205 Peys, Piasta, Pieścić, Pizda, Pięść, Pięć, Piędź, Pięta, Pętać i inne dowody na pierwotną oboczność Pra-Słowiańskich rdzeni 02

Dawne jednostki miar związane z wymiarami dłoni 1: Ćwierć 2: Piędź 3: Dłoń

…..

W tym i w następnych wpisach udowodnię, że Pięść i Pięć to nie Stopa i Pięta i że Pion, Piąć, Pętać, Pęta, Pętla itp., są tymi magicznymi nieznanymi ofitzjalnie źródłosłowami, patrz:

https://skrbh.wordpress.com/2019/09/28/203-peys-piasta-piescic-pizda-piesc-piec-piedz-pieta-petac-i-inne-dowody-na-pierwotna-obocznosc-pra-slowianskich-rdzeni-01/

Ultimately all of these forms may go back to a verbal stem *penkʷ- (“to take in hand, to handle”), but which is not attested in any of the daughter languages.

---

Twierdzę, że wszytko to o czym piszę w tej serii wpisów ma związek ze znaczeniem określanym jako trzymanie czegoś np. w dłoni, czyli Pięści, ale także i zatrzymanie w miejscu.

---

Przy okazji ponownie zwracam uwagę na oboczność Pra-Słowiańskich rdzeni, patrz: PC, PD, PT, PH, PS.

Poniżej przykłady i ubezdźwięcznień i innych tradycyjnie typowych zniekształceń dźwięków w językach kreolskich, Od-Pra-Słowiańskich.

Tytuł tego wpisu powinien wyglądać tak:

205 Wtórnie ubezdźwięcznione liczebniki indogermańskie i ich wysokoenergetyczne PieRwotne PRa-Słowiańskie rdzenie, PieR+WS”y, PRW, PR 13

…..

Piędź / Pie”Dz‚ / PeNDz‚

https://pl.wikipedia.org/wiki/Piędź

Piędź

Zobacz hasło piędź w Wikisłowniku

Dawne jednostki miar związane z wymiarami dłoni
1: Ćwierć
2: Piędź
3: Dłoń

Piędź – dawna miara długości, określana jako odległość między końcami kciuka i palca środkowego (lub małego) rozwartej dłoni^[1][2].

W dawnej Polsce jej wartość, zróżnicowana lokalnie, wynosiła w zależności od regionu:

1 piędź = 1/3 łokcia ≈ 19,8 cm lub

1 piędź = 3/4 stopy ≈ 22,3 cm^[3]

Zobacz też

• Ćwierć
• Dłoń
• Miary staropolskie – przegląd historyczny

Przypisy

1. ↑ Encyklopedia PWN 1993 r. s. 637
2. ↑ Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. IV, s. 179, Warszawa 1900–1927.
3. ↑ Encyklopedia PWN: Encyklopedia PWN. [dostęp 2018-03-11].

Kategorie:

• Dawne jednostki miar i wag
• Jednostki miar długości

…..

https://en.wikipedia.org/wiki/Span_(unit)

Span (unit)

From Wikipedia, the free encyclopedia

This article needs additional citations for verification.

Some hand-based measurements, including the great span (4)

A span is the distance measured by a human hand, from the tip of the thumb to the tip of the little finger. In ancient times, a span was considered to be half a cubit. Sometimes the distinction is made between the great span (thumb to little finger) and little span (thumb to index finger, or index finger to little finger).^[1][2][3]

History

Ancient Greek texts show that the span was used as a fixed measure in ancient Greece since at least archaic period. The word spithame (Greek: „σπιθαμή„), „span”,^[4] is attested in the work of Herodotus^[5] in the 5th century BC; however, the span was used in Greece long before that, since the word trispithamos (Greek: „τρισπίθαμος”), „three spans long”,^[6] occurs as early as the 8th century BC in Hesiod.^[7]

Size of the span

English usage

See also: English unit

1 span

= 9 inches^[8]

= 0.2286 m

Arabic usage

In Arabic, the analogue of the great span is the šibr (شبر). It is used in Modern Standard Arabic and classical Arabic, as well as in modern-day dialects.

Slavic usage

In Slavic languages, the analogue of the span is various words derived from Proto-Slavic *pędь (Bulgarian педя,  Polish piędź, Russian пядь, Slovenian ped, etc.). In various Slavic languages it is the distance from the tip of the  thumb to the tip of the little finger or index finger. For example, Slovenian velika ped = great span (23 cm), mala ped = little span (9.5 cm); Russian piad = 4 vershoks = 17.8 cm. See Obsolete Russian weights and measures.

African usage

In Swahili, the equivalent of the great span (thumb to little finger) is the shubiri or shibiri while the little span (thumb to forefinger) is the morita or futuri.^[1]

Hungarian usage

In Hungarian, the span, or arasz, is occasionally used as an informal measure and occurs in two varieties: measured between the tips of the extended thumb and index finger, it is kis arasz (the „small arasz”); between the tips of the thumb and little finger, it is nagy arasz (the „large arasz”). The term „arasz,” used by itself without a modifier, is usually understood as referring to the „large arasz,” i.e., to the „span.”

Asian usage

In Hindi–Urdu and other languages of Northern India and Pakistan, the span is commonly used as an informal measure and called bālisht (Urdu: بالشت, Hindi: बालिश्त).^[9]

In Marathi, it’s called “Weet” /वीत“.

In Malay, it is called „jengkal”.

In Nepal, where this method of measurement is still used in informal context, a span is called Bhitta.

In Tamil, it is called „saaN„. In Thai, it’s called Khuep.

Mongolian usage

It’s commonly used as traditional and informal measure. In Mongolia, the span is called as tuu (төө). Depending on the use of index or middle finger and the placement of the thumb, the span is named differently as tuu (төө) and mukhar tuu (мухар төө) etc.

Portuguese usage

Main article: Portuguese customary units

The old Portuguese customary unit analogue to the span was the palmo de craveira or simply palmo.

1 palmo de craveira

= 8 polegadas (Portuguese inches) ^[10]

= 1/5 varas (Portuguese yards) ^[10]

= 0.22 m ^[10]

See also

• Anthropic units
• Hand (unit)
• List of unusual units of measurement
• Units of measure

Notes

1. ^ Jump up to:^a b Arthur Cornwallis Madan (1903). Swahili-English dictionary. Clarendon press. p. 78. Retrieved 27 January 2012.
2. ^ Edwin Pliny Seaver (1895). New Franklin arithmetic: Second book. Butler, Sheldon & co. p. 384. Retrieved 27 January 2012.
3. ^ Daniel O’Sullivan (1872). The principles of arithmetic. Thom. p. 69. Retrieved 27 January 2012.
4. ^ σπιθαμή, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus Digital Library
5. ^ Herodotus, The Histories, 2.106, on Perseus Digital Library
6. ^ τρισπίθαμος, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus Digital Library
7. ^ Hesiod, Works and Days, 426, on Perseus Digital Library
8. ^ Isaiah Steen (1846). A treatise on mental arithmetic, in theory and practice. p. 9. Retrieved 27 January 2012.
9. ^ Norman Lockyer, „Nature,” Nature Publishing Group, Macmillan Journals Ltd., 1922.
10. ^ Jump up to:^a b c Emilio Achilles Monteverde (1861). Manual Encyclopedico para Uzo das Escolas de Instrucção Primaria. Imprensa Nacional, Lisboa.

References

• Lyle V. Jones. 1971. “The Nature of Measurement.” In: Robert L. Thorndike (ed.), Educational Measurement. 2nd ed. Washington, DC: American Council on Education, pp. 335–355
  .

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/σπιθαμή

σπιθαμή (język nowogrecki)

2. μήκος μιας σπιθαμής (1.1)

σπιθαμή (1.1) μετρημένη με κανόνα

wymowa:

IPA: [spi.θa.ˈmi]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) piędź (miara)

odmiana:

(1.1) F29

synonimy:

(1.1) πιθαμή

hiperonimy:

(1.1) πήχης

hiponimy:

(1.1) παλάμη

wyrazy pokrewne:

przym. σπιθαμιαίος

związki frazeologiczne:

• για μια σπιθαμή γης → o piędź ziemi
• σπιθαμή προς σπιθαμή, σπιθαμή με σπιθαμή → piędź po piędzi

etymologia:

(1.1) gr. σπιθαμή

uwagi:

forma równoważna: πιθαμή; w D. lp i w B. lm używa się raczej formy πιθαμή, aby uniknąć podwójnej spółgłoski [s] w tej samej sylabie: της (σ)πιθαμής, τις (σ)πιθαμές

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/σπιθαμή

σπιθαμή

Ancient Greek

Etymology

The formation is similar to παλάμη (palámē, “palm of the hand”), δόχμη (dókhmē, “breadth of the hand”) and  πυγμή (pugmḗ, “distance between the elbow and the knuckles”). According to Beekes, it’s probably from Pre-Greek.

Pronunciation

• (5^th BCE Attic) IPA^(key): /spi.tʰa.mɛ̌ː/
• (1^st CE Egyptian) IPA^(key): /spi.tʰaˈme/
• (4^th CE Koine) IPA^(key): /spi.θaˈmi/
• (10^th CE Byzantine) IPA^(key): /spi.θaˈmi/
• (15^th CE Constantinopolitan) IPA^(key): /spi.θaˈmi/

Noun

σπῐθᾰμή • (spithamḗ) f (genitive σπῐθᾰμῆς); first declension

1. span, also as a fixed measure

Inflection

First declension of ἡ σπῐθᾰμή; τῆς σπῐθᾰμῆς (Attic)

Case / #	Singular	Dual	Plural
Nominative	ἡ σπῐθᾰμή hē spithamḗ	τὼ σπῐθᾰμᾱ́ tṑ spithamā́	αἱ σπῐθᾰμαί hai spithamaí
Genitive	τῆς σπῐθᾰμῆς tês spithamês	τοῖν σπῐθᾰμαῖν toîn spithamaîn	τῶν σπῐθᾰμῶν tôn spithamôn
Dative	τῇ σπῐθᾰμῇ têi spithamêi	τοῖν σπῐθᾰμαῖν toîn spithamaîn	ταῖς σπῐθᾰμαῖς taîs spithamaîs
Accusative	τὴν σπῐθᾰμήν tḕn spithamḗn	τὼ σπῐθᾰμᾱ́ tṑ spithamā́	τᾱ̀ς σπῐθᾰμᾱ́ς tā̀s spithamā́s
Vocative	σπῐθᾰμή spithamḗ	σπῐθᾰμᾱ́ spithamā́	σπῐθᾰμαί spithamaí
Notes:	This table gives Attic inflectional endings. For declension in other dialects, see Appendix:Ancient Greek dialectal declension.

