195 Wtórnie ubezdźwięcznione liczebniki indogermańskie i ich wysokoenergetyczne PieRwotne PRa-Słowiańskie rdzenie, PieR+WS”y, PRW, PR 06

praca (1.1)

Druga część danych powiązanych z poprzednim wpisem:

https://skrbh.wordpress.com/2019/07/18/194-wtornie-ubezdzwiecznione-liczebniki-indogermanskie-i-ich-wysokoenergetyczne-pierwotne-pra-slowianskie-rdzenie-pierwsy-prw-pr-05/

Powodzenia dla wszystkich poszukujących słowiańskiego kfiadu fafroki! Pracujcie pilnie, to może i coś tam znajdzieta! Ja jadę na wakacje, ale i tak będę o was bidne allo-allo robaczki pamiętał… 🙂

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/pra%C4%87

prać (język polski)

wymowa:

IPA: [praʨ̑], AS: [prać] wymowa ^?/i

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

(1.1) usuwać brud

(1.2) pot. bić

(1.3) st.pol. bić^[1]

czasownik zwrotny niedokonany prać się (dk. brak)

(2.1) być pranym (1.1)

(2.2) pot. bić się

odmiana:

(1.1–2) koniugacja IX

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		prać
czas teraźniejszy		piorę	pierzesz	pierze	pierzemy	pierzecie	piorą
czas przeszły	m	prałem	prałeś	prał	praliśmy	praliście	prali
	ż	prałam	prałaś	prała	prałyśmy	prałyście	prały
	n	prałom	prałoś	prało
tryb rozkazujący		niech piorę	pierz	niech pierze	pierzmy	pierzcie	niech piorą
pozostałe formy czas przyszły m będę prał, będę prać będziesz prał, będziesz prać będzie prał, będzie prać będziemy prali, będziemy prać będziecie prali, będziecie prać będą prali, będą prać ż będę prała, będę prać będziesz prała, będziesz prać będzie prała, będzie prać będziemy prały, będziemy prać będziecie prały, będziecie prać będą prały, będą prać n będę prało, będę prać będziesz prało, będziesz prać będzie prało, będzie prać czas zaprzeszły m prałem był prałeś był prał był praliśmy byli praliście byli prali byli ż prałam była prałaś była prała była prałyśmy były prałyście były prały były n prałom było prałoś było prało było forma bezosobowa czasu przeszłego prano tryb przypuszczający m prałbym, byłbym prał prałbyś, byłbyś prał prałby, byłby prał pralibyśmy, bylibyśmy prali pralibyście, bylibyście prali praliby, byliby prali ż prałabym, byłabym prała prałabyś, byłabyś prała prałaby, byłaby prała prałybyśmy, byłybyśmy prały prałybyście, byłybyście prały prałyby, byłyby prały n prałobym, byłobym prało prałobyś, byłobyś prało prałoby, byłoby prało imiesłów przymiotnikowy czynny m piorący, niepiorący ż piorąca, niepiorąca piorące, niepiorące n piorące, niepiorące imiesłów przymiotnikowy bierny m prany prani ż prana prane n prane imiesłów przysłówkowy współczesny piorąc, nie piorąc rzeczownik odczasownikowy pranie, niepranie

(2.1–2) koniugacja IX

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		prać się
czas teraźniejszy		piorę się	pierzesz się	pierze się	pierzemy się	pierzecie się	piorą się
czas przeszły	m	prałem się	prałeś się	prał się	praliśmy się	praliście się	prali się
	ż	prałam się	prałaś się	prała się	prałyśmy się	prałyście się	prały się
	n	prałom się	prałoś się	prało się
tryb rozkazujący		niech się piorę	pierz się	niech się pierze	pierzmy się	pierzcie się	niech się piorą
pozostałe formy czas przyszły m będę się prał, będę się prać będziesz się prał, będziesz się prać będzie się prał, będzie się prać będziemy się prali, będziemy się prać będziecie się prali, będziecie się prać będą się prali, będą się prać ż będę się prała, będę się prać będziesz się prała, będziesz się prać będzie się prała, będzie się prać będziemy się prały, będziemy się prać będziecie się prały, będziecie się prać będą się prały, będą się prać n będę się prało, będę się prać będziesz się prało, będziesz się prać będzie się prało, będzie się prać czas zaprzeszły m prałem się był prałeś się był prał się był praliśmy się byli praliście się byli prali się byli ż prałam się była prałaś się była prała się była prałyśmy się były prałyście się były prały się były n prałom się było prałoś się było prało się było forma bezosobowa czasu przeszłego prano się tryb przypuszczający m prałbym się, byłbym się prał prałbyś się, byłbyś się prał prałby się, byłby się prał pralibyśmy się, bylibyśmy się prali pralibyście się, bylibyście się prali praliby się, byliby się prali ż prałabym się, byłabym się prała prałabyś się, byłabyś się prała prałaby się, byłaby się prała prałybyśmy się, byłybyśmy się prały prałybyście się, byłybyście się prały prałyby się, byłyby się prały n prałobym się, byłobym się prało prałobyś się, byłobyś się prało prałoby się, byłoby się prało imiesłów przymiotnikowy czynny m piorący się, niepiorący się ż piorąca się, niepiorąca się piorące się, niepiorące się n piorące się, niepiorące się imiesłów przysłówkowy współczesny piorąc się, nie piorąc się rzeczownik odczasownikowy pranie się, niepranie się

przykłady:

(1.1) Będę prał tę koszulę.

(1.2) Tomek pierze Krzyśka.

(2.1) Twoja koszula już się pierze.

(2.2) Tomek pierze się z Krzyśkiem.

składnia:

(1) prać + B. • nie prać + D.

(2.2) prać się z + N.

wyrazy pokrewne:

rzecz. praczka ż, pralka ż, pranie n, pralnia ż

czas. wyprać dk., sprać dk., spierać ndk., podpierać ndk., uprać dk., naprać dk.

związki frazeologiczne:

prać brudne pieniądze

uwagi:

(1.3) Pierwotnie prać znaczyło bić – tkaniny prało się, czyli biło kijanką^[1].

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) wash
• arabski: (1.1) غسل
• białoruski: (1.1) праць
• czeski: (1.1) prát
• esperanto: (1.1) lavi
• hiszpański: (1.1) lavar; (1.2) pegar; (2.2) pegarse
• ukraiński: (1.1) прати; (1.2) прати
• wilamowski: (1.1) wosia, waosia

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/pra%C4%87

prać

Polish

Etymology

---

From Proto-Slavic *pьrati (stem *per-).

---

Pronunciation

Verb

prać impf (perfective wyprać)

1. to wash (to clean clothes with water)
2. (colloquial) to beat; to beat up (to use violence)

Conjugation

Conjugation of prać impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim or m inan or f or n
infinitive		prać
present tense	1st	piorę			pierzemy
	2nd	pierzesz			pierzecie
	3rd	pierze			piorą
past tense	1st	prałem	prałam		praliśmy	prałyśmy
	2nd	prałeś	prałaś		praliście	prałyście
	3rd	prał	prała	prało	prali	prały
future tense	1st	będę prał1	będę prała1		będziemy prali1	będziemy prały1
	2nd	będziesz prał1	będziesz prała1		będziecie prali1	będziecie prały1
	3rd	będzie prał1	będzie prała1	będzie prało1	będą prali1	będą prały1
conditional	1st	prałbym	prałabym		pralibyśmy	prałybyśmy
	2nd	prałbyś	prałabyś		pralibyście	prałybyście
	3rd	prałby	prałaby	prałoby	praliby	prałyby
imperative	1st	—			pierzmy
	2nd	pierz			pierzcie
	3rd	niech pierze			niech piorą
active adjectival participle		piorący	piorąca	piorące	piorący	piorące
passive adjectival participle		prany	prana	prane	prani	prane
contemporary adverbial participle		piorąc
impersonal past		prano
verbal noun		pranie
1 or: będę prać, będziesz prać etc.

