róg (1.8)
…..
UWAGA! 01.05.2020 Aktualizacja, ponieważ zupełnie zapomniałem o rogatej / wystającej Rogówce / RoG+o’W+Ce!
Mam nadzieję, że pamiętasz jeszcze bezdźwięczny Prog / P+Ro’G i dźwięczny Prożek / P+RoZ”+eK z wpisu 233., jak i problem z ofitzjalnie odtfoszonym dźwiękami, zapisywanymi jaki tzw. *g, *g’, *gh, *g’h.
Obiecałem tam, że wkrótce przedstawię ich Pra-Słowiańskie źródłosłowy. Zrobię to w tym i w następnych wpisach. Oto dalszy ciąg tej samej bajkowej opowieści, z wpisów 238, 237, 236 i wcześniejszych.
Zacznę od tego, że wszystkie te źródłosłowy i ich rdzenie są i jednocześnie oboczne i nawiązują do znaczenia, jako „wystawanie czegoś z czegoś lub nad czymś”. Rdzeniami tymi są bezdźwięczny RG lub dźwięczny RZ. Do Rdzenia RZ powrócę jeszcze nie raz, ponieważ on jest związany i ze znaczeniem „wystawanie”, ale także i „wzrost”, „pustka”, „cięcie”, „kłucie”, „krojenie”, „rżnięcie”, „rzezanie”, itp.
Zwróć uwagę na dwa ofitzjalnie wzajemnie logicznie wykluczające się zagadnienia.
Problem pierwszy to pierwotna jednoczesna oboczność Pra-Słowiańskich rdzeni. Oto słowa i rdzenie do porównania:
Bezdźwięczne Róg / Ro’G i Jednoróg / JeDNo+Ro’G i jednocześnie dźwięczne Poroże / Po+RoZ”e i Jednorożec / JeDNo+RoZ”+eC, itp.
Źródłosłowem wszystkich tych słów jest ciągle bezdźwięczny i jakoś ciągle „niespalatalizowany” Róg / Ro’G,.. a może jednak „spalatalizowany” Rożek / RoZ”+eK?
Problem drugi to pierwotna jednoczesna oboczność Pra-Słowiańskich końcówek. Oto dwa słowa oparte na tym samym rdzeniu RG i ich jednocześnie oboczne końcówki do porównania:
Bezdźwięczny Rogaty / RoG+aTy i dźwięczny Rogacz / RoG+aC”…
Inne tytuły tego wpisu:
239 Peys, Piasta, Pieścić, Pizda, Pięść, Pięć, Piędź, Pięta, Pętać i inne dowody na pierwotną oboczność Pra-Słowiańskich rdzeni 34
239 Wtórnie ubezdźwięcznione liczebniki indogermańskie i ich wysokoenergetyczne PieRwotne PRa-Słowiańskie rdzenie, PieR+WS”y, PRW, PR 46
…..
Jednoróg / JeDNo+Ro’G
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jednor%C3%B3g_(ptak)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jednor%C3%B3g_(dzia%C5%82o)
https://en.wiktionary.org/wiki/jednor%C3%B3g
jednoróg
Polish
Etymology
Pronunciation
Noun
jednoróg m anim
Declension
singular | plural | |
---|---|---|
nominative | jednoróg | jednorogi |
genitive | jednoroga | jednorogów |
dative | jednorogowi | jednorogom |
accusative | jednoroga | jednorogi |
instrumental | jednorogiem | jednorogami |
locative | jednorogu | jednorogach |
vocative | jednorogu | jednorogi |
Noun
jednoróg m inan
- licorne (Russian cannon)
Declension
singular | plural | |
---|---|---|
nominative | jednoróg | jednorogi |
genitive | jednorogu | jednorogów |
dative | jednorogowi | jednorogom |
accusative | jednoróg | jednorogi |
instrumental | jednorogiem | jednorogami |
locative | jednorogu | jednorogach |
vocative | jednorogu | jednorogi |
Further reading
- jednoróg in Polish dictionaries at PWN
…..
Jednorożec / JeDNo+RoZ”+eC
https://pl.wiktionary.org/wiki/jednoro%C5%BCec#pl
jednorożec (język polski)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
- (1.1) mit. książk. fantastyczne stworzenie posiadające jeden róg na czole, pojawiające się w mitach i legendach; zob. też jednorożec w Wikipedii
- (1.2) st.pol. nosorożec[1]
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik jednorożec jednorożce dopełniacz jednorożca jednorożców celownik jednorożcowi jednorożcom biernik jednorożca jednorożce narzędnik jednorożcem jednorożcami miejscownik jednorożcu jednorożcach wołacz jednorożcu jednorożce
- przykłady:
- (1.1) Jednorożca identyfikowano m.in. z nosorożcem, oryksem, elandem i kudu. Do grona możliwych pierwowzorów często zalicza się także wymarłe elasmoterium[2].
- (1.1) Masz już dziesięć lat i nadal wierzysz w świętego mikołaja? Może jeszcze mi powiesz, że wierzysz także w jednorożce i krasnoludki?
