190 Wtórnie ubezdźwięcznione liczebniki indogermańskie i ich wyżej-energetyczne PieRwotne PRa-Słowiańskie rdzenie, PieR+WS”y, PRW, PR 01

Kwiat paproci (W noc świętojańską), obraz Witolda Pruszkowskiego (1875)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kwiat_paproci

Kwiat paproci, perunowy kwiat – w wierzeniach słowiańskich, mityczny, legendarny kwiat, mający zakwitać raz w roku, w czasie przesilenia letniego, podczas najkrótszej nocy w roku (około 21-22 czerwca). Znalazcy zapewniać miał bogactwo i dostatek, przez co jego poszukiwania stały się stałym elementem obchodów słowiańskiego święta Kupały. (…)

Według innej koncepcji legendy o kwiecie paproci (których pochodzenie mogło stać się inspiracją dla baśni Braci Grimm) wywodzą się z braku dostatecznie precyzyjnej aż do przełomu XVIII–XIX wieku systematyki i mianownictwa roślin. Ta sama roślina na różnych obszarach nosić mogła inne nazwy. Dodatkowo mianem paproć (albo paprotka) potocznie wówczas nie określano jednej tylko rośliny, lecz był to termin ogólny, oznaczający zbiorowo wiele rodzajów roślin występujących na terenach podmokłych (sam wyraz wywodzi się z pierwiastka indoeuropejskiego „pap-r”, oznaczającego sitowie), z których wiele kwitnie w czerwcu^[3].

Dodatkowo do powstania legendy o perunowym kwiecie (napięcie w przyrodzie podczas burz miało sprzyjać kwitnieniu tej rośliny) przyczynić się mogły gatunki paproci zwane potocznie „paprociami kwitnącymi”, jak np. gatunki podejźrzona, których drobne sporonośne liście zebrane w obfite grona na wydłużonych łodygach sprawiają wrażenie gron kwiatowych (tym bardziej, że rośliny te mają inne liście bez zarodni). Tym samym szukanie i znajdowanie „kwiatu paproci”, choć utrudnione podmokłym gruntem i nocą, wcale nie było skazane na niepowodzenie^[3]. (…)

…..

Aktualizacja 03.01.2020.

Oto mój kfiad fafroki, który nieoczekiwanie dla Mię znalazłem przy okazji Święta Kupały.

Tym PieR+WSy”M wpisem zaczynam rozprawiać się z:

• rzekomymi tzw. zapożyczeniami od-irańskimi, rzekomo odnajdywanymi w języku słowiańskim, a dokładniej w j. zachodnio-słowiańskim / lechickim / polskim,

• rzekomą tzw. wspólnotą scytyjsko-sarmacko-słowiańską.

Przy tej okazji zadepczę też twierdzenia:

• allo-allo, o rzekomej wtórności języka słowiańskiego, względem języka indogermańskiego, czy jego następców, jak języki indo-irańskie, anatolijskie, helleńskie, germańskie, italo-celtyckie, ormiański, albański, itp,

• Bomharda, o rzekomym tzw. kartwelskim podkładzie językowym w tzw. PIE, gdzie tzw. PIE=PS.

Udowodnię poniżej, że było dokładnie odwrotnie! Myślicie, że to spartolę? 😈

Twierdzę, że znalazłem niepodważalne dowody na zapożyczenia Od-Pra-Słowiańskie w języku Pra-Kartwelskim i jego następcach, jak j. gruziński, itp.

Skoro Pra-Kartwelski zapożyczył sobie co najmniej 4 liczebniki z tego tzw. PIE=PS / Pra-Słowiański, to jak to możliwe, że był podkładem językowym dla tego drugiego, hm?

Wg Mię oznacza to to, że Bomhard wcale nie musi mieć racji, bo mogło być dokładnie odwrotnie od tego, co on twierdzi, patrz CHG już w ANE Mal’ta… Rozumiecie, co to oznacza? Wg Mię jest bardzo grubo. Założę się, że nikt nie będzie umiał tego co poniżej udowadniam podważyć… 😈😈😈

Tu źródło:

Allan R. Bomhard, The Origins of Proto-Indo-European: The Caucasian Substrate Hypothesis. Paper to be presented at “The Precursors of Proto-Indo-European: the Indo-Hittite and Indo-Uralic Hypotheses”. Workshop to be held at the Leiden University Centre for Linguistics, Leiden, The Netherlands, 9—11 July 2015.

…..

Ten wpis nawiązuje do bardzo wielu moich i nie tylko moich wpisów, komentarzy i artykułów. Jest on ciągiem dalszym moich ostatnich wpisów:

https://skrbh.wordpress.com/2019/06/22/189-pra-dzieje-pra-slowianszczyzny-protokol-rozbieznosci-z-rudaweb-i-histslov-wg-skribh/

https://skrbh.wordpress.com/2019/06/16/188-pra-slowianie-indoeuropejczycy-r1a-histslov-jego-dziwna-mapka-i-to-co-z-tego-wynika-lub-nie/

https://skrbh.wordpress.com/2019/06/05/187-ganj-dareh-watpliwy-prapoczatek-hodowli-rolnictwa-i-pra-slowianszczyzny/

Nawiązuje on tez do artykułu ze strony Dragomiry, patrz:

https://zapomnianalechia.wordpress.com/2018/10/08/czym-jest-wiara-wiara-a-religia

i komentarzy tam zawartych.

1. Ktoś ma jakieś wątpliwości, co do wtórności tzw. języków (S)Indo-Irańskich, jak np. sanskryt, czy j. awestyjski, wobec pierwotności tzw. języka Pra-Indo-Irańskiego / „Aryjskiego” i starszych?

2. Czy ktoś myśli, że tzw. język awestyjski spadł jakoś z kosmosu niepokalanie poczęty?

Nie będę go wybudzał z tego piknego snu. W zamian za to pokarzę jedynie mój wzór na powstanie j. awestyjskiego:

Awestyjski < Sanskryt < Andronovo < Sintashta < Petrovka < Poltavka <Wschodnie CWC <Środkowe CWC = Odrowiśle (południowe) < Derievka / Eleni Ostrov < Vasilievka < EHG  < Afontova Gora < Po-ANE < ANE < Sungir < Dolni Vestonice < Kostionki < Ust’ Ishim < ??? Neandertalczycy ???

Przy okazji podpowiadam. Pomyślcie też o tym znaku, jako graficznym przedstawieniu północnej drogi R1a… 

---

∞

---

…..

Oto PieR+WS”e dowodzenie do obalenia dla tych, którzy twierdzą, że to powyższy wzór nie jest ani logiczny, ani udowodniony.

Poniżej ponownie udowodnię, że dźwięk zapisywany znakiem P, jest starszy od wtórnie ubezdźwięcznionego dźwięku zapisywanego znakiem F, gdzie P>F.

Nie jest to oczywiście jakaś tam magiczna wiedza. Nawet ofitzjalni jęsykosnaftzy to wiedzą, tylko jakoś mało kto chce z tego wyciągać właściwe wnioski… Ciekawe dlaczego, nieprawdaż?

Podobne dowodzenia robiłem już wcześniej, patrz:

Fuck / FaK < Po’K / Pukać

https://skrbh.wordpress.com/2017/11/20/75-fuck-fa-ok-czyli-skonczmy-w-koncu-z-tym-ofitzjalnym-etymologiczeskim-pieprzeniem-czyli-no-to-jak-to-bylo-pierwotnie-w-pra-slowianskim/

Fart / FaRT < PieRD / Pierd, Pierdzieć

https://skrbh.wordpress.com/2017/11/24/76-fart-fart-czyli-pra-slowianski-pierd-pierd-czyli-znow-pra-slowianski-rdzen-rzadzi-a-tzw-prawo-raska-grimma-klania-sie-w-pas/

W tym drugim przykładzie widać dodatkowo tzw. wysokoniemiecką przesuwkę spółgłoskową, opisaną w tzw. prawach Raska / Grimma, Vernera, itp, gdzie:

tzw. PIE dźwięk zapisywany znakiem D jest wtórnie późno zniekształcony do dźwięku zapisywanego znakiem T, patrz: D>T.

