115 Ja”/oND+aR lub Ja”/oN+Dar J/Z”a”/oNDzi, czyli Je”D+RNe Ja”/oND+Ra JiNDRy, czyli PRa-SL”oW+iaN’+SKie+Go Je”/eND+RuSia 03

Oto ciąg dalszy wpisu o Jantarze / Ja”/oNTaR”e, czyli jego część trzecia. W tej części skupiam się na znaczeniu rdzenia… I tu mam zagwozdkę, jak ten rdzeń w sumie zapisać, patrz samogłoski i spółgłoski nosowe…

Czy jako słowo, np. e”/(e)N/MT/C(i), czyli Imać / iMaC’, (i)Mieć / (i)MieC’, oparte na rdzeniu N/MC/T, jak np. Nic / NiC,.. czy z użyciem samogłosek nosowych, patrz: e”C’/T… Nie wiem sam… Może ktoś mi pomoże i rozwikłamy razem tę zagadkę?

Nadmienię tylko to, że na pod koniec zamieściłem także słowa, które znaczeniowo powiązane są ze światłem, trzymaniem, łączeniem, itp. A i jeszcze to angielskie Take, to nic innego jak słowiańskie Brać / BRaC’, czyli znów piję do Bursztynu / Bo”R+S”TyNo”, jako tym razem Wziętego / (Za)Branego Stacza, jak to wywiodłem w części pierwszej… 🙂

Mam nadzieję, że w części czwartej dojdę już w końcu do Jędrnego Jądra Indyjskiego Indry, czyli Pra-Słowiańskiego Jędrka, czy małego Jędrusia, co wg mnie nie zmienia faktu, że prastare Pra-Słowiańskie słowo Jantar / Ja”/oNTaR, wywodzi się z Podejmowania Daru, który wyrzuciło morze… 

114 Ja”/oND+aR lub Ja”/oN+Dar J/Z”a”/oNDzi, czyli Je”D+RNe Ja”/oND+Ra JiNDRy, czyli PRa-SL”oW+iaN’+SKie+Go Je”/eND+RuSia 02

Po technicznym wstępie zawartym w części pierwszej, powracam do Jantaru / Ja”/oNT+aRo” i prawdziwego Jądra / Ja”/oNDRa… jego znaczenia jego źródłosłowu…

Nie twierdzę, że Jąć / Ja”/oNC’ Dar / DaR jest jedynym prawdziwym źródłosłowem dla Jantaru / Ja”/oNT+aRo”, ale… wg mnie to to znaczenie jest pierwotne i doskonale odzwierciedla Dar / DaR Jąty / Ja”/oNTy i Podjęty / PoD+Je”/eNTy i Wzięty / WZ+ie”/eNTy ze sobą, jako np. wisiorek, amulet, talizman, itp.

Twierdzę, że ilość „dziwnie” podobnych i znaczeniowo poWIĄZanych ze sobą słów, ciągle zachowanych i używanych w j. słowiańskim, (oczywiście niekojarzonych razem przez ofitzjalne jęsykosnafstfo, patrz poniżej) JEST ZASTANAWIAJĄCA…

---

Zwracam uwagę, że szczególne znaczenia mają w tych przypadkach tzw. dźwięki nosowe, jak ą/a”/oN/oM i ę/e”/ eN/eM,.. a także bardzo częsta ich wzajemna wymiana, co wykażę poniżej.

---

Przypominam, że dźwięki nosowe są rzadko spotykane w innych językach europejskich. Proszę porównać to, co na ten temat twierdzi wiki, patrz:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa

https://en.wikipedia.org/wiki/Nasal_vowel

https://pl.wikipedia.org/wiki/Samog%C5%82oska_nosowa

Samogłoska nosowa – samogłoska, podczas wymawiania której strumień powietrza przepływa zarówno przez jamę ustną jak i jamę nosową. Taki przepływ powietrza spowodowany jest opuszczeniem podniebienia miękkiego, skutkiem czego strumień powietrza uzyskuje też dostęp do jamy nosowej. Samogłoska, która nie jest nosowa to samogłoska ustna. Charakterystyczny dla samogłosek nosowych efekt nosowości spowodowany jest zaangażowaniem dodatkowej komory rezonansowej – jamy nosowej.

Samogłoski nosowe w językach słowiańskich

W języku prasłowiańskim istniały dwie samogłoski nosowe, przednia ę i tylna ǫ. Pochodziły z grup typu en, am, om itp. W języku staro-cerkiewno-słowiańskim  zapisywano je znakami o nazwie jus.