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. jednorożność ż
- tłumaczenia:
- (1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: nosorożec
- angielski: (1.1) unicorn
- arabski: (1.1) حريش m
- baskijski: (1.1) adarbakar
- białoruski: (1.1) аднарог m
- bułgarski: (1.1) еднорог
- chorwacki: (1.1) jednorog
- duński: (1.1) enhjørning w
- esperanto: (1.1) unikorno, unukornulo
- fiński: (1.1) yksisarvinen
- francuski: (1.1) licorne ż, unicorne m
- hiszpański: (1.1) unicornio m
- ido: (1.1) unikorno
- interlingua: (1.1) unicorne
- japoński: (1.1) ユニコーン
- koreański: (1.1) 유니콘
- litewski: (1.1) vienaragis
- macedoński: (1.1) еднорог
- niemiecki: (1.1) Einhorn m/n
- nowogrecki: (1.1) μονόκερος m
- portugalski: (1.1) unicórnio m, licórnio m
- rosyjski: (1.1) единорог m
- słowacki: (1.1) jednorožec
- słoweński: (1.1) samorog m
- starogrecki: (1.1) μονόκερως m/ż, καρτάζωνος m
- szwedzki: (1.1) enhörning w
- turecki: (1.1) tekboynuz
- ukraiński: (1.1) єдиноріг m
- źródła:
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/jednoro%C5%BCec
jednorożec
Polish
Etymology
From jedno- (“one”) + róg (“horn”) + -ec.
Pronunciation
Noun
jednorożec m anim
- unicorn (mythical beast)
- (archaic) narwhal (Monodon monoceros)
- Synonym: narwal
Declension
singular | plural | |
---|---|---|
nominative | jednorożec | jednorożce |
genitive | jednorożca | jednorożców |
dative | jednorożcowi | jednorożcom |
accusative | jednorożca | jednorożce |
instrumental | jednorożcem | jednorożcami |
locative | jednorożcu | jednorożcach |
vocative | jednorożcu | jednorożce |
Further reading
- jednorożec in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- jednorożec in Polish dictionaries at PWN
…..
Koziorożec / KoZio+RoZ”+eC
https://pl.wiktionary.org/wiki/kozioro%C5%BCec#pl
koziorożec (język polski)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
- (1.1) zool. ssak z rzędu parzystokopytnych; zob. też koziorożec w Wikipedii
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik koziorożec koziorożce dopełniacz koziorożca koziorożców celownik koziorożcowi koziorożcom biernik koziorożca koziorożce narzędnik koziorożcem koziorożcami miejscownik koziorożcu koziorożcach wołacz koziorożcu koziorożce
- przykłady:
- (1.1) Dostałam widokówkę z koziorożcem.
- kolokacje:
- (1.1) samica / samiec / młode koziorożca • koziorożec alpejski • koziorożec nubijski
- hiperonimy:
- (1.1) ssak
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. Koziorożec m
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: Indeks:Polski – Ssaki
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) ibex
- białoruski: (1.1) казярог m
- czeski: (1.1) kozorožec m
- francuski: (1.1) bouquetin m
- hebrajski: (1.1) יעל m
- hiszpański: (1.1) íbice m, ibex m
- niemiecki: (1.1) Steinbock m
- rosyjski: (1.1) козерог m
- słowacki: (1.1) kozorožec m
- ukraiński: (1.1) козеріг m
- włoski: (1.1) stambecco m
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/kozioro%C5%BCec
koziorożec
Polish
Etymology
Pronunciation
Noun
koziorożec m anim
- ibex (type of wild mountain goat)
Declension
singular | plural | |
---|---|---|
nominative | koziorożec | koziorożce |
genitive | koziorożca | koziorożców |
dative | koziorożcowi | koziorożcom |
accusative | koziorożca | koziorożce |
instrumental | koziorożcem | koziorożcami |
locative | koziorożcu | koziorożcach |
vocative | koziorożcu | koziorożce |
Further reading
- koziorożec in Polish dictionaries at PWN
…..
Nosorożec / NoSo+RoZ”+eC
https://pl.wiktionary.org/wiki/nosoro%C5%BCec#nosoro%C5%BCec_(j%C4%99zyk_polski)
nosorożec (język polski)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
- (1.1) zool. Rhinoceros[1], duży ssak z rzędu nieparzystokopytnych; zob. też nosorożce w Wikipedii
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik nosorożec nosorożce dopełniacz nosorożca nosorożców celownik nosorożcowi nosorożcom biernik nosorożca nosorożce narzędnik nosorożcem nosorożcami miejscownik nosorożcu nosorożcach wołacz nosorożcu nosorożce
- przykłady:
- (1.1) Nosorożce zamieszkują sawanny Afryki.
- kolokacje:
- (1.1) nosorożec biały • nosorożec czarny • nosorożec indyjski • nosorożec jawajski • nosorożec sumatrzański • nosorożec włochaty
- hiperonimy:
- (1.1) ssak
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. nosorożcowate lm nmos
- przym. nosorogi, nosorożcowy
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: Indeks:Polski – Ssaki
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) rhinoceros
- baskijski: (1.1) errinozero
- białoruski: (1.1) насарог m
- bośniacki: (1.1) nosorog m
- bułgarski: (1.1) носорог m
- czeski: (1.1) nosorožec m
- duński: (1.1) næsehorn n
- fiński: (1.1) sarvikuono
- francuski: (1.1) rhinocéros m
- hiszpański: (1.1) rinoceronte m
- holenderski: (1.1) neushoorn m
- islandzki: (1.1) nashyrningur m
- kataloński: (1.1) rinoceront m
- kazachski: (1.1) мүйізтұмсық
- koreański: (1.1) 코뿔소
- litewski: (1.1) raganosis m
- łaciński: (1.1) rhinoceros m
- niemiecki: (1.1) Nashorn n
- norweski (bokmål): (1.1) neshorn n
- nowogrecki: (1.1) ρινόκερος m
- pendżabski: (1.1) ਗੈਂਡਾ m
- rosyjski: (1.1) носорог m
- słowacki: (1.1) nosorožec m
- szwedzki: (1.1) noshörning w
- węgierski: (1.1) orrszarvú
- włoski: (1.1) rinoceronte m
- źródła:
- ↑
Hasło Rhinoceros w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/nosoro%C5%BCec
nosorożec
Polish
Etymology
From nos (“nose”) + -o- + róg (“horn”) + -ec, literally „nose-horner”.