Derived terms

• σπιθαμιαῖος (spithamiaîos)
• τρισπίθαμος (trispíthamos)

Further reading

• σπιθαμή in Liddell & Scott (1940) A Greek–English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
• σπιθαμή in Bailly, Anatole (1935) Le Grand Bailly: Dictionnaire grec-français, Paris: Hachette
• Beekes, Robert S. P. (2010) Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill, →ISBN

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/piędź#pl

piędź (język polski)

piędź (1.1)

wymowa:

IPA: [pʲjɛ̇̃ɲʨ̑], AS: [pʹi ̯ė̃ńć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• wygł.• podw. art.• nazal.• asynch. ę • i → j 

homofon: pięć

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) hist. metrol. dawna miara długości równa odległości od końca kciuka do końca palca środkowego^[1][2] lub małego^[3] rozpostartej dłoni dorosłego mężczyzny (ok. 8 cali); zob. też piędź w Wikipedii

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	piędź	piędzie / piędzi[2]
dopełniacz	piędzi	piędzi
celownik	piędzi	piędziom
biernik	piędź	piędzie / piędzi
narzędnik	piędzią	piędziami
miejscownik	piędzi	piędziach
wołacz	piędzi	piędzie / piędzi

wyrazy pokrewne:

przym. st.pol. piędzisty

związki frazeologiczne:

piędź ziemi

uwagi:

por. stopa • łokieć • sążeń

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) span
• hiszpański: (1.1) palmo m
• niemiecki: (1.1) Spanne ż
• nowogrecki: (1.1) πιθαμή ż, σπιθαμή ż
• rosyjski: (1.1) пядь ż
• węgierski: (1.1) arasz

źródła:

1. ↑  Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. IV, s. 179, Warszawa 1900–1927.
2. ↑ ^{Skocz do:2,0 2,1}  Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
3. ↑  Hasło piędź w: Encyklopedia PWN Online, Wydawnictwo Naukowe PWN.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/piędź

piędź

Polish

Polish Wikipedia has an article on: piędź

Etymology

From Proto-Slavic *pędь

Pronunciation

• IPA^(key): /pʲɛɲt͡ɕ/
• Homophone: pięć

Noun

piędź f

1. span (unit of length)

Declension

declension of piędź

	singular	plural
nominative	piędź	piędzie
genitive	piędzi	piędzi
dative	piędzi	piędziom
accusative	piędź	piędzie
instrumental	piędzią	piędziami
locative	piędzi	piędziach
vocative	piędzi	piędzie

Further reading

• piędź in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• piędź in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/pędь

Reconstruction:Proto-Slavic/pędь

Proto-Slavic

Etymology

---

From Proto-Indo-European *(s)pénd-i-s, from *(s)pend- (“to stretch”).

---

Noun

*pę̑dь f^[1]

1. span

Inflection

Declension of *pę̑dь (i-stem, accent paradigm c)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*pę̑dь	*pę̑di	*pę̑di
Accusative	*pę̑dь	*pę̑di	*pę̑di
Genitive	*pędí	*pędьjù, *pęďu*	*pędь̀jь
Locative	*pędí	*pędьjù, *pęďu*	*pę̑dьxъ
Dative	*pę̑di	*pędьmà	*pę̑dьmъ
Instrumental	*pędьjǫ́	*pędьmà	*pędьmì
Vocative	*pędi	*pę̑di	*pę̑di

^* The second form occurs in languages that contract early across /j/ (e.g. Czech), while the first form occurs in languages that do not (e.g. Russian).

Related terms

• *pǫditi

Descendants

• East Slavic:
  • Russian: пядь (pjadʹ)
• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Old Cyrillic: пѧдь (pędĭ)

    Glagolitic: ⱂⱔⰴⱐ (pędĭ)

  • Bulgarian: педя (pedja)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: пе̑д

    Latin: pȇd

  • Slovene: pę̑d
• West Slavic:
  • Czech: píď
  • Polish: piędź
  • Slovak: piaď

References

1. ^ Derksen, Rick (2008), “*pę̑dь”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 398

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/(s)pend-

Reconstruction:Proto-Indo-European/(s)pend-

Proto-Indo-European

Etymology

---

Possible reanalyzed root of *(s)penh₁- (“to spin (thread); to stretch”) +‎ *-dʰh₁eti.^[1]

---

Root

*(s)pend-^[2][3]

1. to stretch

Derived terms

► Terms derived from the PIE root *(s)pend-

• *(s)pénd-e-ti (thematic root present)^[1][4]
  • Balto-Slavic: *spenˀstei
    • Latvian: spiêst
    • Lithuanian: spę́sti
  • Italic: *pendō
    • Latin: pendō
• (perhaps) *(s)pond-éye-ti (causative)^[5]
  • Balto-Slavic:
    • Slavic: *pǫditi (see there for further descendants)
• *(s)pn̥d-éh₁ye-ti
  • Italic: *pendēō
    • Latin: pendeō
• *(s)pénd-i-s ~ *(s)pn̥d-éy-s^[6]
  • Balto-Slavic:
    • Slavic: *pę̑dь (see there for further descendants)
• *(s)pénd-os ~ *(s)pénd-es-
  • Italic: *pondos
    • Latin: pondus

References

1. ↑ ^{Jump up to:1.0 1.1} De Vaan, Michiel (2008), “pendō, -ere”, in Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill, page 457
2. ^ Pokorny, Julius (1959), “(s)pen-(d-)”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume III, Bern, München: Francke Verlag, page 988
3. ^ Rix, Helmut, editor (2001), “?2.*(s)pend-”, in Lexikon der indogermanischen Verben [Lexicon of Indo-European Verbs] (in German), 2nd edition, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, →ISBN, page 578
4. ^ Derksen, Rick (2015), “spęsti”, in Etymological Dictionary of the Baltic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 13), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 420
5. ^ Derksen, Rick (2008), “*pǫditi”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 427
6. ^ Derksen, Rick (2008), “*pę̑dь”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 398-399

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Indo-European/(s)penh₁-&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Indo-European/(s)penh₁-.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/pǫditi

Reconstruction:Proto-Slavic/pǫditi

Proto-Slavic

Etymology

From Proto-Indo-European *(s)pond-éye-ti, causative/iterative from *(s)pend- (“to stretch”). Cognate with  Lithuanian spándyti (“to stretch”), German spannen (“to stretch”), Lithuanian spą́stas (“traps”), spę́sti (“to set traps”) (1sg.  spéndžiu), Latvian spôsts (“trap, snare”).

Verb

*pǫditi

1. to chase

Inflection

Conjugation of *pǫditi (?, -i-, s-aorist, accent paradigm ?)

Suffix: *-iti
― iterative (*nositi⇐*nesti)
― causative (*pojiti⇐*piti)
― …

Verbal noun	Infinitive	Supine	L-participle
*pǫďenьje	*pǫditi	*pǫditъ	*pǫdilъ

	Participles
Tense	Past	Present
Passive	*pǫďenъ	*pǫdimъ
Active	*pǫďь	*pǫdę

	Aorist			Present
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*pǫdixъ	*pǫdi	*pǫdi	*pǫďǫ	*pǫdiši	*pǫditь
Dual	*pǫdixově	*pǫdista	*pǫdiste	*pǫdivě	*pǫdita	*pǫdite
Plural	*pǫdixomъ	*pǫdiste	*pǫdišę	*pǫdimъ	*pǫdite	*pǫdętь
	Imperfect			Imperative
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*pǫďaaxъ	*pǫďaaše	*pǫďaaše	—	*pǫdi	*pǫdi
Dual	*pǫďaaxově	*pǫďaašeta	*pǫďaašete	*pǫdivě	*pǫdita	—
Plural	*pǫďaaxomъ	*pǫďaašete	*pǫďaaxǫ	*pǫdimъ	*pǫdite	—

Notes:
• (*)*pǫdivъ is later doublet of past active participle

Related terms

• *pę̑dь

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: пꙋдити (puditi)
    • Belarusian: пу́дзіць (púdzicʹ)
    • Russian: пу́дить (púditʹ), пуди́ть (pudítʹ, “to scare, to chase”)
    • Ukrainian: пу́дити (púdyty), 1sg. пу́джу (púdžu)

• South Slavic:
  • Middle Bulgarian: пѫдити (pǫditi, “to push, to chase”)(14th century)
    • Bulgarian: пъ́дя (pǎ́dja)
  • Macedonian: пади (padi)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: пу́дити (“to chase”)

    Latin: púditi (“to chase”)

  • Slovene: podíti (“to chase”) (tonal orthography), 1sg. podím(tonal orthography)

• West Slavic:
  • Czech: puditi (“to induce, to impel”)
  • Polish: pędzić (“to chase”)
  • Slovak: pudiť

References

• Derksen, Rick (2008), “*pǫditi”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 427
• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “пу́ди́ть”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress

…..