Pisałem o tym też już nie raz. Proszę o tym pamiętać, ale teraz zajmę się raczej porównaniem ubezdźwięcznień występujących w językach irańskich, bo giernańskie, no to już ten teges wiadome, jakie som zniekształcone,.. nieprawdaż? 😉

…..

FiRST < PieRW / Pierw, Pierwszy

Jest to mój PieR+WSy (z tej serii) podarek dla wszystkich allo-allo, wyznawców pierwotności postaci indogermańskich, czy indo-irańskich, w tym wschodnio-irańskich, jak awestyjski, scytyjski i osetyjski.

Przypominam, że wg ofitzjalnej wykładni, to z j. osetyjskiego Pra-Słowianie, czy też Słowianie (co najmniej wschodni) rzekomo zapożyczyli sobie różne takie słowa, jak np. Bóg / Bo’G, czy Lech / Le(c)H, itd.

Takie twierdzi wielu allo-allo, jak np. dr Makuch, dr Jamroszko, Tchórzliwy Grzegorz i wszyscy inni naśladowcy indogermańskich, ale szczególnie nazistowskich kłamstw KoSSinny, jego wyznawców i opiekunów.

Dla przeciw-słowiańskich nazioli każdego koloru, kształtu, wieku, czy płciów wszelakich, żadnego zmiłuj się tu nie będzie! Obiecuję!

Sami porównajcie poniższe dane, zwłaszcza te zaznaczone na czerwono… i wyciągnijcie swoje wnioski…

Jest tu może ktoś odważny i bohaterski, kto zechce bronić przeciw-słowiańskich i przeciw-logicznych nazistowskich ofitzjalnych kłamstw i podważy moje dowodzenia?

W kolejnych częściach tego wpisu upowszechnię słowiańskie przykłady, żeby wszyscy mogli sobie i je porównać i kto wie, może i nawet znaleźć jakiś jeden, jedyny, malusieńki przykład takich samych wtórnych zniekształceń,.. taki wtórnie ubezdźwięczniony Pra-Słowiański językowy kfiad fafroki… 🙂

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/first

first (język angielski)

wymowa:

bryt. IPA: /fɜːst/, SAMPA: /f3:st/

amer. IPA: /fɝst/ lub /fɚst/, SAMPA: /f3`st/

wymowa amerykańska ^?/i

znaczenia:

liczebnik porządkowy

(1.1) pierwszy

przysłówek

(2.1) po pierwsze, najpierw

przykłady:

(1.1) I was first. → Byłem pierwszy.

(2.1) First, let’s draw a house. → Najpierw narysujmy dom.

synonimy:

(1.1) skr. 1st

wyrazy pokrewne:

przysł. firstly

zaim. one

licz. one

rzecz. one

uwagi:

(1.1) liczebnik główny: one

(1.1) zobacz też: first • second • third • fourth • fifth • sixth • seventh • eighth • ninth • tenth

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/first

first

English Wikipedia has an article on: first

English numbers 

	10
←  0	1	2  →
Cardinal: one Ordinal: first Adverbial: once Multiplier: single Distributive: singly

Pronunciation

• (Received Pronunciation) IPA^(key): /fɜːst/
• (General American) enPR: fŭrst, IPA^(key): /fɝst/
• Hyphenation: first
• Rhymes: -ɜː(ɹ)st

Etymology 1

---

From Middle English first, furst, ferst, fyrst, from Old English fyrst, fyrest (“first, foremost, principal, chief, original”), from Proto-Germanic *furistaz  (“foremost, first”), superlative of Proto-Germanic *fur, *fura, *furi (“before”), from Proto-Indo-European *per-, *pero- (“forward, beyond, around”), equivalent to fore +‎ -est. Cognate with North Frisian foarste (“first”), Dutch voorste (“foremost, first”),  German Fürst (“chief, prince”, literally “first (born)”), Swedish första (“first”),  Norwegian Nynorsk fyrst (“first”), Icelandic fyrstur (“first”).

---

Alternative forms

• 1st; I (in names of monarchs and popes)
• firste (archaic)
• fyrst, fyrste (obsolete)

Adjective

first (not comparable)

1. Preceding all others of a series or kind; the ordinal of one; earliest.

   The first day of September 2013 was a Sunday.

   I was the first runner to reach the finish line, and won the race.

2. Most eminent or exalted; most excellent; chief; highest.

   Demosthenes was the first orator of Greece.