Pronunciation
Noun
nosorożec m anim
Declension
singular | plural | |
---|---|---|
nominative | nosorożec | nosorożce |
genitive | nosorożca | nosorożców |
dative | nosorożcowi | nosorożcom |
accusative | nosorożca | nosorożce |
instrumental | nosorożcem | nosorożcami |
locative | nosorożcu | nosorożcach |
vocative | nosorożcu | nosorożce |
Related terms
Further reading
- nosorożec in Polish dictionaries at PWN
…..
A teraz dla porównania postacie bałtycka / litewska, patrz przejście dźwięków zgodne z tzw. prawem Brugmanna, gdzie e/o>a, a także postacie z j. czeskiego i słowackiego, gdzie ciągle jest widoczna dźwięczna końcówka +eC, a nie wtórnie ubezdźwięczniona, jak to jest w tych językach typowe, czyli +eT.
…..
https://pl.wiktionary.org/wiki/raganosis#lt
raganosis (język litewski)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męski
…..
https://pl.wiktionary.org/wiki/nosoro%C5%BEec#cs
nosorožec (język czeski)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męski żywotny
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik nosorožec nosorožci dopełniacz nosorožce nosorožců celownik nosorožci, nosorožcovi nosorožcům biernik nosorožce nosorožce wołacz nosorožče nosorožci miejscownik nosorožci / nosorožcovi nosorožcích narzędnik nosorožcem nosorožci
nosorožec (język słowacki)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męski żywotny
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik nosorožec nosorožce dopełniacz nosorožca nosorožcov celownik nosorožcovi nosorožcom biernik nosorožca nosorožce miejscownik nosorožcovi nosorožcoch narzędnik nosorožcom nosorožcami
- kolokacje:
- (1.1) nosorožec indický → nosorożec indyjski • nosorožec ostrorohý → nosorożec czarny • nosorožec tuporohý → nosorożec biały
- źródła:
- ↑ Hasło nosorožec w: Slovník súčasného slovenského jazyka M – N.
UWAGA!
Tym rhinoceros zajmę się w oddzielnym wpisie. Właśnie sprawdziłem jego źródłosłów i ze śmiechu padłem na mój Nos / NoS,.. a tak właściwie to na mój Ryj / RyJ! 🙂
…..
Poroże / Po+RoZ”e
https://pl.wiktionary.org/wiki/poro%C5%BCe
poroże (język polski)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj nijaki
- (1.1) łow. oba rogi samca jeleniowatych
- synonimy:
- (1.1) wieniec
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/poro%C5%BCe#Polish
poroże
Polish
Pronunciation
Noun
poroże n
Usage notes
- The singular refers to a single animal’s pair of antlers.
Declension
Synonyms
- (antlers): wieniec
Related terms
Further reading
- poroże in Polish dictionaries at PWN
…..
Narożnik / Na+RoZ”+NiK
https://pl.wiktionary.org/wiki/naro%C5%BCnik#pl
narożnik (język polski)
narożnik (1.1) budynku
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
- (1.1) bud. miejsce styku dwóch ścian zewnętrznych
- (1.2) obiekt wybudowany na narożniku (1.1)
- (1.3) narożna część pomieszczenia lub wydzielonej przestrzeni, np. boiska
- (1.4) narożna kanapa lub sofa
- (1.5) rzad. każdy narożny mebel
- (1.6) sport. miejsce na ringu przeznaczone do odpoczynku zawodnika
- (1.7) narożna część konstrukcyjna czegoś
- odmiana:
- (1.1–7)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik narożnik narożniki dopełniacz narożnika narożników celownik narożnikowi narożnikom biernik narożnik narożniki narzędnik narożnikiem narożnikami miejscownik narożniku narożnikach wołacz narożniku narożniki
- tłumaczenia:
- esperanto: (1.3) angulo
- hiszpański: (1.1) esquina ż, vértice m; (1.3) esquina ż
- niemiecki: (1.4) Ecksofa n; (1.6) Ecke ż
…..
Narożny / Na+RoZ”+Ny
https://pl.wiktionary.org/wiki/naro%C5%BCny#pl
narożny (język polski)
narożny (1.1) sklepik
narożna (1.1) wieża
- znaczenia:
przymiotnik
- (1.1) znajdujący się, umieszczony w rogu czegoś
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik narożny narożna narożne narożni narożne dopełniacz narożnego narożnej narożnego narożnych celownik narożnemu narożnej narożnemu narożnym biernik narożnego narożny narożną narożne narożnych narożne narzędnik narożnym narożną narożnym narożnymi miejscownik narożnym narożnej narożnym narożnych wołacz narożny narożna narożne narożni narożne nie stopniuje się
…..
Rożny / RoZ”+Ny
https://en.wiktionary.org/wiki/ro%C5%BCny#Polish
rożny
Polish
Pronunciation
Etymology 1
Adjective
rożny
Declension
case | singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
masculine personal/animate | masculine inanimate | neuter | feminine | virile | nonvirile | ||
nominative, vocative | rożny | rożne | rożna | rożni | rożne | ||
genitive | rożnego | rożnej | rożnych | ||||
dative | rożnemu | rożnym | |||||
accusative | rożnego | rożny | rożne | rożną | rożnych | rożne | |
instrumental | rożnym | rożnymi | |||||
locative | rożnej | rożnych |
Related terms
- (adjective) narożny
Etymology 2
Noun
rożny m
Further reading
- rożny in Polish dictionaries at PWN
…..