Spędzić / S+Pe”Dz+iC’ / S+PeNDz+iC’

https://pl.wiktionary.org/wiki/spędzić#pl

spędzić (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈspɛ̃ɲʥ̑iʨ̑], AS: [spẽńʒ́ić], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• asynch. ę 

znaczenia:

czasownik przechodni dokonany (ndk. spędzać)

(1.1) zob. spędzać

odmiana:

(1.1) koniugacja VIa

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		spędzić
czas przyszły prosty		spędzę	spędzisz	spędzi	spędzimy	spędzicie	spędzą
czas przeszły	m	spędziłem	spędziłeś	spędził	spędziliśmy	spędziliście	spędzili
	ż	spędziłam	spędziłaś	spędziła	spędziłyśmy	spędziłyście	spędziły
	n	spędziłom	spędziłoś	spędziło
tryb rozkazujący		niech spędzę	spędź	niech spędzi	spędźmy	spędźcie	niech spędzą
czas zaprzeszły m spędziłem był spędziłeś był spędził był spędziliśmy byli spędziliście byli spędzili byli ż spędziłam była spędziłaś była spędziła była spędziłyśmy były spędziłyście były spędziły były n spędziłom było spędziłoś było spędziło było forma bezosobowa czasu przeszłego spędzono tryb przypuszczający m spędziłbym, byłbym spędził spędziłbyś, byłbyś spędził spędziłby, byłby spędził spędzilibyśmy, bylibyśmy spędzili spędzilibyście, bylibyście spędzili spędziliby, byliby spędzili ż spędziłabym, byłabym spędziła spędziłabyś, byłabyś spędziła spędziłaby, byłaby spędziła spędziłybyśmy, byłybyśmy spędziły spędziłybyście, byłybyście spędziły spędziłyby, byłyby spędziły n spędziłobym, byłobym spędziło spędziłobyś, byłobyś spędziło spędziłoby, byłoby spędziło imiesłów przymiotnikowy przeszły m spędzony spędzeni ż spędzona spędzone n spędzone imiesłów przysłówkowy uprzedni spędziwszy rzeczownik odczasownikowy spędzenie, niespędzenie

przykłady:

(1.1) Dziś spędzę piękny dzień.

wyrazy pokrewne:

czas. spędzać, napędzać ndk.

rzecz. pęd mrz, spędzenie n

tłumaczenia:

(1.1) dla języków nierozróżniających aspektów zobacz listę tłumaczeń w haśle: spędzać

• czeski: strávit
• rosyjski: (1.1) провести

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/spędzić

spędzić

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈspɛɲ.d͡ʑit͡ɕ/

Etymology 1

From s- +‎ pędzić.

Verb

spędzić pf (imperfective spędzać)

1. to drive (to herd animals or people to a particular place)
2. to drive off, to chase off

Conjugation

Conjugation of spędzić pf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim or m inan or n or f
infinitive		spędzić
future tense	1st	spędzę			spędzimy
	2nd	spędzisz			spędzicie
	3rd	spędzi			spędzą
past tense	1st	spędziłem	spędziłam		spędziliśmy	spędziłyśmy
	2nd	spędziłeś	spędziłaś		spędziliście	spędziłyście
	3rd	spędził	spędziła	spędziło	spędzili	spędziły
conditional	1st	spędziłbym	spędziłabym		spędzilibyśmy	spędziłybyśmy
	2nd	spędziłbyś	spędziłabyś		spędzilibyście	spędziłybyście
	3rd	spędziłby	spędziłaby	spędziłoby	spędziliby	spędziłyby
imperative	1st	niech spędzę			spędźmy
	2nd	spędź			spędźcie
	3rd	niech spędzi			niech spędzą
anterior adverbial participle		spędziwszy
impersonal past		spędzono
verbal noun		spędzenie

Etymology 2

Verb

spędzić pf (imperfective spędzać)

1. to spend, to pass (time)

Conjugation

Conjugation of spędzić pf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim or m inan or n or f
infinitive		spędzić
future tense	1st	spędzę			spędzimy
	2nd	spędzisz			spędzicie
	3rd	spędzi			spędzą
past tense	1st	spędziłem	spędziłam		spędziliśmy	spędziłyśmy
	2nd	spędziłeś	spędziłaś		spędziliście	spędziłyście
	3rd	spędził	spędziła	spędziło	spędzili	spędziły
conditional	1st	spędziłbym	spędziłabym		spędzilibyśmy	spędziłybyśmy
	2nd	spędziłbyś	spędziłabyś		spędzilibyście	spędziłybyście
	3rd	spędziłby	spędziłaby	spędziłoby	spędziliby	spędziłyby
imperative	1st	niech spędzę			spędźmy
	2nd	spędź			spędźcie
	3rd	niech spędzi			niech spędzą
anterior adverbial participle		spędziwszy
impersonal past		spędzono
verbal noun		spędzenie

Further reading

• spędzić in Polish dictionaries at PWN

…..

Spęd / S+Pe”D / S+PeND

https://sjp.pl/spęd

spęd

1. spędzenie dużej liczby zwierząt w jedno miejsce;
2. miejsce, w którym zwierzęta zostały spędzone;
3. żartobliwie: zgromadzenie wielu osób

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/spęd

spęd

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /spɛnt/

Noun

spęd m inan

1. drive (an act of driving animals forward)
2. (colloquial) assembly (a congregation of people in one place)

   Synonym: zgromadzenie

Declension

declension of spęd

	singular	plural
nominative	spęd	spędy
genitive	spędu	spędów
dative	spędowi	spędom
accusative	spęd	spędy
instrumental	spędem	spędami
locative	spędzie	spędach
vocative	spędzie	spędy

Related terms

• (adjective) spędowy
• (nouns) spędowisko, spędzanie, spędzenie
• (verbs) spędzać, spędzić

Further reading

• spęd in Polish dictionaries at PWN

…..

Pędzić / Pe”Dz+iC’ / PeNDz+iC’

https://pl.wiktionary.org/wiki/pędzić

pędzić (język polski)

gepard pędzi (1.1)

mężczyzna pędzi (2.1) gorzałkę

kobieta pędzi (2.2) stado owiec

wymowa:

IPA: [ˈpɛ̃ɲʥ̑iʨ̑], AS: [pẽńʒ́ić], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• asynch. ę  wymowa ^?/i

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany

(1.1) poruszać się bardzo szybko w pewnym kierunku

czasownik przechodni niedokonany

(2.1) wytwarzać bimber

(2.2) poganiać stado zwierząt

odmiana:

(1.1) koniugacja VIa

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		pędzić
czas teraźniejszy		pędzę	pędzisz	pędzi	pędzimy	pędzicie	pędzą
czas przeszły	m	pędziłem	pędziłeś	pędził	pędziliśmy	pędziliście	pędzili
	ż	pędziłam	pędziłaś	pędziła	pędziłyśmy	pędziłyście	pędziły
	n	pędziłom	pędziłoś	pędziło
tryb rozkazujący		niech pędzę	pędź	niech pędzi	pędźmy	pędźcie	niech pędzą
czas przyszły m będę pędził, będę pędzić będziesz pędził, będziesz pędzić będzie pędził, będzie pędzić będziemy pędzili, będziemy pędzić będziecie pędzili, będziecie pędzić będą pędzili, będą pędzić ż będę pędziła, będę pędzić będziesz pędziła, będziesz pędzić będzie pędziła, będzie pędzić będziemy pędziły, będziemy pędzić będziecie pędziły, będziecie pędzić będą pędziły, będą pędzić n będę pędziło, będę pędzić będziesz pędziło, będziesz pędzić będzie pędziło, będzie pędzić czas zaprzeszły m pędziłem był pędziłeś był pędził był pędziliśmy byli pędziliście byli pędzili byli ż pędziłam była pędziłaś była pędziła była pędziłyśmy były pędziłyście były pędziły były n pędziłom było pędziłoś było pędziło było forma bezosobowa czasu przeszłego pędzono tryb przypuszczający m pędziłbym, byłbym pędził pędziłbyś, byłbyś pędził pędziłby, byłby pędził pędzilibyśmy, bylibyśmy pędzili pędzilibyście, bylibyście pędzili pędziliby, byliby pędzili ż pędziłabym, byłabym pędziła pędziłabyś, byłabyś pędziła pędziłaby, byłaby pędziła pędziłybyśmy, byłybyśmy pędziły pędziłybyście, byłybyście pędziły pędziłyby, byłyby pędziły n pędziłobym, byłobym pędziło pędziłobyś, byłobyś pędziło pędziłoby, byłoby pędziło imiesłów przymiotnikowy czynny m pędzący, niepędzący ż pędząca, niepędząca pędzące, niepędzące n pędzące, niepędzące imiesłów przysłówkowy współczesny pędząc, nie pędząc rzeczownik odczasownikowy pędzenie, niepędzenie

(2.1–2) koniugacja VIa

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		pędzić
czas teraźniejszy		pędzę	pędzisz	pędzi	pędzimy	pędzicie	pędzą
czas przeszły	m	pędziłem	pędziłeś	pędził	pędziliśmy	pędziliście	pędzili
	ż	pędziłam	pędziłaś	pędziła	pędziłyśmy	pędziłyście	pędziły
	n	pędziłom	pędziłoś	pędziło
tryb rozkazujący		niech pędzę	pędź	niech pędzi	pędźmy	pędźcie	niech pędzą
czas przyszły m będę pędził, będę pędzić będziesz pędził, będziesz pędzić będzie pędził, będzie pędzić będziemy pędzili, będziemy pędzić będziecie pędzili, będziecie pędzić będą pędzili, będą pędzić ż będę pędziła, będę pędzić będziesz pędziła, będziesz pędzić będzie pędziła, będzie pędzić będziemy pędziły, będziemy pędzić będziecie pędziły, będziecie pędzić będą pędziły, będą pędzić n będę pędziło, będę pędzić będziesz pędziło, będziesz pędzić będzie pędziło, będzie pędzić czas zaprzeszły m pędziłem był pędziłeś był pędził był pędziliśmy byli pędziliście byli pędzili byli ż pędziłam była pędziłaś była pędziła była pędziłyśmy były pędziłyście były pędziły były n pędziłom było pędziłoś było pędziło było forma bezosobowa czasu przeszłego pędzono tryb przypuszczający m pędziłbym, byłbym pędził pędziłbyś, byłbyś pędził pędziłby, byłby pędził pędzilibyśmy, bylibyśmy pędzili pędzilibyście, bylibyście pędzili pędziliby, byliby pędzili ż pędziłabym, byłabym pędziła pędziłabyś, byłabyś pędziła pędziłaby, byłaby pędziła pędziłybyśmy, byłybyśmy pędziły pędziłybyście, byłybyście pędziły pędziłyby, byłyby pędziły n pędziłobym, byłobym pędziło pędziłobyś, byłobyś pędziło pędziłoby, byłoby pędziło imiesłów przymiotnikowy czynny m pędzący, niepędzący ż pędząca, niepędząca pędzące, niepędzące n pędzące, niepędzące imiesłów przymiotnikowy bierny m pędzony pędzeni ż pędzona pędzone n pędzone imiesłów przysłówkowy współczesny pędząc, nie pędząc rzeczownik odczasownikowy pędzenie, niepędzenie

przykłady:

(1.1) Dokąd tak pędzisz?