   the first violinist

Translations

numeral first — See also translations at 1st

Abkhaz: актәи (āḳṭwi) Adyghe: апэрэ (āpără) Afrikaans: eerste (af) Albanian: parë (sq) American Sign Language: 1@Side-PalmForward 1@Side-PalmBack Amharic: አንደኛ (ʾändäña) Arabic: أَوَّل‎ (ar) m (ʾawwal), أُولَى‎ f (ʾūlā) Egyptian Arabic: أول‎ m (‚awwil) Armenian: առաջին (hy) (aṙaǰin) Assamese: পহিলা (pohila), প্ৰথম (prothom) Asturian: primeru (ast) Azerbaijani: birinci (az) Bashkir: беренсе (berense) Basque: lehenengo (eu) Belarusian: пе́ршы (pjéršy) Bengali: প্রথম (prôthôm) Breton: kentañ (br) Bulgarian: пъ́рви (bg) (pǎ́rvi) Burmese: ပထမ (my) (pa.hta.ma.) Buryat: нэгэдэхи (negedexi) Catalan: primer (ca) m Cebuano: una Chamicuro: mashapulista Chechen: хьалхара (ḥalχara) Chinese: Cantonese: 第一 (dai6 jat1), 最初 (zeoi3 co1) Hakka: 第一 (thi-yit) Mandarin: 第一 (zh) (dìyī), 最初 (zh) (zuìchū) Min Nan: 第一 (zh-min-nan) (tē-it) Chuvash: пӗрремӗш (pĕrremĕš) Classical Nahuatl: ic ce Crimean Tatar: birinci, sipti Czech: první (cs) Dalmatian: prein Danish: første (da) Dhivehi: އެއްވަނަ‎ (evana) Dolgan: маӈнайгы (maŋnaygı) Dutch: eerst (nl) Esperanto: unua (eo) Estonian: esimene (et) Faroese: (of many) fyrsti, (of two) fyrri Finnish: ensimmäinen (fi) French: premier (fr); –unième (used in compounds) Friulian: prin Gagauz: birinci Galician: primeiro Ge’ez: ቀዳሚ (ḳädami) Georgian: პირველი (ṗirveli) German: erster (de), erste (de) Greek: πρώτος (el) (prótos) Ancient: πρῶτος (prôtos), πρώτιστος (prṓtistos) (poetic, Koine) Guaraní: ypy Gujarati: પહેલું (pahelũ) Haitian Creole: premye Hawaiian: mua Hebrew: רִאשׁוֹן‎ m (rishón) Hindi: पहला (hi) (pahlā) Hungarian: első (hu) Icelandic: fyrstur m Ido: unesma (io) Indonesian: pertama (id), (please verify) perdana (id), kesatu Ingrian: enzimäin Interlingua: prime Irish: aonú, céad (ga) Istriot: preîmo Italian: primo (it) Japanese: 第一 (ja) (だいいち, daiichi), 最初 (ja) (さいしょ, saisho), 初めて (ja) (はじめて, hajimete), 初 (ja) (はつ, hatsu), 一番目 (いちばんめ, ichibanme) Kalmyk: негдгч (negdgç) Kannada: ಒಂದನೆಯ (ondaneya) Karakhanid: اِلْكْ‎ (ilk) Kazakh: бірінші (birinşi) Khakas: пастағы (pastağı), пірінӌі (píríncí) Khmer: ទីមួយ (tii muəy) Korean: 첫째 (ko) (cheotjjae) Kurdish: yekem (ku), yekemîn (ku) Sorani: یه‌که‌م‎ (ku) (yekem) Kyrgyz: биринчи (ky) (birinçi) Ladin: prim, prum Lakota: t’oka, t’okeya, t’okaheya Lao: ທີ່ນຶ່ງ (thī nưng), ທີ່ໜຶ່ງ (thī nưng), ທີ່ຫນຶ່ງ (thī nưng) Latgalian: pyrmais Latin: prīmus (la) Latvian: pirmais, pirmā Lithuanian: pìrmas (lt) Livonian: ežmi Low German: German Low German: eerst (nds)		Luxembourgish: éischt Macedonian: прв (prv) Malay: pertama Malayalam: ഒന്നം (onnaṃ) Maltese: l-ewwel Manchu: ᡝᠮᡠᠴᡳ (emuci), ᡠᠵᡠᡳ (ujui), ᡠᠵᡠ (uju) Manx: kied, yn chied Maori: tuatahi, te tahi Marathi: पहिला (pahilā) Mirandese: purmeiro Mongolian: анхдугаар (anhdugaar), анхны (anhny), (less commonly used) нэгдүгээр (mn) (negdügeer), нэгдэх (mn)(negdeh) Nahuatl: achtoquetl Navajo: łáaʼii góneʼ, áłtsé Norman: preunmyi North Frisian: Föhr-Amrum, Hallig: iarst Helgoland: iáárs Mooring: jarst Sylt: jest Norwegian: Bokmål: første (no) Nynorsk: første, fyrste Novial: unesmi Occitan: primièr (oc) Old Church Slavonic: прьвъ (prĭvŭ) Old English: forma, ǣrest Old Frisian: forma, ērosta Old Prussian: pirmas Old Turkic: 𐰃𐰠𐰚‎ (ilk) Ossetian: фыццаг (fyccag) Pashto: لومړی‎ (ps) (lumṛay) Persian: اولین‎ (fa) (avvalin), اول‎ (fa) (avval), یکمین‎ (fa) (yekomin), یکم‎ (fa) (yekom), نخستین‎ (fa) (noxostin), نخست‎ (fa) (noxost) Polish: pierwszy (pl) Portuguese: primeiro (pt) Punjabi: ਪਹਿਲਾ (pahilā) Quechua: hukñiqin Romanian: prim (ro) Romansch: emprim, emprem Russian: пе́рвый (ru) (pérvyj) Rusyn: пе́ршый (péršŷj), пе́рвый (pérvŷj) Sanskrit: प्रथम (sa) (prathamá) Sardinian: primmu, primu Scottish Gaelic: a’ chiad, a’ cheud Serbo-Croatian: Cyrillic: први Roman: prvi (sh) Shor: паштапқы, пиринчи Sicilian: primu (scn) Sindhi: پهريون‎ m (pahariyōn), پهرِين‎ f Sinhalese: පළමු (paḷamu) Slovak: prvý (sk) Slovene: pŕvi (sl) Sorbian: Lower Sorbian: prědny Upper Sorbian: prěni Southern Altai: биринчи (birinči), баштапкы (baştapkı) Spanish: primero (es) Swahili: -a kwanza Swedish: förste (sv) (in front of a noun designating a male), första (sv) (in front of other nouns), först (sv) (if no noun after) Sylheti: ꠚꠂꠟꠣ (foila) Tagalog: una (tl) Tajik: аввал (tg) (avval), якум (yakum) Tamil: முதல் (ta) (mutal) Tatar: беренче (berençe) Telugu: మొదటి (te) (modaṭi), ఒకటవ (te) (okaṭava) Thai: ที่หนึ่ง (tîi-nʉ̀ng) Tibetan: དང་པོ། (dang po) Tigre: ቀዳም (ḳädam) Tigrinya: ቀዳማይ (ḳädamay) Tupinambá: ypy Turkish: birinci (tr), evvel (tr) (obsolescent), ilk (tr) Turkmen: birinji (tk) Tuvan: бирги (bïrgï), баштайгы (baštaygı) Ukrainian: пе́рший (uk) (péršyj) Urdu: پہلا‎ (pahlā) Uyghur: بىرىنچى‎ (birinchi) Uzbek: birinchi (uz) Venetian: primo (vec) Vietnamese: thứ nhất, đầu tiên (vi) Votic: esimein Walloon: prumî (wa) m, prumire (wa) f, -ey-ininme m or f (used in compounds) Waray-Waray: siyahan, una, primero Welsh: cyntaf (cy) West Frisian: earst (fy), foarst Written Oirat: ᠨᡅᡎᡄᡑᡉᡍᡔᡅ (nigedüxci) Yagnobi: якум Yakut: биирис (biiris), маҥнайгы (maŋnaygı) Yiddish: ערשט‎ (ersht) Yucatec Maya: yáax
		Add translation :  MoreScript code: (e.g. Cyrl for Cyrillic, Latn for Latin)

Adverb

first (not comparable)

1. Before anything else; firstly.

   Clean the sink first, before you even think of starting to cook.

Synonyms

• See also Thesaurus:firstly

Translations

before anything else

Arabic: أَوَّلاً‎ (ʾawwalan) Armenian: նախ (hy) (nax) Aromanian: ntãnj, ntãnjiu Asturian: primeramente Azerbaijani: əvvəl (az), ilk növbədə Bashkir: тәүҙә (täwðä), башта (bašta), алда (alda), алдан (aldan), борон (boron), элек (elek) Basque: aurreneko (eu) Bulgarian: първо (bg) (pǎrvo) Catalan: primer (ca) m Cebuano: una, permiro Chinese: Cantonese: 先 (sin1), 第一 (dai6 jat1) Mandarin: 第一 (zh) (dìyī), 首先 (zh) (shǒuxiān), 先 (zh) (xiān), 最先 (zh) (zuìxiān) Czech: zaprvé, prvně Danish: først (da) Dutch: eerst (nl) Esperanto: unue Faroese: fyrst Finnish: ensinnäkin (fi), ensiksi (fi) French: avant tout (fr), en premier lieu (fr), d’abord (fr), premièrement (fr), primo (fr), auparavant (fr) Galician: primeiro German: erstens (de), an erster Stelle, zuerst (de) Greek: πρώτα (el) m (próta), πρωτίστως (el) m (protístos) Ancient Greek: πρῶτον (prôton) Italian: prima (it), dapprima Japanese: 先ず (ja) (まず, mazu), 第一に (ja) (だいいちに, daiichi-ni), 最初に (ja) (さいしょに, saisho-ni), 先に (ja) (さきに, saki-ni)		Karakhanid: اِلْكْ‎ (ilk) Korean: 우선 (ko) (useon) Lakota: t’oeyaš, t’owaš, t’oel, t’ok’eyaš Latin: prīmum (la) Macedonian: прво (prvo), најпрво (najprvo), најпрвин (najprvin), првин (prvin) Maori: mātua Ngazidja Comorian: rangu Norwegian: Bokmål: først (no) Nynorsk: først, fyrst Pashto: لومړی‎ (ps) (lumṛay) Persian: نخست‎ (fa) (naxost) Polish: najpierw (pl) Portuguese: primeiro (pt) m Quechua: ñawpa Romanian: întâi (ro) Russian: во-пе́рвых (ru) (vo-pérvyx), пре́жде всего́ (ru) (préžde vsevó), в пе́рвую о́чередь (ru) (v pérvuju óčeredʹ) Scottish Gaelic: an toiseach Slovak: po prvé Spanish: primeramente (es), para empezar Swedish: först (sv) Turkish: ilk (tr), önce (tr), başta (tr) Uyghur: ئاۋۋال‎ (awwal) Yiddish: פֿריִער‎ (frier) Zazaki: sıfte
		Add translation :  MoreScript code: (e.g. Cyrl for Cyrillic, Latn for Latin)

Noun

first (countable and uncountable, plural firsts)

1. (uncountable) The person or thing in the first position.