Derived terms

• naprać
• naprać się
• przeprać
• sprać
• sprać się
• uprać
• wyprać
• zaprać

Further reading

• “prać”, in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN, (Please provide a date or year)
• prać in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/p%D1%8Crati

Reconstruction:Proto-Slavic/pьrati

Proto-Slavic

Etymology 1

• Per Derksen, related to *però (“wing”), from Proto-Indo-European *pr̥H-, from *perH-. Cognate with Gothic 𐍆𐌰𐍂𐌰𐌽 (faran, “to wander”), German  fahren (“to travel”), English fare, and less directly with Lithuanian spar̃nas (“wing”), Latvian spā̀rns (“wing”), Sanskrit पर्ण (parṇá, “wing”), Ancient Greek πτερόν (pterón, “wing”), Old English fearn (“fern”), English fern, Old Irish raith (“fern”).
• Per Vasmer, cognate with Ancient Greek πείρω (peírō, “to pierce, to break”), περάω (peráō, “to pierce, to break”), πόρος (póros, “passage”), πορθμός (porthmós, “isthmus, crossing”), Sanskrit पिपर्ति (píparti, “to transport, to transfer”), Gothic 𐍆𐌰𐍂𐌰𐌽 (faran, “to wander”), German fahren (“to travel”),  English fare. This apparently reflects Proto-Indo-European *per-, without a laryngeal.
• Others derive both *però (“wing”) and Ancient Greek πτερόν (pterón, “wing”) from Proto-Indo-European *péth₂r̥, cognate with English feather.

Note that Vasmer derives Old Church Slavonic перѫтъ (perǫtŭ, “they fly”) from Proto-Slavic *perti (“to fly”) (etymologically separate from the normal verb of that shape). This derivation is not consistent with evidence from other languages, which show that *perti has 1sg. *pьrǫ rather than **perǫ. Vasmer also includes Russian пере́ть (perétʹ, “to move, to travel”) as a derivative of this putative verb rather than as a colloquial, secondary development from the primary meaning „to drag”.

Verb

*pьrati impf^[1][2]

1. to fly

Inflection

Conjugation of *pьrati (impf., -a/C-, s-aorist, accent paradigm c)

Suffix: *-ati

Verbal noun	Infinitive	Supine	L-participle
*pьranьje	*pьrati	*pьratъ	*pьralъ

	Participles
Tense	Past	Present
Passive	*pьranъ	*peromъ
Active	*pьravъ	*pery

	Aorist			Present
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*pьraxъ	*pьra	*pьra	*perǫ	*pereši	*peretь
Dual	*pьraxově	*pьrasta	*pьraste	*perevě	*pereta	*perete
Plural	*pьraxomъ	*pьraste	*pьrašę	*peremъ	*perete	*perǫtь
	Imperfect			Imperative
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*pьraaxъ	*pьraaše	*pьraaše	—	*peri	*peri
Dual	*pьraaxově	*pьraašeta	*pьraašete	*perěvě	*perěta	—
Plural	*pьraaxomъ	*pьraašete	*pьraaxǫ	*perěmъ	*perěte	—

Related terms

• *pariti
• *però (“feather”) (see there for more)
• *perъka (“propeller, fin (of fish)”)

Descendants

• Church Slavonic: перу (peru, “I fly, I move”) (Russian)
• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: 1sg. перѫ (perǫ, “I fly”), 3pl. перѫтъ (perǫtŭ, “they fly”)

    Glagolitic: [Term?]

Further reading

• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “пере́ть”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress

Etymology 2

Formed as *perti +‎ *-ati, descending either from Proto-Indo-European *per- (“to propel, forwards”) or from Proto-Indo-European *(s)perH- (“to trample, to spurn”)(see *perti for further explanation). The present tense declension continues the simple thematic forms *(s)per(H)-é-ti.

Verb

*pьràti^[3][4][5][6]

1. to beat, to trample
2. to wash (originally referring to the old-style manual washing by scrubbing and stirring)

Inflection

Conjugation of *pьrati (impf., -a/C-, s-aorist, accent paradigm c)

Suffix: *-ati

Verbal noun	Infinitive	Supine	L-participle
*pьranьje	*pьrati	*pьratъ	*pьralъ

	Participles
Tense	Past	Present
Passive	*pьranъ	*peromъ
Active	*pьravъ	*pery

	Aorist			Present
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*pьraxъ	*pьra	*pьra	*perǫ	*pereši	*peretь
Dual	*pьraxově	*pьrasta	*pьraste	*perevě	*pereta	*perete
Plural	*pьraxomъ	*pьraste	*pьrašę	*peremъ	*perete	*perǫtь
	Imperfect			Imperative
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*pьraaxъ	*pьraaše	*pьraaše	—	*peri	*peri
Dual	*pьraaxově	*pьraašeta	*pьraašete	*perěvě	*perěta	—
Plural	*pьraaxomъ	*pьraašete	*pьraaxǫ	*perěmъ	*perěte	—

• Intensive derivative: *-pirati

Related terms

• *perti
• *pьrěti

• *pьrtь
• *sъporъ

Derived terms

• *pьranьje (“laundry”)
• *pеralьňa (“washing box, washing machine”)
• *perilьnъ (“washing-related”)
• *periteľь (“washer (agent)”)
• *peridlo (“washer (tool)”)

Descendants

• Church Slavonic: пьрати (pĭrati)
• East Slavic:
  • Old East Slavic: пьрати (pĭrati)
    • Belarusian: праць (pracʹ)
    • Russian: прать (pratʹ), попра́ть (poprátʹ)
    • Ukrainian: пра́ти (práty)
• South Slavic:
  • Bulgarian: пера́ (perá)
  • Macedonian: пере (pere)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: пра̏ти

    Latin: prȁti

    • Chakavian (Vrgada): prȁti
    • Chakavian (Orbanići?): prȁt
  • Slovene: práti (tonal orthography)
• West Slavic:
  • Czech: prát
  • Polish: prać
  • Slovak: prať
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: prać
    • Lower Sorbian: praś

Further reading

• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “прать”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress

References

1. ^ Derksen, Rick (2008), “*pьrati I”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 427: “v.”
2. ^ Olander, Thomas (2001), “(po-)pьrati: -perǫ -peretь”, in Common Slavic accentological word list, Copenhagen: Editiones Olander: “c sparke, trykke (PR 139)”
3. ^ Derksen, Rick (2008), “*pьrati II”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 427: “v. ‘beat, trample, wash’”
4. ^ Olander, Thomas (2001), “pьrati: perǫ peretь”, in Common Slavic accentological word list, Copenhagen: Editiones Olander: “c vaske (SA 204, 236; PR 139)”
5. ^ Snoj, Marko (2016), “práti”, in Slovenski etimološki slovar, Ljubljana: Inštitut za slovenski jezik Frana Ramovša ZRC SAZU, →ISBN: “*pьra̋ti, sed. *pȅrǫ”
6. ^ Kapović, Mate (2007), “The Development of Proto-Slavic Quantity”, in Wiener Slavistisches Jahrbuch‎^[1], University of Vienna, page 6: “*pьra̋ti”

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/pr%CC%A5H-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/pr̥H-.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/perH-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/perH-.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/(s)perH-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/(s)perH-.