Samogłoski nosowe w języku polskim

Język polski i kaszubski to ostatnie dwa języki słowiańskie, w których zachowały się samogłoski nosowe, inne języki słowiańskie pozamieniały je na samogłoski ustne (polskie dąb, część, mąż, ciężki, ale rosyjskie dub, czast’, muż, tiażkij; czeskie dub, czast, muż, teżky). W graficznym zapisie języka polskiego istnieją tylko dwie samogłoski nosowe – ą (nosowe o) i ę (nosowe e). W języku polskim nosowość samogłosek ma charakter asynchroniczny, w przeciwieństwie np. do języka francuskiego. Asynchroniczność polega na tym, że gdy następuje artykulacja samogłoski nosowej, podniebienie przygotowuje się już do wypowiedzenia następnej głoski^[1].

Wymowa samogłosek nosowych waha się od wymowy nosowej, poprzez denazalizację (czyli utratę nosowości przed ł, l, np. piszemy wziął, wzięła, zaczął, zaczęła, spiął, spięła a wymawiamy najczęściej /wzioł/, /wzieła/, /zaczoł/, /zaczeła/, /spioł/, /spieła/) do wymowy asynchronicznej (rozpad ę i ą na samogłoskę ustną e, o i spółgłoskę nosową m, n, przed p, b, t, d, ć, dź, cz, dż, k, g, czyli zwartymi i zwartoszczelinowymi np. gąbka, wym. /gompka/, kąpać /kompać/, kąt /kont/, mądry /mondry/). Wymowa z pełną nosowością zachowała się w praktyce jedynie przed  spółgłoskami szczelinowymi (w, f, s, z, ś, ź, sz, ż, h): wąwóz, kęs, kąsać, węszyć, mąż, kąśliwy, więzić, węch, wąchać. Ciekawym zjawiskiem jest pojawianie się w takiej pozycji również innych samogłosek nosowych w wyrazach zapożyczonych – np. w wyrazach awans (czy fajans, pasjans, „Prowansja” – wyjątkowo z a nosowym, powstałym ze zlania się co do barwy w jeden dźwięk e nosowego i o nosowego), inspektor, kunszt, rynsztok, co sprawia, że w języku polskim każda samogłoska ustna ma, przynajmniej w wymowie mniej starannej, swój odpowiednik nosowy^[2][3].

Zapis „ą”

Zapis „ą” jest mylący i niekonsekwentny, jako że nazalizacji ulega samogłoska /o/ a nie /a/. Zapis ten jest tradycyjny i pochodzi z początku XVI wieku, kiedy ustalała się polska pisownia. W tym czasie „ą” było wymawiane jako nosowe „a’, zatem jej wartość ustna była w przybliżeniu równa /a/^[4]

Reliktowe a nosowe w języku polskim

A nosowe (zapisywane w IPA i AS jako /ã/, podczas gdy nosowe o zapisywane jest w IPA jako /ɔ̃/, a w AS jako /õ/) zachowało się w swojej konserwatywnej formie w niektórych dialektach, np. zachodniej części dialektów śląskich, gdzie panuje wymowa szeroka ę jak a nosowe, niezależnie od poprzedzającej spółgłoski (np. cianżki ‚ciężki’ wymawiane jest jak „ciã(n)żki”, rzandzie ‚rzędzie’ jak „rzãndzie”, widzã ‚widzę’ jak „widzã”, ciotkã ‚ciotkę’ jak „ciotkã”, itp.), w środkowej zaś części Śląska tylko ę na końcu wyrazu wymawiane jest jak a nosowe (choć często pozbawione jest nosowości, gdzie np. widzã odpowiada wymowa [ˈvʲid͡z̪a], czyli taka jak „widza”)^[5]. Podobnie sprawa się przedstawia z kaszubskim nosowym ã//ę: przeważa wymowa szeroka, czyli archaiczna jako a nosowe ( zapisywane jako ‹ã›), choć w Puckiem i na północy Wejherowskiego częstsza jest wymowa wąska typu e, oddawana literą ‹ę›^[6].

We współczesnym standardowym języku polskim nosowe a usłyszeć można, poza pożyczkami z francuskiego, jak np. bransoletka (wymawiane jako „brãsoletka”), również w formie wyłączać  (częsta wymowa z a nosowym lub jak „wyłanczać”), ale już nie w wyłączyć (wymowa z o nosowym lub jak „wyłonczyć”) – ta różna wymowa, niepoprawna według autorów słowników normatywnych, związana jest ze zróżnicowaniem znaczeniowym: czasowniki z -o- w temacie mają znaczenie jednokrotne, zaś z -a- wielokrotne, podobnie jak w parach czasowników typu donosić–donaszać,  wykończyć–wykańczać^[7].

Samogłoski nosowe w innych językach

Samogłoski nosowe występują w bardzo wielu językach, między innymi w języku francuskim,  kaszubskim, portugalskim, nawaho, czy języku paicî.

