierza

Related terms

• sprzymierzać się, sprzymierzyć się
• sprzymierzeniec

…..

Przać / PR”aC’

https://pl.wiktionary.org/wiki/prza%C4%87#pl

przać (język polski)

znaczenia:

czasownik

(1.1) gw. (Górny Śląsk) kochać^[1]

przykłady:

(1.1) Jo ci przaja. → Kocham cię.

składnia:

(1.1) przać + C.

wyrazy pokrewne:

rzecz. przyjaciel mos^[2], przanie n

czas. sprzyjać ndk.

tłumaczenia:

(1.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: kochać

źródła:

1. ↑ Ligoń Stanisław Bery i bojki śląskie. Karlik z „Kocyndra”, Opole 1932;
2. ↑ wyborcza.pl

…..

Przanie / PR”a+Nie

https://pl.wiktionary.org/wiki/przanie#pl

przanie (język polski)

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) rzecz. odczas. od: przać

odmiana:

(1.1) blm,

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	przanie
dopełniacz	przania
celownik	przaniu
biernik	przanie
narzędnik	przaniem
miejscownik	przaniu
wołacz	przanie

antonimy:

(1.1) nieprzanie

wyrazy pokrewne:

czas. przać ndk.

etymologia:

(1.1) pol. przać + -anie

…..

Zaprzaniec / Za+PR”a+Nie+C

https://pl.wiktionary.org/wiki/zaprzaniec#pl

zaprzaniec (język polski)

wymowa:

^{[uwaga 1]} IPA: [zaˈpʃãɲɛʦ̑], AS: [zapšãńec], zjawiska fonetyczne: zmięk.• utr. dźw.• nazal.

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) daw. ktoś, kto dopuścił się zdrady, zwykle jakiejś idei

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	zaprzaniec	zaprzańcy
dopełniacz	zaprzańca	zaprzańców
celownik	zaprzańcowi	zaprzańcom
biernik	zaprzańca	zaprzańców
narzędnik	zaprzańcem	zaprzańcami
miejscownik	zaprzańcu	zaprzańcach
wołacz	zaprzańcu	zaprzańcy

synonimy:

(1.1) zdrajca

wyrazy pokrewne:

rzecz. zaprzaństwo n, zaparcie n

czas. zaprzeć dk., zapierać ndk.

przym. zaprzańczy

uwagi:

1. ↑ jeśli nie zaznaczono inaczej, jest to wersja odpowiadająca współczesnym standardom języka ogólnopolskiego

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/zaprzaniec

zaprzaniec

Polish

Pronunciation

IPA^(key): /zapˈʂa.ɲɛt͡s/

Noun

zaprzaniec m pers

1. renegade, turncoat, recreant, ratter

Declension

declension of zaprzaniec

	singular	plural
nominative	zaprzaniec	zaprzańcy
genitive	zaprzańca	zaprzańców
dative	zaprzańcowi	zaprzańcom
accusative	zaprzańca	zaprzańców
instrumental	zaprzańcem	zaprzańcami
locative	zaprzańcu	zaprzańcach
vocative	zaprzańcze	zaprzańcy

Synonyms

• sprzedawczyk

…..

Zaprzaństwo / Za+PR”a+N’+STWo

https://pl.wiktionary.org/wiki/zaprza%C5%84stwo#pl

zaprzaństwo (język polski)

wymowa:

IPA: [zaˈpʃãj̃stfɔ], AS: [zapšãĩ ̯stfo], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.• nazal.• rozs. artyk.

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) przest. zdrada; wyparcie się swojej ojczyzny, religii, rodziny itp.

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	zaprzaństwo	zaprzaństwa
dopełniacz	zaprzaństwa	zaprzaństw
celownik	zaprzaństwu	zaprzaństwom
biernik	zaprzaństwo	zaprzaństwa
narzędnik	zaprzaństwem	zaprzaństwami
miejscownik	zaprzaństwie	zaprzaństwach
wołacz	zaprzaństwo	zaprzaństwa

przykłady:

(1.1) Zbawiciel wtedy radził mu czuwać i modlić się, by nie uległ pokusie. Lecz Piotr czuł się od niej bezpieczny i właśnie dlatego popełnił tak okropny i obrzydliwy grzech zaprzaństwa.^[1]

(1.1) (…) autorzy deklarują swą przynależność do obozu, postrzegającego ostatnie dwudziestolecie nie jako ciąg zdrad, spisków, zaprzaństw, katastrof i afer, lecz jako gigantyczny sukces Polaków, którego wciąż nie potrafimy docenić.^[2]

synonimy:

(1.1) zdrada, odstępstwo^[3]

wyrazy pokrewne:

rzecz. zaprzaniec m

czas. zaprzeć, zaprzeć się

tłumaczenia:

(1.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: zdrada

źródła:

1. ↑ Nowa biblioteka kaznodziejska, Tom 34, Nakł. i Czcionkami Drukarni i Księgarni Św. Wojciecha G. m. b. H., 1928
2. ↑ Piotr Bratkowski: Inaczej niż w raju. Newsweek, 7 czerwca 2009
3. ↑  Hasło zaprzaństwo w: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.

…..

Zaparcie / Za+PaR+Cie

https://pl.wiktionary.org/wiki/zaparcie#pl

zaparcie (język polski)

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) med. utrudniona lub nieczęsta defekacja; zob. też zaparcie w Wikipedii

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	zaparcie	zaparcia
dopełniacz	zaparcia	zaparć
celownik	zaparciu	zaparciom
biernik	zaparcie	zaparcia
narzędnik	zaparciem	zaparciami
miejscownik	zaparciu	zaparciach
wołacz	zaparcie	zaparcia

przykłady:

(1.1) Spożywanie zalecanej ilości błonnika zmniejsza ryzyko powstania przewlekłych zaparć, uchyłkowatości jelit, raka jelita grubego i hemoroidów.^[1]

synonimy:

(1.1) zatwardzenie, obstrukcja

wyrazy pokrewne:

rzecz. zaprzaniec m, parcie n, zaprzenie n

czas. zapierać ndk., zaprzeć dk.

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) constipation
• bośniacki: (1.1) zatvor m
• chorwacki: (1.1) zatvor m
• gudźarati: (1.1) કબજીયાત m (kabajīyāta)

źródła:

1. ↑ dieta.mp.pl

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/zaparcie

zaparcie

Polish

Polish Wikipedia has an article on: zaparcie

Pronunciation

• IPA^(key): /zaˈpar.t͡ɕɛ/

Noun

zaparcie n

1. verbal noun of zaprzeć
2. (medicine) constipation

   Synonyms: zatwardzenie, obstrukcja

Declension

declension of zaparcie

	singular	plural
nominative	zaparcie	zaparcia
genitive	zaparcia	zaparć
dative	zaparciu	zaparciom
accusative	zaparcie	zaparcia
instrumental	zaparciem	zaparciami
locative	zaparciu	zaparciach
vocative	zaparcie	zaparcia

Further reading

• zaparcie in Polish dictionaries at PWN

…..

Parcie / PaR+Cie

https://pl.wiktionary.org/wiki/parcie#pl

parcie (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈparʲʨ̑ɛ], AS: [parʹće], zjawiska fonetyczne: zmięk. wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) rzecz. odczas. od: przeć

(1.2) med. fizj. uczucie wewnętrznego nacisku na organy, zwykle związane z oddawaniem moczu i stolca

(1.3) fiz. siła oddziałująca na powierzchnię zanurzonego ciała; zob. też parcie hydrostatyczne w Wikipedii

odmiana:

(1) ^[1]

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	parcie
dopełniacz	parcia
celownik	parciu
biernik	parcie
narzędnik	parciem
miejscownik	parciu
wołacz	parcie

przykłady:

(1.1) W mgnieniu oka zepchnięto rajtarów na płot, który zwalił się z trzaskiem pod parciem zadów końskich […]^[2]

kolokacje:

parcie korzeniowe

wyrazy pokrewne:

rzecz. opora ż, zapora ż, podparcie, oparcie, zaparcie, poparcie, wyparcie

czas. przeć

związki frazeologiczne:

parcie na szkło

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) pressure
• niemiecki: (1.3) Druck m
• rosyjski: (1.3) усилие
• ukraiński: (1.3) зусилля

źródła:

1. ↑  Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
2. ↑ H. Sienkiewicz: Potop

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/parcie

parcie

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpar.t͡ɕɛ/

Noun

parcie n

1. verbal noun of przeć

Declension

declension of parcie

	singular
nominative	parcie
genitive	parcia
dative	parciu
accusative	parcie
instrumental	parciem
locative	parciu
vocative	parcie

Further reading

• parcie in Polish dictionaries at PWN

…..

Przeć / PR”eC’

https://pl.wiktionary.org/wiki/prze%C4%87#pl

przeć (język polski)

wymowa:

IPA: [pʃɛʨ̑], AS: [pšeć], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.

znaczenia:

czasownik przechodni

(1.1) posuwać się z wysiłkiem, gwałtownie naprzód lub w górę

(1.2) przen. usilnie do czegoś dążyć, forsować coś

(1.3) med. napinać mięśnie, wywołując ucisk na odpowiednie narządy jamy brzusznej, najczęściej podczas porodu

(1.4) st.pol. zapierać się, nie przyznawać się do czegoś

odmiana:

(1) koniugacja XI

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		przeć
czas teraźniejszy		prę	przesz	prze	przemy	przecie	prą
czas przeszły	m	parłem	parłeś	parł	parliśmy	parliście	parli
	ż	parłam	parłaś	parła	parłyśmy	parłyście	parły
	n	parłom	parłoś	parło
tryb rozkazujący		niech prę	przyj	niech prze	przyjmy	przyjcie	niech prą
pozostałe formy czas przyszły m będę parł, będę przeć będziesz parł, będziesz przeć będzie parł, będzie przeć będziemy parli, będziemy przeć będziecie parli, będziecie przeć będą parli, będą przeć ż będę parła, będę przeć będziesz parła, będziesz przeć będzie parła, będzie przeć będziemy parły, będziemy przeć będziecie parły, będziecie przeć będą parły, będą przeć n będę parło, będę przeć będziesz parło, będziesz przeć będzie parło, będzie przeć czas zaprzeszły m parłem był parłeś był parł był parliśmy byli parliście byli parli byli ż parłam była parłaś była parła była parłyśmy były parłyście były parły były n parłom było parłoś było parło było forma bezosobowa czasu przeszłego parto tryb przypuszczający m parłbym, byłbym parł parłbyś, byłbyś parł parłby, byłby parł parlibyśmy, bylibyśmy parli parlibyście, bylibyście parli parliby, byliby parli ż parłabym, byłabym parła parłabyś, byłabyś parła parłaby, byłaby parła parłybyśmy, byłybyśmy parły parłybyście, byłybyście parły parłyby, byłyby parły n parłobym, byłobym parło parłobyś, byłobyś parło parłoby, byłoby parło imiesłów przymiotnikowy czynny m prący, nieprący ż prąca, nieprąca prące, nieprące n prące, nieprące imiesłów przymiotnikowy bierny m party ż parta parte n parte imiesłów przysłówkowy współczesny prąc, nie prąc rzeczownik odczasownikowy parcie, nieparcie

przykłady:

(1.1) Statek parł niestrudzenie naprzód, prując dziobem fale.

składnia:

(1.1) przeć na + B.

wyrazy pokrewne:

czas. naprzeć, poprzeć, wyprzeć, zaprzeć, przyprzeć, wesprzeć, uprzeć się, podeprzeć, odeprzeć, opierać

rzecz. zapora ż, parcie

etymologia:

prasł. прти

uwagi:

rzadko używany

tłumaczenia:

• rosyjski: (1.2) переть
• ukraiński: (1.1) перти; (1.2) перти

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/prze%C4%87

przeć

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *perti (stem *pьr-), from Proto-Indo-European *prey, whence English fare and ferry as well as German fahren.