---

UWAGA!

Poruszać / Po+Ro’S”+aC’, Poruchać / Po+Ro'(c)H+aC’, Spierdalać / Z/S+PieR+DaL+aC’…

---

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/praca

praca (język polski)

praca (1.1)

wymowa:

wymowa ^?/i, IPA: [ˈpraʦ̑a], AS: [praca]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) wykonywanie jakiejś czynności, służącej uzyskaniu dóbr; zob. też praca (działalność człowieka) w Wikipedii

(1.2) miejsce pracy (1.1); funkcja pełniona w takim miejscu

(1.3) artykuł, tekst lub dzieło plastyczne

(1.4) fiz. energia potrzebna do przesunięcia ciała o danych parametrach z jednego punktu pola do drugiego; zob. też praca (fizyka) w Wikipedii

(1.5) funkcjonowanie czegoś

odmiana:

(1.1–5)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	praca	prace
dopełniacz	pracy	prac
celownik	pracy	pracom
biernik	pracę	prace
narzędnik	pracą	pracami
miejscownik	pracy	pracach
wołacz	praco	prace

przykłady:

(1.1) Niektórzy uważają, że praca rolnika wcale nie jest ciężka.

(1.2) Dziś znowu spóźnił się pan do pracy.

(1.2) Wszedłem do pracy o 8:51, tak wynika z czytnika kart.

(1.3) Na wystawie pokazano prace znanego fotografa.

(1.4) Praca potrzebna na przesunięcie tego ładunku w polu elektrycznym wynosi 10 dżuli.

(1.5) Praca silnika jest bez zarzutu.

kolokacje:

(1.1) praca zarobkowa / fizyczna / umysłowa / najemna / … • praca rolnika / górnika / nauczyciela / zakładu / fabryki / … • (ustalać) czas / godziny pracy • praca na dwie / trzy zmiany • praca nad sobą / uczniem / … = praca, mająca na celu poprawę swoich / ucznia / … warunków fizycznych lub umysłowych • zakład pracy • człowiek (ludzie) pracy

(1.2) iść / przyjść / jechać / dojechać / dojeżdżać do (z) pracy • być w pracy • wyjść / wyskoczyć z pracy

(1.3) praca klasowa / pisemna / domowa / źródłowa • oceniać czyjąś pracę • praca magisterska / praca źródłowa

(1.4) praca wykonana nad ładunkiem / masą / … • praca mechaniczna / elektryczna / …

(1.5) praca silnika / samochodu / serca / …

(1.5) praca bez obciążenia / prądnicowa / silnikowa / …

synonimy:

(1.1) robota, zajęcie, aktywność, czynność

(1.3) dzieło

antonimy:

(1.1) lenistwo, leniuchowanie, bezczynność, nieaktywność

(1.5) działanie, funkcja, czynność

hiponimy:

(1.3) utwór, monografia, wypracowanie, rozprawa, projekt

wyrazy pokrewne:

rzecz. pracowitość ż, pracownik m, pracowniczka ż, pracownica ż, pracuś m, pracownia ż, pracowanie n, wypracowanie n, pracobiorca m, opracowanie n, przepracowanie n, spracowany m

czas. pracować ndk., wypracować dk., zapracować dk., odpracować dk., przepracować dk., przepracowywać dk., napracować się dk., opracowywać ndk., rozpracowywać ndk., rozpracować dk.

przym. pracowity, wypracowany, odpracowany, pracowniczy, zapracowany, niedopracowany, przepracowany

przysł. pracowicie

ims. spracowany

związki frazeologiczne:

bez pracy nie ma kołaczy • benedyktyńska praca • mrówcza praca • syzyfowa praca • praca pozłaca • praca największe bogactwo • praca wzbogaca • praca sama sobie płaci • każda praca ma zapłatę • krzywa praca nie popłaca • praca doskonali cnotę • cudza praca nie wzbogaca • jaka praca, taka płaca • praca lat skraca • praca ustawiczna wszystko przemoże • praca wszystkiego dokazać może • praca wszystkiego dopnie • praca wszystko zwycięża • praca tuczy, bieda uczy • żadna praca nie hańbi • praca nikogo nie krzywdzi • praca i statek dają dostatek • oszczędnością i pracą ludzie się bogacą • hultajska praca wniwecz się obraca • praca dobrowolna większą ma wartość, jak przymuszona • praca odkładana niewiele warta • oszczędnością i pracą ludy się bogacą • z rankiem praca, w wieczór płaca • praca każda ma zapłatę; rozkosz sromotę, utratę • praca z ochotą przerabia słomę w złoto • miła praca, lubo trudna, póki nie daremna • praca, gniew, picie najzdrowsze w miarę • komu praca kłopotem, oj! oj! będzie wołał potem • im większa jest praca, tym są milsze znoje • powinna być temu płaca, za którą podjęta praca • gdzie się z chęcią zejdzie praca, tam się hojnie trud opłaca • chleb pracą nabyty, bywa smaczny i syty • gdzie praca, pilność na straży, tam się bieda wejść nie waży • nie miła jest taka praca, za którą nie bywa płaca • praca od ubóstwa strzeże: kto nie sieje, nic nie zbierze • Święto Pracy • żyć z pracy własnych rąk • praca u podstaw

etymologia:

(1.1) pol. pracować^[1]

por. czes. práce, dłuż. proca, głuż. próca

uwagi:

zob. też praca w Wikipedii

tłumaczenia:

• abchaski: (1.1) ау’сура
• aczoli: (1.1) tic
• angielski: (1.1) work, labour; (1.2) job, occupation; (1.3) work; (1.4) work; (1.5) operation, running
• arabski: (1.1) فعل, عمل
• baskijski: (1.1) lan; (1.2) lan, lantoki; (1.3) lan; (1.4) lan
• białoruski: (1.1) праца, работа ż; (1.2) праца, работа ż; (1.3) праца, работа ż; (1.5) праца, работа ż
• bułgarski: (1.1) работа n
• czeski: (1.2) práce ż
• dolnołużycki: (1.1) źěło n; (1.2) źěło n
• duński: (1.1) arbejde n; (1.2) arbejde n
• esperanto: (1.1) laboro; (1.4) laboro
• estoński: (1.1) töö
• fiński: (1.1) työ
• francuski: (1.1) travail m, labeur m, besogne ż, tâche ż; (1.2) travail m, labeur m, besogne ż, tâche ż; (1.3) ouvrage m
• górnołużycki: (1.1) dźěło n; (1.2) dźěło n
• gudźarati: (1.1) કામ m (kāma)
• hausa: aiki m
• hawajski: (1.1) hana
• hebrajski: (1.1) אבודה ż (awoda)
• hiszpański: (1.1) trabajo m; (1.4) trabajo m
• holenderski: (1.1) werk; (1.2) baan, werk; (1.3) werk; (1.4) werk; (1.5) werking
• interlingua: (1.1) obra
• islandzki: (1.1) vinna ż, starf n, verk n; (1.2) vinna ż
• japoński: (1.1) 労働(ろうどう)
• jidysz: (1.1) אַרבעט ż (arbet); (1.2) אַרבעט ż (arbet); (1.3) ווערק n (werk); (1.4) אַרבעט ż (arbet); (1.5) אַרבעט ż (arbet)
• kataloński: (1.1) feina ż, obra ż
• kazachski: (1.1) жұмыс
• koreański: (1.1) 일
• litewski: (1.1) darbas m
• łaciński: (1.1) labor m
• niemiecki: (1.1) Arbeit ż; (1.2) Werk n; (1.3) Werk n; (1.4) Arbeit ż; (1.5) Arbeit ż
• rosyjski: (1.1) работа ż, труд m; (1.2) работа ż; (1.3) работа ż; (1.4) механическая работа ż; (1.5) работа ż
• rumuński: (1.3) operă ż
• suahili: (1.1) kazi
• szwedzki: (1.1) jobb n, arbete n; (1.2) arbetsplats w, jobb n, arbete n; (1.4) arbete n
• tahitański: (1.1) ʻohipa
• węgierski: (1.1) dolog, munka
• wilamowski: (1.1) at ż, āt ż, aot ż; (1.4) at ż, āt ż, aot ż; (1.5) at ż, āt ż, aot ż
• włoski: (1.1) lavoro m; (1.2) lavoro m