   He was the first to complete the course.

2. (uncountable) The first gear of an engine.
3. (countable) Something that has never happened before; a new occurrence.

   This is a first. For once he has nothing to say.

4. (countable, baseball) first base

   There was a close play at first.

5. (countable, Britain, colloquial) A first-class honours degree.
6. (countable, colloquial) A first-edition copy of some publication.
7. A fraction of an integer ending in one.

   one forty-first of the estate

(…)

Derived terms

Terms derived from the adjective, adverb, or noun first

• code-first
• database-first
• firstborn
• first-class
• first-day cover
• first eleven
• first-ever
• first fifteen
• firstly
• model-first

(…)

See also

• primary
• primus inter pares

Etymology 2

---

From Middle English first, furst, fyrst, from Old English fyrst, fierst, first (“period, space of time, time, respite, truce”), from Proto-Germanic *frestaz,  *fristiz,  *frestą (“date, appointed time”), from Proto-Indo-European *pres-, *per-  (“forward, forth, over, beyond”). Cognate with North Frisian ferst,  frest (“period, time”),  German Frist (“period, deadline, term”), Swedish frist (“deadline, respite, reprieve, time-limit”), Icelandic frestur (“period”). See also frist.

---

Noun

first (plural firsts)

1. (obsolete) Time; time granted; respite.

References

• first at OneLook Dictionary Search

Anagrams

• FTIRs, SIRTF, frist, frits, rifts

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/fyrstur#Icelandic

fyrstur

Icelandic

Icelandic ordinal numbers

<  0th	1st	2nd  >
Cardinal : einn Ordinal : fyrstur

Alternative forms

• (abbreviation) 1.

Etymology

---

From Old Norse fyrstr, from Proto-Germanic *furistaz.

---

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈfɪr̥stʏr/
• Rhymes: -ɪr̥stʏr

Adjective

fyrstur m (feminine fyrst, neuter fyrst)

1. first

…..

Dodatkowo:

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Germanic/furistaz

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/preh%E2%82%82-

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/per-

https://pl.wiktionary.org/wiki/erster

https://en.wiktionary.org/wiki/erster#German

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Germanic/airist

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Germanic/airi

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/h%E2%82%82eyeri

---

UWAGA!!!

A ja se myślem, że niektóre Giermańce mogły se zwyczajnie jeno dźwięk zapisywany znakiem P ubezdźwięcznić zupełnie… patrz:

(P)erster, (P)airist, (P)airi, (P)h₂eyeri,.. (P)ieR…

---

…..

Tyle o ubezdźwięcznieniach „czysto IndoGermańskich. A teraz… trochę wtórnych ubezdźwięcznień Po-Aryjskich, helleńskich i łacińskich…

…..

Do wglądu:

https://en.wiktionary.org/wiki/primus#Latin

https://en.wiktionary.org/wiki/prior#Latin

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Italic/pri%C5%8Ds

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%CF%80%CF%81%E1%BF%B6%CF%84%CE%BF%CF%82#Ancient_Greek

πρῶτος

Ancient Greek

Ancient Greek ordinal numbers

<  –	αʹ	βʹ  >
Cardinal : εἷς (heîs) Ordinal : πρῶτος (prôtos) Adverbial : ἅπαξ (hápax)

Alternative forms

• πρᾶτος (prâtos) – Doric

Etymology

---

Traditionally held to be the superlative of πρό (pró, “before”) (compare πρότερος (próteros)), but it is unclear how such a contraction would come about. Could also be from a Proto-Indo-European*pr̥H-, with cognates including Lithuanian pirmas,  Sanskrit पूर्व (pūrva), and Avestan 𐬞𐬀𐬎‎  (paurva). In both cases, the ω (ō) and ᾱ (ā)  forms are difficult to reconcile.

---

Pronunciation

• IPA^(key): /prɔ̂ː.tos/ → /ˈpro.tos/ → /ˈpro.tos/

Adjective

πρῶτος • (prôtos) m (feminine πρώτη, neuter πρῶτον); first/second declension

1. first
2. earliest
3. foremost, most prominent
4. (mathematics) prime

Declension

First and second declension of πρῶτος; πρώτη; πρῶτον (Attic)

First and second declension of πρῶτος; πρώτη; πρῶτον (Epic)

Derived terms

• ἑβδομηκοστόπρωτος (hebdomēkostóprōtos, “seventy-first”) (Byzantine Greek)

Descendants

• Greek: πρώτος (prótos)
• → English: proto-
• → French: proto-
• → Italian: proto-
• → Latvian: proto-
• → Spanish: proto-

References

• πρῶτος in Liddell & Scott (1940) A Greek–English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
• πρῶτος in Autenrieth, Georg (1891) A Homeric Dictionary for Schools and Colleges, New York: Harper and Brothers
• πρῶτος in Bailly, Anatole (1935) Le Grand Bailly: Dictionnaire grec-français, Paris: Hachette
• Bauer, Walter et al. (2001) A Greek–English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, Third edition, Chicago: University of Chicago Press
• πρῶτος in Cunliffe, Richard J. (1924) A Lexicon of the Homeric Dialect: Expanded Edition, Norman: University of Oklahoma Press, published 1963
• πρῶτος in Slater, William J. (1969) Lexicon to Pindar, Berlin: Walter de Gruyter
• G4413 in Strong’s Exhaustive Concordance to the Bible, 1979
• Woodhouse, S. C. (1910) English–Greek Dictionary: A Vocabulary of the Attic Language‎^[1], London: Routledge & Kegan Paul Limited. 19 headwords
• Beekes, Robert S. P. (2010) Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill, →ISBN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%CF%80%CF%81%CF%8C%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%BF%CF%82#Ancient_Greek

πρότερος

Ancient Greek

Etymology

From πρό (pró, “before”) +‎ -τερος (-teros, contrastive or comparative suffix).

Adjective

πρότερος • (próteros) m (feminine προτέρᾱ, neuter πρότερον); first/second declension

1. (of place) before, in front
2. (of time) former, earlier
3. (of rank, worth, and generally of precedence) superior

Declension

First and second declension of πρότερος; προτέρᾱ; πρότερον (Attic)

Number		Singular				Dual				Plural
Case/Gender		Masculine	Feminine	Neuter		Masculine	Feminine	Neuter		Masculine	Feminine	Neuter
Nominative		πρότερος próteros	προτέρᾱ protérā	πρότερον próteron		προτέρω protérō	προτέρᾱ protérā	προτέρω protérō		πρότεροι próteroi	πρότεραι próterai	πρότερᾰ prótera
Genitive		προτέρου protérou	προτέρᾱς protérās	προτέρου protérou		προτέροιν protéroin	προτέραιν protérain	προτέροιν protéroin		προτέρων protérōn	προτέρων protérōn	προτέρων protérōn
Dative		προτέρῳ protérōi	προτέρᾳ protérāi	προτέρῳ protérōi		προτέροιν protéroin	προτέραιν protérain	προτέροιν protéroin		προτέροις protérois	προτέραις protérais	προτέροις protérois
Accusative		πρότερον próteron	προτέρᾱν protérān	πρότερον próteron		προτέρω protérō	προτέρᾱ protérā	προτέρω protérō		προτέρους protérous	προτέρᾱς protérās	πρότερᾰ prótera
Vocative		πρότερε prótere	προτέρᾱ protérā	πρότερον próteron		προτέρω protérō	προτέρᾱ protérā	προτέρω protérō		πρότεροι próteroi	πρότεραι próterai	πρότερᾰ prótera
Derived forms		Adverb				Comparative				Superlative
		πρότερον próteron				—				—
Notes:		This table gives Attic inflectional endings. For declension in other dialects, see Appendix:Ancient Greek dialectal declension.