Zobacz też

• Fonetyka języka polskiego
• Ogonek
• Ą
• Ę
• Ǫ
• Międzynarodowy alfabet fonetyczny
• Wymowa samogłosek nosowych

Przypisy

1. Skocz do góry↑ Nagórko 2007 ↓, s. 37.
2. Skocz do góry↑ Nagórko 2007 ↓, s. 36.
3. Skocz do góry↑ Bąk 1977 ↓, s. 60-62.
4. Skocz do góry↑ Bąk 1977 ↓, s. 61.
5. Skocz do góry↑ Izabela Winiarska, Cechy językowe dialektu śląskiego
6. Skocz do góry↑ Jerzy Treder, Fonetyka i fonologia, na podstawie Kaszubszczyzna – Kaszëbizna, pod redakcją Edwarda Brezy, Opole 2001, str. 107-124
7. Skocz do góry↑ Krystyna Długosz-Kurczabowa, Dlaczego ą to nosowe o? z 12.09.2008

Bibliografia

• Jan Miodek, ABC Polszczyzny, Wrocław 2006, s. 14-15, ​ISBN 83-7384-160-1​.
• Piotr Bąk: Gramatyka języka polskiego – zarys popularny. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1977. ISBN 83-214-0923-7.
• Alicja Nagórko: Zarys gramatyki polskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2007. ISBN 978-83-01-15390-8.

Linki zewnętrzne

• Halina Karaś, Samogłoski nosowe, w internetowym leksykonie multimedialnym Gwary polskie

Postaram się przyjrzeć temu wszystkiemu dokładniej i wyjaśnić na poniższych przykładach, co z tego może wynikać, i co wynika, i co tak naprawdę Wiąże / W+Ja”/oNZ”e się z tym…

Jest tego dobra tyle, że znów muszę podzielić to na większą ilość części, bo wpis za długi już zrobił się i bidny wordpress nie wyrabia na zakrętach…

113 Ja”/oND+aR lub Ja”/oN+Dar J/Z”a”/oNDzi, czyli Je”+DRNe Ja”/oN+DRa iNDRy, czyli PRa-SL”oW+iaN’+SKie+Go Je”/eND+RuSia 01

http://www.eszkola-wielkopolska.pl/eszkola/projekty/gimnazjum2-kalisz/tylko_bursztyn_czy_az_bursztyn/aktualnosci/pochodzenie-slowa-legenda-o-bursztynie-i-tlumaczenia/

• JANTAR  – nazwa została przejęta od Litwinów, a ta od fenickiej nazwy jainitar –żywica morska;

J/Z”a”/oND+aM Za+PR”e+STaN+ia Po+WieL+aNia KL”aM+STW o JiST+oCie Wy+WieDz+eNia ZNaC”+eNia i Z’+RoD+L”o(W)+S/Z+L”oWo” Ja”/oNT+aRo”

W tym wpisie nie zamierzam nawet udowadniać, że to tzw. Litwini i inni Bałtowie zapożyczyli do swojego kreolskiego języka Pra-Słowiańskie słowa Jantar / Ja”/oNT+aR, itp., bo skoro ich N1C Ągro-fińscy przodkowie pojawili się na Bałtykiem dopiero jakieś 3,000 lat temu… a Pra-Słowianie R1a żyli już tam od 8,000 lat, patrz np. Karelczyk…

Przy okazji ten litewski Gintaras / GiNT+aR+aS, to pikny przykład utraty dźwięczności, czyli tzw. kentumizacja pierwotnego wysokoenergetycznego Jantar / Ja”/oNT+aR… i pewno tego ubezdźwięcznionego dobra jest w j. bałtyckich więcej… 🙂 A dlaczego tak myślę, pomyślcie sami…

Niby semickie jainitar miałby przejść po hm… 2,000 lat do języka litewskiego, jako gintras,.. by potem jakoś przejść do j. Pra-Słowiańskiego, tak że znane jest nawet w Słowenii… i żeby było śmieszniej Pra-Słowianie jakoś tak przez przypadek odtworzyli sobie pierwotnie brzmiącą postać, jako jantar… No bez jaj… Przypomnę tu może niektórym mondrości prof Gołąba, dotyczące „odtworzeń” Pra-Słowiańskiego słowa Gród / Z/G+Ro”D, itp…

Pra-Słowiańskość także i słowa Jantar / Ja”/oNT+aR jest oczywiście oczywista i jasna. Co nie jest oczywiste, to to, z czym jest powiązane to słowo, co jest jego źródłosłowem i pierwotnym znaczeniem, itp.