Pronunciation

• IPA^(key): /pʂɛt͡ɕ/

Verb

przeć impf

1. (intransitive) to push (during labour)
2. (intransitive) to press ahead, press on, push forward, strive

Conjugation

Conjugation of przeć impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim or m inan or f or n
infinitive		przeć
present tense	1st	prę			przemy
	2nd	przesz			przecie
	3rd	prze			prą
past tense	1st	parłem	parłam		parliśmy	parłyśmy
	2nd	parłeś	parłaś		parliście	parłyście
	3rd	parł	parła	parło	parli	parły
future tense	1st	będę parł1	będę parła1		będziemy parli1	będziemy parły1
	2nd	będziesz parł1	będziesz parła1		będziecie parli1	będziecie parły1
	3rd	będzie parł1	będzie parła1	będzie parło1	będą parli1	będą parły1
conditional	1st	parłbym	parłabym		parlibyśmy	parłybyśmy
	2nd	parłbyś	parłabyś		parlibyście	parłybyście
	3rd	parłby	parłaby	parłoby	parliby	parłyby
imperative	1st	—			przyjmy
	2nd	przyj			przyjcie
	3rd	niech prze			niech prą
active adjectival participle		prący	prąca	prące	prący	prące
passive adjectival participle		party	parta	parte	parci	parte
contemporary adverbial participle		prąc
impersonal past		parto
verbal noun		parcie
1 or: będę przeć, będziesz przeć etc.

Derived terms

verbs derived from przeć

• napierać impf, naprzeć pf
• odpierać impf, odeprzeć pf
• opierać (się) impf, oprzeć (się) pf
• podpierać (się) impf, podeprzeć (się) pf
• popierać impf, poprzeć pf
• przypierać impf, przyprzeć pf
• rozpierać (się) impf, rozeprzeć (się) pf
• spierać się impf
• upierać się impf, uprzeć się pf
• wpierać (się) impf, weprzeć (się) pf
• wspierać (się) impf, wesprzeć (się) pf
• wypierać (się) impf, wyprzeć (się) pf
• zapierać (się) impf, zaprzeć (się) pf

Related terms

• napór
• odpór
• opór
• spór
• zapora

Further reading

• przeć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przeć in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/perti

Reconstruction:Proto-Slavic/perti

Proto-Slavic

Etymology

• Per Derksen, from Proto-Balto-Slavic *per-, from Proto-Indo-European *per-. Baltic cognates include Lithuanian per̃ti (“to beat with a broom (in a bath)”), and wider Indo-European cognates include Sanskrit पृत् (pṛt), पृतन (pṛ́tana), पृतना (pṛ́tanā, “struggle, dispute, battle”).
• Per Vasmer, cognates also include Latvian pḕrt (“to beat, to pound”), pirêtiês (“to quarrel”), Avestan 𐬞𐬆𐬱‎ (pəšana, “battle”),  𐬞𐬆𐬭 (pərətantē, “they are fighting”), Sanskrit परि (parí), परिन् (parin, “enemy”), Avestan 𐬞𐬀𐬭-‎ (par-, “stand in the way”). Vasmer also includes various cognates beginning with *sp– that may reflect a separate Indo-European root *(s)perH-: Lithuanian spìrti (“to prop up”), 1sg. Lithuanian spiriù and Lithuanian ãtsparas (“support, stand”), and wider Indo-European cognates Latin spernō (“to spurn”),  English spurn, Sanskrit स्फुरति (sphuráti, “to kick away, to shudder”), Avestan 𐬯𐬞𐬀 (sparaiti, “to trample, to push”).

Vasmer treats the Russian meanings „to move, to travel” as belonging to an entirely separate homophonous verb, also found in Old Church Slavonic перѫтъ (perǫtŭ, “they fly”), but this form more correctly stems from the Proto-Slavic verb *pьrati (“to fly”), and the Russian meanings are colloquial and likely to be extensions of the underlying meaning „to drag”.

Verb

*pérti impf^[1][2][3]

1. to push, to press
2. to oppose

   → to quarrel, deny, renounce

Inflection

Conjugation of *perti (impf., -C-, s-aorist, accent paradigm c)

Verbal noun	Infinitive	Supine	L-participle
*pьrtьje	*perti	*pertъ	*pьrlъ

	Participles
Tense	Past	Present
Passive	*pьrtъ	*pьromъ
Active	*pьrъ	*pьry

	Aorist			Present
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*perxъ	*per	*per	*pьrǫ	*pьreši	*pьretь
Dual	*perxově	*persta	*perste	*pьrevě	*pьreta	*pьrete
Plural	*perxomъ	*perste	*peršę	*pьremъ	*pьrete	*pьrǫtь
	Imperfect			Imperative
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*pьrěaxъ	*pьrěaše	*pьrěaše	—	*pьri	*pьri
Dual	*pьrěaxově	*pьrěašeta	*pьrěašete	*pьrěvě	*pьrěta	—
Plural	*pьrěaxomъ	*pьrěašete	*pьrěaxǫ	*pьrěmъ	*pьrěte	—

Notes:
• (*)*pьrenъ is doublet of past passive participle

• Intensive derivative: *-pirati

Related terms

• *pьrati (“to beat, to trample, to wash”)
• *pьrěti (“to quarrel, to deny, to renounce”)
• *pertiti (“to order, to forbid, to threaten”)
• *pъrtiti (“to expire”)
• *portiti (“to propel, to send”)

• *opora (“support, basis, foothold”)
• *perkъ (“direct”)
• *pertъ (“trim, arranged”)
• *pьrtь (“bathhouse”)
• *sъporъ (“conflict, dispute”)

Derived terms

• *otъperti (“to detain”)
• *zaperti (“to lock, to detain”)
• *sъperti (“to stop”)
• *jьzperti (“to beat, to strike”)
• *naperti (“to push, to agitate”)
• *uperti (“to resist, to restrain”)
• *orzperti (“to spread”)
• *operti (“to recline, to lean”)
• *podъperti (“to support”)
• *doperti (“to bring together, to touch”)
• *perperti (“to apply”)
• *priperti (“to connect”)

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic:
    • Belarusian: пе́рці (pjérci), 1sg. пру (pru)
    • Russian: пере́ть (perétʹ, “to push, to drag; (colloquial) to move, to travel”), 1sg. пру (pru), 3sg. прёт (prjot)
    • Ukrainian: пе́рти (pérty), 1sg. пру (pru)

• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: прѣти (prěti, “to quarrel”), 1sg. пьрѫ (pĭrǫ)

    Glagolitic: [Term?]

  • Bulgarian: запра́ (zaprá), запи́рам (zapíram, “to detain, to prohibit”)
  • Macedonian: запре (zapre, “to stop”)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: за̀прије̄ти (“to bar, to lock”), 1sg. за̏пре̄м

    Latin: zàprijēti (“to bar, to lock”), 1sg. zȁprēm

  • Slovene: zaprẹ́ti (“to bar, to lock”) (tonal orthography), 1sg. zaprȅm (tonal orthography)

• West Slavic:
  • Old Czech: přieti sě (“to challenge”)
    • Czech: přít se (“to quarrel”), 1sg. pru se, přu se; (obsolete) přít (“to deny, to renounce”), 1sg. přu, přím; zapřít (“to enclose, to obstruct”), 1sg. zapru
  • Polish: przeć (“to push, to press (on)”), 1sg. prę
  • Slovak: zaprieť
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: prěć (“to refuse, to renounce”)
    • Lower Sorbian: pŕěś (“to refuse, to renounce”)

Further reading

• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “пере́ть”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress
• Duridanov I., Račeva M., Todorov T., editors (1996), “пръ се”, in Български етимологичен речник [Bulgarian Etymological Dictionary] (in Bulgarian), volume 5, Sofia: Bulgarian Academy of Sciences, page 812

References

1. ^ Derksen, Rick (2008), “*perti”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 396: “v. (c)”
2. ^ Snoj, Marko (2016), “-prẹ́ti”, in Slovenski etimološki slovar, Ljubljana: Inštitut za slovenski jezik Frana Ramovša ZRC SAZU, →ISBN: “*pérti”
3. ^ Olander, Thomas (2001), “perti: pьrǫ pьretь”, in Common Slavic accentological word list, Copenhagen: Editiones Olander: “c låse, lukke (SA 203, 235, 251; PR 139)”

…..

O tym Proto-Slavic *perti (stem *pьr-), from Proto-Indo-European *prey, czy Proto-Indo-European *per- pisałem już np. tu:

https://skrbh.wordpress.com/2019/09/26/202-prosie-przec-pchac-pszenica-i-inne-dowody-na-pierwotna-obocznosc-pra-slowianskich-rdzeni-02/

https://skrbh.wordpress.com/2019/09/20/201-prosie-przec-pchac-pszenica-piasta-i-inne-dowody-na-pierwotna-obocznosc-pra-slowianskich-rdzeni-01/

https://skrbh.wordpress.com/2019/09/07/199-proso-prosic-frasa-rheg-harsn-frehnana-pstry-barwy-jako-dowody-na-pierwotnosc-i-pierwszenstwo-postaci-slow-opartych-na-pra-slowianskim-rdzeniu-pr/

https://skrbh.wordpress.com/2019/08/22/196-wtornie-ubezdzwiecznione-liczebniki-indogermanskie-i-ich-wysokoenergetyczne-pierwotne-pra-slowianskie-rdzenie-pierwsy-prw-pr-07/

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/prijate%C4%BE%D1%8C

Reconstruction:Proto-Slavic/prijateľь

Proto-Slavic

Etymology

From *prijàti (“to favor, please”) +‎ *-teľь.