First and second declension of πρότερος; προτέρη; πρότερον (Ionic)

Number		Singular				Dual				Plural
Case/Gender		Masculine	Feminine	Neuter		Masculine	Feminine	Neuter		Masculine	Feminine	Neuter
Nominative		πρότερος próteros	προτέρη protérē	πρότερον próteron		προτέρω protérō	προτέρᾱ protérā	προτέρω protérō		πρότεροι próteroi	πρότεραι próterai	πρότερᾰ prótera
Genitive		προτέρου protérou	προτέρης protérēs	προτέρου protérou		προτέροιν protéroin	προτέραιν protérain	προτέροιν protéroin		προτέρων protérōn	προτερέων / προτερῶν proteréōn / proterôn	προτέρων protérōn
Dative		προτέρῳ protérōi	προτέρῃ protérēi	προτέρῳ protérōi		προτέροιν protéroin	προτέραιν protérain	προτέροιν protéroin		προτέροισῐ / προτέροισῐν / προτέροις protéroisi(n) / protérois	προτέρῃσῐ / προτέρῃσῐν protérēisi(n)	προτέροισῐ / προτέροισῐν / προτέροις protéroisi(n) / protérois
Accusative		πρότερον próteron	προτέρην protérēn	πρότερον próteron		προτέρω protérō	προτέρᾱ protérā	προτέρω protérō		προτέρους protérous	προτέρᾱς protérās	πρότερᾰ prótera
Vocative		πρότερε prótere	προτέρη protérē	πρότερον próteron		προτέρω protérō	προτέρᾱ protérā	προτέρω protérō		πρότεροι próteroi	πρότεραι próterai	πρότερᾰ prótera
Derived forms		Adverb				Comparative				Superlative
		προτέρως protérōs				—				—
Notes:		Dialects other than Attic are not well attested. Some forms may be based on conjecture. Use with caution.

Related terms

• πρό (pró)
• πρῶτος (prôtos)

Descendants

• → English: protero-

References

• πρότερος in Liddell & Scott (1940) A Greek–English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
• πρότερος in Liddell & Scott (1889) An Intermediate Greek–English Lexicon, New York: Harper & Brothers
• πρότερος in Autenrieth, Georg (1891) A Homeric Dictionary for Schools and Colleges, New York: Harper and Brothers
• πρότερος in Bailly, Anatole (1935) Le Grand Bailly: Dictionnaire grec-français, Paris: Hachette
• πρότερος in Cunliffe, Richard J. (1924) A Lexicon of the Homeric Dialect: Expanded Edition, Norman: University of Oklahoma Press, published 1963
• πρότερος in Slater, William J. (1969) Lexicon to Pindar, Berlin: Walter de Gruyter
• G4387 in Strong, James (1979) Strong’s Exhaustive Concordance to the Bible
• Woodhouse, S. C. (1910) English–Greek Dictionary: A Vocabulary of the Attic Language‎^[1], London: Routledge & Kegan Paul Limited.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%CF%80%CF%81%CF%8C%CF%82#Ancient_Greek

πρός

Ancient Greek

Alternative forms

• προτί (protí) – Epic
• πορτί (portí) – Cretan
• πρές (prés) – Aeolic
• πέρτι (pérti) – Pamphylian

Etymology

From Proto-Indo-European *próti, *préti. Cognates include Sanskrit प्रति (práti), Latin  pretium, and Old Church Slavonic противъ (protivŭ). May be related to πρό (pró,  “before”).

Equivalent prepositions in use for πρός (prós) from another root are ποτί (potí) – Epic, Doric, ποί (poí) – Doric, πός (pós) – Arcadocypriot.

Pronunciation

• (5^th BCE Attic) IPA^(key): /prós/
• (1^st CE Egyptian) IPA^(key): /pros/
• (4^th CE Koine) IPA^(key): /pros/
• (10^th CE Byzantine) IPA^(key): /pros/
• (15^th CE Constantinopolitan) IPA^(key): /pros/

Preposition

πρός • (prós) (governs the genitive, dative and accusative)

1. (of direction) forward to, toward
   1. (with genitive) the side of, pertaining to
   2. (with dative) by the side of, near to
   3. (with accusative) the place, time, occasion, or respect, which is the destination of the relation, or whither or for which it is predicated: about, according to, against, among, at, because of, before, between, ([where-]) by, for, at someone’s house, in, for intent, nigh unto, of, which pertain to, that, to (the end that), together, to ([you]) -ward, unto, with (-in)

Descendants

• Greek: προς (pros)

References

• πρός in Liddell & Scott (1940) A Greek–English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
• πρός in Liddell & Scott (1889) An Intermediate Greek–English Lexicon, New York: Harper & Brothers
• πρός in Autenrieth, Georg (1891) A Homeric Dictionary for Schools and Colleges, New York: Harper and Brothers
• πρός in Bailly, Anatole (1935) Le Grand Bailly: Dictionnaire grec-français, Paris: Hachette
• πρός in Cunliffe, Richard J. (1924) A Lexicon of the Homeric Dialect: Expanded Edition, Norman: University of Oklahoma Press, published 1963
• πρός in Slater, William J. (1969) Lexicon to Pindar, Berlin: Walter de Gruyter
• G4314 in Strong, James (1979) Strong’s Exhaustive Concordance to the Bible
• πρός in Trapp, Erich, et al. (1994–2007) Lexikon zur byzantinischen Gräzität besonders des 9.-12. Jahrhunderts [the Lexicon of Byzantine Hellenism, Particularly the 9th–12th Centuries], Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%CF%80%CF%81%CF%8C#Ancient_Greek

πρό

Ancient Greek

Etymology

---

From Proto-Indo-European *pro, *pro- (see *per-). Cognates include Latin pro,  Sanskrit प्र (prá), Proto-Celtic *ɸro and Proto-Germanic *fram (English  from). May be related to πρός (prós, “towards”).

---

Pronunciation

• IPA^(key): /pró/ → /pro/ → /pro/

Preposition

πρό • (pró) (governs the genitive)

1. before
   1. (of place) before, in front of
      1. (with verbs of motion)
      2. before, in front of, for the purpose of shielding or guarding
      3. further on, forward, onward
   2. (of time) before
      1. (in later writers, with numerals)
   3. (in other relations)
      1. (of preference) before, sooner, rather than
      2. (of cause or motive) for, out of, from

Usage notes

Words may be put between πρό and its case, but πρό does not come after its case.