W tym wpisie więc postaram się udowodnić, że źródłosłowem są i słowa Jąć / Ja”/oNC’ i Dar / DaR, choć nie przeczę, że i inne źródłosłowy ją możliwe, patrz Jądro / Ja”/oND+Ro, itp..

Wpis ten jest powiązany z wpisem upowszechnionym tu. Jest mi bardzo miło, że zarówno językoznawcy i zwyczajni zjadacze powszedniego chleba, ale miłośnicy Słowiańszczyzny i Słowiańskości, sami zabrali się za odgadywanie znaczenia i pochodzenia tego prastarego i magicznego Pra-Słowiańskiego słowa.

Najpierw w części pierwszej wrzucę trochę danych o tłumaczeniach poczynionych w logice języka, jakby kto nim orzechy gryzł,.. a potem w części drugiej samo Pra-Słowiańskie jądro jasności… 🙂

http://www.forumbiodiversity.com/showthread.php?t=49502

Jantar / Ja”/oND+aR i Bursztyn / Bo”R+S”TyN – Pra-Słowiańskie znaczenia i źródłosłowy 

107 Szaber / Z/S”a+BeR i jego wtórne obżydliwe znaczenia i PieRwotny Pra-Słowiański źródłosłów

Oddział warszawskiej Żydowskiej Służby Porządkowej

UWAGA! Jest FAKTEM, że słowo Szaber / S”a+Ber w znaczeniu Zabór / Za+Bo”R  mienia, zostało wprowadzone do użycia przez osoby pochodzenia żydowskiego, mówiące w języku jidysz. Osoby te znały to słowo w znaczeniu jako „łom”, którego rzekome pochodzenie ma mieć związek z hebrajskim słowem Shabar / SHa+BaR, patrz:

W mowie przestępców z języka żydowskiego jidysz szaber  oznaczał „łom” od hebrajskiego szabar – „łamać”^[3].  (…)

Karol Estreicher w publikacji „Szwargot więzienny” z 1903 r. podaje, że w gwarze przestępczej szaber to „dłuto, żelazo do łamania murów i świder do dziurawienia murów”^[4]. Podobnie uznaje Jan Karłowicz w „Słowniku gwar polskich” z 1907 r.^[5]

…..

https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%BCdischer_Ordnungsdienst

Jüdischer Ordnungsdienst, dosł. Żydowska Służba Porządkowa^[1], zwyczajowo  policja żydowska – w okresie II wojny światowej podległe częściowo Judenratom,  kolaborujące  z  nazistowskimi Niemcami, żydowskie jednostki policyjne wewnątrz  gett, obozów pracy oraz obozów koncentracyjnych. Jüdischer Ordnungsdienst było wykorzystywane do rekwizycji, łapanek, eskortowania przesiedleńców oraz akcji deportacyjnych^[2][3][4]. (…)

…..

https://en.wikipedia.org/wiki/Jewish_Ghetto_Police

‘Jewish Ghetto Police’ or Jewish Police Service (German: Jüdische Ghetto-Polizei  or  Jüdischer Ordnungsdienst), also called the Jewish Police by Jews, were auxiliary police units organized within the Jewish ghettos of German-occupied Poland by local  Judenrat (Jewish council) collaborating with the German Nazis.^[1] (…)

Użytkownicy słowa Szaber / S”a+BeR, „szabrowali” domy innych osób pochodzenia żydowskiego, do niedawna wtedy jeszcze mieszkających w żydowskim gettcie warszawskim, które to osoby zostały dopiero co zabrane przez żydowską policję, do wywózki do niemieckich obozów śmierci, patrz: dr Ewa Kurek, Emanuel Ringelblum, itd.

---

W zmienionym znaczeniu, już jako słowo związane z rabowaniem opuszczonego mienia, wymieniane jest m.in. w „Kronice getta warszawskiego” napisanej przez Emanuela Ringelbluma około 1942 r:

Od razu po zabraniu kogoś sąsiedzi wdzierali się do mieszkania i wszystko pustoszyli. Nazywano to w żargonie okupacyjnym „szabrem”^[6][7][8].

---

Pomimo, że słowo Szaber / S”a+BeR łączone jest z językami niemieckim, jidysz i hebrajskim, to wykażę, że tak naprawdę są to wtórne znaczenia, a pierwotne znaczenie może być wywiedzione za pomocą słów i rdzeni języka Pra-Słowiańskiego, ciągle do dziś używanych przez Nas, Potomków Naszych Pra-Słowiańskich Przodków…

UWAGA! Przypominam, że tzw. język hebrajski był CO NAJMNIEJ DWÓKROTNIE ODTWARZANY, A W SWOJEJ NAJSTARSZEJ WERSJI… POSIADAŁ ODMIANĘ,.. która później jakoś zatracił…