źródła:

1. ↑ Henryk Gaertner, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część III, 1. Słowotwórstwo, Książnica – Atlas, Warszawa – Lwów 1934, s. 227.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/praca

praca

Polish

Polish Wikipedia has an article on: praca

Etymology

---

From Old Czech prácě, from Proto-Slavic *porťa.

---

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpra.t͡sa/

Noun

praca f

1. work (labour, employment, occupation, job)

Declension

declension of praca

	singular	plural
nominative	praca	prace
genitive	pracy	prac
dative	pracy	pracom
accusative	pracę	prace
instrumental	pracą	pracami
locative	pracy	pracach
vocative	praco	prace

Derived terms

• pracochłonny
• pracowity

Related terms

• pracować, pracownik, pracowniczy

Descendants

• → Belarusian: пра́ца (práca)
• → Russian: пра́ца (práca)
• → Ukrainian: пра́ця (prácja)

Further reading

• “praca”, in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN, (Please provide a date or year)
• praca in Polish dictionaries at PWN

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/pracowa%C4%87#pracowa%C4%87_(j%C4%99zyk_polski)

pracować (język polski)

wymowa:

wymowa ^?/i, IPA: [praˈʦ̑ɔvaʨ̑], AS: [pracovać]

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

(1.1) wykonywać jakąś pracę; być zatrudnionym

(1.2) zmieniać rozmiar pod wpływem czynników zewnętrznych

odmiana:

(1.1–2) koniugacja IV

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		pracować
czas teraźniejszy		pracuję	pracujesz	pracuje	pracujemy	pracujecie	pracują
czas przeszły	m	pracowałem	pracowałeś	pracował	pracowaliśmy	pracowaliście	pracowali
	ż	pracowałam	pracowałaś	pracowała	pracowałyśmy	pracowałyście	pracowały
	n	pracowałom	pracowałoś	pracowało
tryb rozkazujący		niech pracuję	pracuj	niech pracuje	pracujmy	pracujcie	niech pracują
pozostałe formy czas przyszły m będę pracował, będę pracować będziesz pracował, będziesz pracować będzie pracował, będzie pracować będziemy pracowali, będziemy pracować będziecie pracowali, będziecie pracować będą pracowali, będą pracować ż będę pracowała, będę pracować będziesz pracowała, będziesz pracować będzie pracowała, będzie pracować będziemy pracowały, będziemy pracować będziecie pracowały, będziecie pracować będą pracowały, będą pracować n będę pracowało, będę pracować będziesz pracowało, będziesz pracować będzie pracowało, będzie pracować czas zaprzeszły m pracowałem był pracowałeś był pracował był pracowaliśmy byli pracowaliście byli pracowali byli ż pracowałam była pracowałaś była pracowała była pracowałyśmy były pracowałyście były pracowały były n pracowałom było pracowałoś było pracowało było forma bezosobowa czasu przeszłego pracowano tryb przypuszczający m pracowałbym, byłbym pracował pracowałbyś, byłbyś pracował pracowałby, byłby pracował pracowalibyśmy, bylibyśmy pracowali pracowalibyście, bylibyście pracowali pracowaliby, byliby pracowali ż pracowałabym, byłabym pracowała pracowałabyś, byłabyś pracowała pracowałaby, byłaby pracowała pracowałybyśmy, byłybyśmy pracowały pracowałybyście, byłybyście pracowały pracowałyby, byłyby pracowały n pracowałobym, byłobym pracowało pracowałobyś, byłobyś pracowało pracowałoby, byłoby pracowało imiesłów przymiotnikowy czynny m pracujący, niepracujący ż pracująca, niepracująca pracujące, niepracujące n pracujące, niepracujące imiesłów przysłówkowy współczesny pracując, nie pracując rzeczownik odczasownikowy pracowanie, niepracowanie

przykłady:

(1.1) Rolnik pracuje od rana do wieczora.

(1.2) Musisz zostawić szparę między deskami a ścianą by deski mogły pracować. Inaczej mogą się wybrzuszyć.

składnia:

(1.1) pracować nad + N. • pracować w / na + Ms. • pracować jako +M.

kolokacje:

(1.1) człowiek / rolnik / nauczyciel / asystentka / silnik / maszyna /… pracuje • pracować nad kimś = dążyć do poprawy czyichś umiejętności lub charakteru • pracować w fabryce / biurze / zespole /…, na roli / bazarze / stadionie /… • pracować jako nauczyciel / tokarz /… • pracować fizycznie / umysłowo / dorywczo / ochotniczo / zarobkowo /… • pracować ciężko / wydajnie / z poświęceniem /…

synonimy:

(1.1) reg. śl. fachcić

antonimy:

(1.1) lenić się

wyrazy pokrewne:

rzecz. pracowniczka ż, pracowanie n, praca ż, pracowitość ż, pracownia ż, pracownica ż, pracownik mos, spracowany mos, zapracowany mos, dopracowywanie n, dopracowanie n, nadpracowanie n, napracowanie n, opracowywanie n, opracowanie, popracowanie n, przepracowywanie n, przepracowanie n, rozpracowywanie n, rozpracowanie n, spracowanie n, wypracowywanie n, wypracowanie n, zapracowywanie n, zapracowanie n

czas. dopracowywać ndk., dopracować dk., nadpracować dk., napracować się dk., opracowywać ndk., opracować dk., popracować dk., przepracowywać ndk., przepracować dk., rozpracowywać ndk., rozpracować dk., spracować dk., wypracowywać ndk., wypracowaćdk., zapracowywać ndk., zapracować dk.

przym. pracowity, pracowniczy

ims. spracowany, zapracowany

tłumaczenia:

• albański: (1.1) punoj
• angielski: (1.1) work
• arabski: (1.1) عمل
• baskijski: (1.1) lan egin
• bułgarski: (1.1) работя
• czeski: (1.1) pracovat
• czuwaski: (1.1) ӗҫле
• dolnołużycki: (1.1) źěłaś
• duński: (1.1) arbejde
• esperanto: (1.1) labori
• francuski: (1.1) travailler
• hawajski: (1.1) hana
• hebrajski: (1.1) לעבוד (laawod)
• hiszpański: (1.1) trabajar
• holenderski: (1.1) werken
• ido: (1.1) laborar
• islandzki: (1.1) vinna
• kataloński: (1.1) treballar
• łaciński: (1.1) laboro
• niemiecki: (1.1) arbeiten
• norweski (bokmål): (1.1) jobbe
• nowogrecki: (1.1) δουλεύω, εργάζομαι
• ormiański: (1.1) աշխատել
• rosyjski: (1.1) работать
• rumuński: (1.1) munci
• russenorsk: (1.1) råbbåtom
• słowacki: (1.1) pracovať
• szwedzki: (1.1) arbeta, jobba
• tajski: (1.1) ได้ผล
• udmurcki: (1.1) ужаны
• ukraiński: (1.1) працювати
• węgierski: (1.1) dolgozik
• wietnamski: (1.1) làm việc
• włoski: (1.1) lavorare

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/pracowa%C4%87

pracować

Polish

Etymology

Related to Czech pracovat and Slovak pracovať.