(2.1) Tomek pędzi w domu niezły bimber.

(2.2) Pasterz pędzi owce na pastwisko.

synonimy:

(1.1) lecieć, gnać

(2.2) gnać, przepędzać

wyrazy pokrewne:

rzecz. pęd m, popęd m, pędnik m, pędzenie n, popędzanie n, popędzenie n, napędzanie n, napędzenie n, wypędzanie n, wypędzenie n, dopędzanie n, dopędzenie n, zapędzanie n, zapędzenie n, przepędzanie n, przepędzenie n, odpędzanie n, odpędzenie n

czas. napędzać ndk., napędzić ndk., popędzić dk., popędzać ndk., wypędzić dk., wypędzać ndk., dopędzić dk., dopędzać ndk., zapędzić dk., zapędzać ndk., przepędzić dk., przepędzać ndk., odpędzić dk., odpędzać ndk.

przym. pędny

związki frazeologiczne:

pędzić jakby coś goniło • pędzić jakby się paliło • pędzić na łeb na szyję • pędzić na złamanie karku

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) rush, dash off; (2.1) bootleg; (2.2) drive
• arabski: (1.1) عجل
• jidysz: (1.1) כאַפּן (chapn)
• rosyjski: (1.1) гнать, нестись; (2.1) гнать, варить; (2.2) гнать, погонять
• szwedzki: (1.1) jaga
• ukraiński: (1.1) гнати, нестися; (2.1) гнати, варити; (2.2) гнати, поганяти

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/pędzić#Polish

pędzić

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *pǫditi.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpɛɲ.d͡ʑit͡ɕ/

Verb

pędzić impf (perfective popędzić)

1. (intransitive) to rush, to dash, to scamper, to scurry
2. (transitive) to drive
3. (colloquial) to produce a moonshine (illegal distilled liquor)

Conjugation

Conjugation of pędzić impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim or m inan or f or n
infinitive		pędzić
present tense	1st	pędzę			pędzimy
	2nd	pędzisz			pędzicie
	3rd	pędzi			pędzą
past tense	1st	pędziłem	pędziłam		pędziliśmy	pędziłyśmy
	2nd	pędziłeś	pędziłaś		pędziliście	pędziłyście
	3rd	pędził	pędziła	pędziło	pędzili	pędziły
future tense	1st	będę pędził1	będę pędziła1		będziemy pędzili1	będziemy pędziły1
	2nd	będziesz pędził1	będziesz pędziła1		będziecie pędzili1	będziecie pędziły1
	3rd	będzie pędził1	będzie pędziła1	będzie pędziło1	będą pędzili1	będą pędziły1
conditional	1st	pędziłbym	pędziłabym		pędzilibyśmy	pędziłybyśmy
	2nd	pędziłbyś	pędziłabyś		pędzilibyście	pędziłybyście
	3rd	pędziłby	pędziłaby	pędziłoby	pędziliby	pędziłyby
imperative	1st	—			pędźmy
	2nd	pędź			pędźcie
	3rd	niech pędzi			niech pędzą
active adjectival participle		pędzący	pędząca	pędzące	pędzący	pędzące
passive adjectival participle		pędzony	pędzona	pędzone	pędzeni	pędzone
contemporary adverbial participle		pędząc
impersonal past		pędzono
verbal noun		pędzenie
1 or: będę pędzić, będziesz pędzić etc.

Related terms

• pęd

Further reading

• pędzić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• pędzić in Polish dictionaries at PWN

…..

Pęd / Pe”D / PeND

https://pl.wiktionary.org/wiki/pęd#pl

pęd (język polski)

pęd (1.1)

pęd (1.3)

wymowa:

IPA: [pɛ̃nt], AS: [pẽnt], zjawiska fonetyczne: wygł.• nazal.• asynch. ę  wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) szybkie posuwanie się naprzód, szybki ruch^[1], szybki bieg^[2]

(1.2) wewnętrzna potrzeba, zamiłowanie do czegoś, wzmożona chęć dążenia do czegoś^[1]

(1.3) bot. nadziemna część rośliny składająca się z łodygi, liści, pączków, kwiatów i owoców^[1]; zob. też pęd (botanika) w Wikipedii

(1.4) fiz. prędkość pomnożona przez masę; zob. też pęd (fizyka) w Wikipedii

odmiana:

(1.1–2) blm,

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	pęd
dopełniacz	pędu
celownik	pędowi
biernik	pęd
narzędnik	pędem
miejscownik	pędzie
wołacz	pędzie

(1.3–4)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	pęd	pędy
dopełniacz	pędu	pędów
celownik	pędowi	pędom
biernik	pęd	pędy
narzędnik	pędem	pędami
miejscownik	pędzie	pędach
wołacz	pędzie	pędy

przykłady:

(1.1) Myśli jego stały się teraz jeszcze szybsze niż pęd konia…^[3]

(1.2) Pęd, który nas pcha ku czemuś lub od czegoś odpycha, bez uczucia, że się chce tego, co sprzyja, unika tego, co szkodzi…^[4]

(1.3) Pędy grochu zwieszały się ze skrzynek…^[5]

(1.4) Doświadczenie demonstruje zasadę zachowania momentu pędu w ruchu obrotowym.

kolokacje:

(1.1) pęd wiatru / wody / powietrza

(1.4) zasada zachowania pędu • moment pędu

synonimy:

(1.1) bieg, galop

wyrazy pokrewne:

rzecz. rozpęd m, popęd m, spęd m, pędnik m, pędzenie n, spędzanie n, spędzenie n, popędzanie n, popędzenie n

czas. pędzić ndk., spędzać ndk., spędzić dk., popędzać ndk., popędzić dk.

przym. pędny, pędowy, popędliwy

przysł. popędliwie

związki frazeologiczne:

na Trzech Króli słońce świeci, wiosna do nas pędem leci • owczy pęd • puścić się pędem • w te pędy

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) speed, rush; (1.2) drive; (1.3) sprout; (1.4) momentum
• arabski: (1.1) زخم m; (1.4) زخم m, زخم الحركة
• esperanto: (1.4) movokvanto
• francuski: (1.1) vitesse ż; (1.2) désir m, goût m; (1.3) pousse ż; (1.4) quantité de mouvement m
• niemiecki: (1.1) Tempo n, Schwall m; (1.2) Drang m, Trieb m; (1.3) Trieb m; (1.4) Impuls m
• nowogrecki: (1.1) ταχύτητα ż, ορμή ż; (1.2) ορμή ż; (1.3) βλαστάρι ż; (1.4) ορμή ż

źródła:

1. ↑ ^{Skocz do:1,0 1,1 1,2}  Hasło pęd w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
2. ↑ Hasło pęd w: Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku, Instytut Języka Polskiego PAN.
3. ↑ Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, rozdz. 42.
4. ↑ Fryderyk Nietzsche, Ludzkie, arcyludzkie, rozdz. O rzeczach pierwszych i ostatnich.
5. ↑ Hans Christian Andersen, Królowa Śniegu.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/pęd

pęd

Polish

Polish Wikipedia has an article on: pęd

Pronunciation

• IPA^(key): /pɛnt/
• Homophone: pęt

Noun

pęd m inan

1. (physics) momentum
2. (botany) shoot

Declension

declension of pęd

	singular	plural
nominative	pęd	pędy
genitive	pędu	pędów
dative	pędowi	pędom
accusative	pęd	pędy
instrumental	pędem	pędami
locative	pędzie	pędach
vocative	pędzie	pędy

Derived terms

• (nouns) długopęd, krótkopęd

Further reading

• pęd in Polish dictionaries at PWN

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/speed#en

speed (język angielski)

wymowa:

IPA: /spiːd/

wymowa amerykańska ^?/i

znaczenia:

czasownik

(1.1) pędzić

rzeczownik

(2.1) szybkość, prędkość

odmiana:

(1.1) speed, speeded/sped, speeded/sped; he speeds; be speeding

przykłady:

(1.1) I got a ticket for speeding! → Dostałem mandat za szybką jazdę!

(2.1) Adjust shutter speed for better picture quality. → Reguluj prędkość migawki w celu osiągnięcia lepszej jakości zdjęć.

wyrazy pokrewne:

przysł. speedily

przym. speedy

etymologia:

st.ang. spēd

uwagi:

zobacz też: Aneks:Język angielski – czasowniki nieregularne

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/speed

speed

English

English Wikipedia has articles on: speed

Pronunciation

• IPA^(key): /spiːd/
• Rhymes: -iːd

Etymology 1

From Middle English spede (“prosperity, good luck, quickness, success”), from Old English spēd (“luck, prosperity, success”), from Proto-Germanic *spōdiz (“prosperity, success”), from Proto-Germanic *spōaną (“to prosper, succeed, be happy”), from Proto-Indo-European *speh₁- (“to prosper, turn out well”).

Cognate with Scots spede, speid (“success, quickness, speed”), Dutch spoed (“haste; speed”), German Low German  Spood (“haste; speed; eagerness; success”), German Sput (“progress, acceleration, haste”). Related also to Old English spōwan (“to be successful, succeed”), Albanian shpejt (“to speed, to hurry”) and Russian спеши́ть (spešítʹ,  “to hurry”), Latin spēs (“hope, expectation”), spērō (“hope”, verb), perhaps also to Ancient Greek σπεύδω (speúdō,  “to urge on, hasten, press on”).

Noun

speed (countable and uncountable, plural speeds)

1. The state of moving quickly or the capacity for rapid motion; rapidity.

   How does Usain Bolt run at that speed?