Noun

*prijàteľь m^[1]

1. friend

Inflection

Declension of *prijàteľь (soft o-stem, accent paradigm a)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*prijàteľь	*prijàteľa	*prijàteľi
Accusative	*prijàteľь	*prijàteľa	*prijàteľę̇
Genitive	*prijàteľa	*prijàteľu	*prijàteľь
Locative	*prijàteľi	*prijàteľu	*prijàteľīxъ
Dative	*prijàteľu	*prijàteľema	*prijàteľēmъ
Instrumental	*prijàteľьmь, *prijàteľemь*	*prijàteľema	*prijàteľī
Vocative	*prijàteľu	*prijàteľa	*prijàteľi

^* -ьmь in North Slavic, -emь in South Slavic.

Related terms

• *prijati
• *prijatnъ

• *prijaznъ
• *prijaznь

Descendants

• East Slavic: приꙗтель (prijatelĭ)
  • Belarusian: прыя́цель (pryjácjelʹ)
  • Russian: прия́тель (prijátelʹ)
  • Rusyn: приятель (pryjatelʹ)
  • Ukrainian: при́ятель (prýjatelʹ)
• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: приꙗтєл҄ь (prijatelʹĭ)

    Glagolitic: ⱂⱃⰹⱑⱅⰵⰾⱐ (prijatelĭ)

  • Bulgarian: прия́тел (prijátel)
  • Macedonian: при́јател (príjatel)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: при̏јатељ

    Latin: prȉjatelj

  • Slovene: prijȃtelj (tonal orthography)
• West Slavic:
  • Czech: přítel
  • Kashubian: przëcél
  • Polish: przyjaciel
  • Slovak: priateľ
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: přećel
    • Lower Sorbian: pśijaśel
• Romance:
  • Romanian prieten

Further reading

• Gluhak, Alemko (1993) Hrvatski etimološki rječnik (in Serbo-Croatian), Zagreb: August Cesarec, page 502
• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “приятель”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress
• Černyx, P. Ja. (1999), “приятель”, in Istoriko-etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Historical-Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), volume 2, 3rd reprint edition, Moscow: Russkij jazyk, page 67

References

1. ^ Derksen, Rick (2008), “*prijateļь”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 419: “m. jo ‘friend’”

…..

Przyjaciel / PR”+Ja+CieL

https://pl.wiktionary.org/wiki/przyjaciel

przyjaciel (język polski)

przyjaciele (1.1)

wymowa:

wymowa ^?/i, IPA: [pʃɨˈjäʨ̑ɛl], AS: [pšyi ̯äćel], zjawiska fonetyczne: zmięk.• utr. dźw.• podw. art.

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) osoba obdarzana zaufaniem, żyjąca z kimś w serdecznych stosunkach

(1.2) osoba okazująca komuś lub czemuś swoją sympatię, zainteresowanie, będąca zwolennikiem

(1.3) eufem. mężczyzna będący z kimś w związku erotycznym

(1.4) st.pol. żona

odmiana:

(1.1–3)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	przyjaciel	przyjaciele
dopełniacz	przyjaciela	przyjaciół
celownik	przyjacielowi	przyjaciołom
biernik	przyjaciela	przyjaciół
narzędnik	przyjacielem	przyjaciółmi
miejscownik	przyjacielu	przyjaciołach
wołacz	przyjacielu	przyjaciele

przykłady:

(1.1) Prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie.

(1.1) Gdzie są moi przyjaciele / Bojownicy z tamtych lat / Zawsze było ich niewielu / Teraz jestem sam^[1].

(1.3) Jan to jej przyjaciel.

kolokacje:

(1.1) zaufany / wierny / szczery / oddany / stary / serdeczny / zacny / życzliwy / fałszywy / wątpliwy przyjaciel

(1.2) Towarzystwo Przyjaciół Dzieci

synonimy:

(1.1) druh, kolega, kumpel, kum, pobratymiec

(1.2) protektor, miłośnik, zwolennik

(1.3) kochanek

antonimy:

(1.1) obcy, wróg, nieprzyjaciel

wyrazy pokrewne:

rzecz. przyjaźń ż, przyjacielstwo n, przyjacielskość ż, przyjaźnienie n, pozaprzyjaźnianie n, zaprzyjaźnienie n, zaprzyjaźnianie n

forma żeńska przyjaciółka ż, przyjaciółeczka ż

przym. przyjacielski, przyjazny

przysł. przyjaźnie, przyjacielsko

czas. przyjaźnić ndk., pozaprzyjaźniać dk., zaprzyjaźnić się dk., zaprzyjaźniać się ndk.

związki frazeologiczne:

fałszywy przyjaciel • przyjaciel domu • przyjaciel od kieliszka • przyjaciel od serca • stary przyjaciel • znaleźć w kimś przyjaciela

przysłowia prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie • dla przyjaciela nowego nie opuszczaj starego • przyjaciela tak potrzeba, jak wody i chleba • przyjaciół dość nabędziesz, gdy mało brać, wiele dawać będziesz • przyjaciela trudno znaleźć, a prędko go stracić można • przysługa przyjaciół rodzi • ten przyjaciel prawdziwy, kto w nieszczęściu życzliwy • gdy pieniędzy wiele, wkoło przyjaciele • jeden prawdziwy przyjaciel lepszy niż wielu krewnych

etymologia:

w użyciu od XIV w., od prasł. *prijateljь^[2] → ten, kto komuś sprzyja, jest komuś przychylny, życzliwy, jest z kimś zaprzyjaźniony^[3] < prasł. *prijati → sprzyjać, być przychylnym, życzliwym, okazywać przyjaźń (por. pol. sprzyjać) + prasł. *teljь^[3]

ogsłow., por. białor. прыяцель, chorw. prijatelj, czes. přítel, dłuż. pśijaśel, głuż. přećel, mac. пријател, ros. приятель, scs. приѩти, słc. priateľ, słń. prijatelj, ukr. приятель

źródłosłów dla pol. przyjaciółka + przyjacielski + przyjacielstwo + nieprzyjaciel^[3]

uwagi:

w starannej polszczyźnie należy przestrzegać przed stosowaniem form przyjacieli, przyjacielom, przyjacielami, przyjacielach^[4][5]

tłumaczenia:

• aceh: (1.1) ngon
• amharski: (1.1) ጓደኛ
• angielski: (1.1) friend; (1.2) friend
• arabski: (1.1) صديق, حميم m, خليل m; (1.3) خليل m
• baskijski: (1.1) adiskide
• baszkirski: (1.1) дуҫ
• białoruski: (1.1) сябар m, сябра m
• bułgarski: (1.1) приятел m; (1.2) приятел m
• chorwacki: (1.1) prijatelj m; (1.2) prijatelj m; (1.3) prijatelj m
• czeski: (1.1) přítel m; (1.2) přítel m; (1.3) přítel m
• dolnołużycki: (1.1) pśijaśel m; (1.3) pśijaśel m
• duński: (1.1) ven w
• esperanto: (1.1) amiko
• estoński: (1.1) sõber
• fiński: (1.1) ystävä
• francuski: (1.1) ami m; (1.2) ami m; (1.3) ami m
• górnołużycki: (1.1) přećel m
• grenlandzki: (1.1) ikinngut
• gudźarati: (1.1) મિત્ર m (mitra), દોસ્ત m (dōsta)
• hausa: (1.1) aboki
• hindi: (1.1) यार m, मित्र
• hiszpański: (1.1) amigo m; (1.2) amigo m
• holenderski: (1.1) vriend m; (1.3) vriend m
• ido: (1.1) amiko; (1.2) amiko
• inguski: (1.1) доттагӏа
• irlandzki: (1.1) dlúthchara
• islandzki: (1.1) vinur m
• japoński: (1.1) 友達 (ともだち, tomodachi); (1.2) 友達 (ともだち, tomodachi), 友 (とも, tomo)
• jidysz: (1.1) פֿרײַנד m (frajnd), חבֿר m (chawer); (1.2) פֿרײַנד m (frajnd), חבֿר m (chawer)
• kataloński: (1.1) amic m; (1.2) amic m
• kazachski: (1.1) дос
• keczua: (1.1) atillcha
• klingoński: (1.1) jup
• koreański: (1.1) 친구
• łaciński: (1.1) amicus m
• macedoński: (1.1) пријател m
• marathi: (1.1) मित्र
• niemiecki: (1.1) Freund m; (1.2) Freund m; (1.3) Freund m
• norweski (bokmål): (1.1) venn m
• nowogrecki: (1.1) φίλος m; (1.2) φίλος m; (1.3) φίλος m
• ormiański: (1.1) բարեկամ
• pali: (1.1) mitta
• perski: (1.1) دوست
• rosyjski: (1.1) друг m, приятель m; (1.2) друг m, приятель m; (1.3) друг m, приятель m
• sanskryt: (1.1) मित्र
• suahili: (1.1) rafiki, mwenzi
• susu: (1.1) bore
• szwedzki: (1.1) vän
• tetum: (1.1) belun
• turecki: (1.1) dost, arkadaş, ahbap; (1.3) arkadaş
• tuvalu: (1.1) taugasoa, feleni
• tybetański: (1.1) གྲོགས
• ukraiński: (1.1) друг m, приятель m, товариш m
• umbundu: (1.1) ekamba
• węgierski: (1.1) barát
• wilamowski: (1.1) gyśpon m
• włoski: (1.1) amico m

źródła:

1. ↑ Republika, Biała flaga, 1981.
2. ↑  Hasło przyjaciel w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
3. ↑ ^{Skocz do:3,0 3,1 3,2} Hasło przyjaciel w: Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, s. 497, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 2006, ISBN 83-08-03648-1.
4. ↑  Porada „przyjaciel” w: Poradnia językowa PWN.
5. ↑ Hasło Dlaczego przyjaciele, ale: przyjaciołom? w: Maciej Malinowski, Obcy język polski.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/przyjaciel#Polish

przyjaciel

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *prijateľь, from *prijati (“to please, to favour”), from Proto-Indo-European *priH- (“dear”) whence English friend. Compare Germanic *frijōną (“to be fond of”).

Pronunciation

• IPA^(key): /pʂɨˈja.t͡ɕɛl/

Noun

przyjaciel m pers (feminine przyjaciółka)

1. friend

Usage notes

• Not used for casual relationships; znajomy or kolega is preferable for that.