Pronunciation

• IPA^(key): /praˈt͡sɔ.vat͡ɕ/

Verb

pracować impf (perfective popracować)

1. (intransitive) to work (to do a specific task)

   Pracuję jako menadżer. – I work as manager.

Conjugation

Conjugation of pracować impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim or m inan or f or n
infinitive		pracować
present tense	1st	pracuję			pracujemy
	2nd	pracujesz			pracujecie
	3rd	pracuje			pracują
past tense	1st	pracowałem	pracowałam		pracowaliśmy	pracowałyśmy
	2nd	pracowałeś	pracowałaś		pracowaliście	pracowałyście
	3rd	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały
future tense	1st	będę pracował1	będę pracowała1		będziemy pracowali1	będziemy pracowały1
	2nd	będziesz pracował1	będziesz pracowała1		będziecie pracowali1	będziecie pracowały1
	3rd	będzie pracował1	będzie pracowała1	będzie pracowało1	będą pracowali1	będą pracowały1
conditional	1st	pracowałbym	pracowałabym		pracowalibyśmy	pracowałybyśmy
	2nd	pracowałbyś	pracowałabyś		pracowalibyście	pracowałybyście
	3rd	pracowałby	pracowałaby	pracowałoby	pracowaliby	pracowałyby
imperative	1st	—			pracujmy
	2nd	pracuj			pracujcie
	3rd	niech pracuje			niech pracują
active adjectival participle		pracujący	pracująca	pracujące	pracujący	pracujące
contemporary adverbial participle		pracując
impersonal past		pracowano
verbal noun		pracowanie
1 or: będę pracować, będziesz pracować etc.

Synonyms

• robić

Derived terms

Derived terms

• dopracować
• nadpracować
• napracować
• odpracować

• opracować
• poppracować
• przepracować
• rozpracować

• spracować
• współpracować
• wypracować
• zapracować

Further reading

• “pracować”, in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN, (Please provide a date or year)
• pracować in Polish dictionaries at PWN

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/prasa

prasa (język polski)

prasa (1.1)

prasa (1.2)

wymowa:

IPA: [ˈprasa], AS: [prasa] wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) techn. urządzenie wywierające nacisk np. do spłaszczenia substancji; zob. też prasa (maszyna) w Wikipedii

(1.2) ogół czasopism

(1.3) ogół przedsiębiorstw i osób związanych z redagowaniem i wydawaniem prasy (1.2); zob. też prasa (media) w Wikipedii

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	prasa	prasy
dopełniacz	prasy	pras
celownik	prasie	prasom
biernik	prasę	prasy
narzędnik	prasą	prasami
miejscownik	prasie	prasach
wołacz	praso	prasy

(1.2–3) blm,

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	prasa
dopełniacz	prasy
celownik	prasie
biernik	prasę
narzędnik	prasą
miejscownik	prasie
wołacz	praso

przykłady:

(1.1) Przed uruchomieniem prasy należy upewnić się, że w jej wnętrzu nie znajdują się zbędne przedmioty.

(1.2) W kiosku można kupić bilety, papierosy, prasę i drobne upominki.

(1.3) Polityk udzielił wywiadu prasie.

kolokacje:

(1.1) prasa mechaniczna / hydrauliczna / pneumatyczna / … • prasa drukarska / …

(1.2) prasa codzienna / erotyczna / brukowa / hobbystyczna / …

synonimy:

(1.3) media

wyrazy pokrewne:

rzecz. zaprasowywanie n, zaprasowanie n, wyprasowywanie n, wprasowywanie n, wprasowanie n, uprasowanie n, sprasowywanie n, rozprasowywanie n, rozprasowanie n, przyprasowywanie n, przyprasowanie n, przeprasowywanie n, przeprasowanie n, prasówka ż, prasowalnica ż, prasowalnia ż, prasowanie n, sprasowanie n, wyprasowanie n, presa ż, prasowanko n, prasowarka ż, prasownia ż, prasownica ż, prasownictwo n, doprasowanie n, doprasowywanie n, naprasowanie n, odprasowanie n, odprasowywanie n, poprasowanie n, prasowalność ż

czas. zaprasowywać, zaprasować, wprasowywać, wprasować, uprasować, sprasowywać, rozprasowywać, rozprasować, przyprasowywać, przeprasować, przyprasować, przeprasowywać, poprasować, odprasowywać, odprasować, naprasować, doprasowywać, doprasować, wyprasowywać, prasować ndk., sprasować dk., wyprasować dk.

przym. prasowy, prasowalny, prasowalniczy, prasowniczy

związki frazeologiczne:

mieć złą prasę • mieć dobrą prasę / zyskać dobrą prasę

etymologia:

(1.1–3) łac. prasso → tłoczyć

(1.1) Do polszczyzny wyraz trafił z j. niemieckiego^[1]

uwagi:

zob. też prasa w Wikipedii

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) press
• baskijski: (1.1) prentsa; (1.2) prentsa
• białoruski: (1.2) прэса ż
• esperanto: (1.1) premilo; (1.2) gazetaro
• francuski: (1.1) presse ż; (1.2) presse ż
• hiszpański: (1.1) prensa ż; (1.2) prensa ż; (1.3) prensa ż
• niemiecki: (1.1) Presse ż; (1.2) Presse ż
• rosyjski: (1.1) пресс m; (1.2) пресса ż
• rumuński: (1.1) teasc
• ukraiński: (1.1) прес m; (1.2) преса ż
• wilamowski: (1.1) press ż; (1.2) press ż

źródła:

1. ↑ Halina Rybicka, Losy wyrazów w języku polskim, PWN, Warszawa 1976, s. 8.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/prasa

prasa

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpra.sa/

Noun

prasa f

1. press

Declension

declension of prasa

	singular	plural
nominative	prasa	prasy
genitive	prasy	pras
dative	prasie	prasom
accusative	prasę	prasy
instrumental	prasą	prasami
locative	prasie	prasach
vocative	praso	prasy

---

Slovak

Etymology

From Proto-Slavic *porsę (“piglet”), from Proto-Indo-European *pórḱos. Cognate to Serbo-Croatian prase, Czech prase, Polish prosię, Slovene prašič,  Bulgarian прасе́ (prasé), and Russian поросёнок (porosjónok).