Adverb

πρό • (pró)

1. (of place) before, in front, forth, forward
2. (of time) before, beforehand

Derived terms

• πρόσω (prósō)

Descendants

• → English: pro-

References

• πρό in Liddell & Scott (1940) A Greek–English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
• πρό in Liddell & Scott (1889) An Intermediate Greek–English Lexicon, New York: Harper & Brothers
• πρό in Autenrieth, Georg (1891) A Homeric Dictionary for Schools and Colleges, New York: Harper and Brothers
• πρό in Bailly, Anatole (1935) Le Grand Bailly: Dictionnaire grec-français, Paris: Hachette
• πρό in Cunliffe, Richard J. (1924) A Lexicon of the Homeric Dialect: Expanded Edition, Norman: University of Oklahoma Press, published 1963
• πρό in Slater, William J. (1969) Lexicon to Pindar, Berlin: Walter de Gruyter
• G4253 in Strong’s Exhaustive Concordance to the Bible, 1979
• Woodhouse, S. C. (1910) English–Greek Dictionary: A Vocabulary of the Attic Language‎^[1], London: Routledge & Kegan Paul Limited. 15 headwords
• Beekes, Robert S. P. (2010) Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill, →ISBN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%CF%80%CF%81%CF%8C%CF%83%CF%89#Ancient_Greek

πρόσω

Ancient Greek

Alternative forms

• πρόσσω (próssō) – with heavy first syllable for metrical purposes

Etymology

From the root of πρό (pró), from Proto-Indo-European *pró.

Pronunciation

• (5^th BCE Attic) IPA^(key): /pró.sɔː/
• (1^st CE Egyptian) IPA^(key): /ˈpro.so/
• (4^th CE Koine) IPA^(key): /ˈpro.so/
• (10^th CE Byzantine) IPA^(key): /ˈpro.so/
• (15^th CE Constantinopolitan) IPA^(key): /ˈpro.so/

Adverb

πρόσω • (prósō) (Epic, Ionic, poetic)

1. forward
2. in the future

Further reading

• πρόσω in Autenrieth, Georg (1891) A Homeric Dictionary for Schools and Colleges, New York: Harper and Brothers
• πρόσω in Bailly, Anatole (1935) Le Grand Bailly: Dictionnaire grec-français, Paris: Hachette
• πρόσω in Cunliffe, Richard J. (1924) A Lexicon of the Homeric Dialect: Expanded Edition, Norman: University of Oklahoma Press, published 1963
• πρόσω in Liddell & Scott (1940) A Greek–English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
• Woodhouse, S. C. (1910) English–Greek Dictionary: A Vocabulary of the Attic Language‎^[1], London: Routledge & Kegan Paul Limited.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/pr%CC%A5H-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/pr̥H-.

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-Aryan/prat%CA%B0am%C3%A1s&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-Aryan/pratʰamás.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-Iranian/prat%CA%B0am%C3%A1s

Reconstruction:Proto-Indo-Iranian/pratʰamás

Proto-Indo-Iranian

Etymology

---

From Proto-Indo-European *pro-tm̥mós, from *pro- (“toward, forward”) + *-tm̥mós  (“absolute superlative suffix”). Cognate with Latin primus,  Ancient Greek πρῶτος  (prôtos).

---

Numeral

*pratʰamás

Proto-Indo-Iranian ordinal numbers

<  0	1	2  >
Cardinal : *Háywas Ordinal : *pratʰamás

1. first

Descendants

• Indo-Aryan: *pratʰamás
  • Sanskrit: प्रथम (prathamá) (see there for further descendants)
  • Middle Indo-Aryan: *pratʰila (of uncertain origin)
    • Ashokan Prakrit: [Term?]
      • Magadhi Prakrit: 𑀧𑀳𑀺 (pahila)
        • Bengali: পহেলা (pôhela)
        • Bhojpuri: पहिला (pahilā)
      • Maharastri Prakrit: 𑀧𑀳𑀺 (pahila)
        • Konkani: पयलें
        • Marathi: पहिले (pahile)
      • Sauraseni Prakrit: 𑀧𑀳𑀺 (pahila)
        • Nepali: पहिलो (pahilo)
        • Gurjar Apabhramsa: [Term?]
          • Old Gujarati: पहिलउं
            • Gujarati: પહેલું (pahelũ)
            • Marwari: पहलौ (pahlau)
        • Punjabi: ਪਹਿਲਾ (pahilā)
        • Sauraseni Apabhramsa: [Term?]
          • Hindi: पहला (pahlā), पहिला (pahilā)
• Iranian: *fratamáh
  • Central Iranian:
    • Avestan: 𐬟𐬭𐬀 (fratəma)
  • Northeastern Iranian:
    • Sogdian: [script needed] (prtmw)
  • Western Iranian:
    • Southwestern Iranian:
      • Old Persian: 𐎳𐎶𐎠 (fratama)
        • Middle Persian: (/fradom/)

          Manichaean: 𐫛𐫡𐫤𐫇𐫖‎ (prtwm)

          Book Pahlavi: [Book Pahlavi needed] (pltwm)

          • Persian: فردم‎ (fardom)
  • → Old Armenian: փարթամ (pʿartʿam)

---

UWAGA!

Widać ubezdźwięcznienia w j. irańskich, hm?!!

Iranian: *fratamáh > Avestan: 𐬆𐬨𐬀‎ (fratəma) > Old Persian: 𐎳𐎼𐎫 (fratama) > Middle Persian: (/fradom/) > Persian: فردم‎ (fardom)

---

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%A5%E0%A4%AE#Sanskrit

प्रथम

Sanskrit

Etymology

---

From Proto-Indo-Aryan *pratʰamás, from Proto-Indo-Iranian *pratʰamás. Cognate with Avestan 𐬟𐬭𐬀𐬙𐬆𐬨𐬀‎ (fratəma), Old Persian 𐎳𐎼𐎫𐎶𐎠 (f-r-t-m-a), Old Armenian  փարթամ (pʿartʿam). Replaces expected *pra-tamá, which would be the regular superlative of प्र (prá, “forward, in front, forth”).

---

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɽɐ.t̪ʰɐ.mɐ́/
• (Classical) IPA^(key): /ˈpɽɐ.t̪ʰɐ.mɐ/

Adjective

प्रथम • (prathamá)

1. foremost, first (in time or in a series or in rank)
2. earliest, primary, original, prior, former
3. often translatable adverbially in the beginning of a compound; see especially प्रथमम् (prathamam), प्रथमात् (prathamāt)

Declension

Masculine a-stem declension of प्रथम
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रथमः (prathamaḥ)	प्रथमौ (prathamau)	प्रथमाः (prathamāḥ)
Vocative	प्रथम (prathama)	प्रथमौ (prathamau)	प्रथमाः (prathamāḥ)
Accusative	प्रथमम् (prathamam)	प्रथमौ (prathamau)	प्रथमान् (prathamān)
Instrumental	प्रथमेन (prathamena)	प्रथमाभ्याम् (prathamābhyām)	प्रथमैः (prathamaiḥ)
Dative	प्रथमाय (prathamāya)	प्रथमाभ्याम् (prathamābhyām)	प्रथमेभ्यः (prathamebhyaḥ)
Ablative	प्रथमात् (prathamāt)	प्रथमाभ्याम् (prathamābhyām)	प्रथमेभ्यः (prathamebhyaḥ)
Genitive	प्रथमस्य (prathamasya)	प्रथमयोः (prathamayoḥ)	प्रथमानाम् (prathamānām)
Locative	प्रथमे (prathame)	प्रथमयोः (prathamayoḥ)	प्रथमेषु (prathameṣu)