Declension

declension of przyjaciel

	singular	plural
nominative	przyjaciel	przyjaciele
genitive	przyjaciela	przyjaciół
dative	przyjacielowi	przyjaciołom
accusative	przyjaciela	przyjaciół
instrumental	przyjacielem	przyjaciółmi
locative	przyjacielu	przyjaciołach
vocative	przyjacielu	przyjaciele

Related terms

• sprzyjać (“to favour”)
• przyjaźń (“friendship”)
• przyjazny (“friendly”)

Further reading

• przyjaciel in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przyjaciel in Polish dictionaries at PWN

…..

Przyjaciółka / PR”y+Ja+Cio”L”+Ka

https://pl.wiktionary.org/wiki/przyjaci%C3%B3%C5%82ka#pl

przyjaciółka (język polski)

przyjaciółki (1.1)

przyjaciółki (1.1)

wymowa:

IPA: [ˌpʃɨjäˈʨ̑uwka], AS: [pšyi ̯äćuu̯ka], zjawiska fonetyczne: zmięk.• utr. dźw.• podw. art.• akc. pob. wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) kobieta zaprzyjaźniona z kimś

(1.2) pot. zob. kochanka

odmiana:

(1.1–2)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	przyjaciółka	przyjaciółki
dopełniacz	przyjaciółki	przyjaciółek
celownik	przyjaciółce	przyjaciółkom
biernik	przyjaciółkę	przyjaciółki
narzędnik	przyjaciółką	przyjaciółkami
miejscownik	przyjaciółce	przyjaciółkach
wołacz	przyjaciółko	przyjaciółki

przykłady:

(1.1) Moja przyjaciółka to dla mnie bratnia dusza. Rozumiemy się bez słów.

(1.1) Twoja przyjaciółka mówi, co jej ślina na język przyniesie, a ty się później martwisz.

wyrazy pokrewne:

rzecz. przyjaźń ż, przyjacielskość ż

forma męska przyjaciel m

zdrobn. przyjaciółeczka ż

czas. przyjaźnić, zaprzyjaźniać się, przyjaźnić się ndk., zaprzyjaźnić się dk.

przym. przyjacielski, zaprzyjaźniony, przyjazny

przysł. przyjaźnie

tłumaczenia:

(1.1) dla języków niewyróżniających tu formy żeńskiej zobacz listę tłumaczeń w haśle: przyjaciel

(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: kochanka

• angielski: (1.1) girlfriend
• arabski: (1.1) صديقة ż, خليلة ż; (1.2) خليلة ż
• białoruski: (1.1) прыяцелька ż, сяброўка ż
• chorwacki: (1.1) prijateljica ż
• czeski: (1.1) přítelkyně ż; (1.2) přítelkyně ż
• dolnołużycki: (1.1) pśijaśelka ż
• duński: (1.1) veninde w
• estoński: (1.1) sõbranna
• francuski: (1.1) amie ż
• hiszpański: (1.1) amiga ż
• interlingua: (1.1) amica
• islandzki: (1.1) vinkona ż
• jidysz: (1.1) פֿרײַנדין ż (frajndin), פֿרײַנדינע ż (frajndine), חבֿרטע ż (chawerte)
• litewski: (1.1) bičiulė ż, draugė ż
• łaciński: (1.1) amica ż
• niemiecki: (1.1) Freundin ż
• rosyjski: (1.1) приятельница ż
• słowacki: (1.1) priateľka ż
• szwedzki: (1.1) väninna w
• ukraiński: (1.1) приятелька ż
• węgierski: (1.1) barátnő
• włoski: (1.1) amica ż

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/przyjaci%C3%B3%C5%82ka

przyjaciółka

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /pʂɨ.jaˈt͡ɕuw.ka/

Noun

przyjaciółka f

1. (female) friend

Declension

declension of przyjaciółka

	singular	plural
nominative	przyjaciółka	przyjaciółki
genitive	przyjaciółki	przyjaciółek
dative	przyjaciółce	przyjaciółkom
accusative	przyjaciółkę	przyjaciółki
instrumental	przyjaciółką	przyjaciółkami
locative	przyjaciółce	przyjaciółkach
vocative	przyjaciółko	przyjaciółki

Related terms

• przyjaciel m

Further reading

• przyjaciółka in Polish dictionaries at PWN

…..

Przyjaźń / PR”+Ja+Z’N’

https://pl.wiktionary.org/wiki/przyja%C5%BA%C5%84

przyjaźń (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈpʃɨjäɕɲ̊], AS: [pšyi ̯äśń̦], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.• wygł.• podw. art. wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) dobra, serdeczna relacja pomiędzy osobami opierająca się na wzajemnym zaufaniu, pomocy, życzliwości; zob. też przyjaźń w Wikipedii

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	przyjaźń	przyjaźnie
dopełniacz	przyjaźni	przyjaźni
celownik	przyjaźni	przyjaźniom
biernik	przyjaźń	przyjaźnie
narzędnik	przyjaźnią	przyjaźniami
miejscownik	przyjaźni	przyjaźniach
wołacz	przyjaźni	przyjaźnie

przykłady:

(1.1) Łączy ich serdeczna przyjaźń.

(1.1) Nie masz teraz prawdziwej przyjaźni na świecie. • Ostatni znam jej przykład w Oszmiańskim powiecie.^[1]

kolokacje:

(1.1) bezinteresowna / szczera / zażyła / bezwarunkowa przyjaźń

synonimy:

(1.1) przest. drużba

antonimy:

(1.1) wrogość

hiperonimy:

(1.1) uczucie, związek

wyrazy pokrewne:

rzecz. przyjaciel m, przyjaciółka ż, przyjaciółeczka ż, psiapsiółka ż, przyjacielskość ż, przyjazność ż

przym. przyjacielski, przyjazny, zaprzyjaźniony

czas. przyjaźnić, zaprzyjaźniać się, przyjaźnić się ndk., zaprzyjaźnić się dk.

przysł. przyjacielsko, przyjaźnie

związki frazeologiczne:

przyjaźń do grobowej deski

przysłowia przyjaźń szczera nigdy nie umiera

uwagi:

zob. też przyjaźń (ujednoznacznienie) w Wikipedii

zob. też przyjaźń w Wikicytatach

tłumaczenia:

• albański: (1.1) miqësi ż
• angielski: (1.1) friendship
• arabski: (1.1) صداقة ż, خلة ż, صحبة ż
• baskijski: (1.1) adiskidetasun
• baszkirski: (1.1) дуҫлыҡ
• białoruski: (1.1) сяброўства
• bułgarski: (1.1) приятелство
• chorwacki: (1.1) prijateljstvo n
• czeczeński: (1.1) доттагӀалла
• czeski: (1.1) přátelství n
• duński: (1.1) venskab n
• esperanto: (1.1) amikeco
• estoński: (1.1) sõprus
• fiński: (1.1) ystävyys
• francuski: (1.1) amitié ż
• fryzyjski: (1.1) freonskip w
• grenlandzki: (1.1) ikinngutigiinneq
• gruziński: (1.1) მეგობრობა
• hausa: (1.1) abuta
• hiszpański: (1.1) amistad ż
• holenderski: (1.1) vriendschap ż
• interlingua: (1.1) amicitate
• irlandzki: (1.1) cairdeas m
• islandzki: (1.1) vinátta ż, vinfengi n, vinskapur m, kærleikur m
• japoński: (1.1) 友愛 (ゆうあい, yūai), 友好 (ゆうこう, yūkō), 親善 (しんぜん, shinzen), 友情 (ゆうじょう, yūjō), 断金 (だんきん, dankin), フレンドシップ (furendoshippu), 和親 (わしん, washin), 友誼 (ゆうぎ, yūgi), 親好 (しんこう, shinkō)
• jidysz: (1.1) חבֿרשאַפֿט ż (chawerszaft), פֿרײַנדשאַפֿט ż (frajndszaft)
• kataloński: (1.1) amistat ż
• kazachski: (1.1) достық
• kirgiski: (1.1) достук
• kurmandżi: (1.1) hevaltî
• litewski: (1.1) draugystė ż
• luksemburski: (1.1) Frëndschaft
• łaciński: (1.1) amicitia
• niemiecki: (1.1) Freundschaft ż
• norweski (bokmål): (1.1) vennskap n
• nowogrecki: (1.1) φιλία ż
• pali: (1.1) sohajja
• portugalski: (1.1) amizade ż
• quenya: (1.1) nilmë
• rosyjski: (1.1) дружба ż
• serbski: (1.1) пријатељство n
• słowacki: (1.1) priateľstvo n
• szwedzki: (1.1) vänskap w
• tamilski: (1.1) தோழமை
• turecki: (1.1) ahbaplık, arkadaşlık, dostluk
• turkmeński: (1.1) dostluk
• ukraiński: (1.1) приятельство n, дружба ż
• walijski: (1.1) cyfeillgarwch m
• węgierski: (1.1) barátság
• wilamowski: (1.1) frajt
• włoski: (1.1) amicizia ż

źródła:

1. ↑ A. Mickiewicz: Przyjaciele

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/przyja%C5%BA%C5%84

przyjaźń

Polish

Etymology

---

From Proto-Slavic *prijaznь.

---

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpʂɨ.jaʑɲ/

Noun

przyjaźń f

1. friendship (condition of being friends)
2. amity

Declension

declension of przyjaźń

	singular	plural
nominative	przyjaźń	przyjaźnie
genitive	przyjaźni	przyjaźni
dative	przyjaźni	przyjaźniom
accusative	przyjaźń	przyjaźnie
instrumental	przyjaźnią	przyjaźniami
locative	przyjaźni	przyjaźniach
vocative	przyjaźni	przyjaźnie

Related terms

• (verb) sprzyjać
• (noun) przyjaciel
• (adjective) przyjazny

Further reading

• przyjaźń in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przyjaźń in Polish dictionaries at PWN

…..