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈprasa/

Noun

prasa n (genitive singular prasaťa, nominative plural prasatá, prasce, genitive plural prasiat, prasiec, declension pattern of dievča)

1. pig

Declension

Declension of prasa

	singular	plural
nominative	prasa	prasatá, prasce
genitive	prasaťa	prasiat, prasiec
dative	prasaťu	prasatám, prascom
accusative	prasa	prasatá, prasce
locative	prasati	prasatách, prascoch
instrumental	prasaťom	prasatami, prascami

Derived terms

• prasací
• prasiatko

Further reading

• prasa in Slovak dictionaries at korpus.sk

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/prasowa%C4%87

prasować (język polski)

kobieta prasuje (1.1)

mężczyzna prasuje (1.2)

wymowa:

IPA: [praˈsɔvaʨ̑], AS: [prasovać]

podział przy przenoszeniu wyrazu: pra•so•wać^[1]

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

(1.1) wygładzać ubranie za pomocą żelazka

(1.2) ściskać za pomocą prasy

odmiana:

(1.1–2) koniugacja IV

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		prasować
czas teraźniejszy		prasuję	prasujesz	prasuje	prasujemy	prasujecie	prasują
czas przeszły	m	prasowałem	prasowałeś	prasował	prasowaliśmy	prasowaliście	prasowali
	ż	prasowałam	prasowałaś	prasowała	prasowałyśmy	prasowałyście	prasowały
	n	prasowałom	prasowałoś	prasowało
tryb rozkazujący		niech prasuję	prasuj	niech prasuje	prasujmy	prasujcie	niech prasują
pozostałe formy czas przyszły m będę prasował, będę prasować będziesz prasował, będziesz prasować będzie prasował, będzie prasować będziemy prasowali, będziemy prasować będziecie prasowali, będziecie prasować będą prasowali, będą prasować ż będę prasowała, będę prasować będziesz prasowała, będziesz prasować będzie prasowała, będzie prasować będziemy prasowały, będziemy prasować będziecie prasowały, będziecie prasować będą prasowały, będą prasować n będę prasowało, będę prasować będziesz prasowało, będziesz prasować będzie prasowało, będzie prasować czas zaprzeszły m prasowałem był prasowałeś był prasował był prasowaliśmy byli prasowaliście byli prasowali byli ż prasowałam była prasowałaś była prasowała była prasowałyśmy były prasowałyście były prasowały były n prasowałom było prasowałoś było prasowało było forma bezosobowa czasu przeszłego prasowano tryb przypuszczający m prasowałbym, byłbym prasował prasowałbyś, byłbyś prasował prasowałby, byłby prasował prasowalibyśmy, bylibyśmy prasowali prasowalibyście, bylibyście prasowali prasowaliby, byliby prasowali ż prasowałabym, byłabym prasowała prasowałabyś, byłabyś prasowała prasowałaby, byłaby prasowała prasowałybyśmy, byłybyśmy prasowały prasowałybyście, byłybyście prasowały prasowałyby, byłyby prasowały n prasowałobym, byłobym prasowało prasowałobyś, byłobyś prasowało prasowałoby, byłoby prasowało imiesłów przymiotnikowy czynny m prasujący, nieprasujący ż prasująca, nieprasująca prasujące, nieprasujące n prasujące, nieprasujące imiesłów przymiotnikowy bierny m prasowany prasowani ż prasowana prasowane n prasowane imiesłów przysłówkowy współczesny prasując, nie prasując rzeczownik odczasownikowy prasowanie, nieprasowanie

przykłady:

(1.1) Cały wieczór prasowałem koszule i spodnie.

(1.2) Na twoim miejscu prasowałbym tę blachę z użyciem większej prasy.

wyrazy pokrewne:

rzecz. prasowanie n, prasownica ż, prasownictwo n, prasowacz mos, prasowaczka ż, prasowalność ż, prasa ż, prasówka ż, prasowarka ż, prasowalnia ż, prasownia ż, prasowalnica ż, prasowanko n, doprasowanie n, doprasowywanie n, naprasowanie n, odprasowanien, odprasowywanie n, poprasowanie n, przeprasowanie n, przeprasowywanie n, przyprasowanie n, przyprasowywanie n, rozprasowanie n, rozprasowywanie n, sprasowanie n, sprasowywanie n, uprasowanie n, wprasowanie n, wprasowywanie n, wyprasowanie n, wyprasowywanie n, zaprasowanie n, zaprasowywanie n

czas. doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

etymologia:

pol. prasa^[2]

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) iron; (1.2) press, compress
• arabski: (1.1) كوى
• baskijski: (1.1) lisatu
• czeski: (1.1) žehlit
• duński: (1.1) stryge; (1.2) presse
• esperanto: (1.1) gladi
• hiszpański: (1.1) planchar; (1.2) prensar
• kazachski: (1.1) үтіктеу
• niemiecki: (1.1) bügeln
• nowogrecki: (1.1) σιδερώνω
• rosyjski: (1.1) гладить, утюжить; (1.2) пресовать
• suahili: (1.1) piga pasi
• ukraiński: (1.1) прасувати; (1.2) пресувати
• wilamowski: (1.1) bejgln; (1.2) pressa
• włoski: (1.1) stirare; (1.2) pressare

źródła:

1. ↑ Hasło prasować w: Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny, red. Jerzy Podracki, s. 991, Warszawa, Horyzont, 2001, ISBN 83–7311–161–1.
2. ↑ Hasło prasa w: Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, s. 479, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 2006, ISBN 83–08–03648–1.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/prasowa%C4%87

prasować

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /praˈsɔ.vat͡ɕ/

Verb

prasować impf (perfective wyprasować or uprasować)

1. (transitive) to iron

Conjugation

Conjugation of prasować impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim or m inan or f or n
infinitive		prasować
present tense	1st	prasuję			prasujemy
	2nd	prasujesz			prasujecie
	3rd	prasuje			prasują
past tense	1st	prasowałem	prasowałam		prasowaliśmy	prasowałyśmy
	2nd	prasowałeś	prasowałaś		prasowaliście	prasowałyście
	3rd	prasował	prasowała	prasowało	prasowali	prasowały
future tense	1st	będę prasował1	będę prasowała1		będziemy prasowali1	będziemy prasowały1
	2nd	będziesz prasował1	będziesz prasowała1		będziecie prasowali1	będziecie prasowały1
	3rd	będzie prasował1	będzie prasowała1	będzie prasowało1	będą prasowali1	będą prasowały1
conditional	1st	prasowałbym	prasowałabym		prasowalibyśmy	prasowałybyśmy
	2nd	prasowałbyś	prasowałabyś		prasowalibyście	prasowałybyście
	3rd	prasowałby	prasowałaby	prasowałoby	prasowaliby	prasowałyby
imperative	1st	—			prasujmy
	2nd	prasuj			prasujcie
	3rd	niech prasuje			niech prasują
active adjectival participle		prasujący	prasująca	prasujące	prasujący	prasujące
passive adjectival participle		prasowany	prasowana	prasowane	prasowani	prasowane
contemporary adverbial participle		prasując
impersonal past		prasowano
verbal noun		prasowanie
1 or: będę prasować, będziesz prasować etc.