Rogowy / RoG+oWy
https://pl.wiktionary.org/wiki/rogowy#pl
rogowy (język polski)
- znaczenia:
przymiotnik relacyjny
- (1.1) wykonany z rogu (materiału)
- (1.2) zool. składający się ze zrogowaciałej tkanki
- odmiana:
- (1.1–2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik rogowy rogowa rogowe rogowi rogowe dopełniacz rogowego rogowej rogowego rogowych celownik rogowemu rogowej rogowemu rogowym biernik rogowego rogowy rogową rogowe rogowych rogowe narzędnik rogowym rogową rogowym rogowymi miejscownik rogowym rogowej rogowym rogowych wołacz rogowy rogowa rogowe rogowi rogowe nie stopniuje się
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. róg m, rożek m, narożnik m, poroże n, rogówka ż, rogowacenie n, zrogowacenie n, rożny m, różek mrz
- czas. rogowacieć ndk., zrogowacieć dk.
- przym. rożny, narożny, narożnikowy, rogówkowy
…..
Róg / Ro’G
https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/r%C3%B3g
Słownik etymologiczny języka polskiego/róg
róg, rożek; rogal, rogalek i roglik (jak w czes.), nazwa ‘ciasta’; ale rogal i o tym, komu żona »rogi przypina«; rogacz; rogowy; rogaty, rogatka; rogacina, albo (z ruska) rohatyna, już od r. 1500 stałe, ‘włócznia’; rogowaty; narożny, narożnica, od narogi. Prasłowo; prus. ragis, lit. ragas (rags i ragutis, o ‘styczniu’ i ‘lutym’, wedle niem. horn i hornung, co i połabscy Słowianie naśladują), raguotas, ‘rogaty’. Nasze dawne rożki (‘bańki cyrulika’) powędrowały na całą Ruś i Litwę. U wszystkich Słowian tak samo.
…..
https://pl.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3g
róg (język polski)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
- (1.1) zool. anat. twardy wyrostek występujący na głowie niektórych ssaków, zwykle parzyście; zob. też róg (biologia) w Wikipedii
- (1.2) muz. rodzaj instrumentu dętego blaszanego; zob. też róg (instrument muzyczny) w Wikipedii
- (1.3) miejsce styku dwóch ulic
- (1.4) miejsce styku krawędzi jakiegoś przedmiotu
- (1.5) sport. miejsce i sposób wykonywania zagrania zwanego rzutem rożnym
- (1.6) anat. część kości gnykowej; część rdzenia kręgowego
- (1.7) materiał pozyskiwany z rogów (1.1) i kopyt niektórych zwierząt
- (1.8) daw. pojemnik z rogu (1.7), np. na tytoń, sól, proch strzelniczy[1]
- (1.9) zool. pot. czułek ślimaka
- odmiana:
- (1.1–8)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik róg rogi dopełniacz rogu rogów celownik rogowi rogom biernik róg rogi narzędnik rogiem rogami miejscownik rogu rogach wołacz rogu rogi
- przykłady:
- (1.1) Ten żubr ma duże rogi.
- (1.2) Śpiewajcie Panu przy wtórze cytry, przy wtórze cytry i przy dźwięku harfy, przy trąbach i dźwięku rogu: radujcie się wobec Pana, Króla.
- (1.3) Na rogu ulicy jest dom, z którego można swobodnie obserwować dwie skrzyżowanie.
- (1.4) Jej zeszyt ma pozaginane rogi.
- (1.7) W izbach były okna z szybami z rogu, zestruganego cienko i tak wygładzonego, że był prawie jak szkło przeźroczysty.[2]
- (1.9) Ślimak, ślimak wystaw rogi, dam ci sera na pierogi.[3]
- kolokacje:
- (1.2) róg alpejski
- (1.6) rogi mniejsze • rogi większe • róg przedni • róg boczny • róg tylny
- synonimy:
- (1.2) waltornia
- (1.3) narożnik, węgieł, winkiel, reg. pozn. eka
- (1.4) kant, krawędź
- (1.5) korner, reg. pozn. eka
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. narożnik m, rogacizna ż, rogacz m, poroże n, rogal m, rogatywka ż, narożnik m
- przym. rożny, rogaty, rogowy, zrogowaciały, narożny
- związki frazeologiczne:
- ciemny jak tabaka w rogu / głupi jak tabaka w rogu • róg obfitości • róg Amaltei • przyprawić rogi / przyprawiać rogi • przytrzeć rogów • wziąć byka za rogi • wziąć na rogi • zapędzić w kozi róg
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: Indeks:Polski – Zwierzęta
- (1.2) zobacz też: Indeks:Polski – Instrumenty muzyczne
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) horn; (1.2) horn; (1.3) corner; (1.4) angle; (1.5) corner; (1.6)horn; (1.7) horn; (1.8) powder horn
- arabski: (1.4) زاوية ż; (1.1) قرن
- baskijski: (1.1) adar; (1.2) tronpa; (1.3) izkina, kantoi; (1.7) adarki; (1.9) adar
- białoruski: (1.1) рог m; (1.2) рог m; (1.3) рог m; (1.4) рог m, вугал m
- czeski: (1.1) roh m; (1.2) roh m
- esperanto: (1.1) korno; (1.2) korno; (1.7) korno
- fiński: (1.1) sarvi
- francuski: (1.1) corne ż
- hiszpański: (1.1) cuerno m, asta ż; (1.2) cuerno m; (1.3) esquina ż; (1.4) puntaż, esquina ż; (1.5) saque de esquina m, córner m; (1.6) asta
- jidysz: (1.3) עק m (ek); (1.4) עק m (ek)
- kaszubski: (1.1) róg
- kataloński: (1.1) banya ż