Przyjazny / PR”+Ja+ZNy

https://pl.wiktionary.org/wiki/przyjazny

przyjazny (język polski)

przyjazny (1.1) gest

wymowa:

IPA: [pʃɨˈjaznɨ], AS: [pšyi ̯azny], zjawiska fonetyczne: utr. dźw. wymowa ^?/i

znaczenia:

przymiotnik jakościowy

(1.1) taki, który żywi dla kogoś / czegoś uczucie przyjaźni lub jest wyrazem takiego uczucia

(1.2) przest. taki, który sprzyja komuś / czemuś i nie przynosi szkód

odmiana:

(1.1–2)

przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	przyjazny		przyjazna	przyjazne	przyjazni	przyjazne
dopełniacz	przyjaznego		przyjaznej	przyjaznego	przyjaznych
celownik	przyjaznemu		przyjaznej	przyjaznemu	przyjaznym
biernik	przyjaznego	przyjazny	przyjazną	przyjazne	przyjaznych	przyjazne
narzędnik	przyjaznym		przyjazną	przyjaznym	przyjaznymi
miejscownik	przyjaznym		przyjaznej	przyjaznym	przyjaznych
wołacz	przyjazny		przyjazna	przyjazne	przyjazni	przyjazne
stopień wyższy przyjaźniejszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik przyjaźniejszy przyjaźniejsza przyjaźniejsze przyjaźniejsi przyjaźniejsze dopełniacz przyjaźniejszego przyjaźniejszej przyjaźniejszego przyjaźniejszych celownik przyjaźniejszemu przyjaźniejszej przyjaźniejszemu przyjaźniejszym biernik przyjaźniejszego przyjaźniejszy przyjaźniejszą przyjaźniejsze przyjaźniejszych przyjaźniejsze narzędnik przyjaźniejszym przyjaźniejszą przyjaźniejszym przyjaźniejszymi miejscownik przyjaźniejszym przyjaźniejszej przyjaźniejszym przyjaźniejszych wołacz przyjaźniejszy przyjaźniejsza przyjaźniejsze przyjaźniejsi przyjaźniejsze
stopień najwyższy najprzyjaźniejszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik najprzyjaźniejszy najprzyjaźniejsza najprzyjaźniejsze najprzyjaźniejsi najprzyjaźniejsze dopełniacz najprzyjaźniejszego najprzyjaźniejszej najprzyjaźniejszego najprzyjaźniejszych celownik najprzyjaźniejszemu najprzyjaźniejszej najprzyjaźniejszemu najprzyjaźniejszym biernik najprzyjaźniejszego najprzyjaźniejszy najprzyjaźniejszą najprzyjaźniejsze najprzyjaźniejszych najprzyjaźniejsze narzędnik najprzyjaźniejszym najprzyjaźniejszą najprzyjaźniejszym najprzyjaźniejszymi miejscownik najprzyjaźniejszym najprzyjaźniejszej najprzyjaźniejszym najprzyjaźniejszych wołacz najprzyjaźniejszy najprzyjaźniejsza najprzyjaźniejsze najprzyjaźniejsi najprzyjaźniejsze

przykłady:

(1.1) Przyjazne gesty i zwykła uprzejmość poprawiają atmosferę w miejscu pracy.

(1.2) W naszym nowym mieszkaniu szczęśliwie trafiliśmy na przyjaznych sąsiadów – zawsze pomogą w drobiazgach lub pożyczą szklankę cukru.

synonimy:

(1.1) braterski, ciepły, łaskawy, przychylny, przyjacielski, życzliwy, spolegliwy

(1.2) dogodny, pomyślny, sprzyjający

antonimy:

(1.1) nieprzyjazny, wrogi, krytyczny, ganiący

(1.2) nieprzyjazny, niedogodny, niepomyślny, niesprzyjający

hiponimy:

(1.1) dobrosąsiedzki

wyrazy pokrewne:

rzecz. przyjaźń ż, przyjaciel m, przyjaciółka ż, przyjaciółeczka ż, przyjacielskość ż, przyjazność ż

czas. zaprzyjaźnić, zaprzyjaźniać się, zaprzyjaźnić się

przym. przyjacielski

przysł. przyjaźnie

związki frazeologiczne:

przyjazna dłoń

etymologia:

pol. przyjaźń

uwagi:

należy unikać stosowania w połączeniach z rzeczownikami nieżywotnymi typu „przyjazne środowisko pracy”, lepiej: „dobrze zorganizowane”, „przyjemne środowisko pracy”

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) friendly
• arabski: (1.1) ودود ,حبي
• białoruski: (1.1) прыязны
• duński: (1.1) venlig; (1.2) venlig
• esperanto: (1.1) amika
• francuski: (1.1) amical, ami
• hiszpański: (1.1) amistoso, amigable
• jidysz: (1.1) פֿרײַנדלעך (frajndlech); (1.2) פֿרײַנדלעך (frajndlech)
• kataloński: (1.1) simpàtic
• niemiecki: (1.1) freundlich; (1.2) freundlich
• nowogrecki: (1.1) φιλικός
• rosyjski: (1.1) дружеский, дружественный, дружелюбный; (1.2) дружелюбный
• sanskryt: (1.1) सुरभि
• szwedzki: (1.1) vänlig; (1.2) vänlig
• tuvalu: (1.1) fakataugasoa
• ukraiński: (1.1) приязний, дружній

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/przyjazny

przyjazny

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /pʂɨˈjaz.nɨ/

Adjective

przyjazny (comparative przyjaźniejszy or bardziej przyjazny, superlative najprzyjaźniejszy or najbardziej przyjazny, adverb przyjaźnie)

1. friendly

Declension

declension of przyjazny

case	singular				plural
	m pers or m anim	m inan	n	f	m pers	other
nominative, vocative	przyjazny		przyjazne	przyjazna	przyjaźni	przyjazne
genitive	przyjaznego			przyjaznej	przyjaznych
dative	przyjaznemu				przyjaznym
accusative	przyjaznego	przyjazny	przyjazne	przyjazną	przyjaznych	przyjazne
instrumental	przyjaznym				przyjaznymi
locative				przyjaznej	przyjaznych

Related terms

• przyjaciel
• przyjaźń

Further reading

• przyjazny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przyjazny in Polish dictionaries at PWN

…..

Jaźń / Ja+Z’N’

https://pl.wiktionary.org/wiki/ja%C5%BA%C5%84

jaźń (język polski)

wymowa:

IPA: [jäɕɲ̊], AS: [i ̯äśń̦], zjawiska fonetyczne: wygł.• podw. art. wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) świadomość siebie i swojej osobowości

(1.2) w psychoanalizie: element osobowości

kolokacje:

(1.2) rozdwojenie jaźni

synonimy:

(1.1–2) ja

(1.2) ego

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) self, ego
• arabski: (1.1) ذات
• francuski: (1.1) égo
• hiszpański: (1.1) ego m, personalidad ż
• nowogrecki: (1.1) εγώ n

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/ja%C5%BA%C5%84

jaźń

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /jaʑɲ/

Noun

jaźń f

1. self, ego

Declension

declension of jaźń

	singular	plural
nominative	jaźń	jaźnie
genitive	jaźni	jaźni
dative	jaźni	jaźniom
accusative	jaźń	jaźnie
instrumental	jaźnią	jaźniami
locative	jaźni	jaźniach
vocative	jaźni	jaźnie

Further reading

• jaźń in Polish dictionaries at PWN

…..

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ja%C5%BA%C5%84

Jaźń – oś, wokół której organizuje się struktura psychiczna człowieka. Jest odpowiedzialna za przepływ informacji z części świadomej do  nieświadomej i odwrotnie. Pełni funkcję integrującą. Celem Jaźni jest własne urzeczywistnienie w procesie teleologicznym (celowościowym), ale w trakcie rozwoju jednostki elementem pośredniczącym na tej drodze jest wytworzenie „ja” (czyli ego).

W terminologii Carla Gustava Junga Jaźń stanowi centrum życia psychicznego i całości psychiki^[1]. Z poziomu nieświadomości podejmuje próby kierowania psychiką jednostki^[1]. Jest celem i źródłem energii dla rozwoju człowieka poprzez proces indywiduacji, jak również motorem wszelkiej twórczości i duchowych poszukiwań^[2]. Jaźń zaliczana jest do archetypów. Zawiera obraz Boga^[3][4]. Przez późniejszych autorów bywa określana jako cząstka istoty ludzkiej w Bogu, odpowiednik Królestwa Bożego wewnątrz człowieka z doktryny chrześcijańskiej^[5]. (…)

…..

https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/jazn;3917394.html

jaźń

filoz., psychol. termin oznaczający podmiot zjawisk psychicznych, a więc też podmiot poznania, w przeciwieństwie do jego przedmiotu; wprowadzony do pol. słownictwa filoz. i psychol. przez B. Trentowskiego;

w późniejszej literaturze filoz. i psychol. używano go gł. w 2 znaczeniach: 1) metafizycznym — jaźń jako dusza, trwałe podłoże aktów psychicznych; 2) psychologicznym — jaźń jako świadomość własnego „ja”, wyrażająca się w poczuciu własnej tożsamości, w doświadczaniu własnej niezmienności, niepodzielności oraz odrębności w stosunku do innych jednostek; w tradycji psychoanalitycznej (psychoanaliza) jaźń (ego, ja) występuje jako określenie jednego z poziomów organizacji osobowości: obejmuje on świadomą reprezentację siebie i własnych relacji ze światem i odgrywa szczególną rolę w uzgadnianiu popędowych dążeń jednostki z przeciwstawiającymi się im, a przyswojonymi przez jednostkę, społ. normami postępowania.

---

UWAGA!

wprowadzony do pol. słownictwa filoz. i psychol. przez B. Trentowskiego;

Logicznie nieprawdopodobne, patrz: Proto-Slavic *prijaznь. białoruski: (1.1) прыязны, ukraiński: (1.1) приязний!!!

---

…..

https://en.wikipedia.org/wiki/Bronis%C5%82aw_Trentowski

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bronis%C5%82aw_Ferdynand_Trentowski

Bronisław Ferdynand Trentowski (ur. 21 stycznia 1808 we wsi Opole, zm. 16 czerwca 1869) – polski filozof i pedagog, mesjanista, wolnomularz.

Był wychowankiem Kolegium Pijarów w Łukowie. Po klęsce powstania listopadowego, w którym uczestniczył, przebywał na emigracji w Niemczech. Tam powstało jedno z najważniejszych dzieł jego życia pt. Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży. Pierwsze wydanie tego dwutomowego dzieła ukazało się w 1842 roku. Jako pierwszy autor w języku polskim w książce Stosunek filozofii do cybernetyki, czyli sztuki rządzenia narodem z 1843 roku, użył terminu cybernetyka.

W latach 1847-1848 opracował pracę pt. Wiara słowiańska, czyli etyka piastująca wszechświat, gdzie utrzymywał, że bogowie słowiańscy są postacią tego samego Boga, którego czczą chrześcijanie.

Twórca koncepcji filozoficznej zwanej różnojednią: świat materialny – świat rozumu (rozum to całokształt wiedzy uzyskanej za pomocą zmysłów); wiedza o świecie duchowym pochodzi od umysłu (spekulacja); rzeczywisty świat (Boski) dostępny jest jedynie umysłowi. Mysł to osobna kategoria poznawcza stanowiąca syntezę (różnojednię) rozumu i umysłu^[1].