Derived terms

• doprasować
• doprasowywać
• naprasować
• odprasować
• odprasowywać
• poprasować
• przeprasować
• przeprasowywać
• przyprasować
• przyprasowywać
• rozprasować
• rozprasowywać
• sprasować
• sprasowywać
• uprasować
• wprasować
• wprasowywać
• wyprasować
• wyprasowywać
• zaprasować
• zaprasowywać

Further reading

• prasować in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/pres-

Reconstruction:Proto-Indo-European/pres-

Proto-Indo-European

Etymology

---

Possibly an extension of *per- (“to attempt, try, risk”), but this is guesswork.^[1]

---

Root

*pres-^[1]

1. to press

Derived terms

Category Terms derived from the PIE root *pres- not found

• *pres-s-t (s-aorist)
  • Italic: *pressai
    • Latin: pressī
• *pres-lo-m
  • Italic: *preslom
    • Latin: prēlum
• Unsorted formations:
  • Italic: *premō
    • Latin: premō (on the model of tremō)

References

1. ↑ ^{Jump up to:1.0 1.1} De Vaan, Michiel (2008) Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/proca

proca (język polski)

proca (1.1)

wymowa:

IPA: [ˈprɔʦ̑a], AS: [proca] wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) broń, z której po zamachnięciu się można wystrzeliwać kamienie lub inne pociski; zob. też proca w Wikipedii

(1.2) med. rodzaj opatrunku podtrzymującego chorą część ciała (np. żuchwę)

(1.3) gw. (Śląsk Cieszyński) dorobek^[1]

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	proca	proce
dopełniacz	procy	proc
celownik	procy	procom
biernik	procę	proce
narzędnik	procą	procami
miejscownik	procy	procach
wołacz	proco	proce

wyrazy pokrewne:

rzecz. procarz m, procnik mos

przym. procny, procowaty, procowy

związki frazeologiczne:

wystrzelić jak z procy

tłumaczenia:

(1.3) zobacz listę tłumaczeń w haśle: dorobek

• angielski: (1.1) sling
• baskijski: (1.1) habaila
• białoruski: (1.1) прашча ż
• chorwacki: (1.1) praćka ż
• dolnołużycki: (1.1) prokadło n
• duński: (1.1) slangebøsse w
• fiński: (1.1) ritsa
• francuski: (1.1) lance-pierre(s) m
• hiszpański: (1.1) tirachinas m, honda ż
• ido: (1.1) stonojetilo
• kazachski: (1.1) сақпан
• łaciński : (1.2) funda ż
• niemiecki: (1.1) Schleuder ż
• nowogrecki: (1.1) σφεντόνα ż
• rosyjski: (1.1) праща ż
• słowacki: (1.1) prak m
• szwedzki: (1.1) slangbella w
• ukraiński: (1.1) праща ż, рогатка ż

źródła:

1. ↑ 2675 wyrażeń gwarowych, używanych w potocznej mowie przez rdzenną ludność wsi Zebrzydowice k/ Cieszyna, Karol Klocek, Zebrzydowice, Gminny Ośrodek Kultury, 2000, ISBN 83–908896–1-7.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/proca

proca

Polish

Polish Wikipedia has an article on: proca

Etymology

---

From Proto-Slavic *porťa.

---

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈprɔ.t͡sa/

Noun

proca f

1. sling (projectile weapon)
2. sling (bandage)

Declension

declension of proca

	singular	plural
nominative	proca	proce
genitive	procy	proc
dative	procy	procom
accusative	procę	proce
instrumental	procą	procami
locative	procy	procach
vocative	proco	proce

Further reading

• proca in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/por%C5%A5a

Reconstruction:Proto-Slavic/porťa

Proto-Slavic

Etymology 1

---

From *perti +‎ *-ťa. Alternatively compare Lithuanian pùrtyti, pùrtau.

---

Noun

*porťa f

1. sling

   Synonym: *porkъ

Inflection

Declension of *porťa (soft a-stem)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*porťa	*porťi	*porťę̇
Accusative	*porťǫ	*porťi	*porťę̇
Genitive	*porťę̇	*porťu	*porťь
Locative	*porťi	*porťu	*porťasъ, *porťaxъ*
Dative	*porťi	*porťama	*porťamъ
Instrumental	*porťejǫ, *porťǫ**	*porťama	*porťami
Vocative	*porťe	*porťi	*porťę̇

^* -asъ is the expected Balto-Slavic form but is found only in some Old Czech documents; -axъ is found everywhere else and is formed by analogy with other locative plurals in -xъ.
^** The second form occurs in languages that contract early across /j/ (e.g. Czech), while the first form occurs in languages that do not (e.g. Russian).

Related terms

• *porkъ (“sling”)

Descendants

• East Slavic: —
• South Slavic:
  • Old Church Slavonic: праща (prašta)
    • → Russian: праща f (prašča), пращ m (prašč)
  • Bulgarian: прашка (praška) (diminutive, from an earlier пращька(praštĭka))
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: пра̏ћа

  • Slovene: práča
• West Slavic:
  • Polish: proca

• Other:
  • → Hungarian: parittya (“sling”)
  • → Romanian: praștie (“sling”)

References

• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “праща”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress
• Nikolayev S. L. (2005) Карпатоукраниско-паннонская изоглосса (рефлексы праславянских сочетаний *tj и *dj), page 5

Etymology 2

• From *portiti +‎ *-ja. For the meaning compare Serbo-Croatian посао (“job, work”) (< *posъlъ : *posъlati).
• Alternatively compare *porťa (“sling”) or Latin portō (“to carry, bear”), Ancient Greek πρᾱ́σσω (prā́ssō, “to do”)

Noun

*porťa f

1. work

   Synonym: *dělo

Inflection

Declension of *porťa (soft a-stem)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*porťa	*porťi	*porťę̇
Accusative	*porťǫ	*porťi	*porťę̇
Genitive	*porťę̇	*porťu	*porťь
Locative	*porťi	*porťu	*porťasъ, *porťaxъ*
Dative	*porťi	*porťama	*porťamъ
Instrumental	*porťejǫ, *porťǫ**	*porťama	*porťami
Vocative	*porťe	*porťi	*porťę̇

^* -asъ is the expected Balto-Slavic form but is found only in some Old Czech documents; -axъ is found everywhere else and is formed by analogy with other locative plurals in -xъ.
^** The second form occurs in languages that contract early across /j/ (e.g. Czech), while the first form occurs in languages that do not (e.g. Russian).

Descendants

• West Slavic:
  • Czech: práce
    • → Polish: praca
      • → Belarusian: пра́ца (práca)
      • → Russian: пра́ца (práca)
      • → Ukrainian: пра́ця (prácja)
  • Old Polish: proca
  • Slovak: práca
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: próca
    • Lower Sorbian: proca

References

• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “праца”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/pork%D1%8A#Proto-Slavic

Reconstruction:Proto-Slavic/porkъ

Proto-Slavic

Etymology

---

From *perti +‎ *-kъ

---

Noun

*porkъ m

1. sling

   Synonym: *porťa

Inflection

Declension of *porkъ (hard o-stem)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*porkъ	*porka	*porci
Accusative	*porkъ	*porka	*porky
Genitive	*porka	*porku	*porkъ
Locative	*porcě	*porku	*porcěxъ
Dative	*porku	*porkoma	*porkomъ
Instrumental	*porkъmь, *porkomь*	*porkoma	*porky
Vocative	*porče	*porka	*porci

^* -ъmь in North Slavic, -omь in South Slavic.

Related terms

• *porťa (“sling”)

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: порокъ (porokŭ)
    • Russian: порок (porok)

• South Slavic: —

• West Slavic:
  • Czech: prak
  • Old Polish: prok
  • Slovak: prak
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: prok
    • Lower Sorbian: prok

References

• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “порок”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/perti

Reconstruction:Proto-Slavic/perti

Proto-Slavic

Etymology

• Per Derksen, from Proto-Balto-Slavic *per-, from Proto-Indo-European *per-. Baltic cognates include Lithuanian per̃ti (“to beat with a broom (in a bath)”), and wider Indo-European cognates include Sanskrit पृत् (pṛt), पृतन (pṛ́tana), पृतना (pṛ́tanā, “struggle, dispute, battle”).
• Per Vasmer, cognates also include Latvian pḕrt (“to beat, to pound”), pirêtiês (“to quarrel”), Avestan 𐬞𐬆𐬱‎ (pəšana, “battle”),  𐬥𐬙𐬉‎ (pərətantē, “they are fighting”), Sanskrit परि (parí), परिन् (parin, “enemy”), Avestan 𐬞𐬀𐬭-‎ (par-, “stand in the way”). Vasmer also includes various cognates beginning with *sp-  that may reflect a separate Indo-European root *(s)perH-: Lithuanian spìrti (“to prop up”), 1sg. Lithuanian spiriù and Lithuanian ãtsparas (“support, stand”), and wider Indo-European cognates Latin spernō (“to spurn”), English spurn, Sanskrit स्फुरति (sphuráti, “to kick away, to shudder”), Avestan 𐬌𐬙𐬌‎  (sparaiti, “to trample, to push”).