- kazachski: (1.1) мүйіз
- łaciński: (1.1) cornu
- niemiecki: (1.1) Horn n; (1.2) Horn n; (1.3) Ecke ż; (1.4) Ecke ż, Winkel m; (1.5) Ecke ż; (1.6) Horn n; (1.7) Horn n; (1.9) Fühler m
- rosyjski: (1.1) рог m; (1.3) угол m; (1.4) угол m; (1.5) угол m
- sanskryt: (1.1) शृङ्ग n, क्षिद्र, कूणिका, विषाण
- staroegipski: (1.1)
(db)
- szwedzki: (1.1) horn n; (1.3) hörn n, gathörn n, gatuhörn n; (1.4) hörn n
- tuvalu: (1.2) pu
- ukraiński: (1.1) ріг m
- węgierski: (1.3) sarok; (1.4) sarok
- wilamowski: (1.1) hjener n, hjēner n, hienyn n; (1.2) hjener n, hjēner n, hienynn; (1.5) ekk
- włoski: (1.1) corno m; (1.3) angolo m
- źródła:
- ↑ Barbara i Adam Podgórscy, Słownik gwar śląskich, s. 248, Katowice, Wydawnictwo KOS, 2008, ISBN 978-83-60528-54-9.
- ↑ H. Sienkiewicz „Krzyżacy”
- ↑ z dziecięcego wierszyka
UWAGA!
(1.8) daw. pojemnik z rogu (1.7), np. na tytoń, sól, proch strzelniczy[1]
Rogi np. krów, czy kóz, itp są puste w środku, czyli Próżne / P+Ro’Z”+Ne, jak np. Rury / Ro’Ry! Zapamiętaj to!
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/r%C3%B3g
róg
Polish
Etymology
From Proto-Slavic *rogъ.
Pronunciation
Noun
róg m inan (diminutive rożek)
Declension
Synonyms
Derived terms
Related terms
Further reading
- róg in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- róg in Polish dictionaries at PWN
…..
https://pl.wiktionary.org/wiki/roh#cs
roh (język czeski)
- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny
- (1.1) zool. anat. róg (twardy wyrostek)
- (1.2) róg (przedmiot zrobiony z rogu lub mający kształt rogu (1.1))
- (1.3) muz. róg (instrument)
- (1.4) róg (coś wystającego, ostrego)
- (1.5) róg (miejsce styku dwóch ulic)
- (1.6) róg, kąt (miejsce styku dwóch ścian wewnątrz budynku)
- (1.7) sport. róg, rzut rożny
- odmiana:
- (1.1–7)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik roh rohy dopełniacz rohu rohů celownik rohu rohům biernik roh rohy wołacz rohu rohy miejscownik rohu rozích narzędnik rohem rohy
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. paroží n, roháč, rohovina, růžek
- przym. rohatý, rohovinový, rohovitý, rohový
- czas. rohovatět
- związki frazeologiczne:
- brát roha • číhat za rohem • na každém rohu • roh hojnosti • vidět až za roh • vzít roha
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/roh
roh
Czech
Etymology
From Proto-Slavic *rogъ.
Pronunciation
Noun
roh m
- horn (a hard growth of keratin that protrudes from the top of the head of certain animals)
- horn (any of several musical wind instruments)
- corner (of a street)
- corner (the space in the angle between converging walls which meet in a point)
Declension
Synonyms
- (corner, the space in the angle between converging walls): kout m
Derived terms
Further reading
- roh in Příruční slovník jazyka českého, 1935–1957
- roh in Slovník spisovného jazyka českého, 1960–1971, 1989
…..
Rożek / RoZ”+eK
https://pl.wiktionary.org/wiki/ro%C5%BCek#pl
rożek (język polski)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
- (1.1) zdrobn. od: róg
- (1.2) mały róg
- (1.3) zwinięty kawałek wafla lub specjalnie formowany wypiek do nakładania lodów
- (1.4) reg. rogal
- (1.5) trójkątny kocyk do zawijania niemowlęcia, rodzaj becika
- (1.6) muz. zob. rożek angielski
- odmiana:
- (1.1–6)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik rożek rożki dopełniacz rożka rożków celownik rożkowi rożkom biernik rożek rożki narzędnik rożkiem rożkami miejscownik rożku rożkach wołacz rożku rożki
- synonimy:
- (1.2) różek
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. różek m, róg m, różek m, rogal m, narożnik m, poroże n, rogacz m, rogacizna ż
- przym. rożkowy, rogowy, narożny
- uwagi:
- zob. też rożek w Wikipedii
- (1.1–2) w tych znaczeniach „róg” jako przedmiot; gdy „róg” w znaczeniu „poroże”, to wtedy „różek”
- tłumaczenia:
- (1.1) dla języków nierozróżniających zdrobnień zobacz listę tłumaczeń w haśle: róg
- (1.4) zobacz listę tłumaczeń w haśle: rogal
- (1.6) zobacz listę tłumaczeń w haśle: rożek angielski
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/ro%C5%BCek
rożek
Polish
Etymology
Pronunciation
Noun
rożek m inan
- Diminutive of róg
- small horn (growth on the heads of certain animals)
- ice cream cone
- (regional) croissant
Declension
Derived terms
Further reading
- rożek in Polish dictionaries at PWN
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/rog%D1%8A
Reconstruction:Proto-Slavic/rogъ
Proto-Slavic
Etymology
From Proto-Balto-Slavic *rágas, with the mobile accent due to Illič-Svityč’s law.