2. The rate of motion or action, specifically (mathematics)/(physics) the magnitude of the velocity; the rate distance is traversed in a given time.
3. (photography) The sensitivity to light of film, plates or sensor.
4. (photography) The duration of exposure, the time during which a camera shutter is open (shutter speed).
5. (photography) The largest size of the lens opening at which a lens can be used.
6. (photography) The ratio of the focal length to the diameter of a photographic objective.
7. (slang, uncountable) Amphetamine or any amphetamine-based drug (especially methamphetamine) used as a stimulant, especially illegally.
8. (archaic) Luck, success, prosperity.
9. (slang) Personal preference.

   We could go to the shore next week, or somewhere else if that’s not your speed.

10. (finance, uncountable) A third-order measure of derivative price sensitivity, expressed as the rate of change of gamma with respect to changes in the underlying asset price.

Synonyms

• celerity
• velocity
• (measure of derivative price sensitivity): DgammaDspot, gamma of the gamma

Hypernyms

• (measure of derivative price sensitivity): Greeks (includes list of coordinate terms)

Hyponyms

• lightspeed
• speed of light
• speed of sound

Derived terms

• high-speed
• lightspeed
• low-speed
• medium-speed
• speedful
• speedless
• speedometer
• speedread
• speedrun
• speedway
• speedy

Related terms

• speed bump
• speed camera
• speed chess
• speed dating
• speed demon
• speed dial
• speed freak
• speed hump
• speed limit
• speed queen
• speed skating

See also

Units for measuring speed: metres/meters per second, m/s, kilometres/kilometers per hour, km/h  (metric); knot, kt,  kn (nautical); feet per second, ft/s, ft/sec and fps, miles per hour, mph (imperial and U.S. customary); mach (aeronautical)

Etymology 2

From Middle English speden, from Old English spēdan (“to speed, prosper, succeed, have success”), from Proto-Germanic *spōdijaną (“to succeed”). Cognate with Scots spede, speid (“to meet with success, assist, promote, accomplish, speed”), Dutch spoeden (“to hurry, rush”), Low German spoden, spöden (“to hasten, speed”), German  sputen, spuden (“to speed”).

Verb

speed (third-person singular simple present speeds, present participle speeding, simple past and past participle (mostly US) sped or (mostly UK) speeded)

1. (intransitive, archaic) To succeed; to prosper, be lucky.
2. (transitive, archaic) To help someone, to give them fortune; to aid or favour.

   God speed, until we meet again.

3. (intransitive) To go fast.

   The Ferrari was speeding along the road.

4. (intransitive) To exceed the speed limit.

   Why do you speed when the road is so icy?

5. (transitive) To increase the rate at which something occurs.
6. (intransitive, slang) To be under the influence of stimulant drugs, especially amphetamines.
7. (obsolete) To be expedient.
8. (archaic) To hurry to destruction; to put an end to; to ruin.
9. (archaic) To wish success or good fortune to, in any undertaking, especially in setting out upon a journey.
10. To cause to make haste; to dispatch with celerity; to drive at full speed; hence, to hasten; to hurry.
11. To hasten to a conclusion; to expedite.

Usage notes

• The Cambridge Guide to English Usage indicates that sped is for objects in motion (the race car sped) while speeded is used for activities or processes, but notes that the British English convention does not hold in American English.
• Garner’s Modern American Usage (2009) indicates that speeded is incorrect, except in the phrasal verb, speed up. Most American usage of speeded conforms to this.
• Sped is about six times more common in American English (COCA) than speeded. Sped is twice as common in UK English (BNC).

Derived terms

• speed up
• Godspeed

Anagrams

• Peeds, deeps, pedes, spede

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Germanic/spōdiz

Reconstruction:Proto-Germanic/spōdiz

Proto-Germanic

Etymology

From *spōaną +‎ *-þiz, from Proto-Indo-European *speh₁– (“to prosper, turn out well”). Cognate with Sanskrit  स्फाति (sphāti, “fattening; prosperity”). Related to Latin spēs (“hope”).

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈspɔː.ðiz/

Noun

*spōdiz f

1. hurry, rush
2. prosperity, success

Inflection

Declension of *spōdiz (i-stem)
	singular	plural
nominative	*spōdiz	*spōdīz
vocative	*spōdi	*spōdīz
accusative	*spōdį	*spōdinz
genitive	*spōdīz	*spōdijǫ̂
dative	*spōdī	*spōdimaz
instrumental	*spōdī	*spōdimiz

Derived terms

• *spōdijaną
• *spōdīgaz

Related terms

• *spōaną

Descendants

• Old English: spēd
  • Middle English: spede
    • Scots: sped, spede, speid
    • English: speed
• Old Saxon: *spōdi, spōd
  • Middle Low German: spōt, spoet
    • German Low German: Spood
    • Low German: spood
• Old Dutch: *spuod
  • Middle Dutch: spoet
    • Dutch: spoed
• Old High German: spuot
  • Middle High German: spuot
    • German: Sput

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/speh₁-

Reconstruction:Proto-Indo-European/speh₁–

Proto-Indo-European

Root

*speh₁-

1. to succeed, to prosper

Derived terms

► Terms derived from the PIE root *speh₁-

• *spéh₁-ti (athematic root present)^[1][2][3]
  • Balto-Slavic: *spéˀtei
    • Latvian: spẽt
    • Lithuanian: spė́ti
    • Slavic: *spě̀ti (“hurry”) (see there for further descendants)
  • Indo-Iranian: *spaHti
    • Iranian: *spaHti (“to satisfy, eat one’s fill”)
      • Northeastern Iranian:
        • Ossetian:

          Digor: ӕфсадун (æfsadun), ӕфсад (æfsad, “to nourish”)

          Iron: ӕфсадын (æfsadyn), ӕфсад (æfsad, “to nourish”)

      • Southeastern Iranian:
        • Khotanese: (spaiye, “to satisfy, be satisfied”)
        • Sarikoli: (spon-) / (spond, “to fill, replenish”)
        • Yazgulyam: (s(ə)pā̆n-) / (s(ə)pā̆nt, “to saturate”)
• *sph₁-óy-ey ~ *sph₁-y-énti^[4][5]
  • Anatolian: [Term?]
    • Hittite: (√išpai-ⁱ / √išpi, “to get full, to be filled, to be satiated”):

      𒅖𒉺𒀀𒄿 (iš-pa-a-i, 3sg.pres.act.)

  • Indo-Iranian: *spʰā́yati
    • Indo-Aryan: *spʰā́yati
      • Sanskrit: स्फायते (sphā́yate, “to grow fat, become bulky, swell, increase, expand”)
• *spóh₁-e-ti (o-grade root present)^[4][6]
  • Germanic: *spōaną^[4] (see there for further descendants)
    • *spōdiz (see there for further descendants) (< + *-diz)
• *spéh₁-s
• *sph₁-rós (“thriving”)^[7]
  • Indo-Iranian: *spʰirás
    • Indo-Aryan: *spʰirás
      • Sanskrit: स्फिर (sphirá, “fat”)
  • Italic: *pro-sparos
    • Latin: prosperus (“prosperous, successful”)
• *swé-sph₁-t-s^[8]
  • Italic: *swespats
    • Latin: sospes (“safe and sound”)

Unsorted formations

• Italic: *spēzō
  • Latin: spērō

References

1. ^ Derksen, Rick (2015) Etymological Dictionary of the Baltic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 13), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 420–421
2. ^ Derksen, Rick (2008) Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 464
3. ^ Cheung, Johnny (2007), “*spaH-”, in Etymological Dictionary of the Iranian Verb (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 2), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 350
4. ↑ ^{Jump up to:4.0 4.1 4.2} Kroonen, Guus (2013), “*spōan-”, in Etymological Dictionary of Proto-Germanic (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 11), Leiden, Boston: Brill, page 468
5. ^ Kloekhorst, Alwin (2008) Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 5), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 468-469
6. ^ Kroonen, Guus (2013), “*spōdi-”, in Etymological Dictionary of Proto-Germanic (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 11), Leiden, Boston: Brill, page 469
7. ^ De Vaan, Michiel (2008), “prosperus”, in Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill, page 493
8. ^ De Vaan, Michiel (2008), “sospes, -itis”, in Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill, page 577

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/spěti

Reconstruction:Proto-Slavic/spěti

Proto-Slavic

Etymology

From Proto-Balto-Slavic *spḗˀtei, from Proto-Indo-European *spéh₁-ti (root present), from *speh₁– (“succeed, prosper”).

Verb

*spě̀ti impf^[1]

1. to advance, ripen, hurry

Conjugation

Conjugation of *spěti (impf., -V-, s-aorist, accent paradigm a)

Verbal noun	Infinitive	Supine	L-participle
*spětьje	*spěti	*spětъ	*spělъ

	Participles
Tense	Past	Present
Passive	*spětъ	*spějemъ
Active	*spěvъ	*spěję

	Aorist			Present
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*spěxъ	*spě	*spě	*spějǫ	*spěješi	*spějetь
Dual	*spěxově	*spěsta	*spěste	*spějevě	*spějeta	*spějete
Plural	*spěxomъ	*spěste	*spěšę	*spějemъ	*spějete	*spějǫtь
	Imperfect			Imperative
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*spěaxъ	*spěaše	*spěaše	—	*spěji	*spěji
Dual	*spěaxově	*spěašeta	*spěašete	*spějivě	*spějita	—
Plural	*spěaxomъ	*spěašete	*spěaxǫ	*spějimъ	*spějite	—

Related terms

• *sporъ

Derived terms

• *spě̑xъ (“haste”), *spěšiti (“hurry”)

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: спѣти (spěti)
    • Belarusian: спець (spjecʹ)
    • Russian: спеть (spetʹ)
    • Ukrainian: спі́ти (spíty)
• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: спѣти (spěti)

    Glagolitic: ⱄⱂⱑⱅⰹ (spěti)

  • Bulgarian: спе́я (spéja) (dialectal or archaic?), успе́я (uspéja)
  • Macedonian: успее (uspee)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: у̀спјети; до̀спјети

    Latin: ùspjeti; dòspjeti

  • Slovene: spẹ́ti (tonal orthography)
• West Slavic:
  • Czech: spět
  • Polish: śpiać (archaic)
  • Slovak: spieť
  • Sorbian:
    • Upper Sorbian: spěć

Further reading

• Černyx, P. Ja. (1999), “спеть”, in Istoriko-etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Historical-Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), volume 2, 3rd reprint edition, Moscow: Russkij jazyk, page 193
• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “спеть”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress

References

1. ^ Derksen, Rick (2008), “*spě̀ti”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 464

---

UWAGA!