Na jego cześć nazwano ulicę w bydgoskim Miedzyniu, wrocławskim Oporowie, a także w Szczecinie, Świnoujściu, Przemyślu, Pile i na warszawskim Żoliborzu.

15 czerwca 2013 dotychczasowa ulica Bronisława Ferdynanda Trentowskiego w Przemyślu została przemianowana na ulicę Heidi Wernerus-Neumann^[2].

Niektóre dzieła

• Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży, 1842
  • Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1970
• Stosunek filozofii do cybernetyki, czyli sztuki rządzenia narodem, 1843
• Myślini, czyli Całokształt logiki narodowej, 1844
• Wizerunki duszy narodowej z końca ostatniego stulecia, 1847
• Wiara słowiańska, czyli etyka piastująca wszechświat, 1847/1848
• Die Freimaurerei in ihrem Wesen und Unwesen, 1873
• Panteon wiedzy ludzkiéj lub Pantologia, encyklopedya wszech nauk i umiejętności, propedeutyka powszechna i wielki system filozofii, 1873

Linki zewnętrzne

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów Bronisława Trentowskiego

• Niektóre dzieła B. Trentowskiego w formie kopii cyfrowej dostępne w zasobach Federacji Bibliotek Cyfrowych
• Andrzej Nowicki, Bronisław Trentowski (1808-1869) w niemieckich tygodnikach masońskich z lat 1862-1865, www.wolnomularstwo.pl, dostęp od dn. 25 III 2007 r.
• A. Nowicki, Die Freimaurerei. O książce B. Trentowskiego, www.wolnomularstwo.pl, dostęp od dn. 14 X 2005 r.
• A. Nowicki, Trentowski o mesjanistach, socjalistach, komunistach, ateistach i masonach, czyli o tych, którzy chcą zmieniać świat, „Sofia”, nr 7, 2007 r.
• Towarzystwo Pedagogiki Filozoficznej im. Bronisława F. Trentowskiego

Przypisy

1. ↑ http://www.ptta.pl/pef/pdf/t/trentowski.pdf
2. ↑ Przemysl.pl: Jubileusz 20 lat współpracy Przemyśla z Paderborn. [dostęp 2013-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-15)].

…..

Przyjść / PR”y+JS’C’

https://pl.wiktionary.org/wiki/przyj%C5%9B%C4%87

przyjść (język polski)

wymowa:

IPA: [pʃɨjɕʨ̑], AS: [pšyi ̯ść], zjawiska fonetyczne: utr. dźw. wymowa ^?/i

znaczenia:

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. przychodzić)

(1.1) zob. przychodzić

odmiana:

(1.1)

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		przyjść
czas przyszły prosty		przyjdę	przyjdziesz	przyjdzie	przyjdziemy	przyjdziecie	przyjdą
czas przeszły	m	przyszedłem	przyszedłeś	przyszedł	przyszliśmy	przyszliście	przyszli
	ż	przyszłam	przyszłaś	przyszła	przyszłyśmy	przyszłyście	przyszły
	n	przyszłom	przyszłoś	przyszło
tryb rozkazujący		niech przyjdę	przyjdź	niech przyjdzie	przyjdźmy	przyjdźcie	niech przyjdą
pozostałe formy czas zaprzeszły m przyszedłem był przyszedłeś był przyszedł był przyszliśmy byli przyszliście byli przyszli byli ż przyszłam była przyszłaś była przyszła była przyszłyśmy były przyszłyście były przyszły były n przyszłom było przyszłoś było przyszło było tryb przypuszczający m przyszedłbym, byłbym przyszedł przyszedłbyś, byłbyś przyszedł przyszedłby, byłby przyszedł przyszlibyśmy, bylibyśmy przyszli przyszlibyście, bylibyście przyszli przyszliby, byliby przyszli ż przyszłabym, byłabym przyszła przyszłabyś, byłabyś przyszła przyszłaby, byłaby przyszła przyszłybyśmy, byłybyśmy przyszły przyszłybyście, byłybyście przyszły przyszłyby, byłyby przyszły n przyszłobym, byłobym przyszło przyszłobyś, byłobyś przyszło przyszłoby, byłoby przyszło imiesłów przysłówkowy uprzedni przyszedłszy rzeczownik odczasownikowy przyjście, nieprzyjście

przykłady:

(1.1) Przyszedł czas na naukę.

(1.1) Nikt nie przyszedł.

(1.1) Na pogrzeb przyszło wielu współpracowników zmarłego.

synonimy:

(1.1) reg. pozn. przytośtać się

wyrazy pokrewne:

rzecz. przychód m, przychodnia ż, przychodowość ż, przychodzień m, przychodźca m, przychodźstwo n, przychodzenie n, przyjście n

czas. przychodzić ndk., przychodować ndk./dk.

przym. przychodowy

związki frazeologiczne:

przyjdzie walec i wyrówna • przyszła koza do woza • przyszła kryska na matyska • kiedy przyjdziesz między wrony, musisz krakać jak i one • nie pluj w wodę, bo przyjdzie się jej napić

tłumaczenia:

(1.1) dla języków nierozróżniających aspektów zobacz listę tłumaczeń w haśle: przychodzić

• białoruski: (1.1) прыйсці
• dolnołużycki: (1.1) pśiś
• litewski: (1.1) ateiti
• rosyjski: (1.1) прийти
• ukraiński: (1.1) прийти
• wilamowski: (1.1) kuma

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/przyj%C5%9B%C4%87

przyjść

Polish

Etymology

---

From Proto-Slavic *prijьti (stem *prijьd–). Equivalent to przy- +‎ iść.

---

Pronunciation

• IPA^(key): /pʂɨjɕt͡ɕ/

Verb

przyjść pf (imperfective przychodzić)

1. (intransitive) to arrive, to come

Conjugation

Conjugation of przyjść pf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim or m inan or n or f
infinitive		przyjść
future tense	1st	przyjdę			przyjdziemy
	2nd	przyjdziesz			przyjdziecie
	3rd	przyjdzie			przyjdą
past tense	1st	przyszedłem	przyszłam		przyszliśmy	przyszłyśmy
	2nd	przyszedłeś	przyszłaś		przyszliście	przyszłyście
	3rd	przyszedł	przyszła	przyszło	przyszli	przyszły
conditional	1st	przyszedłbym	przyszłabym		przyszlibyśmy	przyszłybyśmy
	2nd	przyszedłbyś	przyszłabyś		przyszlibyście	przyszłybyście
	3rd	przyszedłby	przyszłaby	przyszłoby	przyszliby	przyszłyby
imperative	1st	niech przyjdę			przyjdźmy
	2nd	przyjdź			przyjdźcie
	3rd	niech przyjdzie			niech przyjdą
anterior adverbial participle		przyszedłszy
impersonal past		—
verbal noun		przyjście

Further reading

• przyjść in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/prij%D1%8Cti

Reconstruction:Proto-Slavic/prijьti

Proto-Slavic

Etymology

---

From *pri- +‎ *jьti.

---

Verb

*prijьti

1. to approach
2. to arrive, to come

Conjugation

Conjugation of *jьti (irregular, suppletive)

infinitive	*jьti
supine	*jьtъ
verbal noun	*šьstьje
participles	present	past
active	*jьdy	*šьdъ
passive	*jьdomъ	—
resultative	—	*šьlъ
	present	imperative
1st singular	*jьdǫ	—
2nd singular	*jьdešь	*jьdi
3rd singular	*jьdetь	*jьdi
1st dual	*jьdevě	*jьděvě
2nd dual	*jьdeta	*jьděta
3rd dual	*jьdete	—
1st plural	*jьdemъ	*jьděmъ
2nd plural	*jьdete	*jьděte
3rd plural	*jьdǫtь	—
	imperfect	aorist
1st singular	*jьděaxъ	*jьdъ
2nd singular	*jьděaše	*jьde
3rd singular	*jьděaše	*jьde
1st dual	*jьděaxově	*jьdově
2nd dual	*jьděašeta	*jьdeta
3rd dual	*jьděašete	*jьdete
1st plural	*jьděaxomъ	*jьdomъ
2nd plural	*jьděašete	*jьdete
3rd plural	*jьděaxǫ	*jьdǫ

Descendants

• East Slavic:
  • Belarusian: прыйсці́ (pryjscí)
  • Russian: прийти́ (prijtí)
  • Ukrainian: прийти́ (pryjtý)
• South Slavic:
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: при̑ћи

    Latin: prȋći

  • Slovene: príti (tonal orthography)
• West Slavic:
  • Czech: přijít
  • Polish: przyjść
  • Slovak: prísť

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/pri-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/pri-.

…..

Przy / PR”y

https://pl.wiktionary.org/wiki/przy-

przy- (język polski)

wymowa:

wymowa ^?/i, IPA: [pʃɨ], AS: [pšy], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.

znaczenia:

przedrostek

(1.1) …oznaczający osiągnięcie celu

odmiana:

(1.1) nieodm.

przykłady:

(1.1) Przybiegł i przytargał ze sobą kilogram jabłek.

składnia:

(1) przy- + Ms.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/przy-#Polish

przy-

Polish

Prefix

przy-

1. indicates movement towards
2. towards, approaching, arriving

Derived terms

► Polish words prefixed with przy-

Further reading

• przy- in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/j%D1%8Cti

Reconstruction:Proto-Slavic/jьti

Proto-Slavic

Etymology

---

From Proto-Indo-European *h₁éyti (“to go”). Cognates include Lithuanian eĩti (“to go, walk”), Latin eō (“to go”). The suppletive past participle stem *šьd– is likely from the same root as *xoditi, although the exact derivation of the form is problematic.^[1]

---

Verb

*jьti impf^[2][3]

1. to go

Conjugation

Conjugation of *jьti (irregular, suppletive)

infinitive	*jьti
supine	*jьtъ
verbal noun	*šьstьje
participles	present	past
active	*jьdy	*šьdъ
passive	*jьdomъ	—
resultative	—	*šьlъ
	present	imperative
1st singular	*jьdǫ	—
2nd singular	*jьdešь	*jьdi
3rd singular	*jьdetь	*jьdi
1st dual	*jьdevě	*jьděvě
2nd dual	*jьdeta	*jьděta
3rd dual	*jьdete	—
1st plural	*jьdemъ	*jьděmъ
2nd plural	*jьdete	*jьděte
3rd plural	*jьdǫtь	—
	imperfect	aorist
1st singular	*jьděaxъ	*jьdъ
2nd singular	*jьděaše	*jьde
3rd singular	*jьděaše	*jьde
1st dual	*jьděaxově	*jьdově
2nd dual	*jьděašeta	*jьdeta
3rd dual	*jьděašete	*jьdete
1st plural	*jьděaxomъ	*jьdomъ
2nd plural	*jьděašete	*jьdete
3rd plural	*jьděaxǫ	*jьdǫ