Noun
*rȍgъ m[1]
Inflection
Derived terms
Descendants
Further reading
- Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “рог”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress
References
- ^ Derksen, Rick (2008), “*rȏgъ”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 438
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Balto-Slavic/r%C3%A1gas
Reconstruction:Proto-Balto-Slavic/rágas
Proto-Balto-Slavic
Noun
Inflection
Fixed accent.
Singular | Dual | Plural | |
---|---|---|---|
Nominative | *rágas | *rágōˀ | *rágai |
Accusative | *rágun | *rágōˀ | *ráguns |
Genitive | *rágā | *rágauš | *rágun |
Locative | *rágai | *rágauš | *rágaišu |
Dative | *rágōi | *rágamō | *rágamas |
Instrumental | *rágōˀ | *rágamō | *rágaiš |
Vocative | *ráge | *rágōˀ | *rágai |
Descendants
References
- ^ Derksen, Rick (2008), “*rȏgъ”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 438: “*rogos”
- ^ Derksen, Rick (2015), “ragas”, in Etymological Dictionary of the Baltic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 13), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 374: “*rógos”
- ^ Jasanoff, Jay (2017) The Prehistory of the Balto-Slavic Accent (Brill’s Studies in Indo-European Languages & Linguistics; 17), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 162: “*ra̍gas”
- ^ Nikolajev, S. L. (2012), “Vostočnoslavjanskije refleksy akcentnoj paradigmy d i indojevropejskije sootvetstvija slavjanskim akcentnym tipam suščestvitelʹnyx mužskovo roda s o- i u-osnovami*”, in Karpato-balkanskij dialektnyj landšaft: Jazyk i kulʹtura[1] (in Russian), volume 2, Moscow: Institute for Slavic Studies of the Russian Academy of Sciences, page 133
…..
Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/rožьcь.
…..
Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/rogozъ.
…..
Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/rogatъ.
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/roga%C4%8D%D1%8C
Reconstruction:Proto-Slavic/rogačь
Proto-Slavic
Etymology
Noun
*rogačь m
- horned animal?
Inflection
Singular | Dual | Plural | |
---|---|---|---|
Nominative | *rogačь | *rogača | *rogači |
Accusative | *rogačь | *rogača | *rogačę̇ |
Genitive | *rogača | *rogaču | *rogačь |
Locative | *rogači | *rogaču | *rogačixъ |
Dative | *rogaču | *rogačema | *rogačemъ |
Instrumental | *rogačьmь, *rogačemь* | *rogačema | *rogači |
Vocative | *rogaču | *rogača | *rogači |
Related terms
- *rogatъ (“horned”)
Descendants
References
- ^ Melʹnyčuk O. S., editor (2006), “ріг”, in Etymolohičnyj slovnyk ukrajinsʹkoji movy [Etymological Dictionary of the Ukrainian Language] (in Ukrainian), volume 5, Kiev: Naukova Dumka, page 87
- ^ Agniya Desnitskaya (1963) Славянские заимствования в албанском языке, USSR Academy of Sciences Publishing House, page 15
…..
Rogacz / RoG+aC”
https://pl.wiktionary.org/wiki/rogacz
rogacz (język polski)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik rogacz rogacze dopełniacz rogacza rogaczy / rzad. rogaczów[6] celownik rogaczowi rogaczom biernik rogacza rogacze narzędnik rogaczem rogaczami miejscownik rogaczu rogaczach wołacz rogaczu rogacze - (2.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik rogacz rogacze dopełniacz rogacza rogaczy / rzad. rogaczów[6] celownik rogaczowi rogaczom biernik rogacza rogaczy / rzad. rogaczów narzędnik rogaczem rogaczami miejscownik rogaczu rogaczach wołacz rogaczu rogacze
- kolokacje:
- (1.1) jelonek rogacz
- (2.1) być / stać się rogaczem
- hiperonimy:
- (1.1–2) samiec
- etymologia:
- (1.1–2) pol. róg
- (2.1) zob. przyprawić rogi
- tłumaczenia:
- angielski: (2.1) cuckold
- białoruski: (1.2) рагач m; (2.1) рагаты m
- hiszpański: (2.1) cabrón m
- niemiecki: (1.1) Rehbock m; (2.1) Hahnrei
- źródła:
- ↑
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑
Hasło rogacz w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
- ↑
Hasło rogacz w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ Skocz do:4,0 4,1 4,2 Hasło rogacz w: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. Halina Zgółkowa, t. 36, s. 146, Poznań, Wydawnictwo Kurpisz, 1994-2005, ISBN 83-900203-3-5.
- ↑ Skocz do:5,0 5,1 Hasło rogacz w: Inny słownik języka polskiego PWN, red. Mirosław Bańko, t. II, s. 454, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014, ISBN 978–83–01–17799–7.
- ↑ Skocz do:6,0 6,1 6,2 6,3 Hasło rogacz w: Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Andrzej Markowski, s. 973, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, ISBN 978-83-01-14198-1.