Widać oboczność Pra-Słowiańskich rdzeni PH i PS, patrz: *spě̑xъ (“haste”), *spěšiti (“hurry”)?!! O słowie *sporъ  napiszę w oddzielnym wpisie, ponieważ nie widzę żadnego powiązania słowa Spór / S+Po’R z Spieszyć, itp!

---

Śpiać / S’+PiaC’

…..

https://pl.wikisource.org/wiki/M._Arcta_Słownik_ilustrowany_języka_polskiego/Śpiać

M. Arcta Słownik ilustrowany języka polskiego/Śpiać

Śpiać, pośpieszać; ś. za kim = biec za kim; mieć wolny czas.

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/śpiać#Polish

śpiać

See also: spiąć and śpiąc

Old Polish

Etymology

From Proto-Slavic *spěti.

Verb

śpiać

1. to have time (to be available, unoccupied)
2. to keep up with

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/spěxъ

Reconstruction:Proto-Slavic/spěxъ

Proto-Slavic

Etymology

From *spě̀ti (“advance, ripen, hurry”) +‎ *-xъ, from Proto-Balto-Slavic *spéˀtei, from Proto-Indo-European *spéh₁- (root present), from *speh₁- (“succeed, prosper”). Cognate with Lithuanian spė̃kas (“power”), Latvian spȩ̀ks (“power”).

Verb

*spě̑xъ m^[1]

1. haste

Conjugation

Declension of *spě̑xъ (hard o-stem, accent paradigm c)

	Singular	Dual	Plural
Nominative	*spě̑xъ	*spě̑xa	*spě̑śi
Accusative	*spě̑xъ	*spě̑xa	*spě̑xy
Genitive	*spě̑xa	*spěxù	*spě̃xъ
Locative	*spě̑śě	*spěxù	*spěśě̃xъ
Dative	*spě̑xu	*spěxomà	*spěxòmъ
Instrumental	*spě̑xъmь, *spě̑xomь*	*spěxomà	*spěxý
Vocative	*spěše	*spě̑xa	*spě̑śi

^* -ъmь in North Slavic, -omь in South Slavic.

Derived terms

• *spěšiti (“hurry”)

Descendants

• East Slavic:
  • Russian: спех (spex, “haste”)
• South Slavic:
  • Slovene: spẹ̑h (“haste”)
• West Slavic:
  • Czech: spěch (“haste”)
  • Polish: pośpiech (“haste”), śpiech (“haste”)
  • Upper Sorbian: spěch (“haste”)
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: спѣхъ (spěxŭ)

    Glagolitic: ⱄⱂⱑⱈⱏ (spěxŭ)

References

1. ^ Derksen, Rick (2008) Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 464

…..

Śpiech / S’+Pie(c)H

https://en.wiktionary.org/wiki/śpiech#Polish

śpiech

Old Polish

Etymology

From Proto-Slavic *spěxъ.

Noun

śpiech m

1. haste, hurry
2. alacrity, celerity

…..

Pośpiech / Po+S’+Pie(c)H

https://en.wiktionary.org/wiki/pośpiech#Polish

pośpiech

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *spě̑xъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpɔɕ.pʲɛx/

Noun

pośpiech m inan

1. haste

Declension

declension of pośpiech

	singular
nominative	pośpiech
genitive	pośpiechu
dative	pośpiechowi
accusative	pośpiech
instrumental	pośpiechem
locative	pośpiechu
vocative	pośpiechu

Derived terms

• pospieszny

Further reading

• pośpiech in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• pośpiech in Polish dictionaries at PWN

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/pośpiech

pośpiech (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈpɔɕpʲjɛx], AS: [pośpʹi ̯eχ], zjawiska fonetyczne: zmięk.• i → j  wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) spieszenie się, robienie czegoś szybko

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	pośpiech
dopełniacz	pośpiechu
celownik	pośpiechowi
biernik	pośpiech
narzędnik	pośpiechem
miejscownik	pośpiechu
wołacz	pośpiechu

synonimy:

(1.1) st.pol. kwapienie

wyrazy pokrewne:

przym. pospieszny

przysł. pospiesznie

czas. pośpieszyć (się)/pospieszyć (się), pośpieszać/pospieszać

rzecz. pośpieszenie/pospieszenie

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) haste, hurry, dash, rush, expedition
• arabski: (1.1) عجل, غرار, هرع
• czeski: (1.1) kvap m
• francuski: (1.1) hâte ż, précipitation ż
• hindi: (1.1) भीड, नागर
• hiszpański: (1.1) prisa ż, urgencia ż, aceleración ż
• interlingua: (1.1) haste, urgentia
• islandzki: (1.1) flýtir m
• jidysz: (1.1) יאָגעניש n, אײַלעניש n
• niemiecki: (1.1) Eile ż
• nowogrecki: (1.1) βιασύνη
• rosyjski: (1.1) торопливость ż
• rumuński: (1.1) grabă
• suahili: (1.1) haraka
• ukraiński: (1.1) квапливість ż, поспіх m
• włoski: (1.1) fretta ż, urgenza ż

…..

https://pl.wikipedia.org/wiki/Piechota

Piechota (lub infanteria) – wojsko walczące pieszo. (…)

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/piechota#pl

piechota (język polski)

wymowa:

IPA: [pʲjɛˈxɔta], AS: [pʹi ̯eχota], zjawiska fonetyczne: zmięk.• i → j  wymowa ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) wojsk. rodzaj wojsk walczących pieszo i w bliskim kontakcie z nieprzyjacielem; zob. też piechota w Wikipedii

(1.2) tylko w formach piechotą, na piechotę, tożsamymi z przysłówkiem pieszo

(1.3) daw. gw. więz. drób^[1]

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	piechota
dopełniacz	piechoty
celownik	piechocie
biernik	piechotę
narzędnik	piechotą
miejscownik	piechocie
wołacz	piechoto

przykłady:

(1.1) Piechota jest niezbędna do walk w mieście.

(1.1) Nie czekaliśmy na autobus, poszliśmy piechotą (= na piechotę).

kolokacje:

(1.1) żołnierz piechoty • służyć w piechocie • piechota walczy / zdobywa teren / wycofuje się / … • batalion / pułk / dywizja / … piechoty • piechota morska / zmotoryzowana / zmechanizowana / konna

synonimy:

(1.1) daw. infanteria

(1.2) pieszo

antonimy:

(1.1) kawaleria

wyrazy pokrewne:

rzecz. pieszy m

przym. pieszy, piechotny

przysł. pieszo

związki frazeologiczne:

tam, gdzie król piechotą chodzi

etymologia:

st.pol. piech ‚noga ludzka’^[2]

tłumaczenia:

(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: pieszo

• angielski: (1.1) infantry
• arabski: (1.1) مشاة
• baskijski: (1.1) infanteria
• białoruski: (1.1) пяхота ż
• duński: (1.1) infanteri n
• francuski: (1.1) infanterie ż
• galicyjski: (1.1) infantaría ż
• hiszpański: (1.1) infantería ż
• niemiecki: (1.1) Infanterie ż
• nowogrecki: (1.1) πεζικό n
• rosyjski: (1.1) пехота ż
• słowacki: (1.1) pechota ż

źródła:

1. ↑ Słowniczek gwary więziennej, „Język Polski” nr 10/1913, s. 298.
2. ↑ Maciej Malinowski, Zostaniesz kiedyś sam jak palec, „Obcy język polski” (22)

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/piechota

piechota

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *pěxъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /pʲɛˈxɔ.ta/

Noun

piechota f

1. infantry

Declension

declension of piechota

	singular
nominative	piechota
genitive	piechoty
dative	piechocie
accusative	piechotę
instrumental	piechotą
locative	piechocie
vocative	piechoto

Related terms

• opieszały
• piechur
• pieszo
• pieszy

Further reading

• piechota in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• piechota in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Reconstruction:Proto-Slavic/pěxъ&action=edit&redlink=1

Wiktionary does not yet have a reconstruction page for Proto-Slavic/pěxъ.

…..

Pech i Pchać oczyfiście nie maja nic wspólnego z *pěxъ…

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/spěšiti

Reconstruction:Proto-Slavic/spěšiti

Proto-Slavic

Etymology

From *spě̑xъ (“haste”) +‎ *-iti, from *spě̀ti (“advance, ripen, hurry”) +‎ *-xъ, from Proto-Balto-Slavic *spḗˀtei, from  Proto-Indo-European *spéh₁-ti (root present), from *speh₁- (“succeed, prosper”)

Verb

*spěšiti impf^[1]

1. hurry

Conjugation

Conjugation of *spěšiti (impf., -i-, s-aorist, accent paradigm ?)

Suffix: *-iti
― iterative (*nositi⇐*nesti)
― causative (*pojiti⇐*piti)
― …

Verbal noun	Infinitive	Supine	L-participle
*spěšenьje	*spěšiti	*spěšitъ	*spěšilъ

	Participles
Tense	Past	Present
Passive	*spěšenъ	*spěšimъ
Active	*spěšь	*spěšę

	Aorist			Present
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*spěšixъ	*spěši	*spěši	*spěšǫ	*spěšiši	*spěšitь
Dual	*spěšixově	*spěšista	*spěšiste	*spěšivě	*spěšita	*spěšite
Plural	*spěšixomъ	*spěšiste	*spěšišę	*spěšimъ	*spěšite	*spěšętь
	Imperfect			Imperative
Person	1st	2nd	3rd	1st	2nd	3rd
Singular	*spěšaaxъ	*spěšaaše	*spěšaaše	—	*spěši	*spěši
Dual	*spěšaaxově	*spěšaašeta	*spěšaašete	*spěšivě	*spěšita	—
Plural	*spěšaaxomъ	*spěšaašete	*spěšaaxǫ	*spěšimъ	*spěšite	—

Notes:
• (*)*spěšivъ is later doublet of past active participle

Descendants

• East Slavic:
  • Russian: спеши́ть (spešítʹ, “to hurry”), 1sg. спешу́ (spešú), 3sg. спеши́т (spešít)

• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: спѣщити (spěštiti, “to strive, to hurry”)

    Glagolitic: ⱄⱂⱑⱋⰻⱅⰻ (spěštiti)

  • Slovene: spẹ́šiti (“to hurry, to rush”) (tonal orthography), 1sg. spẹ̑šim (tonal orthography)

• West Slavic:
  • Old Czech: spěšiti (“to hurry”)
    • Czech: spíšiti (obsolete), spěšiti (“to hurry”) (obsolete)
  • Polish: śpieszyć (“to hurry”)

References

1. ^ Derksen, Rick (2008) Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 464

…..