Vasmer treats the Russian meanings „to move, to travel” as belonging to an entirely separate homophonous verb, also found in Old Church Slavonic перѫтъ (perǫtŭ, “they fly”), but this form more correctly stems from the Proto-Slavic verb *pьrati (“to fly”), and the Russian meanings are colloquial and likely to be extensions of the underlying meaning „to drag”.

Verb

*pérti impf^[1][2][3]

1. to push, to press
2. to oppose

   → to quarrel, deny, renounce

Inflection

Conjugation of *perti (impf., -C-, s-aorist, accent paradigm c)

Verbal noun	Infinitive	Supine	L-participle
*pьrtьje	*perti	*pertъ	*pьrlъ

	Participles
Tense	Past	Present
Passive	*pьrtъ	*pьromъ
Active	*pьrъ	*pьry

	Aorist			Present
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*perxъ	*per	*per	*pьrǫ	*pьreši	*pьretь
Dual	*perxově	*persta	*perste	*pьrevě	*pьreta	*pьrete
Plural	*perxomъ	*perste	*peršę	*pьremъ	*pьrete	*pьrǫtь
	Imperfect			Imperative
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*pьrěaxъ	*pьrěaše	*pьrěaše	—	*pьri	*pьri
Dual	*pьrěaxově	*pьrěašeta	*pьrěašete	*pьrěvě	*pьrěta	—
Plural	*pьrěaxomъ	*pьrěašete	*pьrěaxǫ	*pьrěmъ	*pьrěte	—

Notes:
• (*)*pьrenъ is doublet of past passive participle

• Intensive derivative: *-pirati

Related terms

• *pьrati (“to beat, to trample, to wash”)
• *pьrěti (“to quarrel, to deny, to renounce”)
• *pertiti (“to order, to forbid, to threaten”)
• *pъrtiti (“to expire”)
• *portiti (“to propel, to send”)

• *opora (“support, basis, foothold”)
• *perkъ (“direct”)
• *pertъ (“trim, arranged”)
• *pьrtь (“bathhouse”)
• *sъporъ (“conflict, dispute”)

Derived terms

• *otъperti (“to detain”)
• *zaperti (“to lock, to detain”)
• *sъperti (“to stop”)
• *jьzperti (“to beat, to strike”)
• *naperti (“to push, to agitate”)
• *uperti (“to resist, to restrain”)
• *orzperti (“to spread”)
• *operti (“to recline, to lean”)
• *podъperti (“to support”)
• *doperti (“to bring together, to touch”)
• *perperti (“to apply”)
• *priperti (“to connect”)

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic:
    • Belarusian: пе́рці (pjérci), 1sg. пру (pru)
    • Russian: пере́ть (perétʹ, “to push, to drag; (colloquial) to move, to travel”), 1sg. пру (pru), 3sg. прёт (prjot)
    • Ukrainian: пе́рти (pérty), 1sg. пру (pru)

• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: прѣти (prěti, “to quarrel”), 1sg. пьрѫ (pĭrǫ)

    Glagolitic: [Term?]

  • Bulgarian: запра́ (zaprá), запи́рам (zapíram, “to detain, to prohibit”)
  • Macedonian: запре (zapre, “to stop”)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: за̀прије̄ти (“to bar, to lock”), 1sg. за̏пре̄м

    Latin: zàprijēti (“to bar, to lock”), 1sg. zȁprēm

  • Slovene: zaprẹ́ti (“to bar, to lock”) (tonal orthography), 1sg. zaprȅm(tonal orthography)

• West Slavic:
  • Old Czech: přieti sě (“to challenge”)
    • Czech: přít se (“to quarrel”), 1sg. pru se, přu se; (obsolete) přít (“to deny, to renounce”), 1sg. přu, přím; zapřít (“to enclose, to obstruct”), 1sg. zapru
  • Polish: przeć (“to push, to press (on)”), 1sg. prę
  • Slovak: zaprieť
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: prěć (“to refuse, to renounce”)
    • Lower Sorbian: pŕěś (“to refuse, to renounce”)

Further reading

• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “пере́ть”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress
• Duridanov I., Račeva M., Todorov T., editors (1996), “пръ се”, in Български етимологичен речник [Bulgarian Etymological Dictionary] (in Bulgarian), volume 5, Sofia: Bulgarian Academy of Sciences, page 812

References

1. ^ Derksen, Rick (2008), “*perti”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 396: “v. (c)”
2. ^ Snoj, Marko (2016), “-prẹ́ti”, in Slovenski etimološki slovar, Ljubljana: Inštitut za slovenski jezik Frana Ramovša ZRC SAZU, →ISBN: “*pérti”
3. ^ Olander, Thomas (2001), “perti: pьrǫ pьretь”, in Common Slavic accentological word list, Copenhagen: Editiones Olander: “c låse, lukke (SA 203, 235, 251; PR 139)”

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/(s)perH-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/(s)perH-.

---

UWAGA!

Sprzeczka / Z/S+PR”eC”+Ka, Zaprzeczać / Za+PR”eC”+aC’, Przeczyć / PR”eC”+yC’…

---

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/per

Reconstruction:Proto-Slavic/per

Proto-Slavic

Etymology

---

From Proto-Balto-Slavic *per, from Proto-Indo-European *per- . Baltic cognates include Lithuanian per̃, par, Latvian par, pãr, Old Prussian per, Indo-European cognates include Sanskrit परि (pári), Avestan 𐬞𐬀𐬌𐬭𐬌‎ (pairi), Ancient Greek πέρι (péri), περὶ (perì), Latin per

---

Preposition

*per

1. (+accusative) through
2. (+accusative) for?

See also

• *pro

Related terms

• *per- (“re-, over-”)
• *perkъ (“direct”)
• *perz (“trough”)
• *perdъ (“in front”)
• *pri (“at, nearby, to”)

Descendants

• West Slavic:
  • Old Polish: prze ?
    • Polish: prze
  • Slovak: pre
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: pře
    • Lower Sorbian: pśe

References

• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “пере-”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress
• Černyx, P. Ja. (1999), “пере-”, in Istoriko-etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Historical-Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), volume 2, 3rd reprint edition, Moscow: Russkij jazyk, page 20

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Category:Proto-Slavic_terms_derived_from_the_PIE_root_*per-

Proto-Slavic terms that originate ultimately from the Proto-Indo-European root *per-.

Pages in category „Proto-Slavic terms derived from the PIE root *per-„

The following 6 pages are in this category, out of 6 total.

P

• Reconstruction:Proto-Slavic/pariti
• Reconstruction:Proto-Slavic/perti
• Reconstruction:Proto-Slavic/pьrati
• Reconstruction:Proto-Slavic/pьrtь
• Reconstruction:Proto-Slavic/porkъ
• Reconstruction:Proto-Slavic/porti

…..

No i jak tam wtórnie ubezdźwięcznione Wielko-Giermańce, zadowolone? Więcej tego dobrego w następnym wpisie.