Feminine ā-stem declension of प्रथम
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रथमा (prathamā)	प्रथमे (prathame)	प्रथमाः (prathamāḥ)
Vocative	प्रथमे (prathame)	प्रथमे (prathame)	प्रथमाः (prathamāḥ)
Accusative	प्रथमाम् (prathamām)	प्रथमे (prathame)	प्रथमाः (prathamāḥ)
Instrumental	प्रथमया (prathamayā)	प्रथमाभ्याम् (prathamābhyām)	प्रथमाभिः (prathamābhiḥ)
Dative	प्रथमायै (prathamāyai)	प्रथमाभ्याम् (prathamābhyām)	प्रथमाभ्यः (prathamābhyaḥ)
Ablative	प्रथमायाः (prathamāyāḥ)	प्रथमाभ्याम् (prathamābhyām)	प्रथमाभ्यः (prathamābhyaḥ)
Genitive	प्रथमायाः (prathamāyāḥ)	प्रथमयोः (prathamayoḥ)	प्रथमानाम् (prathamānām)
Locative	प्रथमायाम् (prathamāyām)	प्रथमयोः (prathamayoḥ)	प्रथमासु (prathamāsu)

Neuter a-stem declension of प्रथम
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रथमम् (prathamam)	प्रथमे (prathame)	प्रथमानि (prathamāni)
Vocative	प्रथम (prathama)	प्रथमे (prathame)	प्रथमानि (prathamāni)
Accusative	प्रथमम् (prathamam)	प्रथमे (prathame)	प्रथमानि (prathamāni)
Instrumental	प्रथमेन (prathamena)	प्रथमाभ्याम् (prathamābhyām)	प्रथमैः (prathamaiḥ)
Dative	प्रथमाय (prathamāya)	प्रथमाभ्याम् (prathamābhyām)	प्रथमेभ्यः (prathamebhyaḥ)
Ablative	प्रथमात् (prathamāt)	प्रथमाभ्याम् (prathamābhyām)	प्रथमेभ्यः (prathamebhyaḥ)
Genitive	प्रथमस्य (prathamasya)	प्रथमयोः (prathamayoḥ)	प्रथमानाम् (prathamānām)
Locative	प्रथमे (prathame)	प्रथमयोः (prathamayoḥ)	प्रथमेषु (prathameṣu)

Noun

प्रथम • (prathamá) m

1. (grammar) (namely वर्ण (varṇa)) the first consonant of a वर्ग (varga), a surd unaspirate letter
2. (grammar) (namely पुरुष (puruṣa)) the first (in Western grammar terminology, the 3rd) person or its terminations
3. (namely स्वर (svara)) the first tone
4. (mathematics) the sum of the products divided by the difference between the squares of the cosine of the azimuth and the sine of the amplitude
5. the first tithi of each lunar fortnight

Declension

Masculine a-stem declension of प्रथम (prathamá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रथमः prathamáḥ	प्रथमौ prathamaú	प्रथमाः / प्रथमासः¹ prathamā́ḥ / prathamā́saḥ¹
Vocative	प्रथम práthama	प्रथमौ práthamau	प्रथमाः / प्रथमासः¹ práthamāḥ / práthamāsaḥ¹
Accusative	प्रथमम् prathamám	प्रथमौ prathamaú	प्रथमान् prathamā́n
Instrumental	प्रथमेन prathaména	प्रथमाभ्याम् prathamā́bhyām	प्रथमैः / प्रथमेभिः¹ prathamaíḥ / prathamébhiḥ¹
Dative	प्रथमाय prathamā́ya	प्रथमाभ्याम् prathamā́bhyām	प्रथमेभ्यः prathamébhyaḥ
Ablative	प्रथमात् prathamā́t	प्रथमाभ्याम् prathamā́bhyām	प्रथमेभ्यः prathamébhyaḥ
Genitive	प्रथमस्य prathamásya	प्रथमयोः prathamáyoḥ	प्रथमानाम् prathamā́nām
Locative	प्रथमे prathamé	प्रथमयोः prathamáyoḥ	प्रथमेषु prathaméṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Pali: paṭhama
  • → Burmese: ပထမ (pa.hta.ma.)
  • → Mon: ပထမ (paˀtəmaˀ, paˀthaˀmaˀ)
  • → Khmer: បឋម (bâthâm)
  • → Thai: ปฐม (bpà-tǒm)
• → Bengali: প্রথম (prôthôm)
• → Hindi: प्रथम (pratham)
• → Malay: pertama
  • Indonesian: pertama
• → Marathi: प्रथम (pratham)
• → Nepali: प्रथम (prathama)
• → Punjabi: ਪ੍ਰਥਮ (prathm)
• → Sinhalese: ප්‍රථම (p‍rathama)
• → Telugu: ప్రథమము (prathamamu)
• → Thai: ประถม (bprà-tǒm)

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Iranian/fratam%C3%A1h&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Iranian/fratamáh.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%F0%90%AC%9F%F0%90%AC%AD%F0%90%AC%80%F0%90%AC%99%F0%90%AC%86%F0%90%AC%A8%F0%90%AC%80#Avestan

𐬆𐬨𐬀

Avestan

Etymology

---

From Proto-Iranian *fratamáh, from Proto-Indo-Iranian *pratʰamás. Cognate with Sanskrit प्रथम (prathamá).

---

Numeral

𐬟𐬭𐬀𐬙𐬆𐬨𐬀 • (fratəma)

Avestan ordinal numbers

<  0	1	2  >
Cardinal : 𐬀𐬉𐬎𐬎𐬀‎ (aēuua) Ordinal : 𐬟𐬭𐬀𐬙𐬆𐬨𐬀 (fratəma)

1. first

References

• Martínez García, Javier; de Vaan, Michiel (2014) Introduction to Avestan (Brill Introductions to Indo-European Languages; 1), Brill, →ISBN, page 68

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=%D1%84%D1%8B%D1%86%D1%86%D0%B0%D0%B3&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have an entry for фыццаг.

---

UWAGA!

To jest słowo z języka osetyjskiego, wschodnio-irańskiego,.. jak j. awestyjski!!!

DLACZEGO PRA-SŁOWIANIE SOBIE TEGO JAKOŚ NIE ZAPOŻYCZYLI, HM?

---

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%F0%90%8E%B3%F0%90%8E%BC%F0%90%8E%AB%F0%90%8E%B6%F0%90%8E%A0#Old_Persian

𐎳𐎼𐎫𐎶𐎠

Old Persian

Etymology

---

From Proto-Indo-Iranian *pratʰamás.

---

Numeral

𐎳𐎼𐎫 (fratama)

1. first

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%A1%D5%B4#Old_Armenian

փարթամ

Old Armenian

Etymology

---

Borrowed from Iranian, from a descendant of Proto-Indo-Iranian *pratʰamás.

---

Adjective

փարթամ • (pʿartʿam)

1. opulent, wealthy, rich
2. abundant, copious

(…)

Descendants

• Armenian: փարթամ (pʿartʿam)

References

• Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “փարթամ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “փարթամ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “փարթամ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98#Georgian

პირველი

Georgian

	10
	1	2  →
Cardinal: ერთი (erti) Ordinal: პირველი (ṗirveli) Adverbial: პირველად (ṗirvelad)

Etymology

---

Possibly by suffixing Proto-Kartvelian *ṗir- (“mouth, face; forward-facing”) with the word-forming affix *-el. Cf. პირი (ṗiri,  “face”), პირდაპირ (ṗirdaṗir,  “opposite; straight ahead”). Typologically compare Old Armenian առաջին (aṙaǰin, “first”)  deriving from առաջ (aṙaǰ, “front part; front, anterior”).

---

Pronunciation

• IPA^(key): /pʼirvɛli/
• Hyphenation: პირ‧ვე‧ლი

Adjective

Adjectival declension of პირველი

Case	adjective
nominative, genitive, instrumental	პირველი (ṗirveli)
ergative	პირველმა (ṗirvelma)
dative, adverbial	პირველ (ṗirvel)
vocative	პირველო (ṗirvelo)

პირველი • (ṗirveli) (not comparable)

1. first

---

Mingrelian

Etymology

From Georgian პირველი (ṗirveli).