- ↑ Skocz do:7,0 7,1
Hasło rogacz w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/rogacz#Polish
rogacz
Polish
Etymology
From Proto-Slavic *rogačь, equivalent to róg (“horn, antler”) + -acz.
Pronunciation
Noun
rogacz m pers
- cuckold (man married to an unfaithful wife)
Declension
Noun
rogacz m anim
Declension
Related terms
Further reading
- rogacz in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- rogacz in Polish dictionaries at PWN
…..
Rogaty / RoG+aTy
https://pl.wiktionary.org/wiki/rogaty
rogaty (język polski)
bydło rogate (1.1)
- znaczenia:
przymiotnik
- (1.1) o zwierzęciu: taki, który ma rogi lub część ciała przypominającą rogi
- (1.2) o księżycu: mający kształt zbliżony do kształtu sierpa[1]
- odmiana:
- (1.1–2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik rogaty rogata rogate rogaci rogate dopełniacz rogatego rogatej rogatego rogatych celownik rogatemu rogatej rogatemu rogatym biernik rogatego rogaty rogatą rogate rogatych rogate narzędnik rogatym rogatą rogatym rogatymi miejscownik rogatym rogatej rogatym rogatych wołacz rogaty rogata rogate rogaci rogate
- kolokacje:
- (1.1) rogaty baran / bawół / byk / kozioł / wół • rogata antylopa / krowa • rogate bydlę • bydło rogate • żaba rogata
- (1.2) rogaty księżyc
- antonimy:
- (1.1) nierogaty
- związki frazeologiczne:
- diabeł rogaty • rogata dusza • przysłowie: w dzień Agaty to dopiero pół zimy rogatej
- tłumaczenia:
- baskijski: (1.1) adardun
- białoruski: (1.1) рагаты
- czeski: (1.1) rohatý
- rosyjski: (1.1) рогатый
- słowacki: (1.1) rohatý; (1.2) rohatý
- ukraiński: (1.1) рогатий
- źródła:
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/rogaty#Polish
rogaty
Polish
Etymology
From Proto-Slavic *rogatъ.
Pronunciation
Adjective
rogaty (adverb rogato)
Declension
case | singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
masculine personal/animate | masculine inanimate | neuter | feminine | virile | nonvirile | ||
nominative, vocative | rogaty | rogate | rogata | rogaci | rogate | ||
genitive | rogatego | rogatej | rogatych | ||||
dative | rogatemu | rogatym | |||||
accusative | rogatego | rogaty | rogate | rogatą | rogatych | rogate | |
instrumental | rogatym | rogatymi | |||||
locative | rogatej | rogatych |
Related terms
Further reading
- rogaty in Polish dictionaries at PWN
…..
Rogacizna / RoG+aCi+ZNa
https://pl.wiktionary.org/wiki/rogacizna#pl
rogacizna (język polski)
- znaczenia:
rzeczownik zbiorowy, rodzaj żeński
- (1.1) roln. ogół rogatych zwierząt hodowlanych
- odmiana:
- (1.1) blm,
przypadek liczba pojedyncza mianownik rogacizna dopełniacz rogacizny celownik rogaciźnie biernik rogaciznę narzędnik rogacizną miejscownik rogaciźnie wołacz rogacizno
- przykłady:
- (1.1) Sędziwy niedźwiedź roztył się przez lato, strasznie łupieżąc świepota i rogaciznę[1].
- synonimy:
- (1.1) bydło
- antonimy:
- (1.1) nierogacizna
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. róg mrz, rożek mrz, rogacz mos, rogal mrz, rogalik mrz, rogaś mzw
- przym. rogaty
- tłumaczenia:
- białoruski: (1.1) рагатая жывёла ż
- jidysz: (1.1) גרויסע) בהמה) ż ((grojse) behejme)
- krymskotatarski: (1.1) sıyır
- turecki: (1.1) sığır
- źródła:
- ↑ Adolf Dygasiński, Gody życia.
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/rogacizna
rogacizna
Polish
Etymology
Pronunciation
Noun
rogacizna f
Declension
singular | |
---|---|
nominative | rogacizna |
genitive | rogacizny |
dative | rogaciźnie |
accusative | rogaciznę |
instrumental | rogacizną |
locative | rogaciźnie |
vocative | rogacizno |
Further reading
- rogacizna in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- rogacizna in Polish dictionaries at PWN
…..
Rogacina / RoG+aC+iNa
Rohatyna / RoH+aT+yNa
https://en.wikipedia.org/wiki/Bear_spear
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rohatyna
Rohatyna
Rohatyna (rogacina) – odmiana włóczni z hakiem przy grocie, który zapobiegał zbyt głębokiej penetracji i pozwalał na szybkie ponowienie ciosu[1].
Rohatyna zazwyczaj nie przekraczała długości trzech metrów (5 łokci). Bardzo często w drzewcu czyniono wyżłobienia, aby zmniejszyć jego wagę, w efekcie broń nie nadawała się do cięć, lecz jedynie do pchnięć.
Rohatyna używana była od czasów średniowiecza do początków XVIII wieku zarówno przez kawalerię, jak i piechotę. Szczególną popularnością cieszyła się na Rusi i w Polsce jako broń bojowa i myśliwska na dużego zwierza. W krajach germańskich zwana Bärenspieß czyli włócznia na niedźwiedzie.
Przypisy
- ↑ Andrzej Rachuba, Sławomir Górzyński, Halina Manikowska: Heraldyka i okolice. DiG, 2002, s. 363. ISBN 978-83-7181-267-5.
…..