Śpieszyć / S’+PieS”+yC’

https://en.wiktionary.org/wiki/śpieszyć#Polish

śpieszyć

Polish

Alternative forms

• spieszyć

Etymology

From Proto-Slavic *spěšiti.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈɕpʲɛ.ʂɨt͡ɕ/

Verb

śpieszyć impf (perfective pośpieszyć)

1. (intransitive) to hurry, to hasten, to rush, to speed, to make haste
2. (reflexive) to be in a hurry, (of clock) to be fast

Conjugation

Conjugation of śpieszyć impf

		singular			plural
	person	m	f	n	m pers	m anim or m inan or f or n
infinitive		śpieszyć
present tense	1st	śpieszę			śpieszymy
	2nd	śpieszysz			śpieszycie
	3rd	śpieszy			śpieszą
past tense	1st	śpieszyłem	śpieszyłam		śpieszyliśmy	śpieszyłyśmy
	2nd	śpieszyłeś	śpieszyłaś		śpieszyliście	śpieszyłyście
	3rd	śpieszył	śpieszyła	śpieszyło	śpieszyli	śpieszyły
future tense	1st	będę śpieszył1	będę śpieszyła1		będziemy śpieszyli1	będziemy śpieszyły1
	2nd	będziesz śpieszył1	będziesz śpieszyła1		będziecie śpieszyli1	będziecie śpieszyły1
	3rd	będzie śpieszył1	będzie śpieszyła1	będzie śpieszyło1	będą śpieszyli1	będą śpieszyły1
conditional	1st	śpieszyłbym	śpieszyłabym		śpieszylibyśmy	śpieszyłybyśmy
	2nd	śpieszyłbyś	śpieszyłabyś		śpieszylibyście	śpieszyłybyście
	3rd	śpieszyłby	śpieszyłaby	śpieszyłoby	śpieszyliby	śpieszyłyby
imperative	1st	—			śpieszmy
	2nd	śpiesz			śpieszcie
	3rd	niech śpieszy			niech śpieszą
active adjectival participle		śpieszący	śpiesząca	śpieszące	śpieszący	śpieszące
contemporary adverbial participle		śpiesząc
impersonal past		śpieszono
verbal noun		śpieszenie
1 or: będę śpieszyć, będziesz śpieszyć etc.

Related terms

• (noun) pośpiech
• (adjectives) spieszny, śpieszny, pospieszny, pośpieszny

Further reading

• śpieszyć in Polish dictionaries at PWN

…..

https://pl.wiktionary.org/wiki/śpieszyć

śpieszyć (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈɕpʲjɛʃɨʨ̑], AS: [śpʹi ̯ešyć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• i → j 

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany

(1.1) książk. zdążać dokądś szybko

(1.2) książk. zabierać się do czegoś tak szybko, jak to możliwe, ochoczo

czasownik zwrotny niedokonany śpieszyć się

(2.1) robić coś szybko, chcieć z czymś zdążyć

odmiana:

(1.1–2) koniugacja VIb

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		śpieszyć
czas teraźniejszy		śpieszę	śpieszysz	śpieszy	śpieszymy	śpieszycie	śpieszą
czas przeszły	m	śpieszyłem	śpieszyłeś	śpieszył	śpieszyliśmy	śpieszyliście	śpieszyli
	ż	śpieszyłam	śpieszyłaś	śpieszyła	śpieszyłyśmy	śpieszyłyście	śpieszyły
	n	śpieszyłom	śpieszyłoś	śpieszyło
tryb rozkazujący		niech śpieszę	śpiesz	niech śpieszy	śpieszmy	śpieszcie	niech śpieszą
czas przyszły m będę śpieszył, będę śpieszyć będziesz śpieszył, będziesz śpieszyć będzie śpieszył, będzie śpieszyć będziemy śpieszyli, będziemy śpieszyć będziecie śpieszyli, będziecie śpieszyć będą śpieszyli, będą śpieszyć ż będę śpieszyła, będę śpieszyć będziesz śpieszyła, będziesz śpieszyć będzie śpieszyła, będzie śpieszyć będziemy śpieszyły, będziemy śpieszyć będziecie śpieszyły, będziecie śpieszyć będą śpieszyły, będą śpieszyć n będę śpieszyło, będę śpieszyć będziesz śpieszyło, będziesz śpieszyć będzie śpieszyło, będzie śpieszyć czas zaprzeszły m śpieszyłem był śpieszyłeś był śpieszył był śpieszyliśmy byli śpieszyliście byli śpieszyli byli ż śpieszyłam była śpieszyłaś była śpieszyła była śpieszyłyśmy były śpieszyłyście były śpieszyły były n śpieszyłom było śpieszyłoś było śpieszyło było forma bezosobowa czasu przeszłego śpieszono tryb przypuszczający m śpieszyłbym, byłbym śpieszył śpieszyłbyś, byłbyś śpieszył śpieszyłby, byłby śpieszył śpieszylibyśmy, bylibyśmy śpieszyli śpieszylibyście, bylibyście śpieszyli śpieszyliby, byliby śpieszyli ż śpieszyłabym, byłabym śpieszyła śpieszyłabyś, byłabyś śpieszyła śpieszyłaby, byłaby śpieszyła śpieszyłybyśmy, byłybyśmy śpieszyły śpieszyłybyście, byłybyście śpieszyły śpieszyłyby, byłyby śpieszyły n śpieszyłobym, byłobym śpieszyło śpieszyłobyś, byłobyś śpieszyło śpieszyłoby, byłoby śpieszyło imiesłów przymiotnikowy czynny m śpieszący, nieśpieszący ż śpiesząca, nieśpiesząca śpieszące, nieśpieszące n śpieszące, nieśpieszące imiesłów przysłówkowy współczesny śpiesząc, nie śpiesząc rzeczownik odczasownikowy śpieszenie, nieśpieszenie

(2.1) koniugacja VIb

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		śpieszyć się
czas teraźniejszy		śpieszę się	śpieszysz się	śpieszy się	śpieszymy się	śpieszycie się	śpieszą się
czas przeszły	m	śpieszyłem się	śpieszyłeś się	śpieszył się	śpieszyliśmy się	śpieszyliście się	śpieszyli się
	ż	śpieszyłam się	śpieszyłaś się	śpieszyła się	śpieszyłyśmy się	śpieszyłyście się	śpieszyły się
	n	śpieszyłom się	śpieszyłoś się	śpieszyło się
tryb rozkazujący		niech się śpieszę	śpiesz się	niech się śpieszy	śpieszmy się	śpieszcie się	niech się śpieszą
czas przyszły m będę się śpieszył, będę się śpieszyć będziesz się śpieszył, będziesz się śpieszyć będzie się śpieszył, będzie się śpieszyć będziemy się śpieszyli, będziemy się śpieszyć będziecie się śpieszyli, będziecie się śpieszyć będą się śpieszyli, będą się śpieszyć ż będę się śpieszyła, będę się śpieszyć będziesz się śpieszyła, będziesz się śpieszyć będzie się śpieszyła, będzie się śpieszyć będziemy się śpieszyły, będziemy się śpieszyć będziecie się śpieszyły, będziecie się śpieszyć będą się śpieszyły, będą się śpieszyć n będę się śpieszyło, będę się śpieszyć będziesz się śpieszyło, będziesz się śpieszyć będzie się śpieszyło, będzie się śpieszyć czas zaprzeszły m śpieszyłem się był śpieszyłeś się był śpieszył się był śpieszyliśmy się byli śpieszyliście się byli śpieszyli się byli ż śpieszyłam się była śpieszyłaś się była śpieszyła się była śpieszyłyśmy się były śpieszyłyście się były śpieszyły się były n śpieszyłom się było śpieszyłoś się było śpieszyło się było forma bezosobowa czasu przeszłego śpieszono się tryb przypuszczający m śpieszyłbym się, byłbym się śpieszył śpieszyłbyś się, byłbyś się śpieszył śpieszyłby się, byłby się śpieszył śpieszylibyśmy się, bylibyśmy się śpieszyli śpieszylibyście się, bylibyście się śpieszyli śpieszyliby się, byliby się śpieszyli ż śpieszyłabym się, byłabym się śpieszyła śpieszyłabyś się, byłabyś się śpieszyła śpieszyłaby się, byłaby się śpieszyła śpieszyłybyśmy się, byłybyśmy się śpieszyły śpieszyłybyście się, byłybyście się śpieszyły śpieszyłyby się, byłyby się śpieszyły n śpieszyłobym się, byłobym się śpieszyło śpieszyłobyś się, byłobyś się śpieszyło śpieszyłoby się, byłoby się śpieszyło imiesłów przymiotnikowy czynny m śpieszący się, nieśpieszący się ż śpiesząca się, nieśpiesząca się śpieszące się, nieśpieszące się n śpieszące się, nieśpieszące się imiesłów przysłówkowy współczesny śpiesząc się, nie śpiesząc się rzeczownik odczasownikowy śpieszenie się, nieśpieszenie się

przykłady:

(2.1) Śpieszyła się z przygotowaniem kolacji, żeby zdążyć przed jego przyjściem.

kolokacje:

(1.2) śpieszyć z wyjaśnieniem • śpieszyć z pomocą • śpieszyć na ratunek

synonimy:

(1.1) spieszyć

(1.2) spieszyć

(2.1) spieszyć się

antonimy:

(2.1) ociągać się

wyrazy pokrewne:

rzecz. pośpiech m, spieszność ż, spieszenie n, śpieszenie n, pospieszanie n, pośpieszanie n, pośpieszenie n, pospieszenie n, pospieszny mrz

czas. spieszyć ndk., pośpieszać ndk., pospieszać ndk., pośpieszyć dk., pospieszyć dk.

przym. śpieszny, spieszny, pospieszny, pośpieszny

przysł. śpiesznie, spiesznie

związki frazeologiczne:

śpieszy się komuś do kogoś / czegoś • przysłowia: gdy się człowiek śpieszy, to się diabeł cieszy • śpiesz się powoli

uwagi:

istnieją dwa sposoby zapisu: „śpieszyć” i „spieszyć”; oba są poprawne^[1]

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) hurry, hasten; (2.1) rush, hurry, hurry up
• arabski: (1.1) عجل, أسرع‎ (2.1) اندفع
• bułgarski: (2.1) бързам
• czeski: (2.1) spěchat, pospíchat, chvátat
• dolnołużycki: (1.1) chwataś; (1.2) chwataś; (2.1) spěšyś se, chwataś
• hiszpański: (1.1) apurarse, darse prisa; (1.2) apurarse, darse prisa; (2.1) apurarse, darse prisa
• ido: (1.1) hastar; (1.2) hastar; (2.1) hastar
• islandzki: (2.1) liggja, flýta sér
• japoński: (2.1) 急ぐ
• jidysz: (2.1) כאַפּן (chapn)
• rosyjski: (1.1) спешить
• slovio: (2.1) spesxit (спешит)
• słowacki: (2.1) ponáhľať sa
• szwedzki: (1.1) skynda, skynda på; (2.1) skynda sig

źródła:

1. ↑  Porada „śpieszyć i spieszyć” w: Poradnia językowa PWN.

…..

Pieszy / PieS”y

https://pl.wiktionary.org/wiki/pieszy

pieszy (język polski)

pieszy (1.1) listonosz

piesza (1.2) pielgrzymka

pieszy (1.4) pododdział

piesi (2.1) na pasach

wymowa:

IPA: [ˈpʲjɛʃɨ], AS: [pʹi ̯ešy], zjawiska fonetyczne: zmięk.• i → j  wymowa ^?/i

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) poruszający się jedynie na własnych nogach

(1.2) odbywający się przy udziale osób pieszych (1.1)

(1.3) przeznaczony dla pieszych (2.1)

(1.4) przest. odnoszący się do piechoty wojskowej, należący do takiej piechoty

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(2.1) osoba, która porusza się na własnych nogach

odmiana:

(1.1–4)

przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	pieszy		piesza	piesze	piesi	piesze
dopełniacz	pieszego		pieszej	pieszego	pieszych
celownik	pieszemu		pieszej	pieszemu	pieszym
biernik	pieszego	pieszy	pieszą	piesze	pieszych	piesze
narzędnik	pieszym		pieszą	pieszym	pieszymi
miejscownik	pieszym		pieszej	pieszym	pieszych
wołacz	pieszy		piesza	piesze	piesi	piesze

(2.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	pieszy	piesi
dopełniacz	pieszego	pieszych
celownik	pieszemu	pieszym
biernik	pieszego	pieszych
narzędnik	pieszym	pieszymi
miejscownik	pieszym	pieszych
wołacz	pieszy	piesi

przykłady:

(1.1) Pieszy turysta porusza się wolniej, ale zobaczy więcej.

(1.2) Pieszy ruch graniczny jest źródłem sporego importu towarów na ścianie wschodniej.

(1.4) 2. pluton strzelców pieszych wykonał rozpoznanie przedpola w kierunku północnym.

(2.1) Na drogach publicznych, piesi powinni poruszać się zawsze lewym poboczem.

kolokacje:

(1.1) pieszy turysta / goniec / posłaniec

(1.2) pieszy kondukt • pieszy ruch / transport • piesza wycieczka

(1.3) szlak pieszy

(1.4) pieszy żołnierz / strzelec / batalion

(2.1) być pieszym • poruszać się jako pieszy • przejście dla pieszych • ograniczenie ruchu pieszych

synonimy:

(1.1) niezmotoryzowany

(1.4) piechotny

(2.1) piechur

antonimy:

(1.1) zmotoryzowany

(1.2) zmotoryzowany, kołowy

(1.4) zmotoryzowany

(2.1) zmotoryzowany

wyrazy pokrewne:

rzecz. piechota ż, piechur m, piechurka ż, piechociarz m, pieszka ż

forma żeńska piesza ż

czas. spieszyć ndk.

przym. piechotny, piechociarski

przysł. pieszo, piechotą

związki frazeologiczne:

pieszy leniwo wygra, ale dłużej dotrzyma

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) walk, walking; (2.1) pedestrian
• arabski: (1.1) ماش (2.1) ;ماش
• esperanto: (1.1–4) piediranta, perpieda; (2.1) piediranto
• estoński: (2.1) jalakäija
• fiński: (2.1) jalankulkija
• hiszpański: (1.2) peatonal; (2.1) peatonal
• holenderski: (2.1) voetganger
• kataloński: (2.1) vianant m ż
• niemiecki: (2.1) Fußgänger
• szwedzki: (1.1) gående; (2.1) gående w
• węgierski: (2.1) gyalogos
• włoski: (1.2) pedonale; (2.1) pedone

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/pieszy#Polish

pieszy

Polish

Etymology

From Proto-Slavic *pěšь

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpʲɛ.ʂɨ/

Noun

pieszy m pers

1. pedestrian

   przejście dla pieszych — zebra crossing

Declension

declension of pieszy

	singular	plural
nominative	pieszy	piesi
genitive	pieszego	pieszych
dative	pieszemu	pieszym
accusative	pieszego	pieszych
instrumental	pieszym	pieszymi
locative	pieszym	pieszych
vocative	pieszy	piesi

Adjective

pieszy (adverb pieszo)

1. pedestrian

Declension

declension of pieszy

case	singular				plural
	m pers or m anim	m inan	n	f	m pers	other
nominative, vocative	pieszy		piesze	piesza	piesi	piesze
genitive	pieszego			pieszej	pieszych
dative	pieszemu				pieszym
accusative	pieszego	pieszy	piesze	pieszą	pieszych	piesze
instrumental	pieszym				pieszymi
locative				pieszej	pieszych

Further reading

• pieszy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• pieszy in Polish dictionaries at PWN

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Slavic/pěšь

Reconstruction:Proto-Slavic/pěšь

Proto-Slavic

Etymology

This reconstruction page lacks etymological information.

Adjective

*pěšь^[1]

1. pedestrian
2. on foot

Descendants

• East Slavic:
  • Old East Slavic: пѣшь (pěšĭ)
  • Belarusian: пе́шы (pjéšy)
  • Russian: пе́ший (péšij)
  • Ukrainian: піший (pišyj)
• South Slavic:
  • Old Church Slavonic:

    Cyrillic: пѣшь (pěšĭ)

    Glagolitic: [Term?]

  • Bulgarian: пеш (peš), пе́ши (péši)
  • Serbo-Croatian:

    Cyrillic: пjе̏ше

    Latin: pješe

  • Slovene: ре̣̑šji (tonal orthography)
• West Slavic:
  • Czech: pěší
  • Polish: рiеszу
  • Slovak: pěší
  • Sorbian:
    • Lower Sorbian: ре̌šу
    • Upper Sorbian: pěši

Further reading

• Vasmer (Fasmer), Max (Maks) (1964–1973), “пе́ший”, in Etimologičeskij slovarʹ russkovo jazyka [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), translated from German and supplemented by Trubačóv Oleg, Moscow: Progress

References

1. ^ Derksen, Rick (2008), “*pěšь”, in Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 4), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 398: “adj. jo ‘pedestrian, on foot’”

…..

Pieszo / PieS”o

https://pl.wiktionary.org/wiki/pieszo

pieszo (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈpʲjɛʃɔ], AS: [pʹi ̯ešo], zjawiska fonetyczne: zmięk.• i → j  wymowa ^?/i

znaczenia:

przysłówek

(1.1) idąc, biegnąc, nie zaś pojazdem

odmiana:

(1.1) nieodm.

przykłady:

(1.1) Do pracy chodzę pieszo, bo firma jest tylko kilometr od domu.

synonimy:

(1.1) piechotą, na piechotę

wyrazy pokrewne:

przym. pieszy

rzecz. pieszy m, piechota ż

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) on foot
• czeski: (1.1) pěšky
• duński: (1.1) til fods
• esperanto: (1.1) piede
• francuski: (1.1) à pied
• hiszpański: (1.1) a pie, andando
• niemiecki: (1.1) zu Fuß, per pedes
• nowogrecki: (1.1) περπατώντας, με τα πόδια, πεζή
• rosyjski: (1.1) пешком
• ukraiński: (1.1) пішки
• włoski: (1.1) a piedi

…..

https://en.wiktionary.org/wiki/pieszo

pieszo

Polish

Etymology

Ultimately from a Proto-Slavic derivative of Proto-Indo-European *pṓds. Compare Czech pěší.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈpʲɛ.ʂɔ/

Adverb

pieszo

1. on foot

   Synonyms: piechotą, na piechotę

Further reading

• pieszo in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• pieszo in Polish dictionaries at PWN

…..

I na koniec tego wpisu takie oto pytania…

Istnieją takie słowa jak Podać / Po+DaC’ , Podziać / Po+DziaC’, czy Podzielić / Po+DzieL+iC’.

Dlaczego nie mamy Pedać / PeD+aC’ i Pedziać / PeDz+iaC’, Pezielić / Pe+DzieL+iC’?

Dlaczego one nie przekształciły się podobnie jak ofitzjalnie to miało miejsce rzekomo w przypadku Pędzić / Pe”D+iC’ / PeND+iC’, co to ma pochodzić od tego *poditi?

Więcej podstępnych ciekawostek w następnej części.