Adjective

პირველი • (ṗirveli)

1. first

---

UWAGA!

A ja twierdzę, że to kartwelskie პირველი / ṗirveli / PiR+W+eLi to ZAPOŻYCZENIE OD-PRA-SŁOWIAŃSKIE jest od PieRW!

---

A tu dowody z samego Bomharda, które to wspierają, patrz:

https://skrbh.wordpress.com/2019/06/16/188-pra-slowianie-indoeuropejczycy-r1a-histslov-jego-dziwna-mapka-i-to-co-z-tego-wynika-lub-nie/comment-page-1/#comment-13042

SKRiBHa 2019-06-24 O 22:54

Tu trochę cytatów z tego:

https://www.researchgate.net/publication/296672551_Some_thoughts_on_the_Proto-Indo-European_cardinal_numbers

Some thoughts on the Proto-Indo-European cardinal numbers

Chapter (PDF Available) · January 2008 with 665 Reads
DOI: 10.1075/z.145.18bom
In book: In Hot Pursuit of Language in Prehistory, pp.213-221
Allan Bomhard

(…) Several different reconstructions are possible for the Proto-Indo-European word for the number ‘six’: *sekºs, *swekºs, *kºsekºs, *kºswekºs, *wekºs (for details, cf. Blažek 1999:234—242; see also Sihler 1995:413).

This number was also borrowed by Kartvelian: Proto-Kartvelian *ekšw- ‘six’ (cf. Klimov 1998:48 *eks÷w-; Fähnrich—Sardshweladse 1995:125—126 *eks÷w-; Schmidt 1962:107 *ekšw-/*ekšu; Gamkrelidze—Ivanov 1995.I:775 *ekŝw-).

Sihler (1995:413) takes *wekºs (he writes *we#s) to be the original form and considers the initial *s- to be a secondary development (imported from the number ‘seven’) (Szemerényi 1996:222 and Beekes 1995:213 express the same view). Thus, in accordance with Sihler’s views, the earliest form of the Proto-Indo-European number ‘six’ should be reconstructed as *wekºs. As Sihler notes, when *s- was merely added to *wekºs, the result was *swekºs, but when it replaced the initial consonant, the result was *sekºs.

The Iranian forms pointing to original *kºswekºs (cf. Avestan xšvaš ‘six’) appear to be due to developments specific to Iranian and should not be projected back into Proto-Indo-European (cf. Sihler 1995:413).

The Proto-Indo-European word for the number ‘seven’, *sepºtºi (Brugmann *septi), is sometimes considered to be a loan from Semitic (cf. Blažek 1999:256—257; Gamkrelidze—Ivanov 1995.I:747). That this number is ancient in Indo-European is clear from the fact that it is found in Hittite. (…)

…..

I jeszcze to:

(…) This situation raises the question as to why there should be two alternative forms for the number ‘two’ in Proto-Indo-European.

A possible answer is that *t’e-/*t’o- may have been the native form, while *t’(u)w-o/i- may have been a borrowing. Given the geographical location of the Indo-European homeland in the vicinity of the Black Sea near speakers of early Northwest Caucasian languages, these languages might have been a possible source for the *t’(u)w-o/i- form. Indeed, there is a striking resemblance between Proto-Indo-European *t’(u)w-o/i- ‘two’ and similar forms for this number in Northwest Caucasian: Proto-Northwest Caucasian *t’q’o- ‘two’ > Proto-Circassian *t’#¦ə ‘two’, Proto-Ubykh *t’q’¦ə (> * t’q’¦a) ‘twice’, Proto-Abkhaz-Abaza *t’¬¦ə ‘two’ (cf. Colarusso 1992:45). Kuipers (1975:19) reconstructs Proto-Circassian *Tq’°(a) ‘two’ (> Bžedux t’°(a)/t’(a)w, -t’(a) ‘two [twice]’; Kabardian -t’a only in məzamət’a ‘more than once, repeatedly’, literally, ‘not-once-not-twice’). Colarusso (1992:45) derives the Proto-Indo-European form for the number ‘two’ from *t’#¦ə, which he claims first became *t’ə#¦ and then *t’(u)w-o- [traditional *d(u)w-o-]. Colarusso (1992) documents many other similarities between Proto-Indo-European and Northwest Caucasian.

These similarities lead Colarusso to think about possible genetic relationship. I prefer to see the similarities to be due to the fact that the Indo-Europeans occupied territory north of and between the Black and Caspian Seas that was originally inhabited by speakers of early Northwest Caucasian languages.

We can further speculate that *t’(u)w-o/i- ‘two’ eventually replaced the native Proto-Indo-European word for ‘two’, which survived only in relic forms and in the word for the number ‘ten’ (*t’e-kºi(tº)) (…)

…..

A ja twierdzę, że danę wskazują, że byłą odwrotnię z tymi zapożyczeniami, patrz:

(…) 4. This number is formed on the basis of a root k¦et which seems originally to have meant something like ‘angle’ (cf. Lat. triquetrus ‘triangular’), whence ‘square’ and from that ‘four’. In the masc. and neut. (catvZras, catvZri, Lat. quattuor, etc.) the stem is formed by means of the suffix -var, with adjectival accent and v0ddhi in the nominative. In the other cases (acc. catúras, etc.) the suffix has the weak form according to the general rule.

A neuter noun *cátvar, or its IE prototype, is presupposed by the thematic extension catvara- ‘square, crossroads’. Elsewhere the simple r-suffix may appear (Gk. Dor. ôÝôïñåò, Lat. quarter), or the elements of the suffix may be reversed (Av. čaθru-). In accordance with Burrow’s views, the form *k¦ºetº-wor- ‘square’ may be reconstructed for later Proto-Indo-European. It was preserved in Sanskrit in the thematic derivative catvará-m 4‘quadrangular place, square, crossroads’ (cf. Mayrhofer 1956—1980.I:371).

It was this form that served as the basis for the number ‘four’ found in the non-Anatolian daughter languages: (nom. pl.) *k¦ºetº-wgr. Curiously, the suffix *-wor- is replaced by *-sor- in the feminine (cf. Sanskrit cátasra). Thus, the root was *k¦ºetº-, to which different suffixes could be added. It is intriguing to speculate that *k¦ºetº-wor- may have replaced an earlier form for ‘four’, which is preserved in Anatolian. On the other hand, some have suggested that the original form for the number ‘four’ was *Høokºtºo- and that ‘eight’ was simply the dual of this stem, whose underlying meaning was ‘two fours’ (cf. Gamkrelidze—Ivanov 1995.I:747; Burrow 1973:260). This suggestion finds support in Kartvelian (cf. Blažek 1999:268).

The number ‘four’ is reconstructed as *otxo- in Proto-Kartvelian, and this is generally taken to be a loan from Proto-Indo-European (cf. Klimov 1998:145—146; Fähnrich—Sardshweladse 1995:269; Gamkrelidze —Ivanov 1995.I:775 [Gamkrelidze—Ivanov reconstruct Proto-Kartvelian *(o)ŝt(o)-]).

I favor this explanation and consider *Høokºtºo- to be the original form of the number ‘four’ in Early Proto-Indo-European. It was replaced by *meyu- in Anatolian, while, in the Proto-Indo-European antecedent of the non-Anatolian daughter languages it was replaced by *k¦ºetº-wor-. (…)

…..

No i co, ile jest tych wymienionych tu zapożyczeń Od-PIE w Pra-Kartwelskim, hm? 🙂 Pamiętacie, że CHG było już częścią ANE w Mal’Ta? 🙂