Rogówka / RoG+o’W+Ka
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rog%C3%B3wka
Rogówka (łac. cornea) – wypukła zewnętrzna warstwa gałki ocznej w jej przedniej części. (…)
…..
https://pl.wiktionary.org/wiki/rog%C3%B3wka#pl
rogówka (język polski)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) anat. wypukła zewnętrzna warstwa gałki ocznej; zob. też rogówka w Wikipedii
- (1.2) pot. kanapa narożna
- (1.3) daw. stelaż zwiększający szerokość sukni; zob. też panier w Wikipedii
- odmiana:
- (1.1–3)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik rogówka rogówki dopełniacz rogówki rogówek celownik rogówce rogówkom biernik rogówkę rogówki narzędnik rogówką rogówkami miejscownik rogówce rogówkach wołacz rogówko rogówki
- przykłady:
- (1.1) Soczewkę kontaktową umieszcza się bezpośrednio na rogówce oka.
- (1.2) Mama kupiła nową rogówkę do dużego pokoju.
- (1.3) Rogówka pozwalała na zachowanie modnej w epoce rokoka sylwetki.
- kolokacje:
- (1.1) zaćmienie / przeszczep / zmętnienie rogówki
- hiperonimy:
- (1.2) narożnik
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) cornea; (1.3) pannier
- baskijski: (1.1) kornea
- czeski: (1.1) rohovka ż
- francuski: (1.1) cornée ż
- hiszpański: (1.1) córnea ż
- nowogrecki: (1.1) κερατοειδής m, κερατοειδής χιτώνας m
- rosyjski: (1.1) роговица ż, роговая оболочка ż
- włoski: (1.1) cornea ż
…..
https://en.wiktionary.org/wiki/rog%C3%B3wka
rogówka
Polish
Etymology
Pronunciation
Noun
rogówka f
Declension
Further reading
- rogówka in Polish dictionaries at PWN
…..
W jednej z kolejnych części opiszę, jak to Różnie / Ro’Z”+Nie z Różnym / Ro’Z”+NyM Rożnem / RoZ”+NeM było…
Pingback: 240 Róż, Róża, Różowy, Różany, Różaniec, Podróżowanie, Podróżować, Podróż i inne dowody na pierwotną oboczność Pra-Słowiańskich rdzeni i słów | SKRBH
Pingback: 241 Róża, Rosa, Rat, Gryzoń, Gryźć, Zgryz i inne dowody na pierwotną oboczność Pra-Słowiańskich rdzeni i słów | SKRBH
Szanowny Skrbh,
jezeli, jak piszesz: rdzen „rg” oznaczal „wystawanie czegoś z czegoś lub nad czymś”
to jak nalezy rozumiec rdzen: Ra (bóg), Rad
PolubieniePolubienie
Nie wiem, jak należy rozumieć rdzeń R+… Myślę, że jest on bardzo ważny, ponieważ jest podstawą dla wielu innych rdzeni, np.: RD, czy inne rdzenie, np.: RG, RZ, RS, itp. Podobno Ra to była Wołga kiedyś. Nie wiem, czy można łączyć egipskie Ra i np. Wołgę… Może można, ale ja nie wiem jak.
PolubieniePolubienie
czy jest jakas praca na temat rdzeni pra-slowianskich ? ksiazka, autor – czy mozesz cos polecic ?
a moze cos sam na ten temat mowiles a ja nie zauwazylem ?
PolubieniePolubienie
Nie znam żadnej pracy na ten temat. Ja raczej nie mówię, ale piszę i to piszę min. o rdzeniach w kółko od dość dawna… W sumie to nic innego nie robię…
PolubieniePolubienie
pytam dlatego, ze z tego co piszesz – widac kolejnosc powstawania slow:
Róg – Róża – Rosa …
czy znasz slowo z ktorego wyloniloby sie slowo „Róg” ?
czy jest to slowo „pierwsze” – przed ktorym nie bylo zadnego innego
PolubieniePolubienie
A niby skąd ten wniosek, że RoSa powstała z RoGo’, a nie np. odwrotnie?
(…) czy znasz slowo z ktorego wyloniloby sie slowo „Róg” ? (…)
Nie znam i nie wiem, czy to jest właściwa droga, ale nie twierdzę, że mam rację. Ja nie szukam „pierwszego” słowa, czy rdzenia. Ja jedynie porównuję rdzenie i słowa na nich zbudowane i ich przekształcenia i staram się wyciągać wnioski z tego co widzę w tych danych.
PolubieniePolubienie
czy jest mozliwe, ze pra-slowianskie slowo „róg” = r + o + g
zostalo powtorzone wspak przez ludzi, ktorzy dopiero uczyli sie mowic: g czyli h + o + r co dalo “horn”
runy czytano przeciez w obu kierunkach
byc moze taka odwrotka nie byla wtedy oznawana za blad
PolubieniePolubienie
Ja stawiam na tzw. przestawkę, czyli tzw. metatezę, patrz Ro’G = Go’R. Róg to góra jest. Horn / HoR+N to też GoR+N(y). Poczytaj lepiej o wtórnych ubezdźwięcznieniach, np. w j. czeskim, itp., patrz HoRa < GoRa… Było dokładnie odwrotnie od tego co napisałeś. 🙂
PolubieniePolubienie
Pingback: 243 Rożen, Różnie, Różnić, Odróżnić, Poróżnić, Wyróżnić, Różnica, Różny, Různý, разный, *õrzьnъ, *orz-, roz- i inne dowody na pierwotną oboczność Pra-Słowiańskich rdzeni i słów | SKRBH