Descendants

ісці́ (iscí), идти́ (idtí), iść, ísť (< *id-ti) are back-formed from the present stem

• East Slavic:
  • Old East Slavic: ити (iti)
    • Belarusian: ісці́ (iscí)
    • Russian: идти́ (idtí)
    • Ukrainian: іти́ (itý)
• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: ити (iti)

    Glagolitic: ⰹⱅⰹ (iti)

  • Bulgarian: ида́ (idá)
  • Macedonian: и́де (íde)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: ѝћи

    Latin: ìći

  • Slovene: īti (tonal orthography)
• West Slavic:
  • Czech: jít
  • Kashubian: jic
  • Old Polish: ić
    • Polish: iść
  • Slovak: ísť
  • Sorbian:
    • Lower Sorbian: hyś
    • Upper Sorbian: hić

Further reading

• Černyx, P. Ja. (1999), “идти”, in Istoriko-etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Historical-Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), volume 1, 3rd reprint edition, Moscow: Russkij jazyk, page 337
• Sreznevskij, I. I. (1893), “идти”, in Materialy dlja slovarja drevne-russkago jazyka po pisʹmennym pamjatnikam [Materials for the Dictionary of the Old Russian Language According to Written Monuments] (in Russian), volume 1, Saint Petersburg: Imperial Academy of Sciences, page 1023

References

1. ^ Kortlandt, Frederik (1988), “Remarks on Winter’s law”, in Andre van Holk, editor, Dutch contributions to the 10th international congress of slavists, Sofia, Amsterdam: Rodopi
2. ^ Derksen, Rick (2008), “*jьti”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 216: “v. ‘go’”
3. ^ Olander, Thomas (2001), “iti: jьdǫ jьdetь”, in Common Slavic accentological word list, Copenhagen: Editiones Olander: “b gå (PR 136)”

---

UWAGA!

From Proto-Indo-European *h₁éyti (“to go”). Cognates include Lithuanian eĩti (“to go, walk”), Latin eō (“to go”). The  suppletive past participle stem *šьd– is likely from the same root as *xoditi, although the exact derivation of the form is problematic.^[1]

Widoczna pierwotna oboczność rdzeni Pra-Słowiańskich! Pisałem już o tym np. tu:

https://skrbh.wordpress.com/2019/04/20/182-sadza-osad-osada-osadzac-osiadac-dosiadac-dosiasc-zsiasc-zsiadac-siac-czyli-inne-znaczenia-pra-slowianskiego-rdzenia-sd/

https://skrbh.wordpress.com/2019/04/10/180-jak-posiasc-samotnego-sasiada-i-jego-dzwieczne-pra-slowianskie-zrodloslowy/

https://skrbh.wordpress.com/2019/03/19/176-seite-czyli-sciana-czyli-dzieza-czyli-zad-czyli-siad-itd-czyli-dowody-na-wtorne-ubezdzwiecznienia-w-tzw-greckich-hedra-i-katedra-09/

https://skrbh.wordpress.com/2019/03/02/174-seite-czyli-sciana-czyli-dzieza-czyli-zad-czyli-siad-itd-czyli-dowody-na-wtorne-ubezdzwiecznienia-w-tzw-greckich-hedra-i-katedra-08/

https://skrbh.wordpress.com/2019/03/01/173-seite-czyli-sciana-czyli-dzieza-czyli-zad-czyli-siad-itd-czyli-dowody-na-wtorne-ubezdzwiecznienia-w-tzw-greckich-hedra-i-katedra-07/

https://skrbh.wordpress.com/2019/02/22/172-seite-czyli-sciana-czyli-dzieza-czyli-zad-czyli-siad-itd-czyli-dowody-na-wtorne-ubezdzwiecznienia-w-tzw-greckich-hedra-i-katedra-06/

https://skrbh.wordpress.com/2019/02/19/171-seite-czyli-sciana-czyli-dzieza-czyli-zad-czyli-siad-itd-czyli-dowody-na-wtorne-ubezdzwiecznienia-w-tzw-greckich-hedra-i-katedra-05/

https://skrbh.wordpress.com/2019/02/12/170-seite-czyli-sciana-czyli-dzieza-czyli-zad-czyli-siad-itd-czyli-dowody-na-wtorne-ubezdzwiecznienia-w-tzw-greckich-hedra-i-katedra-04/

https://skrbh.wordpress.com/2019/02/10/169-seite-czyli-sciana-czyli-dzieza-czyli-zad-czyli-siad-itd-czyli-dowody-na-wtorne-ubezdzwiecznienia-w-tzw-greckich-hedra-i-katedra-03/

https://skrbh.wordpress.com/2019/02/06/168-seite-czyli-sciana-czyli-dzieza-czyli-zad-czyli-siad-itd-czyli-dowody-na-wtorne-ubezdzwiecznienia-w-tzw-greckich-hedra-i-katedra-02/

https://skrbh.wordpress.com/2019/02/02/167-seite-czyli-sciana-czyli-dzieza-czyli-zad-czyli-siad-itd-czyli-dowody-na-wtorne-ubezdzwiecznienia-w-tzw-greckich-hedra-i-katedra-01/

---

…..

Ić / iC’

https://en.wiktionary.org/wiki/i%C4%87#Old_Polish

ić

Old Polish

Etymology

From Proto-Slavic *jьti.

Verb

ić

1. to go

Descendants

• Polish: iść

…..

Iść / iS’C’

https://pl.wiktionary.org/wiki/i%C5%9B%C4%87

iść (język polski)

koń idzie (1.1)

uczniowie idą (1.2) do szkoły

wymowa:

wymowa ^?/i, IPA: [iɕʨ̑], AS: [iść]

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. pójść)

(1.1) poruszać się, zmieniać swoje położenie za pomocą nóg, nie tracąc przy tym ani na chwilę kontaktu z podłożem

(1.2) udawać się w jakimś kierunku lub celem wykonania jakiejś czynności, część drogi pokonując pieszo

(1.3) przen. wydobywać się

(1.4) o maszynach i urządzeniach funkcjonować

(1.5) upływać, mijać

(1.6) idzie, szło radzić sobie

(1.7) o instalacji, przewodzie znajdować się, być położonym

(1.8) być przeznaczonym do czegoś

(1.9) następować w czasie

(1.10) idzie, szło reg. łódz. można, można było^[1]

odmiana:

(1.1–9)

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		iść
czas teraźniejszy		idę	idziesz	idzie	idziemy	idziecie	idą
czas przeszły	m	szedłem	szedłeś	szedł	szliśmy	szliście	szli
	ż	szłam	szłaś	szła	szłyśmy	szłyście	szły
	n	szłom	szłoś	szło
tryb rozkazujący		niech idę	idź	niech idzie	idźmy	idźcie	niech idą
pozostałe formy czas przyszły m będę szedł, będę iść będziesz szedł, będziesz iść będzie szedł, będzie iść będziemy szli, będziemy iść będziecie szli, będziecie iść będą szli, będą iść ż będę szła, będę iść będziesz szła, będziesz iść będzie szła, będzie iść będziemy szły, będziemy iść będziecie szły, będziecie iść będą szły, będą iść n będę szło, będę iść będziesz szło, będziesz iść będzie szło, będzie iść czas zaprzeszły m szedłem był szedłeś był szedł był szliśmy byli szliście byli szli byli ż szłam była szłaś była szła była szłyśmy były szłyście były szły były n szłom było szłoś było szło było tryb przypuszczający m szedłbym, byłbym szedł szedłbyś, byłbyś szedł szedłby, byłby szedł szlibyśmy, bylibyśmy szli szlibyście, bylibyście szli szliby, byliby szli ż szłabym, byłabym szła szłabyś, byłabyś szła szłaby, byłaby szła szłybyśmy, byłybyśmy szły szłybyście, byłybyście szły szłyby, byłyby szły n szłobym, byłobym szło szłobyś, byłobyś szło szłoby, byłoby szło imiesłów przymiotnikowy czynny m idący, nieidący ż idąca, nieidąca idące, nieidące n idące, nieidące imiesłów przysłówkowy współczesny idąc, nie idąc rzeczownik odczasownikowy rzad. iście[2], nieiście

przykłady:

(1.2) Już jesteś zdrowy i możesz iść do pracy.

(1.3) Łzy idą jej z oczu.

(1.4) Silnik idzie bardzo głośno.

(1.5) Ale ten czas wolno idzie!

(1.6) Jak ci idzie?

(1.7) Tędy idzie rura z gazem, a tam ścieki.

(1.10) U niego to szło zarobić.

składnia:

(1.1) iść do / z + D. • iść po + Ms. • iść + N.

(1.2) iść na + B.

kolokacje:

iść do / z domu / pracy / … • iść po chodniku / trawie / piasku / łące / plaży / … • iść chodnikiem / plażą / korytarzem / …

(1.2) iść do domu / pracy / biura / … • iść zrobić / naprawić / gotować / … • iść na spacer / pielgrzymkę / … • iść spać

(1.6) idzie komuś dobrze / źle

synonimy:

(1.3) wydobywać się, wydostawać się

antonimy:

(1.4) stać

wyrazy pokrewne:

rzecz. iście n

czas. pójść dk.

związki frazeologiczne:

iść do diabła • iść jak krew z nosa • iść jak na ścięcie / iść jak na stracenie • iść jak po maśle • iść na rękę • reg. pozn. iść na skibę • iść pełną parą • iść jak po grudzie • iść po trupach • iść pod młotek • iść w kimono • iść w Polskę • iść z dymem • iść z duchem czasu • przysłowia: czy idzie, czy chodzi, na jedno wychodzi • psie głosy nie idą w niebiosy

etymologia:

(1.1) st.pol. ić < prasł. *jьti^[3]

por. białor. ісці, chorw. ići, czes. jít, dłuż. hyś, głuż. hić, kasz. jic, ros. идти, scs. ити, słc. ísť, słń. iti, ukr. іти i ukr. йти

uwagi:

(1.6,1.10) tylko w zdaniu bezpodmiotowym, 3 os. lp, rodzaj nijaki

„iść” oznacza czynność jednokrotną, por. chodzić (czynność regularna, ciągła) i chadzać (czynność sporadyczna)

tłumaczenia:

(1.10) zobacz listę tłumaczeń w haśle: można

• abchaski: (1.1) ацара’
• albański: (1.1) shkoj, nisem, eci; (1.2) shkoj, nisem, eci; (1.3) del; (1.5) kalon
• angielski: (1.1) walk; (1.2) go; (1.3) go; (1.4) run
• arabski: (1.1) ذهب سار
• baskijski: (1.1) ibili; (1.2) joan; (1.4) ibili; (1.6) joan
• białoruski: (1.1) ісці
• bułgarski: (1.1) отивам
• chorwacki: (1.1) ići
• czeski: (1.1) jít
• dolnołużycki: (1.1) hyś
• duński: (1.1) gå; (1.2) gå
• esperanto: (1.1) iri
• fiński: (1.1) mennä
• francuski: (1.1) aller, marcher, venir
• górnołużycki: (1.1) hić
• hebrajski: (1.1) ללכת (lalechet)
• hiszpański: (1.1) ir
• holenderski: (1.1) lopen; (1.2) gaan
• ido: (1.1) irar
• islandzki: (1.1) ganga, fara; (1.2) fara; (1.4) ganga; (1.5) liða; (1.6) ganga
• japoński: (1.1) 歩く （あるく, aruku）, 歩む （あゆむ, ayumu）; (1.2) 行く （いく, iku）, 歩いて行く （あるいていく, arui-te iku）
• kaszubski: (1.1) jic
• kataloński: (1.1) anar, anar-se’n
• litewski: (1.1) eiti; (1.2) eiti
• łaciński: (1.1) eo, ire, itum
• niemiecki: (1.1) gehen; (1.2) gehen; (1.6) gehen
• norweski: (1.1) gå
• ormiański: (1.1) քայլել
• portugalski: (1.1) andar; (1.2) ir
• rosyjski: (1.1) идти; (1.2) идти; (1.3) идти; (1.4) o zegarku идти, ogólnie работать, функционировать; (1.5) идти, проходить, przen. бежать, przen. течь; (1.6) выходить, получаться; (1.7) идти
• sanskryt: (1.1-1.2) गच्छति
• suahili: (1.1) kuenda
• szwedzki: (1.1) gå
• turecki: (1.1) gitmek
• tuvalu: (1.2) fano
• ukraiński: (1.1) іти, йти
• węgierski: (1.1) megy; (1.2) megy
• wilamowski: (1.1) gejn; (1.2) gejn
• włoski: (1.1) andare

źródła:

1. ↑ Danuta Bieńkowska, Marek Cybulski, Elżbieta Umińska-Tytoń, Słownik dwudziestowiecznej Łodzi, Łódź, WUŁ, 2007, ISBN 978-83-75-25095-4.
2. ↑  Hasło iście II w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
3. ↑  Hasło iść w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/i%C5%9B%C4%87#Polish

iść

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *jьti (stem *jьd–, suppletive past stem šьd–), from Proto-Indo-European *h₁ey-.

Pronunciation

• IPA^(key): /iɕt͡ɕ/

Verb

iść impf (perfective pójść)

1. to go, to walk

Conjugation

Conjugation of iść impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim or m inan or f or n
infinitive		iść
present tense	1st	idę			idziemy
	2nd	idziesz			idziecie
	3rd	idzie			idą
past tense	1st	szedłem	szłam		szliśmy	szłyśmy
	2nd	szedłeś	szłaś		szliście	szłyście
	3rd	szedł	szła	szło	szli	szły
future tense	1st	będę szedł1	będę szła1		będziemy szli1	będziemy szły1
	2nd	będziesz szedł1	będziesz szła1		będziecie szli1	będziecie szły1
	3rd	będzie szedł1	będzie szła1	będzie szło1	będą szli1	będą szły1
conditional	1st	szedłbym	szłabym		szlibyśmy	szłybyśmy
	2nd	szedłbyś	szłabyś		szlibyście	szłybyście
	3rd	szedłby	szłaby	szłoby	szliby	szłyby
imperative	1st	—			idźmy
	2nd	idź			idźcie
	3rd	niech idzie			niech idą
active adjectival participle		idący	idąca	idące	idący	idące
contemporary adverbial participle		idąc
1 or: będę iść, będziesz iść etc.

Derived terms

Derived terms

• dojść
• odejść
• podejść
• przejść
• przyjść

• wejść
• wyjść
• wzejść
• zejść

See also

• chodzić

Further reading

• iść in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• iść in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/h%E2%82%81%C3%A9yti

Reconstruction:Proto-Indo-European/h₁éyti

Proto-Indo-European

Etymology

Athematic root present of the root *h₁ey-.

Verb

*h₁éyti (imperfective)

1. to go, to be going

Inflection

Imperfective, athematic, active only
Active voice	Present indicative	Past indicative	Imperative	Subjunctive	Optative
1st singular	*h₁éymi	*h₁ḗm	—	*h₁éyoh₂	*h₁iyéh₁m̥
2nd singular	*h₁éysi	*h₁éys	*h₁éy, *h₁idʰí	*h₁éyesi	*h₁iyéh₁s
3rd singular	*h₁éyti	*h₁éyt	*h₁éytu	*h₁éyeti	*h₁iyéh₁t
1st dual	*h₁iwós	*h₁iwé	—	*h₁éyowos	*h₁yih₁wé
2nd dual	*h₁ités	*h₁itóm	*h₁itóm	*h₁éyetes	*h₁yih₁tóm
3rd dual	*h₁ités	*h₁itā́m	*h₁itā́m	*h₁éyetes	*h₁yih₁tā́m
1st plural	*h₁imós	*h₁imé	—	*h₁éyomos	*h₁yih₁mé
2nd plural	*h₁ité	*h₁ité	*h₁ité	*h₁éyete	*h₁yih₁té
3rd plural	*h₁yénti	*h₁yént	*h₁yéntu	*h₁éyonti	*h₁yih₁ént
Participle	*h₁yónts

Descendants

• Balto-Slavic: *eitei
  • Lithuanian: eĩti
  • Latvian: iet
  • Slavic: *jьti
• Hellenic: *éimi
  • Ancient Greek: εἶμι (eîmi)
  • Mycenaean Greek: 𐀂𐀍𐀳 (i-jo-te)
• Indo-Iranian: *Háyti
• Italic: *eō
  • Latin: eō

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/h%E2%82%81ey-

Reconstruction:Proto-Indo-European/h₁ey-

Proto-Indo-European

Root

*h₁ey- (imperfective)^[1]

1. to go

Derived terms

► Terms derived from the PIE root *h₁ey-

• *h₁éy-ti ~ *h₁y-énti (athematic root present)
• *h₁e-h₁óy-e ~ *h₁e-h₁y-ḗr (stative)
  • Germanic: *ijjē, *ijjēdun (past tense of *gāną, *ganganą)
    • Old English: ēode, ēodon
      • Middle English: yode
        • English: yode, yede
    • Gothic: 𐌹𐌳𐌳𐌾𐌰 (iddja), 𐌹𐌳𐌳𐌾𐌴𐌳𐌿𐌽 (iddjēdun)
• *h₁i-tó-s
• *h₁éy-tr̥ ~ *h₁i-tn-és (r/n-stem)
• *h₁éy-mn̥ (“course, way”)
  • Indo-Iranian: *Háyma
    • Indo-Aryan: *Háyma
      • Sanskrit: एमन् (éman)
• Unsorted formations:
  • Albanian: *eika
    • Albanian: iki
  • Anatolian:
    • Hittite: 𒄿𒀉 (i-it), 𒄿𒄿𒀀𒀜𒋫 (i-ya-at-ta /iyatta/)
    • Luwian: 𒄿𒋾 (i-ti /iti, idi/)
  • Indo-Iranian: *Háy
    • Iranian: *Háy
      • Avestan: 𐬫𐬀𐬊‎ (yaona, “way”)
        • → Persian: جن‎ (ǰan, “side, way”) ^[2]
      • Kurdish: -ê- (present stem of „hatin„, „to come”)
      • Persian: آی‎ (ây)
  • Italic: *jānos
    • Latin: iānus, iānua
  • Phrygian: ειτου (eitou)

References

1. ^ Donald Ringe (31 August 2006) From Proto-Indo-European to Proto-Germanic: A Linguistic History of English:‎^[1], OUP Oxford, →ISBN, page 161
2. ^ [2], Dehkoda Dictionary.

…..

Słowiańskich odpowiedników tradycyjnie brak, mimo, że one istnieją, patrz powyżej. Jakoś z tym *h₁ey- kojarzy Mię się też i to:

https://pl.wiktionary.org/wiki/hetta

https://pl.wiktionary.org/wiki/hejta#pl

Dodatkowo przypomnę coś o ofitzjalnie odtfoszonej nazwie Fierfszej Fra-Germańskiej bogini z poprzedniej części, patrz:

https://en.wikipedia.org/wiki/Frijj%C5%8D

(…)

The name *Frijjō (Old Norse Frigg, Old High German Frīja) ultimately derives from PIE *prih-y(a)h, cognate to Sanskrit priya „dear, beloved„,^[3] which however in Germanic split into two etymons, one covering the semantic field of „love, courtship, friendship” (English friend), the other the field of „freedom” (English free).^[4]

The weekday Friday in English is named after for the goddess Frigg (Old English frigedæg). Friday in Old Norse was called both Freyjudagr  and Frjádagr, in Faröese fríggjadagur, and in Old High German never *Frouwûntac, but Frîatac, Frîgetac, now Freitag.

There is some evidence that the epithet *frawjō „lady” was applied to this goddess. The two names were confused from early times, especially in Old English, where the stem of *frīj- appears as frēo-, frīo-, frēa- (a contraction of *īj- and a following back vowel) beside a less frequent stem form frīg- (/fri:j-/), by development of a glide between ī and a following front vowel. The two forms would originally have figured in complementary distribution within the same paradigm (e.g. masculine nominative singular frēo, masculine genitive singular  frīges), but in attested Old English analogical forms are already present and the distribution is no longer complementary^[5] Jacob Grimm stated „We gather from all this, that the forms and even the meanings of the two names border closely on one another. Freyja means the gladsome, gladdening, sweet, gracious goddess, Frigg the free, beautiful, loveable; to the former attaches the general notion of frau (mistress), to the latter that of frî (woman).” The linguistic discussion of these names is complicated by issues of Germanic  Verschärfung. Old Norse Frigg, friggjar-dagr is related to frakkr „free, bold„, cognate to Old English frēo, Gothic freis „free„. (…)

…..

Czy umie ktoś podważyć moje twierdzenie, że Fra-Germańska ofitzjalnie odtfoszona *Frijjō, czyli ofitzjalnego źródłosłowu dla „odwiecznie” germańskiego słowa Friday, to nic innego jak Nasza Pra-Słowiańska Przyjaciółka / PR”y+Ja+Cio”L”+Ka, itp?